Një diktaturë e dobësuar keq
Diktatura ushtarake e Mianmarit (Burma), e cila mori pushtetin në vitin 2021, befas është e ndjeshme ndaj sulmeve nga forcat e rezistencës hodge, të lidhura lirshëm nën një Qeveri të Unitetit Kombëtar. Këto forca janë dy llojesh: ushtritë e pakicave etnike, të referuara ndonjëherë si Aleanca e Tre Vëllazërisë, që kanë një histori të gjatë kundërshtimi ndaj qeverisë ushtarake, dhe grupet pro-demokracisë të mbështetura nga NUG që janë bashkuar që nga grushti i shtetit të vitit 2021. (A publikim i gazetarëve të Mianmarit në mërgim në Tajlandë liston gjithsej 30 grupe të armatosura, 10 prej të cilave janë ushtri etnike).
Ajo që e bën rezistencën kaq kërcënuese për ushtrinë tani është se ushtritë e ndryshme po koordinohen dhe po bëhen gjithnjë e më të suksesshme në veri dhe verilindje, zona që kufizohen me Kinën, si dhe me Tajlandën dhe Indinë. Opozita ka pushtuar qytete, ka sekuestruar arsenale dhe ka siguruar dorëzimin e disa njësive qeveritare, së fundmi duke përfshirë një batalion të tërë. Mijëra njerëz janë larguar nga luftimet, kryesisht në Indi.
Junta e Mianmarit ka forca superiore në tokë dhe në ajër, megjithatë një raport i BBC thotë: "Pas dy vjet e gjysmë lufte kundër kryengritjes së armatosur që provokoi me grushtin e saj katastrofik, ushtria duket e dobët dhe ndoshta e mundur". Një Këshill për Marrëdhëniet me Jashtë studim sugjeron se një tjetër grusht shteti nga oficerët e pakënaqur të ushtrisë është madje i mundur.
Pozicioni i Kinës
Kina duket se po luan të dyja palët, pa dyshim e vetëdijshme për implikimet e sigurisë të mbështetjes së vetëm njërës.
Nga njëra anë, ajo ka mbështetur vazhdimisht represionin e juntës. Udhëheqja e Mianmarit pretendon se gjithçka është mirë në marrëdhëniet me Kinën. Ai këmbëngul se lidhjet janë të forta dhe se partneriteti strategjik është i fortë. Dëshmia e fundit është një vizitë portuale më 27 nëntor nga tre anije kineze, duke përfshirë një destrojer, në përgatitje për manovrat e përbashkëta detare.
Në prapaskenë, megjithatë, raportet tregojnë pakënaqësi brenda juntës për marrëdhëniet e Kinës me grupet rebele, veçanërisht shitjet e armëve për ato grupe. Kjo pakënaqësi çoi në një demonstratë të parë kundër Kinës jashtë ambasadës kineze në Yangon më 17 nëntor.
Ministria e Jashtme e Kinës zëdhënës duhej të lëshonte një deklaratë zyrtare duke siguruar protestuesit se Kina nuk ndërhyn kurrë në punët e brendshme të Mianmarit.
Autoritetet kineze janë vërtet në kontakt të ngushtë me grupet etnike rebele, të cilat kanë premtuar të mbrojnë investimet kineze në zonat që grupet kontrollojnë. Zona kufitare verilindore është vendi i aktivitetit kriminal – trafikimi i drogës dhe operacionet kibernetike – që shqetëson Kinën për shkak të ndikimit të saj tek shtetasit kinezë dhe kapacitetit për trazira kufitare.
Pekini as nuk i ka dënuar forcat opozitare dhe as nuk i ka miratuar përpjekjet e juntës për t'i shuar ato. Sipas një raportojnënga Instituti Amerikan i Paqes (USIP), “Pekini pothuajse me siguri e miratoi ofensivën pasi gjeneralët e juntës shpërfillën apelet e saj për të goditur qendrat fitimprurëse të krimit përgjatë kufirit që janë goxha për shtetasit kinezë”.
Kjo ndoshta ka tërhequr vëmendjen e gjeneralëve: Junta tani po raporton se Kina po ndërmjetëson bisedimet e paqes midis grupit kryesor të armatosur të opozitës dhe qeverisë.
Pas fitores: Sfidat përpara
Sukseset ushtarake të forcave të rezistencës shtrojnë pyetjen, si mund të duket Mianmar nëse ata fitojnë - domethënë, detyrojnë rënien e juntës?
Studimi i USIP-it është, çuditërisht, optimist. Ndërsa disa specialistë mund të parashikojnë një fragmentim të rezistencës përgjatë vijave etnike dhe politike, një nga gjetjet kryesore të studimit të USIP është se:
“Shumica e [luftëtarëve të rezistencës] janë të motivuar kryesisht nga dëshira për të mbrojtur komunitetet nga ushtria e tërbuar dhe për të arritur një paradigmë të re politike dhe sociale. Shumë luftëtarë të rezistencës. . . kanë rrënjë në komunitetet të cilave u shërbejnë. Po kështu, organizatat kryesore të rezistencës etnike [EROs] filluan si lëvizje sociale dekada më parë, jo grupe të armatosura, dhe vazhdojnë t'i shërbejnë komuniteteve të tyre.
Sa i përket potencialit për të kapërcyer dallimet dhe për të ndërtuar një Mianmar të ri, studimi i USIP zbulon:
“Arritja e një marrëveshjeje të re politike nuk do të jetë e drejtpërdrejtë dhe ka të ngjarë të kërkojë vite të tëra dialogu kombëtar. Por hulumtimi i USIP tregon se lëvizja tashmë ka bërë përparim domethënës drejt pajtimit kombëtar dhe ndërtimit të një vizioni të përbashkët. Format e ndryshme të bashkëpunimit ndërmjet ERO-ve dhe komuniteteve Bamar për operacionet ushtarake, ofrimin e shërbimeve sociale dhe reagimin humanitar demonstrojnë më tej solidaritetin në rritje.”
Dy gjëra të tjera që lëvizja do të duhet të përmbushë: devijimi i fermerëve nga prodhimi i opiumit dhe kthimi i rritjes së ndenjur të vendit. Zyra e OKB-së për Drogën dhe Krimin sapo ka njoftoi se Mianmari e ka tejkaluar Afganistanin si lider botëror në prodhimin e opiumit.
Rritja e pasigurisë me sa duket ka kontribuar në rritjen e përdorimit të rritjes së lulekuqes. Ajo ka kontribuar gjithashtu në uljen e madhe të tregtisë, investimeve të huaja, inflacionit dhe zhvendosjes së rreth 2.5 milionë njerëzve, sipas Bankës Botërore. Banka Projekte rritja e përgjithshme ekonomike për Mianmarin prej një për qind.
A mund të bashkohet një lëvizje rezistence shumë e larmishme për të ndërtuar një shoqëri të drejtë dhe të barabartë? Nga distanca mund të duket se shanset janë kundër, por në rastin e veçantë të Mianmarit, çlirimi nga pesha dërrmuese e ushtrisë mund të jetë përbërësi kryesor në ndërtimin e një konsensusi kombëtar për sundimin demokratik dhe drejtësinë sociale.
Mel Gurtov, i sindikatuar nga PeaceVoice, është Profesor Emeritus i Shkencave Politike në Universitetin Shtetëror të Portlandit dhe blogon në Në interesin njerëzor.
ZNetwork financohet vetëm nga bujaria e lexuesve të tij.
dhuroj