[O lenei tala a le ZNet o se vaega o la matou fa'asologa o Classics. Faatolu i le vaiaso o le a matou toe faʻasalalau ai se tala matou te manatu e taua tele. O lenei lomiga muamua ia Oketopa 9, 2002.]
B1. Na fai ma na popole le au faitio tetee i le mala o le 9-11?
O faʻaaliga uma lava e mafai e se tasi ona faʻaaoga e faʻamasino ai, fai mai o le tali o le ioe. O tautalaga, lauga, faatalanoaga, ma tala uma e faaalia ai le mataʻu i mea na tutupu, tiga mo i latou na mafatia, fefe neʻi toe tupu ma aveesea ai le tele o ola mama. Ae o le a le uiga o le au faitio e tetee i taua e pei o i tatou lava ma i latou e i ai manatu e pei o tatou, o lo tatou lotogatasi, tigaalofa, tiga, ma le ita e le gata i se aso e tasi po o se mala o se malo e tasi. Ua leiloa e Iraki tagata lautele mo le sefulu tausaga i tulafono a Amerika. O le aofaʻiga atoa e tutusa ma le itiiti ifo ma le selau aso e pei o 9?11 i totonu o se atunuʻu e tusa ma le tasi le fitu o le faitau aofaʻi o le US O lea ioe, o tagata tetee i taua e popole i le faʻalavelave ma le le tonu o osofaʻiga i le 9?11, ae matou te popole foi i le mala ma le le tonu o osofaiga ma faiga faavae lautele a lo tatou lava malo e faasaga i tagata lautele i isi nofoaga.
B2. E popole le au faitio i le saogalemu o tagata Amerika, i tua atu o le maualuga o le tautala?
Anti-taua faitio, i lo tatou iloa, popole i le soifua manuia ma le faamalieina o tagata uma ?? lea e mautinoa e aofia ai le saogalemu o tagata. O lea la, afai e maliliu tagata 3,000 Amerika i se osofaiga, ma afai ei ai ni auala e faʻaitiitia ai se osofaʻiga i le lumanaʻi, pe faʻaitiitia foi le aoga, ma o na auala e le aofia ai taulaga mamafa o le saʻolotoga poʻo isi tau e le mafai ona faʻaogaina, e mautinoa lava o le a le au faitio. lagolago i latou.
Ae ui i lea, i le tulaga lava lea e tasi, e tusa ma le 50,000 tagata i le tausaga e maliliu i le US i faʻalavelave faʻapisinisi ma ona o faʻamaʻi e maua mai i galuega i fale faigaluega le saogalemu. O le au faitio e tetee i taua e matele lava ina fefefe i nei oti, ma lagona o soo se gaioiga e mafai ona faaitiitia ai nei taunuuga mataga e tatau foi ona faia, seivagana ua i ai ni aafiaga le tonu ma matautia e sili atu nai lo faamanuiaga. O le mea lea e ono fesili ai se tasi, e le gata e uiga i tagata tetee i taua, ae e uiga foi i le au tusitala ma tagata faaupufai ma kamupani, latou te matua popole lava i olaga o tagata Amerika mama, e pei ona latou fai mai ai, pe na o le faʻaaogaina o le fefe ma le ita i le 9 ?11 e fa'agasolo ai mataupu o lo'o latou umia mo isi mafua'aga?
Afai e i ai i le anti-taua le malosi e faia ai tulafono e faʻaitiitia ai le maliu o tagata lautele a Amerika, e mautinoa o le a latou gaoioi ma le faanatinati i le tele o auala. Muamua ma sili ona taua o le tuleia lea i tulafono o le soifua maloloina ma le saogalemu, tulafono o le tausiga o le soifua maloloina, tulafono e tetee atu ai i le mativa, ma isi. Soʻo se tasi e popole i tagata taʻumama Amerika e feoti o le a faia lena mea. Lona lua, e uiga i le oti e ala i faiga faatupu faalavelave, o le a faia e nei tagata faʻamalosi suiga i faiga faʻavae a le US lea o le a sili atu ona amiotonu ma faʻaletagata, ma, i le taimi lava e tasi, faʻaitiitia le ita ma le ita i le US o loʻo faʻatupuina e faiga faʻavae i le lalolagi atoa. O le a fa'aitiitia ai omiga e fa'atupu ai faiga fa'atupu fa'alavelave. Lona tolu, latou te faaui i tua le auai a Amerika ma lagolago mo faiga faatupu faalavelave, ma matua faaitiitia ai lona taatele. Ma, lona fa, latou te mautinoa foi e faia ni suiga i taualumaga o le puipuiga ma le fa'asalalauina o fa'amatalaga e fa'atatau i le fa'afaigata o faiga fa'atupu fa'alavelave e fai. I se faʻatusatusaga, e le amanaʻia e le malo ma ana lagolago ia auala muamua e tolu e faʻaitiitia ai le oti o Amerika i le lumanaʻi - ona o na auala e faʻafeagai ma latou fiafiaga sili i tupe mama ma le malosi. Latou te tulituliloaina le filifiliga lona fa, faʻavalevalea, ma e aunoa ma le tele o folafolaga o le manuia, ma e masani ona faʻafefeteina, toe foʻi, aua o le faiga lena o le faʻatinoga e sili ona lelei mo a latou faʻamuamua maualuga ?? lo latou malosi ma lo latou tamaoaiga.
Mo se faʻataʻitaʻiga, ina ua folafola atu e le pulega a Bush le taua i Afghanistan e avea ma auala sili e puipuia ai tagata Amerika, na finau le au faitio i taua o lenei faiga o le a itiiti se aoga ma e ono faʻaosoina ai le tele o tagata i faiga faatupu faalavelave. Ma e mautinoa lava, o le Times Niu Ioka lipotia ia Iuni 16, 2002, e faavae i talanoaga ma ofisa sinia o le malo: "O suesuega faavasegaina o le taufaamatau a Qaeda o loo faia nei i le FBI ma le CIA ua faaiuina ai e faapea o le taua i Afghanistan na le mafai ona faaitiitia le taufaamatau i le Iunaite Setete, na fai mai ai le au ofisa. . Nai lo o lea, o le taua atonu e lavelave taumafaiga e tetee atu ai i faiga faatupu faalavelave e ala i le faataapeapeina o tagata e ono osofaia i se nofoaga lautele lautele." Afai e mafai e leoleo ma le faaeteete galuega e mafai ona aoga e tetee atu ai i ituaiga taufaamataʻu al Qaeda, e pei ona i ai i Siamani, Sepania, ma isi nofoaga, o le pomu na i ai se aoga aoga, e pei ona faamoemoeina ona o le au faatupu faalavelave na faia le tele o a latou fuafuaga e le o Kabul poʻo Kandahar ae i Hamburg, Siamani, ma Paterson, New Jersey.
O le mea lea, e le o se mea uiga ese, o le manatu e tetee i taua e tutusa lava ma le manatu o tagata faʻapitoa faʻapitoa faʻavaomalo faʻapitoa. O lea na taʻua ai e Stephen Walt "E le manaʻomia le malosi o le militeri e tafiesea ai Al Qaeda. O se meafaigaluega faʻatauvaʻa, ma e toetoe lava o taimi uma e i ai ni aʻafiaga e le mafai ona e faʻamoemoeina. O loʻo tatou vaʻaia nei. Matou te leʻi mauaina Mullah Omar ma Osama bin Laden. Matou te fasiotia tagata lautele. O loʻo matou fasiotia ni au faauo. O le mea mulimuli lenei o se taua mo loto ma mafaufau o tagata i le salafa o le lalolagi. A oʻo ina faʻasalaina lou nuʻu i se mea sese a Amerika, o faʻaiuga e te faia o le a sili atu e ese mai le mea tatou te mananao ia i ai." (Sii mai i Nicolas Lemann, Yorker New, 9/16/02.) O le mea e le mafai e Walt ona matauina o isi mafuaaga e ono fiafia ai le au fai tulafono a le US e faaaoga pomu, e oo lava i le tulaga o le feulaina o nuu ma lamatia ai le fia aai tele ma mafua ai le ita tele mo le US, nai lo le tuliloaina o le. isi ole mulimulita'i ma le fa'aleleia o tulafono fa'ava-o-malo ma fa'aitiitia ai fa'aseā tonu a tagata i le lalolagi.
B3. Pe fa'amaonia e solitulafono a Amerika osofa'iga i tagata lautele o Amerika?
Leai, e leai. E pei lava o solitulafono a se taʻitaʻi o se isi atunuu, poʻo se malo o se isi atunuu, e le faʻamaonia ai osofaʻiga i luga o latou tagata lautele.
O faiga faatupu faalavelave e masani ona faauigaina o osofaiga i tagata lautele na faia mo faamoemoega faaupufai. E sese faiga faatupu faalavelave pe afai o loo feulaina se tamai pomu i totonu o se fale pizza po o luga o se pasi. E sese pe a feulaina se pomu tele i totonu o se fale pasi tele. E sese pe afai o se vaalele na faʻaaogaina e ave ai se mea maualuga tele. Ma e sese pe afai o se ea tele tele o loʻo tuʻia le faitau aofaʻi o tagata lautele ma atinaʻe o se sosaiete, pe afai o faʻasalaga e faʻafitia ai se sosaiete le auala e tausia ai le ola o le tele o ona tagatanuu. E sese faiga faatupu faalavelave pe a faia e tagata, vaega, po o autau atoa ma malo e le fiafia. Ma e sese e tusa lava pe o le mafuaaga o le a agavaa pe o le auala e ese ai, pe o le mafuaaga e matua le tonu lava, pe na o le valea.
B4. E te talitonu o al Qaeda o loʻo sailia ni sini talafeagai e ala i auala le talafeagai?
Matou te leʻi talanoa i se tasi i al Qaeda. Ma e leai se mafuaaga e talitonu ai i faʻamatalaga faʻasalalauga faigofie. E le mafai ona tatou mautinoa mautinoa, o le mea lea, o latou faamoemoega, ae e mafai ona tatou faia le mea sili tatou te mafaia e taumafai e malamalama i totonu o tapulaa o faʻamatalaga avanoa.
O le toatele o le au faatupu faalavelave e le masalomia na faafaigaluegaina e faavae i lo latou ita i le US ma lo latou manao e tatau ona sui faiga faavae a Amerika. O nisi sa ono popole e uiga i faiga faavae ona o le popolega moni mo itumalo mafatia, e pei o Iraqis po o Palesitina. O isi atonu na sili atu ona popole i mataupu e le mautu, e pei o le faʻalavelaveina o aganuu a Amerika ma 'au i o latou fanua. Ae, afai tatou te talanoa e uiga i al Qaeda taitai, oi latou o loʻo fuafua ma taʻitaʻia mea na tutupu a al Qaeda, e foliga mai e matua le mafai lava pe faʻaosofia pe oʻo lava i sina tikeri itiiti na faʻaosofia e se manaʻoga e fesoasoani i tagata Palesitina, Iraqis, poʻo soʻo seisi tagata mafatia. E manino mai i le manatu faatauvaa e le mafai ona faamoemoe a latou gaioiga e i ai se aafiaga lelei i ia itumalo.
I le isi itu, o se mafuaaga talafeagai e ogatasi ma a latou gaioiga i luga o le umi o le luasefulu tausaga o lo latou mananao e tuliesea fitafita Amerika mai eleele Mosalemi ma faatoilaloina malo iina e lagolagoina a latou faʻasalalauga faʻa-Islam. O le faamoemoega o le 9-11, i lena tulaga, semanu e faatosina ai le US i se tali tele, ma le faamoemoe e tuufaatasia i se taua e mafai ona manumalo ai al Qaeda (o se tulaga maoae o le sese, iina), po o le faʻalavelaveina o le Sasaʻe Tutotonu o elemene e latalata i le talitonuga i al Qaeda ma Taliban o le a tulaʻi mai i le taʻutaʻua ma le malosi, atonu e oʻo lava i le puleaina o isi setete. O lenei mafuaʻaga e le faʻamaonia ma e leʻi toilalo, ma e le o iloa e se tasi pe o le a le iʻuga pe a iai se taua i Iraq ma se faʻalavelave faʻaleagaina. I luga o le manatu o le mafuaʻaga a al Qaeda mo 9-11 o loʻo faʻaosofia ai le vevesi i Sasaʻe Tutotonu e ono faʻaaogaina e le au faʻavae lagolago, e le masalomia o loʻo latou faʻamoemoe nei mo se osofaʻiga a le US ma ituaiga uma o vevesi, e le toe popole i le mafatiaga ma le leiloa o tagata nai lo Rumsfeld poʻo Bush.
Leai, i la matou vaaiga e le gata ina faʻaaogaina e al Qaeda auala le mama ma faʻaleagaina, e iai foʻi ni faʻamoemoega le mama ma faʻaleagaina. I le isi itu, o Bush e foliga mai o seoli ua na o le pau lava le auala e mafai ona aumaia ai le manuia umi o al Qaeda.
B5. Pe na faaalia i le 9-11 e sesē le itu tauagavale i faiga faatupu faalavelave?
O le mea na fai mai ai le itu tauagavale e uiga i faiga faatupu faalavelave o loʻo tumau pea le faʻamalosia: (1) o le tele o malo e sili ona malosi le faʻalauiloaina o osofaʻiga e tetee atu ai i faiga faatupu faalavelave latou te taʻusalaina i le lagolagoina poʻo le faia o faiga faatupu faalavelave i se tulaga tele (mo se faʻataʻitaʻiga, US lagolago mo Initonesia i East Timor poʻo Salvadoran. 'au oti po'o le taua a Turkey e faasaga i le to'aitiiti Kurdish); (2) o le malosi faafitafita e le o se auala sili lea mo le tafiesea o faiga faatupu faalavelave ma o le taumafai e foia mafuaaga autu e maua ai le tele o faamoemoega sili atu mo le manuia; ma (3) o faiga faatupu faalavelave e masani ona faaaoga e setete e fai ma alofaga mo faiga faavae mai fafo ma totonu o le atunuu o loo tuliloaina mo mafuaaga e le fesootai ma faiga faatupu faalavelave.
I le taimi lava e tasi e moni o le agavale, pei o le tele o isi tagata, na faateia i le fua o le 9-11. E ui o le malosi o le fasioti tagata tele o loʻo malosi pea i le itu a le setete o tagata faatupu faalavelave, o le va e vaapiapi nai lo le mea na manatu muamua.
B6. “O le fea le faamasinoga e mafai ona aami ai nei alii?” o le fesili lea a Todd Gitlin. "Pe na tatau ona lafo ni tusi talosaga i gutu o ana o Tora Bora?"
Ia, ioe, sa i ai. Ona aumai ai lea e fitafita UN faʻaauupegaina, masalo, faʻapea foi (faapea, o lona uiga, e mafai ona faia se mataupu mo le solitulafono). E mafai foi ona talosagaina le malo o Aferika e tuuina atu tagata solitulafono, ma isi.
Ae a faapea ua mautinoa o bin Laden ma isi tagata eseese sa nafa, ma sa i ai i Afghanistan, ae e le mafai ona maua saʻo. E mulimuli mai e tatau i le Iunaite Setete ona pomu le atunuu, tusa lava po o le a le lamatiaga i tagata lautele? O lo tatou manatu i lenei mea e tuusao. Fa'apea ua faia e se tasi se solitulafono mata'utia i le Iunaite Setete ona mou atu lea i Omaha. Ua tatou iloa o loo i ai o ia iina. Matou te iloa na ia faia. Afai e le mafai ona tatou oʻo saʻo atu ia te ia, pe naʻo le pomu seʻia le toe iai Omaha? O le fa'ai'uga, i le ala, e aunoa ma se fa'amaoniga e i ai se mea na fa'ataunu'uina vis-Ã -vis i le tagata ua molia?
B7. Na manaʻomia e le au faitio tetee le osofaʻiga 9-11 e avea o se mataupu a leoleo. Ae pe le o le au faitio lava e tasi e manaʻo e faʻaumatia le CIA, ma isi mea, semanu o le a latou taulimaina se mataupu a leoleo?
O le mea autu o le osofaʻiga e le tatau ona avea o se faʻamaoniga e lamatia ai tagata lautele i Afghanistan, e tuʻuina atu tulafono faʻatauvaʻa ma faʻapotopotoina tagata mama i le US poʻo se isi lava mea, e tuleia i ituaiga uma o faiga faʻavae tupe a le militeri, ma isi. E feagai ma
e tatau ona fa'atatau ia osofa'iga e fa'amautu lo latou fa'apogai e ala i fa'amaoniga, ona molia ai lea oi latou e nafa, i le fa'aaogaina o faiga o tulafono fa'ava-o-malo ma lona fa'amalosia.
E le teena e le au faitio o le CIA le aoina mai o le atamai, latou te teena le CIA e avea o se sui o pisinisi ma geopolitical fiafia e fuafua po o le a le faʻamatalaga e tatau ona i ai, ma pe faʻapefea ona faʻaaogaina. O le CIA e iai ni matafaioi eseese: faatasi ai ma le faatoilaloina o malo e le fiafia i ai le Iunaite Setete, e pei o Chile poʻo Kuatemala. E mautinoa lava e le tatau ona i ai se faʻalapotopotoga e iai nei matafaioi. E leai se mea e leaga ai se faʻalapotopotoga faʻavaomalo a leoleo, peitaʻi, o loʻo faʻatupeina e Malo Aufaatasi ma le matafaioi mo le sailia poʻo le faʻamaonia o le solitulafono.
ma le taofia o tagata solitulafono - o se mea e pei o Interpol. I le leai o se faʻalapotopotoga faʻavaomalo faapena, o ofisa leoleo o malo taʻitasi, e aofia ai ma le Iunaite Setete, e ono nono atu i le UN.
E mafai e se tasi ona finau pe i ai pe leai foi i lo tatou lalolagi i le taimi nei e tatau ona i ai se lala sooupu e tuuto atu i le faaputuputuina o faamatalaga e uiga i tulaga i le lalolagi atoa, ma afai o lea o a ituaiga tapulaa e tatau ona taofia ai. E leai se talanoaga, e ui i lea, e tele sona sao i le auala sa tatau ona taulimaina ai le 9-11.
B8. E le o se mea e ofo ai le lagolagoina o le taua i Afghanistan e le masani a le au saʻo. Ae o le mea moni e faapea o le au lagolago a le taua e aofia ai tagata na taʻutaʻua ma faʻamaoni i le faʻalavelave a Amerika i fafo - e pei o Richard Falk - mafua ai ona tatou toe mafaufau i la tatou tetee.
O manatu o Richard Falk e tatau ona mafaufau loloto i ai. Matou te malilie ma Falk i le taʻusalaina o le militeri, tasi, ma le faʻamalosi a Bush i le lalolagi, faʻapea foʻi ma le teenaina o ana osofaʻiga i le saolotoga o tagata i le fale. Matou te ioe foi, i le taʻusalaina o al Qaeda ma ana uo. Matou te ioe o atunuu na osofaia, e pei o le US, ei ai le aia tatau e puipuia ai o latou tagatanuu. O le mea na tatou le ioe i ai, i lena taimi ma le toe mafaufau i ai, pe na faʻalauteleina le mafuaʻaga o le faamasinoga faʻavaomalo ma le saogalemu mo le malo sili ona malosi o le lalolagi e ave i luga ia te ia lava e teena isi auala e faʻatautaia ai le 9-11 ma fuafua e faʻatagaina. e tu'u ai tagata lautele o Aferika i se tulaga lamatia tele o le afaina. Mo la matou tali fa'apitoa i finauga a Falk, va'ai http://www.zmag.org/shalomjustwar.htm.
B9. Pe le o tagata tetee ea na oti, pe a le o le le faamaoni, e uiga i le matautia o le matelaina i Afghanistan i le taimi o le taua a Amerika iina?
I le vaitau e oʻo atu i le pomu, ona sosoo ai lea ma le vaitaimi o le pomu lava ia, e le o ni tagata tetee i taua, i le US poʻo se isi lava mea, na fatuina le manatu o le pomu e ono mafua ai le matelaina o tagata lautele. : O ofisa o mea taumafa, ofisa fesoasoani, ma lala sooupu a le UN i luga o le vaaiga ma nafa ma le taulimaina o le fiaaai. Sa faigofie le faamatalaga a le tetee i taua. I se faʻamatalaga lea e ioe ai tagata uma e iai soʻo se tikeri o le faʻamaoni i luga o le autu o le pomu e mafai ona i ai ni aafiaga mataʻutia e le mafaamatalaina, e leaga le pomu, ma faʻaalia ai le naunau e faʻaumatia tagata lautele i se tulaga e le mafaamatalaina.
Ma o le pomuina o Afghanistan, ma faʻaalia ai lena naunautaiga, o le mea tonu lava lea na tupu. I le manatu o le pomu o le a sili atu le umi, na faia e le US e ui lava i le faʻamoemoe le faʻafefe o le aʻafiaga i olaga o tagata o le a tele.
O le faitioga na faia e le au tetee i taua e saʻo.
E tusa ai ma le mea moni na tupu e uiga i le matelaina, matou te le iloa. E leai se tasi i Sisifo e iai le auala e faitau ai e popole e faia faapea. E iai ni fa'amatalaga fa'amaonia, peita'i, o lo'o fa'ailoa mai ai sa i ai ni fa'alavelave matuia fa'aletagata. Medicine without Frontiers na lipotia mai le faaluaina o le numera o tamaiti i le va o Aokuso 2001 ma Ianuari 2002 (silasila i le MSF lipoti, 2/21/02). Na lipotia e Michael Finkel i le New York Times Magazine (2/17/02) e faapea i le itumalo Afghan e tasi o Abdulgan mai le 15,000 tagata nonofo, o le aofaʻi o tagata maliliu i le taimi o le taua "e tatau ona tamoe i le 1,000s." O se fua faatatau i le faʻatanē (Jonathan Steele, 5/20/02) o loʻo faʻamauina le aofaʻi o tagata maliliu i le 20,000. Na taʻua e Nakamura Tetsu, o se fomaʻi Iapani o loʻo taʻitaʻia se NGO na galue i Afghanistan ma Pakisitana mo le 19 tausaga, o le "sefulu afe" na maliliu i le fia aai ona o le pomu (http://zmag.org/content/showarticle). .cfm?SectionID=40&ItemID=2373).
B10. Na tusia e Michael Bérubé e faapea o le tetee tetee na tuua na finau, "i lo latou maasiasi, o le tali atu a le militeri a Amerika na sili atu ona leaga le amio nai lo le fasiotia ma le loto i ai o tagata lautele." E sa'o o ia?
Pau lava le faʻataʻitaʻiga na taʻua e Bérubé e lagolagoina ai lona moliaga o se faʻamatalaga i le amataga o le pomu na taʻua ai o le pomu na lamatia ai le fia aai tele o Afghans (e pei ona lapataia e le aufaigaluega fesoasoani alofa) ma o le a avea lea ma solitulafono agaalofa e sili atu nai lo le solitulafono a le lalolagi. Fefa'ataua'iga osofa'iga. O le fesili la, e fa'afefea ona tatou fa'atusatusa nei solitulafono e lua: (1) fa'agasolo i se faiga e iloa ai ?? fa'avae i luga ole manatu fa'apitoa e le'i finauina ?? e aofia ai se tulaga tele e ono taʻitaʻia atu ai i le maliliu o le faitau selau afe po o le faitau miliona o tagata lē sala, ma (2) fasiotia ma le loto i ai le faitau afe o tagata? E tusa lava pe tatou te faʻamasinoina le fasioti tagata e sili atu le leaga nai lo le fasioti tagata ona o le le amanaiaina, pe a fua i le itiiti ifo ma le afe afe le eseesega i poloaiga o le tele o loʻo aofia ai (1) e foliga mai e sili atu ona leaga. O le a faʻaitiitia a tatou faʻasalaga mama pe a iloa e le pulega a Bush o le Taliban o le a faʻaumatia vave (faʻatapulaʻaina ai le matelaina), ae mai faʻamaoniga uma na maua, na ofo le Bush Administration e pei o le tele o isi tagata i le paʻu faʻafuaseʻi o Taliban.
B11. E le o le faʻatoʻilaloina o Taliban o lona uiga e mafai ona tuʻuina atu meaʻai i Afghanistan ma o le mea lea e leʻi faʻaleleia ai le taua a Amerika nai lo le afaina ai o tulaga agaalofa i totonu o le atunuu?
Na mafai ona kilivaina mea'ai a'o le'i o'o i le 9/11. O le mea na le mafai ai ona faʻaalia o le faʻamataʻu o taua, tapunia o auala i le atunuʻu, le faʻateʻaina o tagata fesoasoani mo lo latou saogalemu, ma le pomu lava ia. Ioe, o le iʻuga o le taua na sili atu ona lelei nai lo le faʻaauau pea mo le tele o isi masina ma taʻitaʻia, e pei ona valoia, i le faitau selau o afe poʻo le faitau miliona o tagata maliliu.
O le fa'atinoga o le fa'ai'uga. O le uiga lelei, o se tasi e tatau ona suʻesuʻeina o se tasi o tulaga maualalo o amioga a le setete i le talafaasolopito, o le a faia e le au pulega a Bush i le umi e manaʻomia ai, e tusa lava po o le a le aʻafiaga o tagata, e pei ona latou faʻamalamalamaina atoatoa.
E taua foi le matauina e tusa lava pe ua uma ona faatoilaloina Taliban sapalai meaai i nofoaga mamao na tuai tele ona o le mea moni e faapea o le solitulafono na manumalo i le tele o le atunuu ma le Iunaite Setete ?? e ui i le una'ia o fa'alapotopotoga fesoasoani ?? mumusu e fa'ataga leoleo filemu i fafo atu o Kabul atonu na fa'afaigofieina le tu'uina atu o mea'ai.
B12. Na taʻua e Christopher Hitchens o valaau e taofi le pomu i Afghanistan na afua mai i punaoa a Pakistan. O tagata faitio e tetee i taua na lagolagoina le valaau taufaasese?
O le valaau mo le faamasinoga tonu, ae le o le taua, mo le aloese mai le pomu tele o Afghanistan, na tulai mai i le US ia Setema 12, pe o lea, e aofia ai mai ia i matou. O nei mea e le'i afua mai i le itu taumatau o Pakistan. E leʻi umi mulimuli ane, na lapataia e faalapotopotoga fesoasoani faavaomalo ma ofisa o le UN e uiga i le matautia o tagata soifua o le pomu ma uunaia ai le taofia. O le tele o tagata tetee i Taliban Afghans, e aofia ai Abdul Haq ma le Revolutionary Association of Women of Afghanistan (RAWA) na faapena foi ona uunaia le faamutaina o le pomu. Atonu i vaega eseese o le lalolagi sa fiafia tagata e taofi le pomu. E le faapea na latou pulea i latou na tetee i ai, o se tautinoga matua faavalevalea.
O le ituaiga manatu lava e tasi o le a fai mai talu ai o Hitchens o loʻo lagolagoina le tele o gaioiga faamiliteli a le US, ma o le toʻatele o taʻitaʻi o le itu taumatau o loʻo faia foi, o ia o le taufaasese ia i latou, poʻo le taufaasese o Kissinger, ma isi.
B13. Na tusia foi e Michael Bérubé e le mafai e le au tetee o loʻo totoe ona ioeina, i le paleni, o le taʻavale a Taliban atonu na taia ai se ta, tusa lava pe le mautonu ma leaga le faʻatinoina, mo le saolotoga o tagata. Pe sa'o lena mea?
Leai. E leai se tasi i le itu agavale o loʻo i ai se faʻalavelave e fai mai o le pulega a Taliban e mataʻutia. O le tetee tetee na tuua e Bérubé o loo talanoa ai, e aofia ai ma i tatou, na manino le faailoaina mai o lena mea moni i luma o le 9?11, pe a faatusatusa i le malo o Amerika sa fesoasoani i le fausiaina ma le faʻamalosia o Taliban.
O lea la, o le aveesea o Taliban, e ui lava na oo mai i se faiga mataga ma faiga faaupufai, e mautinoa lava o le aveesea o se seti o pule sauā. I le isi itu, o le anti-taua na totoe o loʻo maitauina foi o i latou na faʻapipiʻiina i le nofoaga o Taliban e laʻititi eseʻese i le ituaiga, o se mea moni e mautinoa lava e le tatau ona le amanaiaina.
B14. Ona o le naunautaiga o tagata Aferika mo le faatoilaloina o Taliban, e le mafai ea ona taʻua le taua a le US o se taua fesoasoani alofa o le faasaolotoina? E faapena foi, pe sa'o Nicholas Kristof pe a ia fai mai (NYT, 2/1/02, itulau. A25) e faapea "o la tatou osofaʻiga i Afghanistan e ono iʻu ai i le faasaoina o le tasi miliona ola i le isi sefulu tausaga," ona o tui - e faasaga i le misela, mo se faʻataʻitaʻiga - ua mafai nei?
O vaaiga o Afghans fiafia e masani lava mai Kabul, lea e taofia ai e le au leoleo filemu faavaomalo ia taʻitaʻi taua mai a latou mea sili ona leaga (e ui lava e le taua tele i Kabul le malosi o le taua). Ae i le tele o isi vaega o le atunuu, o le fasiga o pagota, o le faasalaga o ituaiga, o le faaauau pea ona sauāina o fafine, ma le salalau atu o le solitulafono. (E tatau ona manatua e se tasi o Taliban na faʻafeiloaia e le toʻatele o Afghans i le 1996 aua na mafai ona latou faʻaumatia le faʻalavelave mataʻutia na mafatia ai le atunuu i lalo o pulega a le taua.)
E moni atonu e sili atu le lelei o tamaitai i Afghanistan i aso nei nai lo le Taliban. Ae e moni foi e le tatau ona soona fai le faaleleia. E tusa ai ma le Human Rights Watch (Iuni 2002):
"O tamaitai Aferika o ituaiga uma ua faamalosia e taofiofia lo latou auai i olaga lautele e aloese ai mai le avea ma taulaiga o sauaga e vaega faaauupegaina ma i latou o loo saili e faamalosia tulafono tetee a Taliban. lo latou saogalemu faaletino, ua le maua ai e i latou le avanoa e faatino ai a latou aia tatau faavae faaletagata ma auai atoatoa ma lelei i le toe fausiaina o lo latou atunuu."
O le tagi a Kristof e masani lava o lenei ituaiga o faʻatulagaga. O le mea moni, e leʻi faʻasaina e Taliban faʻalapotopotoga faʻavaomalo mai le faʻatinoina o polokalame tui puipui. O tui fa'ama'i polio, mo se fa'ata'ita'iga, na faia ia Setema 2001 - a'o le'i pomu - ona toe fa'aauau lea ia Novema, e ui o nisi vaega "e le'i mafai ona maua i le taimi o taua." ("Faʻamatalaga Faʻaopoopo na tuʻuina atu e le United Nations Children's Fund," Minutes of Evidence, Komiti Filifilia mo Atinaʻe Faʻavaomalo, House of Commons, The Humanitarian Crisis in Afghanistan and the Surrounding Region, 12/17/01.) O le mea lea, o le a le mea na faʻalavelave i le o tui e le o Taliban, ae o le taua.
E leai se tasi e tatau ona maligi loimata ona o le pa'ū o Taliban mai le pule. Ae o tagata o Afghanistan e mamao lava mai le faʻasaʻolotoina, ma le loto i ai pe leai foi.
B15. E leʻi maua ea e le US le faʻamaoniga a le Fono Puipuiga mo lana taua i Afghanistan?
Leai. Na alu faalua le Iunaite Setete i le Fono a le Puipuiga ma o taimi uma e lua o le iugafono na aliaʻe mai e leʻi faatagaina ai le militeri a Amerika e faasaga ia Afghanistan. O le Resolution 1368 na valaau "i Setete uma ina ia galulue faʻatasi e aumai i le faamasinoga i latou o loʻo faia, faʻatulagaina ma lagolagoina nei osofaʻiga faatupu faalavelave," ae o se mea mamao ese mai le faʻatagaina o le Iunaite Setete e filifili faʻatasi e faia se taua faasaga ia Afghanistan.
I le isi itu, afai tatou te faauigaina lenei fuaiupu o le faatagaina o le Iunaite Setete e osofaʻia Afghanistan e aunoa ma se isi gaioiga a le Fono, ona faʻatagaina ai lea o soʻo se setete e osofaʻia soʻo se isi setete pe afai e talitonu le tagata osofaia (pe fai mai e talitonu) o loʻo fesoasoani e aumai. 9?11's na faia le faamasinoga tonu. O lea la, e ala i lenei faitauga, semanu e faatagaina e le Fono ia Iraq e osofaʻia Saudi Arabia (mai le mea na tupuga mai ai le tele o le au faomea) poʻo Siamani poʻo New Jersey (lea na faʻavae ai le au osofaʻi). E manino lava e le mautonu, ae e leai se mea i le gagana e maua ai e le Iunaite Setete se isi aia e osofaʻia ai Afghanistan.
B16. Afai o le taua i Afghanistan e le o se auala sili ona aoga e taulimaina ai le faafitauli o faiga faatupu faalavelave, aisea na alu ai le malo o le Iunaite Setete i taua?
9-11 ua faʻaaogaina e le pulega a Bush e taumafai ai e ausia le tele o ana faiga faʻavae mai fafo ma totonu o le atunuʻu. E le o lona uiga ?? ma ua matou finau faasaga i le vaaiga ?? o Bush sa "i tua" o le 9-11 osofaiga po o se isi itu "tuu ia tupu." (Vaai i la matou "9-11: Conspiracies or Institutions?" http://www.zmag.org/content/Instructionals/shalalbcon.cfm.) Ae o lona uiga o le taimi lava na tupu ai le 9-11, na gaoioi ma le naunautai le au a Bush e ave. manuia o le tulaga.
O lea, o le White House National Security Adviser Condaleezza Rice na taʻu atu ia Nicholas Lemann o le Yorker New na ia "faapotopotoina tagata faigaluega sinia o le National Security Council ma fai atu ia i latou e mafaufau loloto e uiga i le 'faʻafefea ona e faʻaogaina nei avanoa' e matua suia ai aʻoaʻoga a Amerika, ma foliga o le lalolagi, i le amataga o Setema 11th. ." E faapena foi, na taʻu atu e se ofisa sinia ia Lemann o le 9-11 o se "taimi e suia ai," ae le o se mea tele ona "na faʻaalia ai le i ai o se taufaʻamataʻu lea e leʻi iloa muamua e le au ofisa ona na faʻaitiitia ai le tetee masani a tagata Amerika i le militeri Amerika. auai i fafo, a itiiti mai mo sina taimi." Na taʻu atu e le pule o le aufaigaluega a Cheney, Lewis Libby, ia Lemann, o le tali a le US i le 9-11 e leʻi muaʻi tofia. "E tele isi kosi e mafai ona ave e le Peresetene, na mafai ona ia faatali mo se faamaoniga a le faamasinoga ae matou te leʻi tali atu. Na mafai ona ia faia ni feutagaiga umi ma Taliban." E leai se tasi o nei auala, e ui i lea, e mafai ai e le Iunaite Setete ona toe faʻamalamalamaina lana matafaioi i le lalolagi - ma o lea na teena ai.
Mo se faʻataʻitaʻiga, o se tasi o sini a le pulega a Bush o le aveesea lea o faʻalavelave i le saolotoga o le US i gaioiga i le lalolagi. O se tasi o ia faafitauli o le tulafono faava o malo. E ui ina sa i ai se avanoa auro ina ua maeʻa le 9-11 e toe faʻamaonia ai le taua ma le taua o tulafono faʻavaomalo, ae na naunau Washington e alu i le isi itu. E pei ona taʻua e le Human Rights Watch: "i le tele o itu, o le tauiviga e tetee atu i faiga faatupu faalavelave ua vaaia ai le soloia o tulafono faava o malo, nai lo lona faamalosia."
O le isi sini o le faʻafesoʻotaʻi faʻavaomalo le naunau Amerika e auai i tulaga mataʻutia o sauaga, i fafo atu o le tulafono, i soʻo se taimi lava e faʻatupu ai e se tagata faʻaoso le faʻanoanoa o Uosigitone. E manatu le au fai tulafono afai e fefefe tagata uma ia i tatou, o le mea moni atonu latou te le fiafia ia i tatou uma e matua lona lua, pe afai e na o le pau le mea tatou te fiafia i ai o le faʻamalosia o tatou manaʻoga.
Ma o le sini lona tolu o le tuʻuina atu lea o se faiga faʻavae tumau e mafai ona faʻafefe ma faʻaseseina ai le lautele o le US i le lagolagoina poʻo le taliaina o ituaiga uma o lafoga faʻasalalau ma tupe faʻaalu a le militeri ma le toe faʻatulagaina faaletulafono, e fai uma ma sui o pulega faʻapisinisi ma faiga faʻapolokiki.
B17. O le a le taua o paipa suauu i Afghanistan?
Na matou tusia ia Oketopa 2001:
"O le suauʻu moni e tele sona sao i mea uma faʻapolokiki ma tamaoaiga e tutupu i Sasaʻe Tutotonu, o nisi taimi e muamua, o nisi taimi i tua. O le tulituliloaina o tupe mama mo le tagata lava ia, ma le suauʻu tupe, o loʻo i le faʻavae o faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga a Amerika i se tulaga lautele, ma o lea e aʻafia ai a tatou faamoemoega tetele, ioe. e matua mamao lava, e pei lava o le manatu o le US o loʻo auai i le taua i Vietnam e maua ai le avanoa i minerale i totonu o Vietnam na matuaʻi mamao. ae o tulafono o fegalegaleaiga i le lalolagi atoa, o le faʻateleina o le faʻatagaina o tulafono faʻavaomalo, o le atinaʻeina o se sui mo le Cold War i lenei mataupu, o se taua i faiga faatupu faalavelave faapea foi ma popolega moni e uiga i faiga faatupu faalavelave lava ia."
Matou te manatu o loʻo saʻo pea lenei mea, e ui lava i fesoʻotaʻiga a le kamupani suauʻu a le peresitene fou o Aferika o loʻo lagolagoina e le US, Hamid Karzai, ma le sui o le US Zalmay Khalilzad. O faʻamoemoega o le fausiaina o se paipa suauʻu e ala atu i Afghanistan i soʻo se taimi e foliga mai e mamao.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo