aʻo neoliberalism tulei lona toe faaleleia o a - e o'o mai i le taimi nei e le'i va'aia - free market, o le mea moni o le alualu i luma mataʻitupe i le 21st seneturi e foliga e matua ese lava mai le ata faʻaalia o se nuʻu faʻapitoa māketi.
Nai lo le maketi saoloto pele, o le a mataʻitupe - e foliga mai - ua fatuina i lona tulaga maualuga e tolu ituaiga o vaega maketi: Muamua, e iai fausaga maketi oligarchical.
O maketi ia o loʻo faʻamatalaina e se numera toʻaitiiti o kamupani o loʻo galulue faʻatasi i faʻatasi aʻo umia le tele o sea maketi i se maketi faapitoa. O se faataitaiga lelei GAFAM's e lima o loo pulea le Initoneti: Google (Alphabet), Apple, Facebook (Meta), Amazon, ma Microsoft.
O le isi faʻataʻitaʻiga lelei o se fausaga oligarchic o le "maketi" saito a Amerika. E pulea e le mea ua ta'ua Big Four: ADM, Bunge, Cargill, ma Louis Dreyfus. Latou te fa'agaoioia e o'o atu i le 90% o fefa'ataua'iga o saito i le lalolagi.
Lona lua, o se fausaga sili atu ona mautu o le fa'alua. E tupu pe a "lua" kamupani e pule faʻapitoa pe faʻapitoa i luga o se maketi faʻapitoa. Tele taitoalua ua fuafuaina ma le loto i ai le fa'atauva. Afai e i ai sina tauvaga, e tupu i le va o le ae “lua” (duo) tagata taaalo: Airbus ma Boeing, o se faʻataʻitaʻiga masani.
Mulimuli ane, o loʻo i ai le taʻutaʻua monopoli - e le'o matua'i le feso'ota'i i le ta'aloga laupapa o se fausaga e sili atu ona mau lelei. O le monopoli e faʻamatalaina e se faʻatulagaga maketi lea "tasi” kamupani e tasi e gaosia ma faatau atu se oloa po o se auaunaga i totonu le toesea o soo se tauvaga.
I Sini, Ausetalia, o laʻu faʻataʻitaʻiga sili ona fiafia i ai o le faʻasao monopoli of Sini o Sini. O Sini o se aai e 5.3 miliona tagata ma e toatasi mo-tupe mama valaau le malaevaalele Sydney Airport Corporation Limited (SACL) lea e fa'atupe $1 piliona i le tausaga. E pei o le fa'apipi'iina se ATM masini i totonu o lau mutia pito i luma e feanu i fafo tupe i tagata e umia sea – ae le o le lautele.
I le taimi nei, e maua e tagata lautele le talitonuga o tafe i lalo le tamaoaiga. O le talitonuga lea o le a tafe ifo le tamaoaiga i tagata matitiva ae o le mea moni, e ulaula ai tupe siitia i luga mai le mativa i le mauoa. I le 2020, o le Faalapotopotoga o Rand - e le o le aiga o agafesootai – fa'atatau lenei fa'agasolo aga'i i luga o tupe e tu'u i tafatafa o $ 50 trillion.
Pe oligopolies, duopolies, poʻo monopolies, tele o a'oa'oga fa'apitoa ua fa'amauina o lo'o fa'aosoina le fa'atonuga o maketi le tutusa tupe maua. I se isi faaupuga, o le masaga leaga o le puleaina o maketi - o le avetaavale agai i pulepule - e leai se isi na o le le tutusa.
Peitaʻi, ua faateteleina le leaga o mea. Kamupani e le faʻateleina faimeamāeʻa ina ua uma ona maua isi kamupani. E ui lava i mea e sili atu le totogi, faigofie-mafaufau, ma crypto-a'oa'oga aposetolo faafaigaluegaina e aʻoga pisinisi ta'u mai ia i matou, o le lelei e le o se taua. Ae, o se meafaigaluega. Ma o lea pe a e fesili i tagata e uiga io latou tulaga taua, latou te tau le fai mai "lelei".
O le mea moni faigata mo i latou e talitonu i le togafiti faataulaitu o le maketi saoloto e tusa pe oligopolies, duopolies poʻo monopolies, latou te maua uma tupe sili atu pe a "le' tauva. O le fa'atupuina o tupe maua i le leai o se tauvaga o le mea e tasi e sili ona taua mafuaaga e avea ai mo lo latou ola ai.
E mafai lenei mea ona o nei oligopolies, duopolies, ma monopolies ua maua malosi maketi le fa'atauaina. E sili atu foi mo nei fausaga maketi - ae le o le tele mo tagata talitonu i le maketi saoloto, e masani lava ona i ai i le pito e maua - o le mea moni e faapea o kamupani oligopolistic, duopolistic, aemaise lava monopolistic e mafai (ma faia) o ese mai le molia maualuga. tau.
I se faaupuga faigofie, o tupe mama e alu i luga ona e mafai e kamupani ona siitia tau - e le ona e sili atu le lelei. Ua sili atu le lelei o mea mo oligopolies, duopolies, ma monopolies - ae le mo le au soo o maketi saoloto. E sili atu le maualuga o tupe mama pe a maeʻa faʻatasi. O le taunuuga fou - ma tetele - kamupani e mafai ona matua faʻateleina tau. Ma o lona puleaina o maketi ua amata ona lofituina.
Na maua ina ua mavae fusuaga ma faʻatau (M&A) e oʻo atu i le ono poʻo le toʻaitiiti tagata taʻalo, o tau o tagata faʻatau "siitia" i le toeitiiti lava 95% o mataupu uma. O se tala fiafia lenei mo kamupani oligopolistic. Ina ua mae'a le M&A, na si'itia ai tau o tagata faatau 4.3% e mafua ai ona faateleina tupe mama.
O le mea lilo lea a le neoliberal capitalism. Ina ia faʻamaonia le M&A, o manatu e pei o le "maketi saoloto" ma mea e taʻua o "synergies" ua faʻaumatia. O nei fa'afoliga fa'atauga tau maketi ma sili atu tupe mama a kamupani.
Ae ui i lea, e mafai ona mafai ona o pulega a le setete e "le" faʻamalosia a latou lava tulafono tetee. Ma o nei tulafono ua tuʻuina - e foliga mai - e tetee monopolies ma fa'alafi a togafiti e pei o Houdini e fa'ataga ai oligopolies, duopolies, ma monopolies tutusa e fa'agaioi.
O le setete e foliga mai se mafair – nai lo se fa'aletonu - o oligopolies, duopolies, ma monopolies. I le taimi nei, o le fausaga maketi atoa o loʻo faʻapipiʻiina le talitonuga o maketi saoloto. Ae, o le faʻamaoniga faʻamaonia i luga o le i ai o oligopolies, duopolies, ma monopolies tele.
E na o le tasi le faataitaiga e faamatalaina ai lenei mea. O malae vaalele e sefulu e sili ona taugata - e aofia ai ma le ono e taʻua 'olo 'olo – e pulea e le tasi (i numera: “1”) ala i le vaʻalele. O le mea e sili ona leaga, e fa 'a'ai laiti a Amerika e leai se tauvaga tele o pasese. O tau sili ona maualuga o loʻo vaʻaia i Houston. I lena taulaga, United Airlines e toetoe lava 60% sea maketi - e le o se maketi saoloto.
I isi pisinisi, e pei o le IT, oligopolies, duopolies, ma monopolies e sili atu le lelei. I le va Google, Amazon, Apple, Facebook, ma Microsoft, e sili atu i le 500 kamupani ua faʻaumatia i le sefulu tausaga talu ai. O le i'uga, e fa'atupula'ia tupe mama ae fa'ate'a fa'atauva'a e ono fa'alavelaveina nei monopoli e lima.
O le tele o taimi, o le talitonuga tau maketi saoloto e matua mana'omia lava e fa'afefe ai le mea moni o vaega tetele o tatou olaga i aso uma o lo'o fa'atautaia e oligopolies, duopolies, ma monopolies. O le isi lea faʻataʻitaʻiga o le auala e maketi saoloto e galue lona ‘faiga':
Yelp mo le tele o tausaga o le upega tafaʻilagi sili ona lauiloa mo le faʻavasegaina o pisinisi i le lotoifale. Sa matua lelei le saite na taumafai Google e fa'atau. Na teena e Yelp i latou. Ona tauimasui lea o Google. Na amata ona latou vaʻaia le upega tafaʻilagi a Yelp, o lea na faʻaalia ai faʻamatalaga i Google e aunoa ma tagata suʻesuʻe e asiasi atu i Yelp. Na ave e Google toetoe lava 386,000 ata mai le Yelp i le itula, ona faʻaaogaina lea o nisi o ata i lisi pisinisi i Google Maps. Ona amata foi lea e Google ona ofoina atu ana lava iloiloga o pisinisi i le lotoifale, tauva ma Yelp. O le lisi o nofoaga na faia e Google e mou atu e matua umi lava. I se tulaga talitutusa, na filifili Google o latou, o latou lava o le a avea ma nofoaga e suʻe ai ata nai lo Getty, ma latou vaʻaia ata a Getty naʻo le toe faʻaalia i luga o Google Images. O le iʻuga, na pa'ū le taʻavale a Getty i le 85%.
Aisea e aoga ai nei mea uma? Tasi e mafai tali e mafai ona mafua ona o le mea ua taʻua o pu'eina o le setete. O le pu'eina e le Setete o le fa'aupuga fa'apolokiki lea e matua'i a'afia ai mana'oga tu'ufa'atasi - pe sili atu: fa'aogaina - faiga fa'ai'uga a le setete mo lo latou lava lelei. E le gata i lea, o le puʻeina o le setete e le faʻapitoa i se atunuʻu taʻitasi.
Ae, pu'eina o le setete o se vaega o monopoly capitalism. Le lelei o pu'eina o le setete o lona uiga, o fa'alapotopotoga fa'atemokalasi ma le temokalasi lava ia e tumau - i luga - i le pule. I le taimi nei, o mea e fiafia i ai kamupani - e ala i le faʻatauvaʻa, faʻatau-maketi mafaufau tane, fa'asalalauga fa'apisinisi, ma isi mea fa'aoso le fa'alapotopotoga fa'atemokalasi a le setete e fa'atatau i le lagolagoina o aia fa'apisinisi.
O le iʻuga o lenei mea, mo se faʻataʻitaʻiga, o le US techno-corporations o loʻo i ai se mataitusi tetele maketi e sili atu i le tamaoaiga o Siamani, Farani poʻo Italia.
I le talafaasolopito o mataʻitupe, le ta'uvalea Kamupani Initia i Sasae o le uluai monopoli moni. O le faalapotopotoga e iai lana lava vaegaau a o pulea le tusa ma le afa o le lalolagi. E oo atu i lena taimi, o le pule sili lea na vaaia e le kapitalisme.
I aso nei, ma pe a faʻaopoopo e se tasi le Facebook i Google, o nei faʻalapotopotoga e lua e pulea toetoe lava 90% o faʻasalalauga suʻesuʻe i luga ole laiga. O le auala lea e galue ai le maketi saoloto mana faʻataulāitu – vagana ai e leai se maketi saoloto ae o se duopoly.
O le togafiti faataulaitu o le maketi saoloto e galue lelei mo Amazon e pulea e uiga i 75% o e-tusi uma fa'atauga. I le taimi nei, o le togafiti faataulaitu o le maketi saoloto e faʻamautinoa ai foi le tele o kamupani tumaoti, eg. techno-behemoths, ua sili atu le mamana nai lo faalapotopotoga taʻitasi a le setete. Mo se faataitaiga, i totonu o le sefulu pito sili ona maualuga faalapotopotoga i luga o le fogaeleele, iva o faalapotopotoga a le malo, faatasi ai ma Wal-Mart ona e leai. 10 – o se faalapotopotoga.
Faʻafetai i le pule faʻapitoa, Wal-Mart - o se kamupani e tasi - e sili atu nai lo Sepania poo Ausetalia. E faigofie ona mafaufauina o sea kamupani e sili atu le malosi nai lo soʻo se tulafono faʻalotoifale e mafai ona faʻamoemoe e ofoina atu.
E sili atu le leaga mo tagata talitonu maketi saoloto, i le 2018, Amazon na maua le 53% o faʻaopoopoga faʻatupulaia o faʻatauga i luga ole laiga, o lona uiga o le monopolist e faʻateleina lona pule. O le mea e ofo ai, o le togafiti faataulaitu o le maketi saoloto e sili ona aoga pe a faʻaumatia le maketi saoloto. Fa'afefea ona galue le maketi saoloto o loʻo faʻaalia e ala i le fa'ata'ita'iga lenei i napekini pepe:
Na teena e le faleoloa Diapers.com taumafaiga a Amazon e maua. I le tali atu, na tali atu Amazon e ala i le tipiina o ana lava tau napekini i se taumafaiga manino i tau faʻatau. Na fuafuaina e le au pulega i le Diapers.com, e faavae i luga o le tau o napekini mai le Procter & Gamble ma tau o felauaiga, o le a leiloa e Amazon le $100 miliona i le kuata tasi na o napekini. I le faaiuga, na faia e Amazon ia i latou se ofo e le mafai ona latou teena.
i lalo fa'apulepule fa'a-kapitalisme, o le faitioina o se pule e mafai ona matua matautia. A le faia e le au mafaufau ma tagata aʻoga le mea e manaʻo ai Google, e mafai ona ogaoga iʻuga. Mo se faʻataʻitaʻiga, pe a suʻesuʻe - Barry Lynn – lomia a vaega taua i luga ole Google, ole Niu Amerika Foundation tulia o ia. Mulimuli ane, na maua e le faavae le sili atu i le $ 21 miliona mai Google. Atonu e fesili mai tagata pepelo leaga, le mea na tupu i tautalaga saoloto?
E pei ona taʻua muamua, o monopolists e lua - Facebook (social media) ma Google (suʻesuʻe i luga ole laiga) - o le mea moni, monopolistic online gatekeepers mo le faitau piliona o tagata. I le maofa o le aufaipisinisi saoloto, o le Initaneti ua le toe avea ma maketi saoloto pe a naʻo le lua kamupani duopolistic o loʻo pulea le tele o ana fefaʻatauaiga i luga ole laiga.
O le malosi o Google ma Facebook e maua ai malo ma pulega le taua. O le mea moni, o le talitonuga o maketi saoloto e faʻatonuina e le tatau ona faʻatulafonoina maketi. Ae, o maketi e tatau ona toe fa'atulafonoina - aemaise lava mo le manuia o pule fa'apule.
I le taimi nei, o le togafiti faataulaitu o le maketi saoloto e galue foi i isi auala e pei o le tetee atu i le tauvaga. Mo se faʻataʻitaʻiga, o Google monopolist e matua mamao lava i luma o ana - faʻatatau - tauva e toetoe lava leai se kamupani na ulufale i "maketi a Google” – talu mai le 2008. O le malosi lea o le saoloto – moni lava: monopolistic – maketi.
le gagana a pulepulepule e sili atu le taʻu, pe a fai mai monopolists, “Tatou o e olo le pepe”. Pe a talanoa pule e uiga i "naifi se pepe”, e fete'ena'i ma le pu tele pisinisi amio lelei.
Peitaʻi, e oo lava i pulepulepule e foliga mai e malolosi ma tumau e mafai ona luʻia. Mo se faʻataʻitaʻiga, i le tele o tausaga talu ai, o faʻalapotopotoga tetele a Amerika o: General Electric, Exxon Mobil, Microsoft, Citigroup, ma le Faletupe o Amerika. I aso nei, o mea uma kamupani pito i luga e lima o kamupani fa'atekonolosi: Amazon, Facebook, Google, Apple, ma Microsoft.
E sili atu le leaga mo soo maketi saoloto o le mea moni e sili atu le malosi o nei kamupani tekonolosi i olaga i aso uma o le tele o tagata nai lo Western Union, Standard Oil, ma AT&T pe a latou pule.
E le gata i lea, faatasi ai ma lona 3 piliona tagata faʻaaoga, Facebook e sili atu tagata faʻaoga nai lo le lotu Islama, ma ua sili atu foi i le numera o Kerisiano i le lalolagi. Tolu piliona tagata i le tasi fa'apotopotoga fa'apitoa! O mea ofoofogia ea ia free market tagata tapua'i talitonu i ai?
I tala fa'asolopito, monopolists - pe sili atu faomea barons, e pei ona taʻua muamua - e le o se mea fou i le kapitalisme. O le upu faomea baron o le Medieval Siamani Raubritter - o se taulealea anamua e faoa oe tauaso. O le Raubritter sa i ai foi i le "pisinisi!" o le totogiina o le tulafono i luga o auala “e aunoa ma le tuuina atu o ni auala faaleleia e fesuiai.
O aso nei Raubrittero lo'o i ai se uo malosi: o le au fa'asalalau fa'asalalau o lo'o fa'amatalaina tala fa'asolopito o le maketi saoloto a'o fa'afefeteina tupe fa'aopoopo e maua e monopolists.
E sili atu lenei. A'o faia e le to'atele o tagata o latou olaga i aso uma, ua tu'uina atu ia i latou le fa'afoliga fa'ataulāitu o le i ai o se filifiliga moni. Peitaʻi, latou te faaalu o latou aso i le totogiina o totogi i se vaega toʻaitiiti o kamupani e leai ni tauvaga moni. I aso nei, o le malosi faʻale-aganuʻu o faʻasalalauga faʻasalalau ma le talitonuga faʻapitoa i totonu o le free market ulaula ulaula le aso moni mo le toatele:
- E ala a'e tagata Amerika i aso ta'itasi ma se filifiliga o saito o le taeao. Ae, Kellogg's, General Mills, ma pou atoa ai le 85% o sea o le maketi o saito.
- I le taimi o a latou malologa o le aoauli, atonu latou te mananao i se vaiinu suamalie ma maua se filifiliga tele. Ae ui i lea, o kamupani pito i luga e tolu - Coca-Cola o le taʻitaʻi, sosoo ai ma PepsiCo ma Dr. Pepper Snapple - sili atu nai lo le 85% o le maketi.
- Afai e popole tagata fa'atau i le tele o le suka, e ono fa'atauina fagu vai. Ae ui i lea, o la latou maketi saoloto pele e mautinoa o le a latou mauaina o Nestlé, Coca-Cola, ma PepsiCo e umia le 9 mai le pito i luga ole 10 ituaiga.
- O le inuina o se pia pe a uma galuega, e iai le filifiliga a le au fa'atau i le va o Budweiser, Corona, Stella, ma Coors Light. Ae ui i lea, o Molson Coors ma AB-InBev e pulea le 90% o le maketi pia a Amerika.
Mulimuli ane, ma a'o aga'i atu le pule fa'a-pulepulega fa'a-pule, faamoemoe o se tamaitiiti o le mauaina o tupe sili atu nai lo o latou matua ua pa'ū mai le 90% i le 50% i le afa seneturi talu ai. I tua i le 1970, 92% o le 30-tausaga le matutua na sili atu tupe maua nai lo o latou matua i lena tausaga. Ae ui i lea, e oo atu i le 2010, na o le 50% o le 30-tausaga le matutua e mafai lava ona fai mai le mea lava e tasi.
I le faaiuga, o le maketi saoloto e foliga mai e le galue i ana togafiti. I lalo o le faʻavaa o se talitonuga faʻaleleia lelei, oligopolies, duopolies, ma monopolies fa'atupula'ia ma fa'aogaina lo latou malosi tau maketi. Nai lo le le maketi saoloto, o le mea o loʻo galue o se talitonuga malosi. O le talitonuga o le maketi saoloto ma tauvaga saoloto.
lea mana faʻataulāituO le faatuatuaga e mafai ai e oligopolies, duopolies, ma monopolies ona aveese le maketi saoloto ma tauvaga i le tele e mafai ai. Afai lava e lava tagata e mafai ona talitonu i le togafiti faataulaitu o le maketi saoloto, fa'apulepule fa'a-kapitalisme e mafai ona tamoe i lona ala – seia oo i le Eleelee e le nofoia semanu e fasiotia i tatou uma.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo