Për mua, aspekti më zhgënjyes i debatit mbi pavarësinë skoceze ka qenë dështimi i së majtës angleze për të pranuar se ka më shumë se një lloj nacionalizmi. Njerëzit që mund të shpjegojnë në detaje format e shumta të socializmit që ofrohen në çdo demonstrim apo konferencë, duken të paaftë për të dalluar kur bëhet fjalë për nacionalistët.
I përballur me dikë kohët e fundit që pretendoi se besonte se nuk kishte dallim midis partisë kombëtare skoceze dhe partisë kombëtare britanike, nuk mund të mos pyesja veten nëse kjo është e qëllimshme – si këmbëngulja e Daily Mail që kushdo që dëshiron të shohë një shoqëri më të drejtë duhet të jetë stalinist.
Në muajt e fundit, e kam gjetur veten duke u grindur me shokë që nuk e kuptojnë se si dikush që ka shkruar tekste të reja për The Internationale mund të jetë në favor të një Skocie të pavarur. Ti po tradhton klasën punëtore të Britanisë më thonë. Po solidariteti ndërkombëtar?
Më huton se pse duhet ta ndiejnë këtë votimi kundër status quo-së së Westminsterit është një akt tradhtie klasore. Njerëzit që marshuan për CND në vitet 1980 tani më thonë se jam gabim që mbështes një vendim që mund ta detyrojë Mbretërinë e Bashkuar të heqë dorë nga armët e saj bërthamore.
Duket se është një këndvështrim shumë anglez.
Në Skoci, Uells dhe Irlandë, nacionalizmi quhet fushata për vetëvendosje. James Connolly dha jetën për çështjen nacionaliste; John MacLean, ndoshta më i madhi i majtë që ka prodhuar Skocia, ishte në favor të pavarësisë dhe bëri fushatë për një parlament skocez.
Të dy pranuan se shteti britanik ishte shumë rezistent ndaj reformave dhe se interesat e njerëzve që punonin u shërbyen më së miri duke u shkëputur nga Mbretëria e Bashkuar.
Roli dominues i Anglisë ka bërë që ajo kurrë nuk ka ndjerë dëshirën për t'u çliruar nga shteti britanik. Si rezultat, nacionalizmi që është shfaqur atje ka qenë etnik, duke kërkuar të bashkojë popullsinë indigjene kundër kërcënimit të perceptuar të të huajve. Dhe për të gjithë ne në Evropë, nacionalizmi etnik hedh një hije të gjatë.
Duke pasur parasysh atë trashëgimi të errët, nuk është për t'u habitur që shumë nga e majta kanë një reagim të gjunjëzuar sa herë që dëgjojnë fjalën nacionalizëm. Megjithatë, inspektimi nga afër i manifesteve përkatëse të PKSH-së dhe PKB-së duhet të bëjë pauzë për të menduar.
Nacionalizmi etnik i PKB është aty për ta parë të gjithë – një plan për një shoqëri që përjashton njerëzit për arsye racore. Të programin e PKSH merr një pozicion diametralisht të kundërt - një shoqëri gjithëpërfshirëse e bazuar në vendin ku jeni, jo nga jeni.
Ky është nacionalizmi qytetar – ideja që të gjithë qytetarët duhet të angazhohen në procesin e vendosjes se ku do të shkojë shoqëria, jo vetëm të fusin duart në bujqësi një herë në katër ose pesë vjet. Ai përdor fjalën n sepse demokracia në nivel kombëtar ofron mundësinë më të mirë për ndryshime thelbësore.
Megjithatë, nacionalizmi qytetar nuk është ideologjia e PKSH-së moderne, por është toka pjellore nga e cila u rrit, nëpërmjet Konventa Kushtetuese Skoceze – një aleancë e aktivistëve të komunitetit, politikanëve dhe liderëve qytetarë që u mblodhën në vitet 1980 për të bërë fushatë për një parlament skocez.
SCC përbëhej kryesisht nga të mëdhenjtë dhe të mirët, por referendumi aktual për pavarësinë ka frymëzuar shumë grupe të ndryshme në Skoci për t'u përfshirë në debat rreth mënyrës sesi shoqëria e tyre mund të organizohej më mirë. Mediat sociale kanë ndryshuar peizazhin, duke i lejuar të gjithë të shprehin mendime dhe të shkëmbejnë ide.
Nisma pro pavarësisë si p.sh Pasuria e Përbashkët, Kolektiv Kombëtardhe Fushata Radikale e Pavarësisë kanë fuqizuar elektoratin në Skoci, duke hedhur ide për një shoqëri më të drejtë me prioritete të ndryshme nga ato që gjenden më shpesh në Westminster. Audiencat që vijnë në ngjarjet e tyre nuk janë nacionalistë në kuptimin e Nigel Farage, duke u zemëruar kundër emigrantëve ndërsa ankohen se nuk lejohen më të jenë skocezë.
Ata janë njerëz që nuk janë më të kënaqur me drejtimin në të cilin po udhëton Britania; me ekstremet e varfërisë dhe pasurisë që nuk sfidohen; me dominimin e të arsimuarve privatë në pozita të pushtetit politik dhe ekonomik; me rrymën e fshehtë të ksenofobisë që gjallëron partinë konservatore; me një parti Laburiste që ka shumë pak deputetë nga klasa punëtore.
Populli i Skocisë është në gjendje t'i trajtojë këto çështje përmes referendumit, sepse ata kanë një parlament të deleguar të zgjedhur me përfaqësim proporcional, diçka që anglezëve deri më tani u është mohuar. Pavarësia skoceze mund të vendosë në rendin e ditës transferimin e Anglisë.
Në vend që të hidhet poshtë fushata po si një shprehje izoluese e nacionalizmit bazë, a do të kishte më shumë kuptim që e majta angleze të ndihmonte skocezët të bënin thyerjen që do të detyronte reformën në kushtetutën e centralizuar britanike?
Po, deputetët skocezë – shumë prej tyre laburistë – do të duhet të largohen nga Westminster, por nocioni se kjo do të japë Tories një shumicë e brendshme nuk është gjë tjetër veçse frikësim. Vetëm dy qeveri laburiste që nga viti 1945 janë mbështetur në votat skoceze për të fituar shumicën. Kur Anglia dëshiron të largojë konservatorët, anglezët janë mjaft të aftë ta bëjnë vetë, faleminderit shumë.
Në debatin pas pavarësisë rreth mënyrës sesi qeverisen pjesët e mbetura të Britanisë së Madhe, elefanti në dhomë do të jetë transferim për Anglinë. Asambletë rajonale të zgjedhura sipas një sistemi proporcional me fuqi të stilit Holyrood do të na ofronin mundësinë për të adresuar pabarazitë që janë hapur midis Londrës dhe pjesës tjetër të vendit.
Mbështetja për vetëvendosjen skoceze mund të mos përshtatet mirë në asnjë vrimë pëllumbi të majtë, por ajo i bie një tradite më të vjetër progresive që shkon thellë në historinë angleze – një vendosmëri e fortë për t'i kërkuar llogari të fuqishmit. Nëse, gjatë zgjidhjes kushtetuese që do të pasojë referendumin, ne në Angli mund të rizbulojmë traditën tonë Roundhead, ende mund të kundërshtojmë dobësinë tonë historike për nacionalizmin etnik me një vërshim të angazhimit qytetar që krijon një shoqëri më të drejtë për të gjithë.
ZNetwork financohet vetëm nga bujaria e lexuesve të tij.
dhuroj