In 1999 ontbeerde de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie enig mandaat van de Verenigde Naties toen zij Servië aanviel. In Afghanistan gingen de VS in 2002 door met bombarderen, zelfs toen de regering die de Taliban verving haar vroeg ermee op te houden (om te voorkomen dat het aantal burgerslachtoffers zou stijgen).
En de Verenigde Staten beweerden een zeer omstreden recht om een jaar later een preventieve aanval op Irak te lanceren, daarbij valse beweringen aanvoerend dat het land over massavernietigingswapens beschikte en een rol had gespeeld bij de aanslagen van 11 september 2001.
In zijn nieuwe boek 'Humanitarian Imperialism' legt de pacifistische intellectueel Jean Bricmont bloot hoe de mensenrechten zijn gebruikt om militaire exploits te rechtvaardigen die hij als juridisch twijfelachtig en moreel verfoeilijk beschouwt.
Bricmont, een 55-jarige professor in de theoretische natuurkunde aan de Belgische Universiteit van Leuven, is ook redacteur van 'Chomsky', een nieuwe verzameling artikelen over de taalkundige en scherpe politieke analist Noam Chomsky.
Bricmont sprak met IPS Brussel-correspondent David Cronin.
IPS: U heeft gesuggereerd dat de NAVO-bombardementen op Servië in 1999 een keerpunt vormden voor een nieuwe vorm van imperialisme. Waarom denk je dat?
JB: Er waren verschillende redenen tegen die oorlog, maar er was zo weinig reactie van mensen aan de linkerkant. Als je een heel klein aantal individuen uitsluit die het beter wisten, was iedereen ervan overtuigd dat de oorlog noodzakelijk was en dat de VS om humanitaire redenen moesten ingrijpen, ongeacht de bijzonderheden van de zaak.
Ik ben het er niet mee eens dat het een goede zaak was om het internationaal recht te vernietigen. Ik ben het er niet mee eens dat de situatie in Kosovo zo nijpend was dat het nodig was om Servië te bombarderen. En ik ben het er niet mee eens dat de afzetting van (destijds Servische president Slobodan) Milosevic een goede zaak was, ongeacht al het andere.
Milosevic werd verkozen. Misschien was zijn verkiezing niet zuiver. Maar er bestaat geen zuivere democratie in de wereld. In Frankrijk heb je zes keer zoveel stemmen nodig om een communist in stedelijke gebieden te kiezen als om een (rechts georiënteerde) gaullist op het platteland te kiezen. Maar niemand zegt dat Frankrijk geen democratie is.
IPS: Een groot deel van het 'humanitaire imperialisme' heeft te maken met Irak. Waarom verwerpt u de wijdverbreide opvatting dat de olie-industrie de schuld moet krijgen van de oorlog daar?
JB: Natuurlijk speelde olie in triviale zin een rol. De VS willen niet dat de olie van Irak onder de voeten komt van Iran, Saoedi-Arabië of zelfs de huidige Iraakse regering.
Maar de naïeve opvatting van de vredesbeweging dat de VS daar naartoe gingen om olie te beroven, lijkt niet verdedigbaar. Ik ken geen enkel bewijs dat de olie-industrie lobbyde voor oorlog.
Elke oorlog heeft oorlogspropaganda nodig. En de olie-industrie heeft – voor zover ik weet – helemaal geen oorlogspropaganda gepleegd.
De zionistische lobby daarentegen heeft altijd aan oorlogspropaganda gedaan. Als je een Amerikaanse krant openslaat, vind je columns die zijn geschreven door mensen die zionistisch en pro-Israël zijn, ook al zijn het niet allemaal joden. Het is eerlijk om (president George W.) Bush en (vice-president Dick) Cheney zionisten te noemen, ook al zijn ze niet joods. Vooral Cheney.
IPS: De Amerikaanse invasie van Irak in 2003 werd voorafgegaan door enorme protesten in heel Europa. Waarom heeft de vredesbeweging dat momentum verloren?
JB: Ik ben geen socioloog, maar als ik mijn toevlucht mag nemen tot vermoedens: veel mensen gingen de straat op omdat ze dachten dat de oorlog lelijk zou worden. Natuurlijk werd het lelijk, maar niet op de manier waarop men dacht. Er waren geen massavernietigingswapens. En vergeet niet dat (toenmalige Britse premier) Tony Blair het had over raketten die binnen 45 minuten zouden worden gelanceerd.
De mensen in de vredesbeweging waren óf oprecht anti-oorlog óf oprecht bezorgd over de belangen van hun eigen land.
Er zijn verschillende situaties in verschillende landen. In Groot-Brittannië stond de anti-oorlogsbeweging voor een probleem bij het beslissen op wie ze moest stemmen. De Conservatieven zijn net zo enthousiast als Labour. En bij de liberaal-democraten is het systeem bevooroordeeld tegen hen.
IPS: Denkt u, gezien uw kritiek op de Israëlische tactiek in de Palestijnse gebieden, dat er argumenten zijn voor het boycotten van Israëlische goederen?
JB: Ja, er zou een campagne voor een boycot moeten komen. Dat is één manier waarop burgers moeten laten zien dat ze boos zijn.
Sommige mensen zeggen: waarom boycotten we de VS niet? Ik denk dat we de VS moeten boycotten, maar ik zie niet hoe dit praktisch gedaan zou kunnen worden.
In Groot-Brittannië en de VS is een groot deel van de bevolking het niet eens met de regering. In Israël is er veel meer homogeniteit. Zelfs de gematigden in het echte vredeskamp zijn zeer gematigd.
IPS: Recensenten hebben erop gewezen dat uw boek de situatie in Darfur niet onderzoekt. Wat moet het Westen doen met de moorden daar?
JB: Mijn boek is niet tegen interventie binnen het raamwerk van de VN. In principe zou daar misschien iets onderhandeld kunnen worden. Als er een vredeshandhavingsovereenkomst is, kan er een vredesmacht worden gestuurd om te voorkomen dat schurkenstaten de vrede vernietigen. Maar als je een vredesmacht stuurt voordat je een vredesverdrag hebt gesloten, is dat oorlog.
Het lijkt mij ook dat sommige mensen Darfur gebruiken om het onderwerp van Irak af te halen. Irak is misschien wel de ergste humanitaire crisis ter wereld. Je hebt drie-vier miljoen vluchtelingen en misschien een miljoen doden.
IPS: U staat nogal kritisch tegenover mensenrechtenorganisaties omdat zij selectief zijn bij het beslissen op welke rechten zij zich richten. Waarom is dat?
JB: Human Rights Watch zegt dat het niet zal bespreken of een oorlog legitiem is of niet. Het enige wat het wil is dat de oorlogspartijen de Conventie van Genève respecteren. De Conventie van Genève wordt in geen enkele oorlog gerespecteerd.
IPS: Je hebt ook geschreven dat links in Europa slechts een matig minder voorstander is van een onbelemmerd kapitalisme dan rechts. Kunt u uitleggen wat u daarmee bedoelt?
JB: Het is verbazingwekkend hoe na de val van het communisme democratie de nieuwe zaak werd. Links heeft dit overgenomen en er een pro-westerse, anti-Derde Wereld-discussie van gemaakt.
Kijk eens naar de manier waarop links over China klaagt. Toen de Chinezen onlangs zeiden dat ze de rechten van werknemers in Chinese fabrieken willen verbeteren, zeiden grote westerse bedrijven: 'Als je dat doet, verhuizen we naar het buitenland, we verhuizen naar Vietnam.' Dit is niet iets waar links zich zorgen over maakt. Het geeft alleen maar de Chinese leiders de schuld van alles.
IPS: Mag ik u iets vragen over de Europese Unie en de huidige pogingen van haar leiders om een hervormingsverdrag in te voeren dat grotendeels hetzelfde is als de grondwet die in 2005 door de kiezers in Frankrijk en Nederland werd verworpen. Ik begrijp dat u blij was met het 'Nee'. ' stemmen in Frankrijk?
JB: Ik was niet helemaal gelukkig. Ik was blij dat in ieder geval de media verslagen waren.
Maar ik heb geen illusies over waarom mensen 'Nee' hebben gestemd. Ze hebben gestemd vanwege nationalisme. Vijfenvijftig procent van de mensen stemde 'Nee' en daarvan was 35 procent van links en 20 procent van rechts.
Niets zegt mij dat de reden waarom mensen aan de linkerkant 'Nee' stemden uitsluitend om sociale redenen was en niet om redenen van nationalisme. Met de overwinning van (centrumrechtse kandidaat Nicolas) Sarkozy (bij de presidentsverkiezingen eerder dit jaar) hadden veel mensen die op hem stemden 'Nee' gestemd. Mensen boven de 65 die met een overweldigende meerderheid op Sarkozy stemden, hadden 'Nee' gestemd.
Het falen dat ik momenteel in België zie (waar de Nederlandse en Franstalige partijen enkele maanden na de algemene verkiezingen nog geen coalitieregering hebben gevormd) zou kunnen anticiperen op de toekomst van Europa. Waarom zouden de Finnen, Portugezen, Ieren en Grieken zich dichter bij elkaar voelen, meer dan Vlamingen en Walen zich dichter bij elkaar voelen?
Hoe bouw je zonder een gemeenschappelijk gevoel een land met bureaucratie en vrije markten? Er bestaat enorm veel waanvoorstellingen (over de Europese integratie).
IPS: Ten slotte is mij verteld dat jij de man bent die Noam Chomsky feitelijk in Franstalig Europa heeft geïntroduceerd. Is dat waar?
JB: Ik ontmoette Chomsky voor het eerst toen ik begin jaren tachtig naar Princeton (de Amerikaanse universiteit) ging luisteren. Na de eerste Golfoorlog nodigde ik hem uit naar België om te spreken aan de Vlaamse universiteit VUB.
In Frankrijk was het een zware strijd om hem op de kaart te zetten. (Journalist) Philippe Val schreef onlangs een aanval op hem in (satirische krant) Le Canard enchaîné omdat (Osama) bin Laden hem in zijn recente video noemde.
Hij wordt nog steeds gedemoniseerd en verkeerd voorgesteld. © 2007 NoticiasFinancieras – IPS – Alle rechten voorbehouden
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren