ANa talia e Cheryl Wilkins lana tipiloma i le kolisi, e faitau selau tamaitai na alalaga i lona igoa ma alalaga fiafia. Sa matua’i leo tele lava o le tuagane o Wilkins, o loo saofafai ma lona afafine e fa tausaga le matua, sa le mafai ona faalogoina le tagi a le teine, “Auntie! Auntie!” Sa sili atu le naunautai o isi tagata o le aiga. Ina ua valaau le igoa o le isi tamaitai, sa uu e lana tama teine e ono tausaga lona lima ma toso atu o ia i luga o le tulaga. “Sau Mama, maua lou tikeri!” E manatua e Wilkins le alaga a le teine. "Na ave e lana tama teine le tipiloma ma savali ese mai le tulaga."
Ina ua uma le sauniga, o ata na pu'eina ma taumamafa ai, na liua le lagona ma loimata. Na tagi masusu le tei o Wilkins a o taitai ese atu o ia e lona tama. “Ou te manao ia Auntie tatou te o mai!” sa tagi o ia. Na feei isi tamaiti a o se'e e tagata o le aiga i latou mai lima o o latou tina. Na o ese le au asiasi i le tasi faitotoa ae o fafine, o le toatele na fetagisi, i le isi. Na fa’ai’u le aoauli ma sa su’eina uma tama’ita’i, o le fa’ata’ita’iga lea e mana’omia pe a mae’a so’o se feso’ota’iga ma tagata i fafo.
E le o se faauuga masani lea i kolisi. O le sauniga na faia i le Bedford Hills Correctional Facility, le falepuipui aupito maualuga i Niu Ioka mo tamaitai. O le au faʻauʻu sa tuli uma taimi ma, e ui lava i le faʻamanatuga, sa tumau pea tulafono a le falepuipui. I lalo o o latou pulou ma ofu talaloa, sa latou ofuina o latou ofuvae lanu meamata o le falepuipui ma ofutino papae e ese ai i latou mai malo fafo. E le mafai e tagata o le aiga ona pu'eina ata o e pele ia i latou talu ai e fa'asaina e tulafono a le falepuipui mea pu'eata i fafo. Afai e manaʻo se tagata faʻauʻu i se ata e puʻeina le aso, e tatau ona ia oka ma totogi muamua tiketi ata. I lena aso, na pueina ai e tamaitai na aafia i le kalapu Click Click a le falepuipui ni ata o tagata o le aiga o loo susulu, e aofia ai Wilkins ma lona aiga.
O lena aoauli, po o le a lava le oona, na suia ai le olaga o Wilkins. Ae semanu e le mafai ona maua le aso pe ana faapea o ia ma se vaega o isi tamaitai sa taofia i Bedford e le i pulea ma toe aumaia le polokalame o aoaoga maualuga i le olaga ina ua uma ona tipiina i ni nai tausaga na muamua atu i le 1994 Violent Crime Control and Law. Tulafono Faamalosia fa'ate'aina tupe foa'i a Pell mo pagota.
O le faagasologa o le toe faʻavaeina o le polokalame a le kolisi - faʻapea foʻi ma le auai i le polokalame lava ia - na faia ai se aafiaga tele ia Wilkins na ia faʻaauau pea ona tauivi mo le avanoa i aʻoaʻoga maualuluga, e tusa lava pe ua tuua le falepuipui. I le taimi nei, o Wilkins o le faatonu sinia o aʻoaʻoga ma polokalame i le Iunivesite o Columbia Nofoaga Autu mo Faamasinoga, aumaia mataupu o le tele o falepuipui i le lotoa o le Ivy League ma i totonu o ana mataupu aoaoina.
A toe tepa i tua, e le'i mafaufauina lava Wilkins o le a i'u i le Iunivesite o Columbia. I le 1997, na taunuu ai i Bedford le 34 tausaga o Wilkins, po o “Missy” e pei ona faaigoa ai o ia e ana uō, i Bedford mo se faasalaga e sefulu tausaga mo le gaoi faaauupegaina. E oo ane i lena taimi, ua sefulu tausaga o le aoga Wilkins. Na ola aʻe o ia i le South Bronx, lea na ia fai mai ai, "o kegi, o sauaga, o fualaau faasaina - e le gata i o matou pitonuʻu, ae sa i ai i a matou aʻoga ma a matou aʻoga."
O le naunau e sola ese, na alu ese ai Wilkins i le vasega sefulutasi, auai i le Job Corps ma auina atu i Cleveland, lea na ia maua ai lana GED. Ina ua toe foi i le Aai o Niu Ioka, sa ia lesitala i se kolisi mo tupe mama, o se gaioiga na tuua ai o ia i le nofo aitalafu ae leai se tipiloma. “Ina ua uma ni nai taumafaiga lē taulau i aʻoaʻoga maualuluga, na ou aafia ai i le olaga i auala,” o lana tala lea. O le olaga i le auala na mafua ai ona avea ma avetaʻavale solo mo ni alii se toʻalua na taumafai e faoa fana.
Ae sa lei taliaina filemu e tamaitai i Bedford le tipi. E lei leva ona taunuu Wilkins, sa o atu nisi o tamaitai ia Elaine Lord, le pule sili o Bedford i lena taimi, e uiga i le toe faatuina o le polokalama a le kolisi. Faatasi ai ma lana faamaoniga, na amata ai ona latou taumafai e suʻe kolisi e ofoina atu vasega e ui i le leai o se tupe. Na latou mauaina se fesoʻotaʻiga ma fautua i Thea Jackson, o se volenitia ma fanau a le falepuipui ma polokalama faʻamatua. Na alu atu Jackson i lana uo o Regina Peruggi, sa avea ma peresitene o le Kolisi o Marymount Manhattan. Na fiafia Peruggi ma o lea na aumai ai e Jackson - faapea foi ma tagata o lana ekalesia ma taitai o isi kolisi - e feiloai i tamaitai i Bedford.
O le taimi lava na iloa ai e Wilkins nei taumafaiga, sa ia fai mai ai, “Na ou oso i luga o le vaa aua o se avanoa e suia ai lo’u olaga.”
Ae sa tatau ona ia faia ni itula uumi o galuega lima. Sa tofia e le falepuipui se potu mo se nofoaga autu mo aoaoga i kolisi, ae sa faatumulia i atigipusa i luga o atigipusa. O aoauli uma lava, pe a uma a latou galuega na tofia i le falepuipui, e faavasega ai e ia ma isi fafine e toatolu ma ave nei pusa. O Arlene, o le na falepuipui mo le sefulutolu tausaga i lena taimi, na faauu mai le polokalama muamua a le kolisi a Bedford ao lei tipiina. Ae, i le malamalama i le taua o aʻoaʻoga maualuluga, na ia tuuto atu ai ona aoauli i galuega faigata e aofia ai i le fausiaina o le nofoaga autu o le kolisi. O le isi to'alua, ua ta'i tolu sefulu o latou tausaga, e le'i maua lava se avanoa e fa'aauau ai a'oa'oga maualuluga. O Deborah, o lē na taʻua e Wilkins e “lelei i le Igilisi ma le tusitusi,” na faaipoipo ma avea ma se tinā ina ua faatoʻā uma le aʻoga maualuga. Sa masani lava ona fai e Tisha ni nai mea na faatagaina i totonu o le falepuipui. O ia o le fafine e alu i ai pe a gau se leitio po o se uamea. “Na te ta'u ese ma faaleleia,” o le tala lea a Wilkins.
Sa galue Wilkins i le fale o le gaogao, o lona uiga e ala i taeao uma i le fa i le taeao, e siiina ipu mamafa ma fufulu fola mo le fitu itula, ona siiina lea o pusa i le aoauli atoa. I afiafi, ina ua maeʻa le taumafataga o le lima i le afiafi a le falepuipui, na toe foʻi fafine e faʻavasega le faʻatupulaia o le aofaʻi o tusi, lea na avea ma faletusi o aʻoaʻoga a le nofoaga tutotonu.
O fonotaga fuafuaina sa faia i totonu o le potu lava e tasi e pei o le fono a le komiti o palola, o se potu e foliga mai i isi potu fono. I totonu o le potu lava lea e le mafaitaulia tamaitai na aioi atu mo se avanoa lona lua i le saolotoga, na feiloai ai Wilkins ma isi ma pule o le kolisi ma tagata foai e finau i le taua o polokalama kolisi-i-falepuipui. Na latou faʻasoa a latou lava tala, faʻamatalaina le malosi faʻapitoa na taofia ma faʻavaivaia i latou mai le tulituliloaina o aʻoaʻoga i fafo. I le faaiuga, na tuuina atu e Marymount le faailoga i le au faauu mai Bedford; e sefululua isi kolisi na foa'i mai faiaoga, tusi ma isi mea mo le polokalame o le Kolisi Tuufaatasi.
I le taimi lea, na salalau atu le tala i le falepuipui ma faatupulaia le fiafia. “E le mafai ona e savali i lalo o se faletele e aunoa ma se tasi e fesili mai, 'O afea e tupu ai?'” o le tala lea a Wilkins.
Ina ua amata le Kolisi Bound mulimuli ane i lena tausaga, o Wilkins o se tasi na muamua lesitala. Faatasi ai ma le luʻitau o galuega i le kolisi na oʻo mai ai le iloa, afai latou te manuia, e manaʻomia e tamaitai e le gata ina auai i vasega ma faʻataunuʻu tofiga, ae ia suʻesuʻe foi - ma suesue malosi. Sa fausia e Wilkins ma lana vasega ni vaega suesue i soo se mea latou te mafaia. Ua avea o se vaaiga masani le vaai atu i tamaitai o suʻesuʻe tusi ma suʻesuʻe e le tasi le isi i pepa feʻaveaʻi lima i laulau lapotopoto i totonu o fale, i laulau pikiniki i totonu o le lotoa o le falepuipui, po o luga foi o nofoa sisina mamafa i le potu mamafa. E oo lava i tamaitai e lei auai i le polokalame a le kolisi sa fiafia lava – ma o nisi taimi na aafia ai. “E o atu tagata ma faalaeiau le tagata o loo aʻoaʻoina,” o le tala lea a Wilkins. O le naunau e aʻoaʻo na oʻo ina faʻamaʻi aʻo vaʻaia e fafine a latou uo ma masani e faʻaalu itula e aʻoaʻo ai laulau faʻatele ma vaevaega. Soo se taimi lava e tu ai i luga le fafine o loo fesiligia e faaaoga le faletaele, e manatua ai e Wilkins o le a vave ona see atu o se isi tamaitai i lona nofoa ma fai mai, “Fai a’u.”
“Na o le kolisi na i ai iina na siitia ai tagata,” o le tala lea a Wilkins. “Na avea ma mea e fai pe taumafai ai.” Mo le tele o fafine, o le polokalame a le kolisi na unaʻia i latou e maua a latou GED, poʻo le aʻoaʻoina foi o le Igilisi ina ia mafai ona pasi a latou GED. Ua manatua e Wilkins Evelyn, o se tamaitai Latina na le manuia i le suega GED faatolu ona o le le lava o le Igilisi. Na pasi lana taumafaiga lona fa. Sa ia lele ifo i lalo o le faasitepu mai le ofisa o le GED agai atu i potu o le Kolisi Bound, o lona lauulu enaena umi e tafe mai i ona tua, talotalo atu lana tusi faamaonia ma alaga, “Ua ou maua! Na iu ina ou mauaina! Saini a'u!” O lenei taamilosaga manumalo - ma le manaʻoga vave e amata vasega kolisi - na avea ma mea masani i le fale aʻoga o le falepuipui.
Na suia foi e le Kolisi le natura o fegalegaleaiga i falepuipui. Ua manatua foi e Wilkins e itiiti misa ma misa na alia’e ina ua toe maua le kolisi. O i latou na maua o misa na fa'asa ona auai i le kolisi i lena semesa - pe umi atu. E toaitiiti na mananao e faia lena tulaga lamatia.
E le faapea e le'i i ai pea ni feeseeseaiga. I se tasi aso, na vaai ai Wilkins i se fafine, o lē na ia faamatalaina o se “gaoi lauiloa,” ua alu ese mai lona sela. Sa tu o ia ma sue le fafine. I le iloaina o lona aoga i le kolisi sa i luga o le laina, ina ua ia mautinoa e leai se mea na gaoia e le fafine, sa ia tuu atu o ia e alu. Ana leai se polokalame a le kolisi i se tulaga lamatia, semanu e felafoa'i upu a i la'ua ma ono o'o atu ai i se misa faaletino. Ae sa i ai se polokalame a le kolisi - ma sa matua iloa lelei e Wilkins o soʻo se faʻalavelave na te oʻo i ai e ono lamatia ai le i ai o le polokalame. "Sa tele taimi faapena mo tagata sa i ai i le polokalama kolisi," o lana tala lea. "E te le manaʻo e faia se mea e lamatia ai lena polokalama." Sa lagona uma e tamaiti aoga kolisi le mamafa o lena tiutetauave. “Ana tatou le i ai i le mea sili, e mafai ona aveesea lena polokalame.”
* * *
To le tausaga na sosoo ai, na siitia atu ai Wilkins i Bayview, o se falepuipui e malu puipuia i totonu o le pitonuu o Chelsea o Manhattan e masani ma vave ona agamalu.
Bayview, lea e aofia ai fale e lua e sosoo ai i le isi itu o Chelsea Piers, e leai se polokalame kolisi. Ae na filifili Wilkins ma nisi o tamaitai sa faamanuiaina mai le Kolisi Bound ina ia mautinoa e maua e tamaitai o Bayview se avanoa faapena. Na lagolagoina e le pule o le falepuipui ma e le itiiti ifo ma le toatasi le aufaigaluega a latou taumafaiga, lea na mafai ai e tamaitai ona agai i luma ma faatuina se polokalame e ala i le Bard College.
I le aso 14 o Me, 2009, na faia ai e le Bayview lana faauuga muamua i le kolisi, tuuina atu i tamaitai e toafitu o latou faailoga lagolago. E oo atu i lena taimi, ua alu ese Wilkins mai le falepuipui, ae i lena taeao, sa savali atu o ia i le faitotoa pito i luma, i luga o le faasitepu, e ui atu i le uamea ma lalo ifo o le faletaalo i le faletaalo a le falepuipui. Na te manatua ma le fiafia se tasi na faauu, o Drea e 28 tausaga, na palola i le lua masina talu ai, ae na ia aioi atu i le pulega o le falepuipui e tuu o ia e nofo i le falepuipui ma faauma lona faailoga. I lena aso, sa matamata atu ai ma le mitamita le tina o Drea, i le tulaga mulimuli o le kanesa ma ua le mafai ona malaga e aunoa ma se tane okesene, a o mauaina e lana tama teine lana tipiloma. Na tatalaina Drea i le aso na sosoo ai; na maliu lona tina i le iva aso mulimuli ane.
Ua fa'afetaia e Wilkins a'oa'oga maualuluga e le gata i le suia o lona olaga, ae fa'alelei lona lava toe ulufale. Ana le o le College Bound, semanu e le alu ese o ia mai le falepuipui ma se galuega ma se fale mautotogi o loʻo faʻatali mo ia.
A o latalata atu i le aso e tatala ai o ia, na ia iloa ai o le sa avea muamua ma faamaopoopo Kolisi Bound, Benay Rubenstein, ua amata. le Kolisi Initiative, lea na fesoasoani i tagata sa falepuipui muamua i le tulituliloaina o aʻoaʻoga i kolisi. I le manatuaina o le tuuto o Wilkins i le fesoasoani atu i isi, na ofo atu ai e Rubenstein ia te ia se galuega o se faufautua faaleaoaoga. Na fesoasoani le isi tagata faigaluega a le Kolisi i le su'eina o se fale mautotogi. Ina ua savali ese Wilkins mai le falepuipui, sa faatalitali le ulugalii i le auala savali. Na latou aveina Wilkins i se faleaiga lata ane lea na ia sainia ai lana lisi fou ma 'ai lana meaai muamua ina ua uma le falepuipui, fiafia fuamoa mo le taimi muamua i le silia ma le valu tausaga. O le Aso Gafua na sosoo ai, na amata ai e Wilkins lana galuega fou. Ae, na ia lapatai mai, o ia o se tala e le masani ai le toe ulufale mai ua sili atu ona faigofie i lana galuega ma le Kolisi Bound.
E ui ina tulaga ese le tala a Wilkins, ae o suʻesuʻega o loʻo faʻaalia ai o aʻoaʻoga e matua faʻaitiitia ai fua o le toe faʻafoʻisia, poʻo le toe faʻafoʻi atu i le falepuipui. I le 2005, o le tausaga na tuua ai e Wilkins Bayview, o le fua faatatau o le toe taliu mai o pagota a le setete o Niu Ioka na auai i le polokalame aʻoaʻoga a le falepuipui a Bard e fa pasene; o le averesi a le atunuu e 67.8 pasene. Faatasi ai ma i latou na faʻauʻu i le tikeri o le tagata malaga, o le fua o le toe faia na pa'ū i lalo ifo o le tolu pasene.
I le 2008, sa nofo ai Wilkins i luga o le nofoa paka ma Kathy Boudin e talanoa e uiga i la latou galuega i le toe ulufale ma le falepuipui. O Boudin sa i ai i le vaega muamua o tamaitai na o atu i le pule sili o Bedford e uiga i le toe faatuina o le kolisi. O i la’ua na o ese mai le falepuipui mo le tele o tausaga, ae sa faaauau pea ona galulue i mataupu tau falepuipui. O lena talanoaga na taʻitaʻia ai le Criminal Justice Initiative i le Columbia School of Social Work lea na latou tuʻuina atu ai faʻamatalaga i le auala e galulue ai ma tagata taʻitoʻatasi ma aiga na aʻafia i le falepuipui. Mai iina, na atiina ae ai e le toʻalua le Nofoaga Autu mo le Faʻamasinoga, ma aumaia mataupu o le tele o falepuipui i luga o le lotoa a le Ivy League ma mataupu aoaoina.
E pei ona latou faia i tausaga ua mavae i le Kolisi Bound, sa faia e le ulugalii ni fonotaga fuafuaina ma atiae polokalame ao galulue tumau i isi nofoaga. E leʻi oʻo i le 2011, tolu tausaga talu ona maeʻa le talanoaga i le paka, na mafai ai e Wilkins ona sui e galue i Columbia tumau. I le taimi nei, na te faʻaaluina ona aso i le aumaia o mataupu o loʻo siomia ai le tele o falepuipui mai le paolo ma luga o le lotoa ma mataupu aoaoina.
Ae e leai se mea o nei mea e mafai ona tupu pe ana le maua le avanoa e maua ai lona faailoga a’o i totonu o le falepuipui. “E leai se fuafuaga o loʻu olaga ae ou te leʻi alu i le falepuipui,” o lana tala lea. “O aʻoaʻoga maualuluga na ou maua ai loʻu faamoemoe.”
I le taimi nei, o isi i tua atu o pa e maua se avanoa tutusa. I le 2016, na faia ai e le pulega a Obama le Avanoa Lona Lua Pell Pilot Program, o se polokalame pailate e fa'ate'aina le fa'agata a le feterale i tupe fa'ameaalofa a Pell mo tagata i le falepuipui ma fa'ataga le 12,000 tagata i totonu o le silia i le selau falepuipui e maua o latou tikeri. E pei o a latou paaga a'o le'i o'o i le 1994, o tamaiti a'oga fa'a falepuipui e itiiti ifo i le tasi pasene o le paketi fa'aletupe fa'aletausaga a Pell. Peita'i, o lo'o tumau pea le fa'asa atoa o tupe fa'ameaalofa a Pell mo pagota ma e foliga mai e le mafai ona fa'aleaogaina e le Konekeresi o lo'o iai nei.
"Atonu e tatau ona oʻo mai suiga i lea setete ma le setete nai lo le faʻatali mo le lagolago a le feterale," o le ata lea a Wilkins. Na ia faasino atu i taumafaiga a le kovana o Niu Ioka Cuomo e toe faʻaleleia polokalame kolisi i falepuipui setete e sefulu. I le 2014, na ia faʻaalia se fuafuaga, ae na toe faaui i tua ina ua uma le faitio ma le tetee a faipule o le setete. Lua tausaga mulimuli ane, i le 2016, na ia toe fa'ailoa mai, i le taimi nei ma le $7.5 miliona mai tupe fa'aalu na faoa e le loia fa'aitumalo a Manhattan ma le isi $7.5 miliona mai tupe fa'atasi.
Ua faagaeetia Wilkins i nei taumafaiga. “Ou te talitonu maumaututu e tatau i tagata uma ona maua le avanoa e alu ai i le aʻoga pe a manaʻo e tuliloa aʻoaʻoga maualuluga,” o lana tala lea.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo