On CNN Mati 14, Roger Altman, o se sa avea muamua ma sui failautusi a le Matagaluega o Tupe i le pulega a Clinton, fai mai o faletupe Amerika sa ua lata ina fa'atunuu:
O mea na faia e le pulega i le faaiuga o le vaiaso na matua loloto lava. Na latou faʻamaonia tupe teu, i latou uma, i le Silicon Valley Bank. O le a le uiga moni o lena mea ... ua latou faʻamaonia le faʻavae atoa o tupe teu a le US financial system. Le fa'avae tupe teu atoa. Aisea? Aua e le mafai ona e faʻamaonia uma tupe teu i Silicon Valley Bank ona fai atu lea i le isi aso i le au teu tupe, fai mai, i le First Republic, faʻamalie atu, e le faʻamaonia lau. E moni lava.…Ose la'asaga mata'ina lea e fa'a-fa'atunuu lelei pe fa'a-feterale ai le fa'avae tupe teu a le faiga tau tupe a Amerika.
O le fa'avae tupe teu o le faiga tau tupe e le'i fa'a-nu'u, ae o lo'o mafaufau le Konekeresi i suiga i le fa'atapula'a o inisiua a le Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC). I le taimi nei, o le tasi setete e le o feagai ma na faʻafitauli o North Dakota, lea o loʻo galue ai lana faletupe a le setete o se "mini-Fed" mo le setete. Ae muamua, se'i va'ava'ai toto'a i mataupu.
Tatala i totonu, Tatala i fafo, po o le “Socialism for the Rich”?
I le Aso Faraile, Mati 10, Silicon Valley Bank (SVB) na tuʻuina atu e le FDIC. Na faalauiloa e le FDIC e faapea o tupe teu i luga ole $250,000 tapulaa tau inisiua o le a maua se tufatufaga muamua i totonu o le vaiaso a sau, ma o le a maua ai se tusi faamaonia mo le vaega o totoe o tupe. O le tele o le au teu tupe o ni pisinisi amata na lagolagoina e manaʻomia le teuina o tupe teu tetele i le faletupe e faʻafeiloaʻi ai totogi ma totogi ai tagata faʻatau, ma e sili atu i le 95% o tupe teu e leʻi inisiua ma lamatia ai le leiloa. O le mea moni lava o se "tala'i i totonu" o tupe teu e le'i inisiua, lea e faatoa toe maua mai pe afai e maua se tupe pe a uma ona faatau atu aseta a le faletupe.
Ae na o le lua aso na faia ai lenā faatulagaga. I le aso 12 o Mati, na tu'uina atu ai le Faletupe o Saini i le lisi; ma le FDIC, Treasury, ma le Federal Reserve na faʻasalalau faʻatasi e faʻapea o tupe teu uma i faletupe e lua, e le naʻo latou i lalo o le inisiua, o le a avanoa mo le talaina i tua pe a manaʻomia.
At o se iloiloga a le Komiti o Tupe a le Senate ia Mati 16, fai mai le Failautusi a le Matagaluega o Tupe, Janet Yellen, o le faʻamaoniga e le faʻaaogaina i tupe teu uma i faletupe uma. Nai lo lena, o le faaiuga o le a faia i luga o se tulaga ma lea mataupu.
i se Bloomberg News faatalanoaga ia Mati 16, na faitioina e le Taitaifono muamua o le FDIC Sheila Bair lena faaiuga. Na ia maitauina o faletupe e lua o loʻo maua togafitiga faʻapitoa e le "taua faʻapitoa," ma o le tau o le faʻalauteleina o faʻamaoniga e tatau ona ufiufi i se iloiloga faʻapitoa e faasaga i faletupe uma ua inisiua, e aofia ai faletupe laiti o loʻo tuʻuina atu aitalafu taua i pisinisi i le lotoifale. Sa ia finau e faapea afai o le a tuuina atu faamaoniga i luga ole $250,000 tapulaa, e tatau ona latou talosaga i tupe teu i soo se mea.
I le taimi nei, i le aso 12 o Mati, na faʻailoa mai ai e le Federal Reserve ua latou faʻatūina se taʻavale faʻapitoa faʻapitoa o le ituaiga na faʻatulagaina mo le fesoasoani a Covid ia Mati 2020, ua taʻua. le Polokalame Fa'atupe a le Faletupe (BTFP). E pei o taʻavale faʻapitoa a Covid, o le a toe faʻafoʻi $25 piliona mai le Faaputugatupe mo le Faamautuina o Fetufaaiga (ESF), o se fa'aputugatupe na fa'atūina i le 1934 e fa'amautu ai le tau faafesuia'i o le tālā. O le BTFP sa tatau ona avanoa i so'o se faletupe e mana'omia, ma o le tele o faletupe na mautinoa lava. E silia ma le $300 piliona i nonogatupe mo taimi pupuu na aveese mai fale eseese a le Fed i le vaiaso talu ona paʻu le SVB.
O lenei tupe e le o se ituaiga o "aiga e leai se totogi" na tuʻuina atu i faletupe faʻalavelave i faʻalavelave tau tupe talu ai. O le tupe e tatau ona faʻauluina e avea o se nonogatupe mo le oʻo atu i le tausaga, i le a maualuga tului i le aso 22 o Mati i le 4.88%. Ae faimai foi se fa'asalalauga fa'asalalau a le Federal Reserve, o le a faia fa'asili i "fa'alapotopotoga e teu fa'aagaaga o lo'o fa'amauina a le US Treasuries, aitalafu a le lala sooupu ma fa'amalumaluga mokesi, ma isi aseta agava'a e fai ma fa'amaoniga. O nei aseta o le a fa'atauina ile par. O le BTFP o le a avea ma faʻaopoopoga faʻapogai o le faʻaletupe e faʻatatau i faʻamalumaluga maualuga, faʻaumatia ai le manaʻoga o se faʻalapotopotoga e faʻatau vave atu na faamalumaluga i taimi o faʻalavelave."
"Fa'atauaina i le pa" o lona uiga e mafai e faletupe ona taofia a latou faamalumaluga feterale umi umi seia oo ina matua a'o maua se tinoitupe saunia e faasaga ia i latou e faʻafetaui ai tupe faʻaalu, e aunoa ma le "faailoga i maketi" ma faʻatau atu i se gau.
Le Fa'aletonu Fa'atonu
O le a la le mea na mafua ai lenei faʻalavelave, ma o le a se mea e mafai ona fai e foia ai?
I le totonugalemu o le faʻafitauli tau tamaoaiga o le 2008, na ioeina e le sa avea muamua ma Fed Chair Alan Greenspan lena mea sa i ai se faaletonu i lona manatu i le faiga tau tupe. Mo le 40 tausaga, sa ia talitonu e mafai e faletupe ona "pulea e le tagata lava ia" ma le faʻamaoni, o se faʻamatalaga na faʻamaonia e sese.
I le tulaga o le SVB, e ui i lea, e leʻi auai le faletupe i le ituaiga o nonogatupe lamatia na vaaia i le faʻalavelave faʻafuaseʻi, ma faʻateleina. “su'ega fa'atiga” semanu e le fa'asaoina. Na tu'u tele ana tupe i totonu o fa'amalumaluga a le feterale, fa'apea o aseta sili ona saogalemu o lo'o maua-e matua saogalemu lava latou te tauaveina ai le "zero risk weighting" e le mana'omia ai se tupe fa'aopoopo fa'aopoopo. O le mea na sese o latou o ni pone umi e maualalo le tului. Ina ua oso i luga tau, na pa'ū le tau o maketi o pone, talu ai e sili atu le au faatau i pone fou e totogi ai le tului maualuga. O pone na mafai ona faʻatau atu na faʻatau atu i se gau, ma o nisi na faʻailogaina "tumau i le matua" e leʻi mafai ona faʻatau atu. O se taunuuga, ua le maua e le SVB le faʻaletupe e faʻafetaui ai le manaʻoga faʻafuaseʻi faʻafuaseʻi mo le talaina.
O le faaletonu lea na afaina ai le SVB ma le tele o isi faletupe "faʻalavelave" o le faʻafitauli faʻale-aganuʻu ua leva o le "nono puupuu e nono umi." Mo le tele o seneturi, sa nono mai e faletupe tupe a le au teu tupe o loʻo faʻamoemoe e maua pe a manaʻomia, ma faʻapipiʻi i aseta umi e le mafai ona faʻamaeʻaina vave. E lelei le faiga pe afai e le popole le au teu tupe ma faanatinati e toso mai a latou tupe i le taimi e tasi. Ae a latou faia, afai o le faʻafitauli e faʻapipiʻi, e le naʻo faletupe e tasi ae o le faletupe atoa e mafai ona paʻu.
Sa masani ona matou vaai i lenei faaletonu o faia ia Tesema uma, ina ua faasalalau e ala i televise le tala masani o le Kerisimasi i le 1946, “O se Olaga Matagofie.” Ina ua pagatia le Fale ma le Nogatupe a Bailey Brothers i se faletupe, sa tatau ona faamatala atu e George Bailey (Jimmy Stewart) i le au teu tupe popole ua faaune atu a latou tupe i o latou tuaoi. Sa latalata o ia i le pule i lona ola, ina ua faaali atu e se agelu leoleo ia te ia le taua tele o ia ma lana faletupe i le nuu; ma sa faatutu mai tuaoi ma laveai le faletupe.
E sili atu ona latalata i le tulaga i aso nei o le fa'alavelave o fa'alapotopotoga o teugatupe ma nogatupe (S&Ls) o le 1980s, ina ua maeʻa ona faʻatupuina e le Federal Reserve le tului tele e faʻaumatia ai le tau. O le tele o aseta a le S&L o mokesi tau tumau mo taimi uumi. A'o si'itia tau, sa tatau ona latou totogia atili e faatosina mai ai tupe teu; ae o le aofaiga na latou maua mai a latou mokesi tumau e lei suia. Ua faateleina tupe gau, ae o le S&L insurance fund, le FSLIC, sa le lava se tupe e toe totogi uma ai le au teu tupe i S&L ua le manuia, o lea na liliu ai le au pulega ma faatagaina i latou e faaauau pea ona galulue o ni "zombies." Na iu lava ina foia le mataupu i le tulafono i le 1989 lea na tuu ai le S&L inisiua i lalo o le FDIC ma faatuina ai le Resolution Trust Corporation e foia ai S&L faaletonu o totoe. O le tau mulimuli i le au fai lafoga na fuafuaina e oʻo atu i le $ 124 piliona.
E pei o tupe teu ma nogatupe a George Bailey, o le faaletonu e le o se faaunegatupe “faasao vaega”. O le S&Ls na fa'aputuina tupe a latou tagata fa'atau ma nono atu na'o mea na latou maua. O le fa'aletonu fa'apitoa sa i ai ma o lo'o i ai pea, ina ia faia ni nonogatupe umi, e tatau i faletupe ona nono "tupe a isi tagata," lea e fa'amoemoe e avanoa pe a mana'omia. I aso nei, e le gata i a latou lava tagata teu tupe ae o isi faletupe o lo'o teuina i le maketi o tupe a le fed, ma tupe penisione ma isi fa'alapotopotoga o lo'o nono mai i le maketi repo. Ae latou te fa'amoemoe uma e maua a latou tupe pe a mana'omia; ma afai na faaune atu e le faletupe i ni nonogatupe uumi, e mafai ona maua le faletupe i ni tupe faaagaga pupuu e taumafai e faamalieina lena manaoga.
O Faletupe na le manuia e leʻi faʻa-atunuu, ae masalo sa tatau ona i ai
O se tasi o filifiliga na finauina i le faʻalavelave 2008-09 o le faʻanuu moni. E pei o na tusia e le polofesa Michael Hudson ia Fepuari 2009:
Fa'atunuu moni e tupu pe a galulue malo mo le manuia lautele e ave meatotino tumaoti… O le fa'atunuu o faletupe i nei laina o lona uiga o le a tu'uina atu e le malo mana'oga aitalafu a le atunu'u. O le a avea le Ofisa o Tupe ma puna o tupe fou, e sui ai aitalafu i faletupe faapisinisi. E masalo o lenei aitalafu o le a faaune atu mo faamoemoega tau tamaoaiga ma agafesootai, ae le na o le siitia o tau o aseta ae o le utaina i lalo o aiga ma pisinisi i aitalafu e pei ona tulai mai i lalo o faiga faavae o nonogatupe i faletupe faapisinisi i aso nei.
Gar Alperovitz, polofesa emeritus i le Iunivesite o Maryland, sa mamafa foi i le mataupu. I le 2012 Times Niu Ioka tala ua faaulutalaina “Wall Street e Tele tele e fa'atonutonu,” na ia taʻua ai o faletupe tetele e lima—JPMorgan Chase, Faletupe o Amerika, Citigroup, Wells Fargo, ma Goldman Sachs—na faaputuputu aseta e sili atu ma le afa o le GDP a le atunuu. Sa ia tusia:
Fa'atasi ai ma tagata fa'atosina totogi maualuluga o lo'o finau i tulafono fa'atonu uma, o lo'o fa'amanino atili ai e le mafai ona fa'atonutonu lelei faletupe tetele o ni pisinisi tumaoti. Afai o se atinaʻe (poʻo le toʻalima o latou) e matua tele ma faʻapitoa e le mafai ai ona faʻatauvaʻa ma tulafono faatonutonu, o le laʻasaga sili ona faʻafeiloaʻi maketi o le faʻasalalauina o ana galuega ...O le fa'atunuu e le faigata e pei ona foliga mai ai. E masani ona galo ia i matou o matou ... na faʻatunuuina le American International Group, o se tasi o kamupani inisiua tele i le lalolagi, ma o loʻo umia pea e le malo le tusa ma le 60 pasene o ana faʻasoa.
O le isi faʻataʻitaʻiga o Continental Illinois, o le faletupe sili ona gaumativa ma le lona fitu-tele faletupe i le atunuu ina ua le manuia i le 1984. O le FDIC na soloiesea tagata e umia sea o loʻo i ai nei, faʻapipiʻi tupe faavae, faʻaaogaina aseta leaga, suia le pulega sinia, ma umia le faletupe mo le tusa ma le sefulu tausaga, faʻatautaia. o se pisinisi faapisinisi, faʻatau atu i le 1994.
O le mea na mafua ai le alu ese mai mataupu faavae o tupe faavae i le faʻafitauli tau tupe talu ai e leʻo le "faʻatunuu" ae o se galu e leʻi tupu muamua o tupe faʻaola, o nisi taimi e taʻua o le "uelefea mo e mauoa." O le au totogi lafoga na gau ae o le pulega solitulafono e le gata na sola ese mai faasalaga tau le va o tagata ma solitulafono ae na faia foi ma ponesi faamaumauga. O faletupe na lagolagoina e se autau a tagata taufaaleaga na faamanuiaina i le suia o tulafono ina ia avea ma amioga solitulafono sa avea muamua ma tulafono. Nai lo le fa'atunuu, na matou maua le TARP, le Polokalama Fesoasoani Fesoasoani Faʻafitauli, lea na fa'atau mai ai aseta oona mai fa'alapotopotoga tau tupe e le Ofisa o Tupe. I le feagai ai ma le le tutusa o lena fofo, o le tele o le tamaoaiga na fautuaina le atunuu. Willem Buiter, o le tamaoaiga sili o le Citigroup ma sa avea muamua ma sui o le Bank of England's Monetary Policy Committee, tusia i le tupe Times ia Setema 2009:
O le mea moni ea o le fa'aonaponei fa'ata'ita'iga fa'atatau i fefa'ataua'iga o faiga fa'atupe fa'aletupe e moni e tele ni tupe fa'asili tuma'oti e maua e kamupani tuma'oti tetele pe a lelei le alu ma fa'asalaina mai fafo ma avea ma pule fa'ale-malo le tumau pe a leaga le alu, ma le tagata fai lafoga e ono lamatia ma tupe leiloa?Afai la o lea, aisea la e le taofia ai nei gaioiga i se pulega tumau a le atunuu? E iai se finauga ua leva ona iai e faapea e leai se tulaga moni mo le umia tumaoti o teugatupe-pu'e faletupe, aua e le mafai ona ola saogalemu e aunoa ma se faʻamaoniga tupe teu ma/poʻo le faʻameamea o nofoaga mulimuli e faʻamaonia e le tagata fai lafoga. …O le taimi lava e fa'amauina ai e le setete ia tupe teu pe fa'aavanoaina isi fa'atupega e tu'u atu ai i tua, o le teugatupe fa'avae faletupe o se laisene e lolomi ai tupe. [Faaopoopo le faamamafa.]
O finauga lelei uma na, ae e le mafai e le Konekeresi ona faʻa-atunuu le faiga o teugatupe i se taimi lata mai.
Ae faapefea le Fa'atunuu o le Va'aiga Tautupe?
A aunoa ma le alu i na umi, o le a le mea e mafai ona avea ma aoga a le malo o le vaituloto o faletupe. Faletupe e mafai ona nono saʻo mai le taga loloto o le faletupe tutotonu, le "lender of last resort" (pe mai le Treasury pe a toe faʻafouina ina ia mafai ona tuʻuina atu tupe e fai ma aitalafu e aunoa ma le totogiina o lafoga poʻo le aitalafu). O le a manaʻomia pea e faletupe ona faia ni nonogatupe “faautauta”—o faaunegatupe i tagata nono mai o ē na faaalia le tomai e toe totogi ai le tupe—talu ai afai latou te pagatia i le tele o aitalafu, o le a lē mafai ona faapaleni a latou tusi ma mafai ona gau. O le a latou totogia pea le tului e totogi ai a latou tau, ma o le a latou tauva mo tagata nono mai e ala i le faʻaitiitia o latou tului, faʻatumauina mataupu faavae o le "market capitalism" o loʻo galue nei. O tupe teu a le au faipisinisi e mafai ona fa'amavae ese mai nonogatupe, fa'ata'ita'iga i faletupe meli e lagolagoina e le malo. O le mea moni, o le fa'amavaeina o tupe a tagata fa'atau mea e fai ai le au fa'atau (pei o Schwab ma Fidelity) i le taimi nei. Nai lo le fai tupe a le faletupe ma au tupe, e te taalo i ai oe lava ia. Ae o lena, ioe, e mafai foi ona lamatia!
I so'o se tulaga e le'o tupu fo'i ni tupe teu fa'amau. O le mea o loʻo sailia o le mea lea na valoia e Roger Altman-FDIC inisiua inisiua o le faʻavae atoa o tupe teu. I se tusi 17 Mati muamua lipotia by Bloomberg News, o le Midsize Bank Coalition of America na valaʻau atu i pule faʻatonu "le taimi lava ... e toe faʻafoʻisia le inisiua tupe teu atoa mo tagata teu tupe," mo le lua tausaga. Na faia lena mea i le 2008, o le tusi na taʻua, "ma o se tasi o meafaigaluega sili ona aoga na faʻaaogaina i le tele o faʻafitauli tau tupe ma e manaʻomia ona toe aumai vave. O le mea taua, e pei ona tupu muamua, o lenei siitaga o inisiua e tatau ona totogi sa'o e faletupe lava latou e ala i le na o le faʻateleina o le iloiloga o inisiua i luga o faletupe e filifili e auai i lenei faʻaopoopoga o inisiua."
O le atugaluga mo faletupe feololo ona o le au teu tupe ua sosola i ni faletupe tetele "tele tele e toilalo", ma latou manatu e sili atu le saogalemu. Ae e pei ona matauina e le polofesa o Cornell Robert Hockett, o faletupe midsize o loʻo nono atu i pisinisi laiti o loʻo i tua o le tamaoaiga manuia. Na ia tusia se tulafono e aiaia ai inisiua tupe teu lautele, talanoaina i Forbes. Ae ui i lea, o se taua maualuga. E oʻo lava ia Sheila Bair, o loʻo manino le alofa i le faʻalavelave o faletupe i le lotoifale, o loʻo i ai ni faʻaagaga i luga o le inisiua atoa. E pei o lipotia mai MSN.com:
Fai mai le Taitaifono o le FDIC Sheila Bair i le Aso Lua, e tatau i le Konekeresi ona iloilo mo se taimi le tumau le tuuina atu o faʻamaoniga mo tupe teu i faʻamatalaga fefaʻatauaiga o loʻo faʻaaogaina e tagata e ana galuega e totogi ai a latou tagata faigaluega-o se gaioiga o loʻo mafaufau i ai nisi o Democrats.Ae na taʻua e Bair o se "soʻonaʻi" le faʻamautinoaina o tupe teu uma i faletupe.
“O le inisiua e le fa'atapulaaina o le a taugata tele e fai. O le a suʻesuʻeina i luga o le faiga o teugatupe, faʻasalaina e tagata totogi lafoga, ma o le a fesoasoani tele i tagata mauoa tele, ”o le tala lea a Bair. Washington Post Live.
O faletupe laiti a nuu-ua faauigaina o faletupe e $10 piliona pe itiiti ifo i aseta-ua latou tetee i le totogiina o nisi tupe e totogi ai le toilalo o faletupe tetele e pei o le SVB.
O le filifiliga a le Faletupe a le Malo
I le taimi nei, o le tasi faletupe midsize na sola ese mai lenei vevesi o le Faletupe o North Dakota. Faatasi ai ma aseta i le 2021 o le $ 10.3 piliona ma le toe faafoiina o tupe teufaafaigaluega o le 15%, o le BND o loʻo umia e le setete, lea e faʻamaonia e ia lava. E leai se fefe i le faletupe, aua o tupe maua a le setete e aofia ai le tele o ana tupe teu, ma e tatau ona teuina i le BND e le tulafono.
O faletupe a le setete o loʻo puipuia foi e le BND, lea e faʻasaina ona tauva ma i latou. Nai lo lena, e faipaaga ma i latou, fesoasoani i le faʻaletupe ma mataitusi tetele. O le BND ua taʻua o le "mini-Fed" mo le setete ma ana faletupe. E fesoasoani lena e faamatala ai pe aisea North Dakota e tele atu faletupe i le lotoifale tagata ta'itasi nai lo so'o se isi setete, i le taimi na gau ai faletupe a isi setete i fa'atasiga tetele o faletupe, ma mafua ai ona fa'aitiitia le aofa'i o faletupe a Amerika.
Na lomia talu ai nei e le polofesa Peretania Richard Werner se fa'amatalaga fa'amatalaga lagolagoina le mataupu mo se faletupe a le malo. Na saunia mo le setete o Tennessee, lea o loʻo mafaufau i se faletupe a le malo i luga o le North Dakota faʻataʻitaʻiga, ae o finauga e faʻatatau i setete uma. O fa'amanuiaga na talanoaina e aofia ai tufatufaga, tupe maua lafoga maualuga a le setete, fa'atupuina galuega sili atu, pule tuto'atasi fa'alotoifale sili atu ma le maufetu'i i fa'alavelave fa'afuase'i, tele filifiliga mo le fa'atupeina o nonōgatupe a le malo ma tupe penisione a le setete, ma le puipuiga o le sa'olotoga o fefa'atauaiga tau tupe ma le le faalauaiteleina.
Laiti ma le lotoifale e lelei, ae e oʻo lava i faletupe faʻaitulagi laiti e manaʻomia ona faʻaputu a latou punaoa mo le maualuga ma le saogalemu. O se faletupe a le setete i luga o le faʻataʻitaʻiga a le Faletupe o North Dakota e mafai ona tuʻuina atu nonogatupe maualalo, faʻaletupe, ma pulega tau tupe, faʻamautu punaoa tau tupe i totonu o le setete e faʻasino atu i faʻamoemoega lautele, aʻo liliu uma se tupe mama mo le setete.
O Ellen Brown o se loia ma na faavaeina le Public Banking Institute. O ia o le tusitala o tusi e sefululua, e aofia ai le "Web of Debt," ma le "The Public Bank Solution," lea e suʻesuʻeina faʻataʻitaʻiga manuia o teugatupe a le malo i tala faasolopito ma le lalolagi atoa.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo