Ka la 2 July, Bolivia ho ile ha tšoaroa likhetho bakeng sa kopano ea lebatooa le referendum mabapi le boipuso ba libaka. Beke pejana, Pablo Stefanoni o ile a bua le Mopresidente Evo Morales ka kopano e ncha le likhoeli tse hlano tsa Morales pusong. Se latelang se khutsufalitsoe ho tsoa lipuisanong.
Bohanyetsi bo re Bolivia e fetotse ho itšetleha ha eona ho US bakeng sa ho itšetleha ka Venezuela.
Ha ho na ho itšetleha ka Venezuela le Cuba. Linaha tsena tse peli tsa bo-khaitseli li hlahisitse bonngoe bo botle bo se nang lipehelo molemong oa kopano ea Latin America. Re ananela thuso ena - ho etsa mohlala, e tsoang Cuba - e re thusang ho fihlela tsebo ea ho bala le ho ngola, hammoho le linaha tse kang Netherlands, Denmark, Sweden le Canada. Italy le Spain li tšehetsa merero libakeng tsa litsela le ho nosetsa.
Argentina e ile ea sebelisana le meriana le lijo ka mor’a likoluoa tsa tlhaho; Ke batla ho hlompha masole a Argentina a shoetseng Bolivia [ka Hlakubele e fetileng] ha a ntse a re fa bonngoe ba ’ona.
Hobaneng ha Podemos [Social Democratic Power - mokha oa bohanyetsi oa lepheo le letona] o tšaba [Mopresidente oa Venezuela] Hugo Chavez? Hobane Chavez o tobane le US - mme lisebelisoa tsa 'muso oa Bush ... joalo ka [mopresidente oa mehleng] Jorge "Tuto" Quiroga, le bona ba tobana le Chavez. Empa ha ho na tšitiso [ea Venezuela e Bolivia], ho na le tšebelisano e thehiloeng bonngoeng. Ka lebaka la matsete a Venezuela re tla khona ho etsa indasteri ea khase ea rona.
Na ketelo ea Chavez le lipolelo tsa hae Bolivia li mpefalitse likamano le boemeli ba US?
Ofisi ea boemeli le mmuso oa US li na le moeli o hlalositsoeng: ho hlasela, ho qholotsa le ho rera merero khahlanong le mebuso ea rona. Ka mohlala, ho na le taba ea Leonilda Zurita. Pele e le moetapele oa mokhatlo o ne a e-na le visa ea US, empa kaha joale e se e le senator [bakeng sa mokha oa Morales's Movement Towards Socialism (MAS) visa ea hae e tlositsoe. Ho ile ha etsahala se tšoanang ka motlatsi oa letona la metsi, Rene Orellana.
Taba ea bobeli, ho na le sesole sa Amerika Leboea, se ipatileng e le baithuti bao ho thoeng ba tlil'o ithuta Sequechua, athe, ho latela tlhaiso-leseling e tšepahalang, ba ntse ba bokella bohlale. E ne e se ketelo ea Chavez e ileng ea ama likamano. Boemo ba US bo se bo entsoe qeto: ho rera bolotsana khahlanong le 'muso oa rona.
Colombia le Peru li se li saenetse litumellano tsa mahala tsa khoebo (FTAs) le US, 'me Venezuela e re Sechaba sa Lichaba tsa Andes (CAN) se "shoele". Ke hobane'ng ha u tsitlallela ho tsosolosa bloc?
Haeba CAN e ka khutlela metheong ea eona ea ho theha - ho matlafatsa moruo oa naha le oa libaka - e ka fapana haholo. CAN e ile ea fokolisoa ke FTAs, e senyang bahlahisi ba banyenyane le metse ea mahaeng. Leha ho le joalo, re na le tlamo ea ho khutlela ho melao-motheo eo le ho matlafatsa sehlopha sena - eseng molemong oa moruo oa linaha tse ling, empa molemong oa moruo oa sechaba le o tsebahalang sebakeng sa Andes.
U bona tekanyo ea chelete ea hau joang ka mor'a likhoeli tse hlano pusong?
Ka likhoeli tse hlano re ikopantse re le ’muso o sebetsanang le litlhoko tsa sechaba, ’me ka nako e tšoanang o ntse o nka litaba tsa meralo. Re ekelitse meputso le ho hlakola ‘mosebetsi flexibility’; re khothalelitse mananeo a ho tseba ho bala le ho ngola le a boitsebahatso hammoho le merero ea maano a bophelo bo botle bakeng sa batho ba tlokotsing, joalo ka Operation Miracle [e fanang ka kalafo ea ho folisa mahlo, ka tšehetso ea Cuba]. Sena sohle se tsamaile le leano le tiileng la ho fokotsa chelete [mohlala, ho fokotsa meputso ea maparamente le basebeletsi ba bang ba sechaba ba lefuoang haholo ka halofo] le ntoa khahlanong le bobolu lekaleng la sechaba.
Re ntlafalitse li-hydrocarbon mme ra fetisa molao oa ho bitsetsoa ha kopano ea likhetho, e tla ba sebaka seo re ka tsosolosang naha ea rona ho sona. Likhoeling tsena tse hlano re latetse lepetjo la ho busa ka ho mamela ’me kajeno re fumane tšehetso e khōloanyane ho tsoa ho batho ba Bolivia. [Phuputso ea haufinyane ea Grupos Mori e file Evo Morales lintlha tsa tumello ea 81% le 80% bakeng sa motlatsi oa mopresidente Alvaro Garcia Linera.]
Ke eng e khethollang Evo mopresidente ho Evo moetapele oa mokhatlo?
Ke ipona ke le moetapele oa mokhatlo ho feta mopresidente oa rephabliki; ka nako tse ding ha ke dumele hore ke mopresidente. Ke e rata ha batho ba mpitsa Evo - companero Evo - hobane e emela ts'epo e kholo ho 'na. Balebeli ba ka ba tšireletso ba ne ba tloaetse ho mpitsa ‘Monghali President’, joale ba se ba mpitsa mopresidente kapa “presi”. Re ja hammoho re lekana 'me seo se hlahisitse kamano e kholoanyane le batho ho tloha mapolesa le mabotho a hlometseng.
Ke hobane'ng ha u tsoela pele ho ba mopresidente oa mekhatlo e tšeletseng ea cocaleros [balemi ba coca] ea Chapare?
E ne e le thato e le 'ngoe ea mekhatlo e tšeletseng, empa hape ke tiisetso ho bona, lelapa la ka le leholo. Thuto ea ka ea lipolotiki e ile ea qala mesebetsing ea mekhatlo ea lihoai. Re ile ra gwanta mmogo, ra rwala kgatelelo ya kgatelelo mmogo, ra lelela baswi le dikgobalo tsa Chapare mme gape ra bina mmogo ra ipelela diphenyo tsa rona. Ke ntho eo nke keng ka e lebala le ka mohla. Ka lebaka la boena boo ke amohetse ho tsoela pele ke le moetapele oa mokhatlo.
Karabelo ea mmuso ke efe mabapi le ho hana ha mekhatlo ea bongaka ho ba teng ha lingaka tsa Cuba Bolivia?
Lingaka tse ling li re "Ba-Cuba ba tsoa", empa lingaka tseo ha li na maikutlo bakeng sa batho ba bangata ba naha, bakeng sa mafutsana, bakeng sa batho ba fokolang le ba matsoalloa, bao ka lekhetlo la pele ba nang le tlhokomelo ea bophelo bo botle ba mahala. Litsi tsa mahlo, tse hahiloeng ka tšebelisano ea MaCuba, li na le theknoloji ea morao-rao ebile li kenyelletsa litsebi. Ke lla haholo hore lingaka tse ling li hanyetsana le tsona, ha bongata bo boholo ba batho bo tšehetsa boteng ba tsona. Hangata lingaka tsa Bolivia li 'nile tsa tšoara matsoalloa a moo joalo ka likolobe, ha maCuba a sebetsa ka setsoalle le lerato le lengata.
Haufinyane tjena o ile oa qosa lelapa la Monasterios, leo e leng beng ba marangrang a litaba a Unitel, ka hore le iphumanetse mobu oa lona ntle ho molao le ho phatlalatsa hore mmuso oa hau o tla khothaletsa ho theoa ha liea-le-moea tsa sechaba e le mecha e meng ea litaba. U bona kamano ea hau le mecha ea litaba joang?
Bahiri ha baa lokela ho ba bona feela ba nang le mecha ea litaba ea bona. Batho ba futsanehileng le ba lihoai le bona ba na le tokelo ea ho ba le mecha ea litaba ea bona. Kajeno, khanyetso feela ke marang-rang a maholo a mecha ea phatlalatso, a sireletsang lithahasello tsa malapa a seng makae a 'nileng a phela lipolotiking le ho tsepamisa matla a moruo matsohong a bona. Seo se ile sa tlameha ho fetoha, ’me kaha joale re tlositse botlolo ea lesea la bona, [lik’hamphani tse khōlō tsa mecha ea litaba] li tenehile ’me kahoo letsatsi le leng le le leng li hlasela mokhatlo o tummeng le ’muso oa MAS.
"Phetohelo ea hau ea temo" e tla fihla hokae?
Re se re qala ho lokisa phetohelo ea temo, eo e seng kabo e bonolo kapa kabo bocha ea mobu, empa hape re theha mebaraka bakeng sa lihlahisoa le mechanization ea mahaeng. Re se re qalile ho abela bocha mobu oa sechaba 'me re tla tsoelapele ka [kabo bocha ea mobu oo e leng oa] latifundios [beng ba mobu ba baholo] ba sa ikamahanyeng le mosebetsi oa bona oa sechaba le moruo.
Ba bangata ba botsa "hobaneng re batla kopano ea likhetho haeba re se re na le mopresidente ea emetseng mekhatlo ea sechaba?" Phutheho e khethiloeng e lokela ho phetha morero ofe?
Kopano e mabapi le ho fetola sebopeho sa naha ka khotso, mabapi le ho nchafatsoa ha libaka le lisebelisoa tsa tlhaho, ho kenyelletsa toka ea sechaba - ka nako ena tsamaiso ea toka e theiloe holim'a bosholu le bobolu - le ho tsosolosa sechaba sa rona se kenyeletsang boholo ba naha. Ke kamoo re tla khutlisa sebe sa pele sa Bolivia: ho behelloa ka thoko ha 90% ea baahi ha e ne e theoa.
Letšolong la likhetho u ile ua iponahatsa u le socialist. Na u tsoela pele ho ba socialist?
Ha e le hantle, seo ke sepheo.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate