Ho bohlokoa ho hopola hore na re hlophisitse sena joang ho hlophisa lilekane tse matla, ho susumetsa maikutlo a sechaba, le ho tsebisa lefatše lohle hore batho ba United States ba ne ba sa kopane kaofela ka mor'a ntoa. Ka nako e ts'oanang, re ile ra hlōleha ho thibela tlhaselo eo 'me ha re e-s'o felise mosebetsi oa Iraq, kapa Afghanistan. Re bua sena, re elelloa hore na ke ba bakae ba rona ba lekileng ho beha 'mele ea rona ka tsela e molemohali eo re ka e khonang, ka litsela tse fapaneng tse limilione. Batho ba bangata ba ne ba tšoeroe ke ho tepella maikutlo le ho tepella maikutlong. Palo e kholo ea baipelaetsi ba khahlano le ntoa, eo khoeli pele ho tlhaselo ea Iraq e hokahanyang boipelaetso bo boholo ba seterateng nalaneng ea lefats'e, e theohile haholo selemo se seng le se seng ha re fihla sehopotsong sena se nyarosang.
Empa mokhatlo o khahlanong le ntoa ha oa shoa. Lilemong tse supileng tse fetileng, ha palo ea batho ba literateng ba neng ba ipelaetsa ka mokhoa o bonahalang ka sehopotso sena e fokotsehile, lik'hamera tsa litaba ha li so ka li bontša motsamao o ntseng o etsahala, ho tloha literateng, tlas'a radar, metseng. joale ho bona tlhophiso ena e ntse e tsoela pele ha batho ba se ba nyahamisitsoe ke ho tsoela pele ha tsamaiso ea Obama ea lintoa tsa Bush.
Bahlophisi ba bangata ba khahlanong le ntoa ba ile ba tlosa maikutlo a bona ho tloha ho etelletsa pele boipelaetso ba seterateng ho lebisa mosebetsi oa bona libakeng tsa khatello moo ho ka amang lintoa tsena ka kotloloho. Maano a ho tšehetsa khanyetso ka har'a sesole a tsepamisitse maikutlo tabeng ea ho tlosa basebetsi ntoeng e itšetlehileng ka ho kenya letsoho ha masole, kahoo a nyenyefatsa boiteko ba ntoa ka ho toba. Iraq Veterans Against the War, e leng e 'ngoe ea mekhatlo e etelletseng pele ea bahlabani ba ntoa ea Loetse 11th, e fetohile ka nepo ho tloha ofising ea libui ho ba sehlopha se hlophisitsoeng se mafolofolo, se nang le likhaolo tse sebetsang ka thata le ho thaotha holim'a metheo, le sethala sa tšehetso e bulehileng bakeng sa. GI ho hanyetsa le ho hanyetsa ntoa ea Afghanistan. Mekhatlo ea ho thaotha e ntse e haha litsi tsa eona likolong le lichabeng, e hlophisa khahlanong le tloaelo ea sesole ea ho lebisa tlhokomelo e sa lekanyetsoang le ho thaotha chelete e tlaase le bacha ba futsanehileng le bacha ba mebala. Sehlopha se etelletsoeng pele ke bacha sa Oakland BAY-Peace se etella pele lithupelo tse fanang ka leseli ho bacha mabapi le 'nete ea ho thaotha sesoleng le ho thusa ho theha mekhoa e meng ho fapana le sesole. US Labor Against War e ntse e tsoela pele ho theha bonngoe ba basebetsi ba US le mekhatlo ea basebetsi ea Iraq.
Khatelo-pele e 'ngoe e tšepisang ke ho tsoha butle-butle ha mokhatlo oa GI Coffeehouse o bileng le karolo e kholo ho hlohlelletsa khanyetso Ntoeng ea Vietnam. Lilemong tse 'maloa tse fetileng, lireschorente tse seng kae tsa kofi literopong tsa sesole li tšehetsa khanyetso ka har'a sesole. Mohlala o mong ke Virginia's Norfolk OffBase, moo basebetsi ba ntlo ea kofi le bona ba thehileng likamano tsa bonngoe le tlhophiso ea toka ea morabe ea lehae, ba hokahanya mathata a amanang le sechaba sa bona se nang le sesole se matla.
Ntoa ea Iraq e se e qetile Ntoa ea II ea Lefatše, Ntoa ea I ea Lefatše, le Ntoa ea Lehae ea US. Likhetho tsa morao-rao tsa Iraq ka la 7 Hlakubele li ile tsa thoholetsoa ke tsamaiso ea Obama e le sesupo sa katleho ea ntoa ho "tlisa demokrasi," ka lebaka la 62% ea palo ea likhetho le pefo e fokolang ea likhetho ho feta kamoo ho neng ho lebelletsoe. Mecha ea litaba e kholo ea Amerika e thoholetsa ma-Iraqis ka ho vouta ho sa tsotellehe litlhaselo tsa letsatsi la likhetho tse 136, ho kenyelletsa le libomo, mollo oa lirokete le lithunya. Molaetsa ona o bontša ka moo pefo ena e fetohileng e tloaelehileng le e lebelletsoeng; ha ho motho ea lokelang ho tobana le tšokelo ea pefo e le hore a ka khetha. Ho feta moo, re belaella hore na "demokrasi" e fihletsoe hakae ha milione e le 'ngoe ea Iraqi e bolailoe mme limilione tse 10 li lelekoa mahaeng a bona, sebaka sohle se senyehile, le likhohlano tsa merabe tse bakiloeng ke boteng ba baahi. Mopresidente Obama o itlamme hore o tla tlosa "mabotho ohle a ntoa" Iraq ka Loetse e tlang. Empa le haeba kemiso ena ea nako e lateloa, ho tla sala masole a 50,000, ho phaella ho masole a mercenary le basebetsi ba k'hamphani ba etsang phaello. Re hanana le 'nete ea phapang ea "e seng ntoa" maemong ao US e thehileng ka ho hlaka sepheo sa ho sebelisa litšebeletso tsa eona tsa motheo le tšusumetso Iraq e le motheo oa leano la Middle East.
Ntoa ea Iraq ha ho mohla e mabapi le ho tlisa demokrasi, kapa ka libetsa tsa timetso e kholo. Lena ke le leng la mabala a ntoa a bohlokoa morerong oa US oa ho theha puso ea sesole le ea lipolotiki sebakeng sena se mahlonoko. Ha li-drones li hlasela Pakistan ka lebelo le sa tsejoeng le le potlakileng, 'me ntoa ea Afghanistan e ntse e tsoela pele ho senya mekhoa ea ho phela le seriti bakeng sa Maafghanis, re tlameha ho sheba setšoantšo se seholo. Tšehetso ea sesole le ea lipolotiki ea US bakeng sa maano a nyonyehang a bokolone ba Iseraele le apartheid ke e 'ngoe ea matšoao a hlakileng a hore ho theha puso sebakeng seo, ka ho toba le ka lilekane le lipopae, ke sepheo se seholo sa US.
Ona ke motsotso oa hore mokhatlo o khahlanong le ntoa o US o ntlafatse tlhahlobo le lisebelisoa tse ka ahang metsamao e sebetsang, e fetolang maikutlo. Nakong ea puso ea Bush, likhang tsa rona tse ngata li ne li shebane haholo le sebete sa Bush le "molao" oa mesebetsi ena e sehlōhō. Lipalo tse ngata tsa sechaba sa US li hlokometse selemong sena se fetileng hore Bush ha a ka a theha moralo oa lintoa tsena, 'me o ntse o tsoela pele ho feta eena. Hona joale mokhatlo o khahlanong le ntoa o ntse o hatelloa hore o hōle ho feta ntoa e le 'ngoe ka nako. Re hloka tlhahlobo e tebileng ea meaho e thehileng sesole le ntoa, ho thea mosebetsi oa rona ho boleng ba ho tiisa bophelo le ho aha tšebelisano 'moho, meaho feela. Re tlameha ho fana ka lipono tsa mokhoa o fapaneng oa ho hlophisa sechaba sa rona le ho sebelisana le linaha tse ling.
Nakong ena, ho bohlokoa ho theola mosebetsi oa rona ka botebo haholoanyane kutloisisong ea lisosa tsa lintoa tsena, le ho matlafatsa lilekane lipakeng tsa mekhatlo e sebetsanang le litlamorao tse fapaneng tsa bothata bo tloaelehileng. Re bona katleho e nyane ho etsa likhokahano tsena mme re tlameha ho li hlaolela le ho li atolosa. Ha re ntse re batla hore chelete e khutlisetsoe ho tekanyetso ea ntoa, 'me e khutlisetsoe litlhoko tsa sechaba tse kang likolo le tlhokomelo ea bophelo bo botle, re tlameha ho bua ka mokhoa o hlakileng le phetoho ena e le e thehiloeng ho litekanyetso le pono ea seo sechaba sa rona se se etelletsang pele. Ho hokahanya lintoa tsa lapeng le kantle ho naha ha se puo feela, empa ke leano la ho matlafatsa tlhophiso ea rona. Khatello ea moruo le morabe ka hare ho US e tlameha ho fetoloa eseng e le mokhoa oa ho sitisa sesole sa US, empa hobane ena ke pono ea rona bakeng sa sechaba se phetseng hantle. 'Me ho felisa litlhaselo le mesebetsi ea US kantle ho naha ha ho hlokahale feela ho khutlisetsa chelete likolong tsa rona kapa tlhokomelong ea bophelo bo botle, empa hape hobane re hana lefatše le thehiloeng pefong le bosholu. Ho pholoha ha rōna ho itšetlehile ka eona. Pefo le timetso li ke ke tsa lula li le teng, 'me litlamorao tsa ho senya sechaba le tikoloho sebakeng se le seng joalo ka Middle East li tla tsoela pele ho matlafala lefats'eng ka bophara, haholoholo ha lintoa tsa lisebelisoa li ntse li eketseha ka sekhahla le phetoho ea maemo a leholimo. Ha lefats'e le ntse le batla ho fumana litharollo tse nepahetseng le tse tšoarellang tsa phetoho ea maemo a leholimo, bohlokoa bo ntse bo hola bakeng sa mekhatlo ea batho ho sebetsa kantle ho naha ho fumana mekhoa e meng ho fapana le ntoa.
E mong le e mong oa rona US o angoa ka litsela tse fapaneng ke lintoa tsena 'me bohle re hloka ho ba karolo ea ho beha thuto e ncha. Re hlokofatsoa ke katleho ea setso sa US ho khetholla baitseki e le "ba bang," khahlano le "batho ba tloaelehileng." Batho ba makholo a likete ba tsamaea literateng ka nako ea bohlokoa, empa ha ba ipone e le "baitseki" tlas'a karohano ena, 'me ba rekisa monyetla oa ho ba baemeli ba phetoho bakeng sa seaparo se boima sa ho nyahama. Leha ho le joalo, monyetla oa likhokahano tse tebileng o se o ntse o le teng ka har'a tlhophiso ea hajoale likolong, litsing tsa sechaba, malapa le libaka tsa boahelani, metseng ea bolumeli, litoropo tsa sesole, le marang-rang ohle a etsang bophelo ba sechaba sa rona. Ho na le mekhoa e mengata eo re ka kopanang ka eona ho aha matla a kopaneng, 'me ho na le likarolo tsa motho e mong le e mong ho fetoleng maano le lintho tse tlang pele naheng ena. Batho ba tloaelehileng, ho beha maoto a rona fatše ho bolela hore re ke ke ra mamella ho tsoelapele ha pefo ka mabitso a rona, e tla ba eona ntho e etsang qeto ea ho theha bokamoso bo fapaneng ho feta boo re feptjoang ka matla.
Karolo ea 'nete ea ho fumana mokhoa oa motho le o akaretsang oa ho emisa ntoa hape ke ho etsa sebaka sa ho siama hammoho. Bohloko ba sehopotso sena ha se feela ka letsatsi lena le le leng, kapa ntoa ena e le 'ngoe. E mabapi le likamano tsa lefats'e tse thehiloeng pefong le pusong, ka litsela tseo likamano tsena li bapalang ka tsona lefatšeng ka bophara, ka bophelo bo lahlehileng, le bophelo bo tla lahleha. Le bohle ba pholohileng, ba sithabetseng maikutlo, ba tšoarehile, ba sebete le ba bohlale.
Re saretsoe 'me re u mema hore u kopanele le rona ka litsela life kapa life tseo u ikutloang li nepahetse ho uena. Sehopotso sena se bohloko haholo se fana ka mohato oa bohlokoa ho theha sebaka se kopaneng bakeng sa mesarelo ea rona. Sechaba se seholo sa US ha se etse sena, 'me re hlaheloa ke litlamorao tse kenyelletsang ho khopamisoa ha ts'oaetso e kopaneng ea 9/11 hore e be lebaka la ho loana. Ntoa e fetoha ntho e tloaelehileng ha mesarelo e behelloa ka thōko kapa e khutsisitsoe, e le motho ka mong, 'me e sebelisoa. Ho sareloa ho re thusa ho folisa le ho khaola mekhoa ea pefo eo hangata e tsoelang pele, le ho se bipetsoe ke masoabi a rona le ho lula re sa etse letho.
Ho siama ho bohlokoa ho hlompha bafu, ’me tabeng ena, re bua ka batho ba bolailoeng ka lebitso la rōna. Ho soabisa tahlehelo ea bona ho bohlokoa ho botho ba rona hammoho le ho tiisa hore batho bana bohle bao re ba lahlileng ke ba bohlokoa. Ho siama ke phephetso e tobileng ea ho theola boleng ba bophelo ba Iraqi (le Afghani le Palestina, hammoho le ba masole a US) bo thusang ho boloka le ho lokafatsa lintoa tsena le mesebetsi.
Le baphonyohi? Ho na le lintho tse ngata tseo re lokelang ho li hlompha le ho ithuta ho tiea le seriti sa ba phonyohileng lintoa le pefo ea mmuso ho tloha Oakland ho ea Afghanistan. Ha re etse hore tšehetso ea rona e tšoanele sebete sa bona. Itumelle hore u utloe lintoa tsena, 'me li lumelle hore li u ise ketsong.
Masoabi le khalefo ea rona letsatsing lena e re hopotsa kamoo re itšetlehileng ka batho ba bang. Joale pono ea hau ea la 19 Hlakubele 2017 ke efe? U tšepa hore lefatše le tla ba joang, hona karolo ea hao ke efe ho phethahatsa seo?
“Siamang ba shoeleng. Mme o lwele ba phelang jwaloka dihele.” - Mme Jones
Sarah Lazare ke mohlophisi mokhatlong oa GI resistance le US anti-war movement, haholo-holo ka Courage to Resist (www.couragetoresist.org) le Civilian-Soldier Alliance (www.civsol.org) mme o thahasella mathata a amanang le ho hloka toka ho lehae le nang le maano a US a ntoa le 'muso kantle ho naha, a habile molemong oa moaho o kopaneng oa lefatše le nang le toka haholoanyane.
Clare Bayard o hlophisa le Catalyst Project (www.collectiveliberation.org) le War Resisters League (warresisters.org), ho haha mokhatlo oa bohanyetsi oa GI o qholotsang 'muso oa US, le ho hokahanya toka ea morabe le moruo oa lehae o hlophisitsoeng le mekhatlo ea machaba e khahlano le sesole.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate