[ဤစာစီစာကုံးသည် ZNet Classics စီးရီး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ တစ်ပတ်လျှင် သုံးကြိမ် ကျွန်ုပ်တို့သည် အချိန်မကုန်နိုင်သော အရေးကြီးသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ထင်မြင်သည့် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ပြန်လည်တင်ပြပါမည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် ပထမဆုံးထုတ်ဝေခဲ့သည်။
BARSAMIAN - လူကြိုက်များတဲ့ အခြေခံလူတန်းစားလှုပ်ရှားမှုတွေကို သင်ကြည့်ရှုခဲ့တဲ့ တောင်အမေရိကမှာ သင်အချိန်ဖြုန်းနေခဲ့ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေတွေကနေ US ကလူတွေ သင်ယူနိုင်တဲ့ သင်ခန်းစာတွေကို သင်မြင်ပါသလား။
CHOMSKY - ပထမဆုံးအနေနဲ့၊ ဒါတွေဟာ ကြီးမားတဲ့ ပြဿနာတွေနဲ့ အလွန်တက်ကြွပြီး တက်ကြွတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေပါ။ ငါချက်ချင်း ထိမိသွားတဲ့အရာတစ်ခုက၊ ဒါကို ဖြုတ်ချဖို့ ကြီးကျယ်တဲ့ ဗျူဟာက ဘာလဲလို့ ဘယ်သူမှ မမေးဖူးဘူး။ ငါဘာလုပ်ရမလဲလို့ လူတွေက မပြောကြဘူး။ သူတို့ပြောတာက ဒီမှာ ငါလုပ်နေတာ။ အဲဒါကို မင်းဘယ်လိုထင်လဲ။ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေ အများကြီးရှိတယ်။ သူတို့က အထင်ကြီးတယ်။ အခြေအနေတွေက အလွန်ခက်ခဲတယ်၊ ကျွန်တော်တို့ရင်ဆိုင်ရတာထက် ပိုခက်တယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့မပါတဲ့ မှော်သော့ကို စောင့်နေတာမဟုတ်ဘူး။ ဥပမာအားဖြင့် ဘရာဇီးလ်တွင် တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲကို အနိုင်ရရှိမည့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး အလုပ်သမားအခြေခံပါတီရှိသည်။ ဒါကြောင့် မဲခိုးတယ်လို့ မဆိုလိုပါဘူး။ အရင်းအမြစ်နဲ့ မီဒီယာက တစ်ဖက်မှာ အလုံးအရင်းနဲ့ ရှိနေတဲ့အတွက် လေးလေးနက်နက် ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ မရှိဘူးလို့ ပြောချင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မဟုတ်ရင် သူတို့ နိုင်သွားလိမ့်မယ်။ ၎င်းတွင် ၎င်း၏ပြဿနာများရှိသော်လည်း ၎င်းသည် အစွန်းရောက်ဒီမိုကရေစီနှင့် ဆိုရှယ်လစ်တွန်းအားပေးမှု၊ လူကြိုက်များသော ထောက်ခံမှု၊ အလားအလာများစွာရှိသော အထင်ကြီးစရာကောင်းသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ မြေယာမဲ့ အလုပ်သမားများ လှုပ်ရှားမှုသည် ဘရာဇီးလ်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အဓိကပြဿနာဖြစ်သည့် မြေယာပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ထိန်းချုပ်မှုနှင့် ယေဘုယျအားဖြင့် မယုံနိုင်လောက်အောင် မညီမျှမှုပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် အလွန်ခက်ခဲသော အခြေအနေများအောက်တွင် ရုန်းကန်နေရပါသည်။ ရှန်းတီးမြို့တွေမှာ စည်းရုံးမှုတွေ ရှိတယ်။
အရာတွေကို ပြောင်းလဲဖို့ လုံလောက်သလား။ လွဲမှားမှုတွေများစွာနဲ့ ပိတ်မိနေတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ မင်းစိတ်တွေကို လွတ်အောင်လုပ်ရမယ်။ ဘရာဇီးနိုင်ငံရှိ Reaganomics တွင် Analog နှင့် Reaganomics ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် အသုံးပြုနေသော လက်နက်မှာ အကြွေးဖြစ်သည်။ လက်တင်အမေရိကအများစုမှာလည်း အလားတူပါပဲ။ ငါတို့မှာ ဒီကြောက်စရာကောင်းတဲ့ အကြွေးတွေရှိတယ်။ နိုင်ငံတော်ကို လျှော့ရမယ်။ သူတို့မှာ အကြွေးမရှိဘူး။ အဲဒါကို သူတို့နားလည်ရမယ်။ ပုဂ္ဂလိကအာဏာရှင်တွေဟာ တရားဝင်မှုမရှိဘူးဆိုတာကို နားလည်ထားရမယ်။ လူတွေက ကိုယ့်ကိုကိုယ် လွတ်မြောက်တာမဟုတ်ဘူး။ သင်သည် အခြားသူများနှင့် ပူးပေါင်းခြင်းဖြင့် သင့်ကိုယ်သင် လွတ်မြောက်စေပါသည်။ တခြားသူတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်းအားဖြင့် သိပ္ပံပညာမှာ သင်သင်ယူသလိုပါပဲ။ လူကြိုက်များသော အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အလုပ်သမားပါတီကဲ့သို့သော ထီးအဖွဲ့များ၏ ရှုပ်ထွေးသောကွန်ရက်သည် ယင်းအတွက် အခြေခံတစ်ခုကို ဖန်တီးပေးသည်။
ဥပမာအားဖြင့်၊ ကြီးမားလှသော ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုကဲ့သို့ ၎င်းတို့တွင် မရှိသော အားသာချက်များ အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ထို့အပြင်၊ ကျွန်ုပ်တို့တွင် ကျွန်ုပ်တို့တွင် စူပါပါဝါရပ်တည်မှု မရှိသည့် ထူးခြားသောအားသာချက်ရှိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် စူပါပါဝါဖြစ်သည်။ အဲဒါက ကြီးမားတဲ့ခြားနားမှုကို ဖြစ်စေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီမှာ အခွင့်အလမ်းတွေက ပိုများတယ်။ မြင်ရတာ ထူးထူးခြားခြားပါပဲ၊ မင်းအဲဒီကနေ ပြန်လာတဲ့အခါ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ဘယ်လောက်တောင် ရူးသွပ်သွားသလို ခံစားရတယ်။ တစ်ချက်မှာ၊ ဤနေရာတွင် အယူဝါဒ တင်းမာမှုသည် ထိတ်လန့်စရာဖြစ်သည်။ တတိယကမ္ဘာမှ အနောက်သို့ ပြန်လာသူတိုင်း ယေဘူယျအားဖြင့်၊ သို့သော် အထူးသဖြင့် ဤနေရာတွင် တွေးခေါ်မှုနှင့် နားလည်မှု ကျဉ်းမြောင်းမှု၊ တရားဝင် ဆွေးနွေးမှု၏ အကန့်အသတ် သဘာဝ၊ လူများ အချင်းချင်း ကွဲကွာခြင်းများကြောင့် ဒုက္ခရောက်နေပါသည်။
ကျွန်တော် ချီလီမှာ ရှိနေတာ ကြာလှပြီ မထင်ပေမယ့် အဲဒီ့မှာလည်း မှန်တယ်လို့ ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။ စစ်အာဏာရှင်လက်အောက်မှာ အလွန်ထင်ရှားတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုပါ။ အဲဒါကို ဒီမိုကရေစီလို့ ခေါ်ဆိုကြပေမယ့် စစ်တပ်က ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ စည်းမျဥ်းတွေ ချမှတ်ထားတဲ့ ဒီမိုကရေစီ တစ်ရပ်ပါ။ နောက်ပြီးတော့ လူတွေရဲ့ စိတ်နေစိတ်ထားမှာ ရှိတယ်။ အဲဒါကို ကြည့်လို့ရတယ်။ သင်မကျော်ဖြတ်နိုင်သော ကန့်သတ်ချက်များရှိကြောင်း သူတို့သိသည်။
မင်းရဲ့အကြံအစည်နဲ့သဘောတူသူတွေ၊ ပိုကြီးတဲ့အသင်းတော်ဆီကနေ အကြံဥာဏ်တွေရနိုင်သလား။ ဒါက အဓိက ပြဿနာဖြစ်ပုံရတယ်။
ဒါဟာ ပုံမှန်ပြဿနာပါ။ ပထမဆုံးအနေနဲ့ ဒီအယူအဆတွေကို လူတိုင်းနီးပါး သဘောတူတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ လူဦးရေ၏ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ကော်ပိုရေးရှင်းများသည် အလုပ်သမားများနှင့် ရပ်ရွာအကျိုးအတွက် အမြတ်အစွန်းများကို စတေးသင့်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ အဲဒါက မလုံလောက်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ လူဦးရေ၏ 95 ရာခိုင်နှုန်းကျော်က စီးပွားရေးအခြေအနေသည် မူလအားဖြင့် တရားမျှတမှုမရှိဟု ထင်မြင်ယူဆပြီး ပြောင်းလဲသင့်သည်။ အဲဒါကို ကျွန်တော် သဘောတူပါတယ်။ မင်း ဘယ်လို ထွက်သွားတာလဲ။ လုပ်ခြင်းအားဖြင့်။ သင်သွားသည်ဖြစ်စေ ကျွန်တော်သွားသည်ဖြစ်စေ အခြားမည်သူမဆိုသွားသည်ဖြစ်စေ အချို့သောအဖွဲ့သည် တစ်ခုခုကိုဖွဲ့စည်းထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ Kansas City ကို မသွားနိုင်ဘူး ၊ ငါ စကားပြောမယ် လို့ ပြော ၊ ငါလူတစ်ယောက်မှပေါ်လာမှာမဟုတ်ဘူး။ သူတို့ဘာကြောင့်လုပ်သင့်တာလဲ။ တစ်ဖက်မှာလည်း စည်းရုံးလှုပ်ရှားနေတဲ့ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က အစည်းအဝေး ဖွဲ့ပြီး လူတွေခေါ်လာလို့ ပြောရင် ကျွန်တော် သွားပြီးတော့ ဟောပြောပွဲ လုပ်ပြီး အနယ်နယ် အရပ်ရပ်က လူတွေက လာနားထောင်လို့ ရတယ်။ ဒါတွေအားလုံးက အတူတူပဲလေ။ အကယ်၍ လူများသည် သမဂ္ဂများ သို့မဟုတ် ရပ်ရွာအဖွဲ့အစည်းများတွင်ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးအစီအစဉ်များတွင် လုပ်ဆောင်သည်ဖြစ်စေ စည်းရုံးရေးနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားမှုအတွက် သူတို့ကိုယ်သူတို့ မြှုပ်နှံထားမည်ဆိုပါက၊ သင်သည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်ပြီး ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ပရိသတ်များကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဘယ်လောက်ကျယ်လဲ။ လှုပ်ရှားမှု ဘယ်လောက်ပြင်းထန်လဲဆိုတဲ့အပေါ်မှာ မူတည်တယ်။
Michael Moore ဟာ ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးခဲ့သူပါ။ ရော်ဂျာနှင့်ကျွန်ုပ်. သူလည်းလုပ်တယ်။ “တီဗီအမျိုးသား” သူ့မှာ စာအုပ်အသစ်တစ်အုပ်ရှိတယ်။ ဤအရာကို လျှော့ပါ။ ဘယ်ဘက်ပြဿနာက ငြီးငွေ့စရာကောင်းတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ အလွန်အကျွံ ညည်းတွားပြီး အလွန်အပျက်သဘောဆောင်ကာ လူများကို လှည့်စားသည်။ အဲ့အတွက် တစ်ခုခု
ဖြစ်နိုင်သည်။ ဖြစ်ရင် မှားနေတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ Howard Zinn က အလွန်အကျွံ ညည်းပြီး လူတွေကို ပိတ်ပစ်မယ် မထင်ပါဘူး။ လူတော်တော်များများ လုပ်ဖြစ်မယ်ထင်တယ်။ လူတွေကို ငြီးငွေ့စရာကောင်းပြီး ဗန်းစကားနဲ့ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးတွေ ပြည့်နှက်နေတဲ့အတွက် လူတွေကို ပိတ်ပစ်ရတဲ့ တီဗီစကေးတွေကို လူထုမှာ သေချာစီစဉ်ပြီး ခေါင်းဆောင်မှုနဲ့အတူ လုပ်ဆောင်ပြီးနောက် ဘရာဇီးမှာရှိတဲ့ အဲဒီမီဒီယာအုပ်စုကို ငါပေးခဲ့တဲ့ ဥပမာကို ကြည့်ပါ။ တစ်ဖက်ကလည်း လူတွေက အဲဒါကို ကိုယ်တိုင်လုပ်ခွင့်ပေးပြီး နည်းပညာအကူအညီတွေ ပေးတဲ့အခါ ငြီးငွေ့စရာမရှိသလို လူတွေကို မပိတ်မိအောင် ဖြစ်သွားတယ်။ ဒါက ပညာတတ်တွေရဲ့ တာဝန်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဖန်စီဆောင်းပါးတွေ ရေးချင်သူတွေအတွက်ပါ။ အဲဒါ သူတို့တာဝန်။ အပြင်ထွက်ပြီး ဒီလိုမျိုးတွေလုပ်ပါ။ ပြီးတော့ အဲဒါကို လုပ်တဲ့လူတွေကိုယ်တိုင်က သေချာလုပ်ပါ။ သင်သူတို့ကို သင်တတ်နိုင်သမျှ ကူညီပေးပါ။ သူတို့ဆီက သင်ယူပါ။ အဲဒါ ပညာတတ်တွေရဲ့ တာဝန်။
တစ်နာရီကြာတဲ့ ပရိုဂရမ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Alternative Radio ကို ကျွန်တော် ထုတ်လုပ်ပါတယ်။ Boston-to-Miami စင်္ကြံကနေ တော်တော်လေး ထိထိရောက်ရောက် သော့ခတ်ထားပါတယ်။ ဤခါးပတ်သည် ထိုးဖောက်ရန် အလွန်ခက်ခဲသည်။ ၎င်းနှင့်မတူဘဲ အနောက်နိုင်ငံ၊ မွန်တာနာ၊ ကော်လိုရာဒို၊ နယူးမက္ကဆီကိုတွင် ထိုကဲ့သို့သောနေရာများတွင် AR ကို လေပေါ်တင်ရန် ပိုမိုလွယ်ကူသည်။
အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များသည် အလွန်ထင်ရှားသည်၊ တူညီသော အကြောင်းရင်းမှာ ဆွေးနွေးမှုသည် အခြားနိုင်ငံများထက် ပိုမို ကျဉ်းမြောင်း၍ တင်းကျပ်ပြီး ဤနေရာတွင် ပိုမို တင်းမာမှု ရှိသည်။ ပိုအရေးကြီးတယ်။ ဒါက ဆုံးဖြတ်ချက်တွေချတဲ့ တိုင်းပြည်ရဲ့ အပိုင်းပါ။ ထို့ကြောင့် သင်သည် ၎င်းကို တင်းကျပ်သော အယူဝါဒ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ထိန်းသိမ်းထားရန် လိုအပ်ပြီး မည်သည့်အရာမှ လက်မှ မလွတ်ကြောင်း သေချာပါစေ။ Wyoming၊ Laramie မှာ လူတွေပြောနေကြတာက အရေးမကြီးပါဘူး။ Rio ၏ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်များတွင် နည်းနေသေးသည်။ ဒီတော့ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်တွေရှိတယ်။ တစ်ဖက်ကလည်း သူတို့ကို အပြစ်မတင်ပါနဲ့။ ဤနေရာရှိလူများသည် ၎င်းတို့၏ဖြစ်နိုင်ချေများကို အသုံးမချကြပေ။ ဒါကြောင့် Cambridge, Massachusetts လို့ ပြောလိုက်ပါ။ Cambridge သည် အခြားသောမြို့များကဲ့သို့ပင်၊ ရပ်ရွာကေဘယ်လ်ရုပ်မြင်သံကြားဌာနတစ်ခုရှိသည်။ အဲဒါက ဆက်သွယ်ရေးဥပဒေရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး ကုမ္ပဏီတွေက အဆောက်အဦတွေ ပံ့ပိုးပေးရမယ်။ ဟိုမှာ ရောက်ဖူးတယ်။ ငါက နည်းပညာအကြီးကြီးမဟုတ်ပေမယ့် သူ့မှာ တော်တော်ကောင်းတဲ့ ကိရိယာတွေ ရှိနေတာကိုတောင် ငါတွေ့နိုင်တယ်။ Cambridge ဧရိယာသို့ ကွင်းဆင်းလေ့လာနိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဘယ်သူမဆို သုံးသလား ၎င်းကို အများသူငှာ ရရှိနိုင်ပါသည်။ ဟိုတစ်ခေါက်ရောက်တုန်းက ပရိုဂရမ်က အရမ်းရူးသွပ်သွားသလို ဖြစ်သွားတယ်။ အသုံးပြုနေပါသလား။ နံပါတ်၊ Rio ရဲ့ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်တွေမှာ လူတွေသုံးနိုင်တဲ့ ကေဘယ်လ်ရုပ်မြင်သံကြားဌာနတွေ ရှိပါသလား။ ယောက်ျားလေး၊ သူတို့မှာရှိရင် ဝမ်းသာကြမှာပါ။ ငါတို့မှာသူတို့ရှိတယ်၊ ငါတို့ကသူတို့ကိုမသုံးဘူး။
သင့်တွင် သက်ဝင်လှုပ်ရှားနေသော ပြည်တွင်းကေဘယ်လ်တီဗီရှိလျှင် မည်သို့ဖြစ်မည်နည်း။ အဲဒါကို စီးပွားဖြစ် ချန်နယ်တွေက တုံ့ပြန်မယ်ဆိုတာ သင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းကို ရပ်တန့်ရန် သို့မဟုတ် ဖြတ်တောက်ရန် သို့မဟုတ် ၎င်းကို ပူးပေါင်းရွေးချယ်ရန် သို့မဟုတ် တစ်ခုခုကို ကြိုးပမ်းနိုင်သော်လည်း ၎င်းသည် လုံလောက်သောအတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ကြီးမားလာပါက ၎င်းကိုတုံ့ပြန်ရမည်ဖြစ်သည်။ တခြားမီဒီယာတွေနဲ့လည်း အတူတူပါပဲ။ NPR [National Public Radio] နှင့် အတူတူပင်။ သူတို့အသိုင်းအဝိုင်းမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာကို လျစ်လျူရှုနိုင်တော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘာမှမဖြစ်ဘူးဆိုရင် သူတို့မှာ အလကားစီးခွင့်ရှိတယ်။ ထို့ကြောင့်၊ တစ်ဖက်တွင်၊ ဤစင်္ကြံသည် နက်နဲစွာ မှိုသွင်းခြင်း၊ အတောင့်တင်းဆုံး၊ ထိုးဖောက်ရန် အခက်ခဲဆုံး ဖြစ်သင့်သည့် အကြောင်းရင်းကို နားလည်နိုင်သော အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်များ ရှိပါသည်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက သဘာဝတရား မဟုတ်ဘူး။ အတောင့်တင်းဆုံးဖြစ်စေသော တူညီသောအကြောင်းပြချက်များက ၎င်းကို အရင်းအမြစ်များထဲတွင် အချမ်းသာဆုံးဖြစ်စေသည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ လူများက ၎င်းကို တစ်ခုခုလုပ်ပါက ကျော်လွှားရန် ရွေးချယ်မှုများတွင် အချမ်းသာဆုံးဖြစ်သည်။ ကယ်တင်ရှင်ကို ထိုင်စောင့်နေရင် မဟုတ်ဘူး။
မီဒီယာနဲ့ ရောင်းလိုအားနဲ့ ဝယ်လိုအားရဲ့ သဘောတရားနဲ့ လက်ရှိ သတင်းတွေကို ဖြန့်ကျက်ပြောဆိုကြပါစို့။ ဝေဖန်မှုများသည် သတင်းထုတ်လွှင့်မှုများနှင့် သတင်း၏အကြောင်းအရာတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ပရိုဂရမ်ဒါရိုက်တာများနှင့် တည်းဖြတ်သူများက ကျွန်ုပ်တို့သည် အများသူငှာ လိုလားသည့်အရာကို ပေးဆောင်နေသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဘယ်သူကမှ သူတို့ကို ဒီစာကို ဖတ်ခိုင်းတာ မဟုတ်ဘူး။ တီဗွီကိုဖွင့်ပြီး မှုခင်းသတင်းများနှင့် အားကစားသတင်းများကို ကြည့်ရှုရန် မည်သူမှ အတင်းအကြပ်မလုပ်ပါ။ အဲဒါကို မင်းဘယ်လိုထင်လဲ။
လူတွေလိုချင်တာကို လေ့လာတာတွေရှိတယ်။ သူတို့တခဲနက် လိုချင်တာက စီးပွားဖြစ် အခမဲ့ ရုပ်မြင်သံကြားပါ။ စီးပွားဖြစ် အခမဲ့တီဗီကို သင်မြင်ပါသလား။ ဤနေရာတွင် ရုပ်မြင်သံကြားစနစ်သည် ကော်ပိုရေးရှင်းကြီးများက ပရိသတ်များကို အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများထံ ရောင်းချပေးသည့် လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့သည် ကျဉ်းမြောင်းသောဘောင်အတွင်း၌ ထားရှိသွားမည်ဖြစ်သည်။ လူတွေ လိုချင်တာကို လူမှုရေးအရ ဖန်တီးတယ်။ ဥပမာ၊ ကျွန်တော်ပြောခဲ့တဲ့ ဘရာဇီးမှာရှိတဲ့ အလုပ်သမားလူတန်းစား ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်ကို ပြန်ကြည့်ပါ။ ရုပ်မြင်သံကြားခေတ်မှာ ကျွန်တော်အဲဒီမှာရှိခဲ့တယ်။ သူတို့မှာ ဇာတ်လမ်းတွဲတွေ နဲ့ အမှိုက်တွေ အကုန်ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် လူတွေ လိုချင်တာက လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှု၊ အကြွေးတွေ နဲ့ ပြည်တွင်း ပြဿနာ တွေ အကြောင်း သူတို့ ကိုယ်တိုင် ထုတ်လုပ် နေတဲ့ အရာတွေ ပဲ ။ သင်ဘာလိုချင်သလဲ ဆိုတာ သင်ဘယ်သူလဲ အပေါ်မှာမူတည်ပါတယ်။ သင်မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်၊ သင့်တွင်ရွေးချယ်မှုများ၊ သင်လေ့ကျင့်မှုပုံစံ၊ သင်ရရှိထားသည့်အတွေ့အကြုံများပေါ်တွင်မူတည်သည်။ အဲဒါက မင်းလိုချင်တာကို ဆုံးဖြတ်တယ်။ ပြဿနာတစ်ခုကို ဖြေရှင်းဖို့ တခြားသူတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကနေ ထွက်လာတဲ့ ဆန္ဒမျိုးတွေဟာ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့ တခြားသူတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု မရှိဘူးဆိုရင် အဲဒီဆန္ဒတွေက ရှိနေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ လူတွေ လိုချင်တာ ဒါပဲလို့ ပြောလို့မရဘူး။ သေချာပါတယ်၊ ဒီဖွဲ့စည်းပုံအစီအစဥ်အောက်မှာ ပြည်သူတွေက ရွေးချယ်ရမယ့်အရာပါ။ ဖွဲ့စည်းပုံကိုပြောင်းပါ၊ ကွဲပြားသောအရာကိုရွေးချယ်လိမ့်မည်။
၁၉၉၆ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် ဂယ်ရီဝက်ဘ်သည် သတင်းထောက်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ San Jose Mercury သတင်းLA နှင့် CIA ရှိ လူမည်း ghetto တွင် ကိုကင်း အက်ကွဲ ကိုကင်း ပေါက်ကွဲမှု ဆက်စပ်မှု ရှိနေကြောင်း ပြသရန် ရည်ရွယ်၍ “Dark Alliance” ဟူသော အပိုင်းသုံးပိုင်း ဆောင်းပါးကို ရေးသားခဲ့သည်။ ဒီလိုဇာတ်လမ်းတွေနဲ့ ဝေးကွာနေတတ်တယ်။
အဲဒါက မမှန်ပါဘူး။ ကွဲပြားစွာတင်လိုက်ရုံပါပဲ။ ဥပမာအားဖြင့်၊ CIA နှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးကြား ဆက်စပ်မှုရှိသည်မှာ သေချာပါသည်။ Al McCoy ၏ လွန်ခဲ့သော ၂၅ နှစ်က အလုပ်စလုပ်ကတည်းက ၎င်းကို ကောင်းစွာ လေ့လာခဲ့သည်။ လျှို့ဝှက်လုပ်ဆောင်မှုများ၏ လမ်းကြောင်းသည် မူးယစ်ဆေးဝါး လှုပ်ရှားမှုများဖြင့် အလွန်နီးကပ်စွာ လိုက်နေပါသည်။ အဲဒါအတွက် တော်တော်ကောင်းတဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေရှိတယ်။ လျှို့ဝှက်လုပ်ဆောင်မှုများသည် ခြေရာခံ၍မရသော ငွေလိုအပ်သည်။ လူရမ်းကားတွေ အများကြီးလိုတယ်။ ဘယ်ကိုသွားတာလဲ။ ဒါဟာ သဘာဝပါပဲ။ ဒါကြောင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးမှာ စတင်ခဲ့တာပါ။ Marseille ရှိ French Connection ကိုဖြတ်၍ သမဂ္ဂများ ၏ ခုခံမှုကို လျော့ပါးစေရန်၊ လာအို၊ မြန်မာ၊ ရွှေတြိဂံ အစရှိသည်တို့၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် ဤနေရာများအားလုံးကို ဖြတ်ကျော်ရန် ကြိုးပမ်းနိုင်ပါသည်။ CIA သည် နိုင်ငံတော်၏ မူဝါဒဆိုင်ရာ အေဂျင်စီတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ငါသဘောမတူဘူး ၊ ဒီမှာ တခြားသူတွေနဲ့ အများကြီး ကွာခြားတာက CIA ဟာ လွတ်လပ်တဲ့ အေဂျင်စီလို့ မထင်ဘူး။ ပြောတဲ့အတိုင်းလုပ်မယ် ထင်ပါတယ်။ သာဓကများကို သင်ရှာတွေ့နိုင်သော်လည်း မှတ်တမ်းများကို ကျွန်ုပ်ဖတ်ရသလောက်၊ CIA သည် အခြေခံအားဖြင့် အိမ်ဖြူတော်၏ အေဂျင်စီဖြစ်ပြီး ယုံကြည်ရလောက်သော ငြင်းပယ်ခံရမှု လိုအပ်သည့် စစ်ဆင်ရေးများကို လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ အခြေခံကျကျမှန်ကန်သော Webb ဇာတ်လမ်း၏အရင်းအမြစ်ကိုယူပါ။ Bob Parry နဲ့ Brian Barger တို့ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်နှစ်က တော်တော်များများကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ပါတယ်။ သူတို့က အရမ်းမြန်တယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ရဲ့ အထောက်အထားတွေက မှန်ပါတယ်။ အမေရိကန်သည် ဗဟိုအမေရိကတွင် နိုင်ငံတကာအကြမ်းဖက်မှုကြီးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သည်။ ဒါဟာ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ လျှို့ဝှက်ထားပြီး၊ လူတိုင်းသိတဲ့ အဓိပ္ပာယ်၊ ဒါပေမယ့် အဲဒါဟာ မျက်နှာပြင်အောက်မှာ လုံလုံလောက်လောက်ရှိနေတာကြောင့် သင်မဟန်ဆောင်နိုင်တာပါ။ သူတို့သည် ပုံမှန်အရာများကို လိုအပ်သည်- ခြေမလှမ်းနိုင်သော ငွေနှင့် ရက်စက်သော လူရမ်းကားများ။ ၎င်းတို့သည် မူးယစ်ဆေးဝါး ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားသူများထံ ချက်ချင်း လှည့်ပြန်သွားကြသည်။ Noriega သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ သူငယ်ချင်းကောင်းတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၎င်းတွင် နောက်ထပ်ပါဝင်ရန် မဆုံးဖြတ်မီအထိ၊ သတိရပါ။ သူသည် အလွန်လွတ်လပ်လာပြီး ဖယ်ထုတ်ပစ်ခဲ့ရသည်။ သို့သော် အစပိုင်းတွင် သူအဆင်ပြေသည်၊ သာမန်လူမိုက်၊ မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်ဖောက်ကားသူဖြစ်ပြီး ဆန့်ကျင်ဘက်များကို ကူညီခဲ့သည်။ ဒီတော့ CIA နဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးကြားက ဆက်စပ်မှုရှိတယ်။ Webb သည် အသေးစိတ်အချက်အလတ်အချို့ကို ခြေရာခံပြီး ထိုဆက်စပ်မှု၏ ရှုထောင့်တစ်ခုမှာ ကိုကင်းသည် ထိုကဲ့သို့သော လမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ghetto သို့ ရောက်ရှိသွားကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ အဲဒါ ခန့်မှန်းလို့ရတယ်။ စီအိုင်အေက သူတို့ ဘာမှမသိဘူးလို့ ပြောတဲ့အခါ သူတို့ပြောတာ မှန်တယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ သူတို့ဘာကြောင့် ဒီအကြောင်း တစ်ခုခု သိသင့်သလဲ။ ဒါ သူတို့ရဲ့ စီးပွားရေး မဟုတ်ဘူး။
သို့သော် စနစ်၏ဖွဲ့စည်းပုံမှာ အလွန်ရှင်းလင်းသည်။ ဒီကိစ္စတင်မကဘူး။ တခြားကိစ္စတွေလည်း အများကြီးပဲ။ ဇာတ်သိမ်းခန်းထဲမှာ အဆုံးသတ်တော့မယ်ဆိုတာက ဇာတ်ကွက်မဟုတ်ပါဘူး။ သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်ပျက်နေတာပဲလေ။ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကာကွယ်နိုင်တဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ ခုခံကာကွယ်တဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းထဲကို ခိုးဝင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ၎င်းသည် လူတစ်ဦးတည်းနေထိုင်ပြီး ရှင်သန်ရန် တိုက်ပွဲဝင်ရသည့် ပြင်ပလူမှုရေးအင်အားစုများ၏ မကြာခဏ ဖျက်ဆီးခံနေရသော အသိုင်းအဝိုင်းများအတွင်းသို့ ဖောက်ထွင်းဝင်ရောက်မည်ဖြစ်သည်။ မိဘများက စားပွဲပေါ်တွင် အစားအစာချရန် အလုပ်လုပ်သောကြောင့် ကလေးများကို ဂရုမစိုက်ပါ။ အဲဒီနေရာကို ဖောက်ဝင်တော့မယ်။
ချီတက်ပွဲတစ်ခုအတွက် ပညာတတ်အတန်းများ တန်းစီသည့်အခါ၊ ယုံကြည်ချက်ရှိသူသည် ရွေးချယ်စရာသုံးမျိုးရှိကြောင်း အပြန်အလှန်မိတ်ဆွေတစ်ဦးထံ ရေးခဲ့သည်။ ချီတက်ပွဲများတွင် ပါဝင်ဆင်နွှဲနိုင်သည် သို့မဟုတ် အားပေးသောလူအုပ်ကြီးတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဘေးမှကြည့်ရှုနိုင်သည် သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ဘက်ပြောဆိုနိုင်ပြီး အားလုံးက ပေးဆောင်ရန် မျှော်လင့်နိုင်သည်။
ဒါပဲမှန်တယ်။ ဒါလည်း အနှစ်နှစ်ထောင်ကျော် ကြာခဲ့ပြီ။
အဲဒီချီတက်ပွဲဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်မှာမြင်လဲ။
ဒါဟာ ရွေးချယ်စရာမေးခွန်းတစ်ခုပါ၊ ဒါပေမယ့် မပါဝင် မအားပေးတဲ့သူတွေနဲ့ တွေ့ချင်ပါတယ်။ အတိအကျပြောရလျှင် ကျွန်ုပ်တို့၏သမိုင်းကြောင်း၏ ဇစ်မြစ်သည် အတိအကျပင်ဖြစ်သည်။ ရှေးအကျဆုံး မှတ်တမ်းတင်ထားသော စာသားများသို့ ပြန်သွားပါ။ ဆိုကရေးတီးကဲ့သို့ ချီတက်ပွဲများတွင် မချီတက်ကြသူများ ဖြစ်ပျက်နေသည်ကို သတိပြုပါ။ သူ့ကို သိပ် ကောင်းကောင်း မဆက်ဆံဘူး။ သို့မဟုတ် သမ္မာကျမ်းစာကို ယူပါ။ သမ္မာကျမ်းစာတွင် ပညာတတ်များရှိသည်။ သူတို့ကို “ပရောဖက်များ” ဟုခေါ်ကြသည်။ ထုံးစံအတိုင်း အတန်းနှစ်တန်းသို့ ရောက်ကြသည်။ ဘုရင်တွေကို မြှောက်ပင့်ပြီး ချီတက်ပွဲ ဦးဆောင်တာ ဒါမှမဟုတ် ချီတက်ပွဲကို လာအားပေးတဲ့ သူတွေက ပြောပြကြတယ်။ သူတို့သည် ရိုသေလေးစားခြင်းခံခဲ့ကြရသူများဖြစ်သည်။ အနှစ်တစ်ရာကြာပြီးနောက်၊ အနှစ်တစ်ထောင်ကြာသောအခါတွင် ၎င်းတို့ကို ပရောဖက်အတုအယောင်များဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသော်လည်း ထိုအချိန်ကမဟုတ်ပေ။ အာမုတ်၊ ငါသည် ပညာတတ်မဟုတ်၊ ပရောဖက်မဟုတ်ဟု ဆိုသကဲ့သို့၊ ငါသည် ပရောဖက်၏သားမဟုတ်။ ကျွန်တော်က ဆင်းရဲတဲ့ လယ်သမားပါ။ နောက်ပိုင်းတွင် ပရောဖက်များအဖြစ် ချီးမြှောက်ခံရသော လူများစွာကဲ့သို့ပင် သူ့တွင် အခြားပြောစရာများ ရှိသေးသည်။ ထောင်ချ၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊ မုန်းတီးခြင်း၊ မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်းတို့ကို ခံခဲ့ကြရသည်။ အဲဒီထဲမှာ အံ့သြစရာ တစ်ခုခုရှိလား။ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သင်ခန်းစာများပေးနေသည့် ပရောဖက်များကို သတိရပါ - ချီတက်ပွဲတွင် သင်မပါဝင်ပါက သင်သည် မုန်းတီးနေပါသည်။ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုဟာ တော်တော်လေး တိကျပါတယ်။ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ဆေးညွှန်းများသည် အလွန်မြင့်မားလေ့ရှိသည်။ အာဏာရတဲ့လူတွေက ဘာလို့အဲလိုလုပ်ရတာလဲ။ သေချာတာကတော့ သူတို့က သူတို့ကို မောင်းထုတ်ပစ်ခဲ့တာ။ မင်းရဲ့ ရုပ်မြင်သံကြားထုတ်လုပ်သူဆီ ပြန်သွားတော့ လူတွေက သူတို့လိုချင်တာကို ကြည့်နေတဲ့အကြောင်း ဟုတ်တယ်၊ သူတို့ကို သဲကန္တာရထဲ မောင်းထုတ်ပြီး ထောင်ချနေတဲ့ လူထုပဲလို့ ပြောနိုင်တယ်။ သူတို့လည်း မကြားချင်ဘူး။ ၎င်းတို့သည် လူဆိုးများ ဖြစ်သောကြောင့် မဟုတ်ဘဲ ပုံမှန် အကြောင်းပြချက်များ ဖြစ်သည့် ရေတို စိတ်ဝင်စားမှု၊ ခြယ်လှယ်မှု၊ အာဏာအပေါ် မှီခိုမှုတို့ ဖြစ်သည်။ အဲဒါက ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်ပါ။ ဟုတ်ပါတယ်၊ အဲဒါက အဆိုးမြင်ပုံပါပဲ။ အောင်မြင်မှုတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ကမ္ဘာကြီးက အရင်ကထက် ပိုကောင်းပါတယ်။ 18 ရာစုကို ပြန်သွားကြည့်တော့ လူတွေ အချင်းချင်း ဆက်ဆံပုံက မယုံနိုင်စရာ ထိတ်လန့်စရာပါပဲ။ အနှစ် ၅၀ ကို ပြန်သွားကြည့်တော့ အခြေအနေတွေက ရှင်းမပြနိုင်လောက်အောင် ဆိုးရွားခဲ့ပါတယ်။ ယခု ကျွန်ုပ်တို့သည် အနည်းဆုံး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစနစ်ကို ကာကွယ်ရန် ကြိုးစားနေပါသည်။ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ်သုံးဆယ်က ငါတို့မရှိလို့ မဖြစ်ခဲ့ဘူး ။ အဲဒါ တိုးတက်တယ်။ ကာလရှည်ကြာစွာ အောင်မြင်မှုများ ရရှိခဲ့သည်။ သူတို့က တိုးပွားနေတယ်။ သူတို့က ကျွန်တော်တို့ကို တက်ဖို့ တောင်ထိပ်သစ်တွေဆီ ခေါ်ဆောင်သွားတယ်။ ကျရှုံးမှုတွေလည်း အများကြီးပါပဲ။ လွယ်လွယ်ကူကူဖြစ်မယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ အာမခံချက်မရှိပါဘူး။
José Ramos-Horta နှင့် အရှေ့တီမောမှ ဆရာတော် Carlos Belo တို့ကို နိုဘယ်လ်ဆု ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။
အဲဒါက ကြီးတယ်၊ အံ့သြစရာကောင်းတယ်။ Sao Paolo ရှိ José Ramos-Horta ထဲသို့ ပြေးဝင်ခဲ့သည်။ သူ့ရဲ့တရားဝင်မိန့်ခွန်းကို ကျွန်တော်မမြင်ဖူးသေးပေမယ့် အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ရန်လိုမှုကို ခုခံတဲ့ခေါင်းဆောင်ဖြစ်တဲ့ Xanana Gusmao က ဆုပေးသင့်တယ်လို့ လူသိရှင်ကြားပြောနေတာ သေချာပါတယ်။ သူက အင်ဒိုနီးရှားအကျဉ်းထောင်မှာ နေတယ်။ သို့သော် တိုက်ပွဲ၏ အသိအမှတ်ပြုမှုသည် အလွန်အရေးကြီးသော အရာဖြစ်သည်၊ သို့မဟုတ် ကျွန်ုပ်တို့သည် ၎င်းကို တစ်စုံတစ်ခုအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲနိုင်လျှင် အရေးကြီးသော အရာဖြစ်လိမ့်မည်။ တတ်နိုင်သမျှ မြန်မြန် မျိုသိပ်ထားမယ်၊ ယဉ်ကျေးစွာ လက်ခုပ်တီးပြီး အဲဒါကို မေ့လိုက်ကြရအောင်။ ဒီလိုဖြစ်လာရင် ငါတို့အပြစ်မဟုတ်ဘူး၊ တခြားဘယ်သူမှမရှိဘူး။ ဒါက ဒီပြဿနာကို ရှေ့တန်းတင်ဖို့ အခွင့်အရေးတစ်ခု ပေးတယ်။ ယခုအချိန်တွင် ကလင်တန်အစိုးရသည် အင်ဒိုနီးရှားသို့ အဆင့်မြင့်လက်နက်များ ပေးပို့ရန် စီစဉ်လျက်ရှိသည်။ အဲဒါက အလုပ်မဖြစ်ဘူး။ ဒါပေမယ့် တကယ့်လူထုရဲ့ ဒေါသမထွက်မချင်း အဲဒါက အလုပ်ဖြစ်မှာပါ။ နိုဘယ်လ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆု ပေးအပ်ခြင်းသည် လူတစ်သိန်း၏ ကံကြမ္မာကို အလေးထားသောသူများအတွက် ၎င်းကို တစ်ခုခုလုပ်ရန် ရွှေရောင်အခွင့်အရေး ပေးသည်။ ဒါပေမယ့် သူ့အလိုလို ဖြစ်လာမှာ မဟုတ်ဘူး။ တကယ်တော့၊ ရေနံကိစ္စလိုမျိုး အမေရိကန် စာနယ်ဇင်းတွေကိုတောင် ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အဓိကကိစ္စတွေက တစ်ခါမှ မပြဖူးဘူး။ အင်ဒိုနီးရှားကျူးကျော်မှုနှင့် အမေရိကန်နှင့် ဩစတြေးလျတို့ ထောက်ပံ့ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းအများစုမှာ တီမောတွင် ရေနံအရင်းအမြစ်များ ပေါကြွယ်ဝပြီး အမေရိကန် ရေနံကုမ္ပဏီများပါဝင်သည့် သြစတြေးလျ-အင်ဒိုနီးရှား သဘောတူစာချုပ်တွင် ခိုးယူလုယက်ခံရခြင်း အကြောင်းရင်း အများစုဖြစ်သည်။ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်ခုခုလုပ်လို့ရတယ်။
1980 အစောပိုင်းလောက်မှာ သွားလည်ဖို့ အခွင့်အရေးမရှိဘူးလား။ New York Times ကို ပေါ်တူဂီ တီမောနှင့်အတူ အယ်ဒီတာ့အာဘော်ရုံးများ။
အမှန်တကယ်ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကတော့ လစ္စဘွန်းနဲ့ သြစတြေးလျက တီမောဒုက္ခသည်တွေကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းဖို့ ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး သူတို့ဆီ ဝင်ခွင့်မရှိဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
အဆိုပါ Times သတင်းစာ ဒါကို တောင်းဆိုခဲ့တာလား။
လူတိုင်းဖြစ်ခဲ့တယ်။ တီမောဒုက္ခသည်တချို့ကို ကျနော်တို့ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့တယ်။ တကယ်တော့ သူတို့ကို လစ္စဘွန်းကနေ ခေါ်ဆောင်ဖို့ အခကြေးငွေပေးပြီး အယ်ဒီတာ့အာဘော်ရုံးကို ခေါ်ဆောင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။ အလုပ်မဖြစ်ပါ။ မင်းပြောနေတဲ့ကိစ္စက နည်းနည်းပိုရှုပ်ထွေးတယ်။ ဇာတ်လမ်းက ဘယ်လောက်ပြောရမယ်မှန်း မသိလို့ မပြောဖြစ်ဘူး။ တစ်နေ့နေ့တော့ ပြောပြလိမ့်မယ်။ ပေါ်တူဂီဘုန်းကြီးအဖေ လီယိုတိုဒိုရီဂိုကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းဖို့ စီစဉ်ခဲ့တယ်။ New York Times ကို. သူသည် အလွန်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး အလွန်ယုံကြည်စိတ်ချရသော သက်သေတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် တီမော ခုခံမှုဖြင့် တောင်တန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်ခဲ့ပြီး ၁၉၇၈ ခုနှစ် အမှန်တကယ် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ရေး လှုပ်ရှားမှုအတွင်း နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရပြီး ထိုအချိန်က သမ္မတ ကာတာသည် လက်နက်များ တိုးပွားလာကာ အင်ဒိုနီးရှားမှ လူများကို အမှန်တကယ် ဖြိုခွဲလိုက်သောအခါတွင် နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရသည်။ လူပေါင်း ရာနဲ့ချီ အသတ်ခံခဲ့ရတဲ့အကြောင်း ပြောကြတဲ့အခါ၊ လူအများအပြားကို တောင်ပေါ်မှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ သူကတော့ သူတို့ထဲက တစ်ယောက်ပါ။ သူသည် ပေါ်တူဂီလူမျိုးဖြစ်သောကြောင့် သူ့ကို မသတ်ခဲ့ကြပါ။ ထွက်သွားခွင့်ပေးတယ်။ သူသည် အလွန်ယုံကြည်စိတ်ချရသော သက်သေဖြစ်ပြီး ဘော့စတွန်ဂိုဏ်းချုပ်၏ အတန်းဖော်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး လျစ်လျူရှုရန် ခက်ခဲလှသည်။ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကို သူဖော်ပြနိုင်တယ်။ ဘယ်သူကမှ သူ့ကို စကားပြောမှာ မဟုတ်ဘူး။
နောက်ဆုံးမှာတော့ ရှုပ်ထွေးတဲ့နည်းနဲ့ ရခဲ့ပါတယ်။ Times သတင်းစာ သူ့ကို အင်တာဗျူးဖို့ သဘောတူတယ်။ အင်တာဗျူးကို Kathleen Teltsch က ဖြေကြားခဲ့သည်။ ဒါဟာ လုံးဝ အရှက်ကွဲစရာပါပဲ။ ဖြစ်ပျက်နေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာမှ မပြောပါဘူး။ တီမောမှာ အဆင်မပြေဘူး ၊ ဒါမှမဟုတ် အဲဒါမျိုးတွေ လို့ ရေးထားတဲ့ စာကြောင်းတစ်ကြောင်းပါပါတယ်။ ဒီဖြစ်ရပ်ဟာ အရှက်ရစေတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ Times သတင်းစာ တည်းဖြတ်သူများသည် ပြဿနာနှင့် ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ ပထမဆုံး လေးနက်သော အယ်ဒီတာ့အာဘော်ကို စတင်လုပ်ဆောင်သည်။ အဲဒါ ငါ့ရဲ့ သံသယ ပြင်းထန်တယ်။ အဲဒီအင်တာဗျူးရဲ့ စာသားကို နောက်ပိုင်းမှာ ပေါက်ကြားခဲ့ပါတယ်။ ရဖို့အတွက် အရမ်းကြိုးစားခဲ့တယ်။ ဘော်စတွန်ကမ္ဘာလုံး ဇာတ်လမ်းကိုဖုံးလွှမ်းရန်။ ၎င်းတို့သည် အင်ဒိုနီးရှားဗိုလ်ချုပ်များထံမှ နိုင်ငံခြားရေးဌာန လက်ကမ်းစာစောင်နှင့် တောင်းပန်စာများကို ထုတ်ဝေနေခြင်းဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတော့ အဖြစ်မှန်ကိုကြည့်ဖို့ သဘောတူလိုက်ရတယ်။ သူတို့က ကျွန်တော့်ကို op-ed ရေးဖို့ ကမ်းလှမ်းတယ်။ ငါပြောတာမဟုတ်ဘူး၊ ငါ op-ed ကိုမရေးချင်ဘူး။ သင့်သတင်းထောက်တစ်ဦးကို စစ်ဆေးကြည့်ရှုရန်။ ဒါကြောင့် သူတို့က သိပ်အလေးအနက်မထားဘူး။ သူတို့က အလွန်ကောင်းတဲ့ ပြည်တွင်း သတင်းထောက်ကို ပေးတယ်။ သူက နိုင်ငံတကာ သတင်းထောက် မဟုတ်ဘူး။ စားသောက်ဆိုင်တွေမှာ သတင်းပို့နေတာ နောက်ဆုံးကြားရတယ်။ သူသည် အကျင့်ပျက်တရားသူကြီးတစ်ဦးကို စုံစမ်းစစ်ဆေးခြင်းကဲ့သို့ ဒေသတွင်း ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို သင်တူးဆွပုံ၊ ကောင်းသော သတင်းပေးပို့ချက်ဖြစ်သည်။ ကျွန်တော်တို့က သူ့ကို ဦးဆောင်မှုအချို့နဲ့ ကူညီပေးခဲ့ပေမယ့် ဇာတ်လမ်းကို ကောက်ယူပြီး ပြေးခဲ့ပါတယ်။ သူသည် အမေရိကန်စာနယ်ဇင်းများတွင် ဖော်ပြဖူးသော တီမောတွင် အကောင်းဆုံး ဇာတ်လမ်းကို ရေးသားခဲ့သည်။ သူလုပ်ခဲ့တဲ့ အရာတွေထဲက တစ်ခုကတော့ နိုင်ငံခြားရေးဌာနကို သွားပြီးတော့ ဖြစ်ပျက်နေတာကို မကြိုက်တဲ့အတွက် အင်ဒိုနီးရှား ကောင်တာကနေ ပြောင်းရွှေ့ခံရတဲ့ အမျိုးသားကို ရှာတွေ့ခဲ့တာပါ။ တစ်နည်းနည်းနဲ့ ဒီကောင်က တကယ့်အစစ်အမှန်ရဲ့ စာသားကို ပေါက်ကြားသွားတယ်။ New York Times ကို အင်တာဗျုးပြီး အပိုင်းကောင်းတွေ ထုတ်ဝေတယ်။ ဒါဟာ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ အရာတွေကို ဖခင်ကြီး လီယွန်တို နဲ့ အလွန်အားကောင်းတဲ့ အင်တာဗျူးတစ်ခုပါ။ သောကြောင့် Times သတင်းစာ အင်တာဗျုးမှာ ပေါ်လာတယ်။ ဘော်စတွန်ကမ္ဘာလုံး. အဲဒါ 1981 လောက်ကဖြစ်မယ်။
ဤအရာအားလုံး ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်။ ဆင်ဆာ ဖြတ်တောက်မှု စုစုပေါင်း ပြီးသွားပြီလို့ ပြောချင်တာပါ။ 1978 ခုနှစ်တွင် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိန်တို့၏ လက်နက်စီးဆင်းမှု အထွတ်အထိပ်ရောက်သောအခါတွင် လွှမ်းခြုံမှုမှာ လုံးဝမရှိပေ။ US တွင် ပထမဆုံး ဆောင်းပါး၊ အနည်းဆုံး ၎င်းကို စာရင်းပြုစုထားသည်။ စာဖတ်သူလမ်းညွှန်အထူးသဖြင့် တီမောနှင့် ဆက်ဆံသော၊ သည် ကျွန်ုပ်၏ကိုယ်ပိုင်ဖြစ်သည်။ အဲဒါကနေ မေးခြင်းအဲဒီတုန်းက ကျွန်တော်ရေးနေတဲ့ လက်ယာယိမ်း လစ်ဘရယ်ဂျာနယ်။ အနောက်တိုင်း၊ အဓိကအားဖြင့် US က နှိပ်ကွပ်တဲ့ကိစ္စကို ကုလမှာ ကျွန်တော်ပေးခဲ့တဲ့ သက်သေပါပဲ။ Arnold Kohen က အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအကြောင်း အစောပိုင်း ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် ရှိခဲ့ပါတယ်။ the Nationဂျာနယ်တွေမှာ ဆွေးနွေးတာ ဒါပဲ။ အဲဒါကို ဘယ်သူမှ သတိမထားမိဘူး။ 1974-75 ကိုပြန်သွားပါ၊ ပေါ်တူဂီအင်ပါယာပြိုကွဲမှုအခြေအနေမှာ အလွန်ကျယ်ပြန့်တဲ့လွှမ်းခြုံမှုရှိပါတယ်။ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ၏ အထွတ်အထိပ်သို့ သုညသို့ ကျဆင်းသွားကာ ၁၉၇၉-၈၀ ဝန်းကျင်တွင် ယင်းလှုပ်ရှားမှုများ၏ ရလဒ်အများစုကို ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်။
မတော်တဆ၊ ဤနေရာတွင် အရေးအကြီးဆုံးမှာ Arnold Kohen ဖြစ်သည့် အလွန်သေးငယ်သော လူအနည်းစုသည် ထိုပြဿနာကို အများသူငှာ နယ်ပယ်ထဲသို့ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ရယူနိုင်ခဲ့သည့် ကိစ္စတစ်ခုဖြစ်သည်။ သေချာပေါက် အသက်ထောင်ပေါင်းများစွာကို ကယ်တင်ခဲ့တယ်။ ကြက်ခြေနီကို ဝင်ခွင့်ပြုတယ်။ ထိတ်လန့်မှုက ဆက်လက် လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ ပစ္စုပ္ပန်ဆီသို့။ ဤသည်မှာ အင်တာနက် အပြောင်းအလဲ ဖြစ်စေသည့် ကိစ္စဖြစ်သည်။ East Timor Action Network သည် အလွန်သေးငယ်ပြီး ပြန့်ကျဲနေသော ပံ့ပိုးကူညီမှုအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး အင်တာနက်ပေါ်မလာမချင်း၊ Charlie Scheiner နှင့် အခြားသူများမှ အချက်အလက်များကို နားမလည်သူများထံသို့ သတင်းအချက်အလက်များယူဆောင်လာရန် ကျယ်ပြန့်သော ပံ့ပိုးကူညီမှုအခြေခံကို တည်ဆောက်ရန် ၎င်းကို အပြုသဘောဆောင်သော အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဩစတေးလျ စာနယ်ဇင်းတွေကနေ သတင်းရယူနေပေမယ့် ဩစတေးလျမှာ သတင်းပေးပို့တဲ့ သူငယ်ချင်း ဘယ်နှစ်ယောက်ရှိလဲ။ အခုဆို အရမ်းမြန်ချင်တဲ့သူတွေလည်း ရနေပါပြီ။ လှုပ်ရှားမှုသည် ကြီးထွားလာပြီး သက်ရောက်မှုရှိလောက်အောင် သိသာလာသည်။
လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည့် ဂွာတီမာလာ ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်သည် ဤဆယ်စုနှစ်သုံးဆယ်ကျော် သွေးထွက်သံယို အဆုံးသတ်ခြင်း၏ အချက်ပြမှုဖြစ်ပါသလား။
လက်မှတ်ထိုးရတာကို ဝမ်းသာမိပေမယ့် ဒါဟာ ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတဲ့ သမရိုးကျပါပဲ။ ရောင်ပြန်ဟပ်သည့်အချက်မှာ ကြီးမားသော အတိုက်အခံများကို ပျက်ပြားစေသည့် ကြီးမားသော အတိုက်အခံ မှန်သမျှကို ပျက်ပြားစေသည့် နိုင်ငံတော်အကြမ်းဖက်မှုကြီး၏ အောင်မြင်မှုမှာ လူအများ လက်ခံနိုင်ရုံသာမကဘဲ မှန်ကန်သော စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားများ အများစုဖြစ်သည့် နိုင်ငံခြား အကျိုးစီးပွားများကိုပါ အုပ်ချုပ်ရန် နှစ်လိုဖွယ် ဖြစ်စေခဲ့သည်။ စစ်မှန်သော ကြောက်မက်ဖွယ်များကို အဆုံးတိုင်စေမည့် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်။ ထို့ကြောင့် အခြေအနေတွင် ရှေ့သို့ ခြေတစ်လှမ်းတိုးနေသော်လည်း ကျယ်ပြန့်သောပုံတွင်မူ အမေရိကန်သည် တစ်ခုတည်းသော ဒီမိုကရေစီအစိုးရကို ဖြုတ်ချရာတွင် ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သော ခေတ်သစ်ကာလ၏ အကြီးမားဆုံးသော အကြမ်းဖက်စစ်ဆင်ရေးတစ်ခု၏ အလွန်ရုပ်ဆိုးသော ရလဒ်ဖြစ်သည်။
လွန်ခဲ့တဲ့ လေးငါးနှစ်လောက်က မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားမှာ ကားတစ်စီးထိုင်စီးတုန်းက မင်းကိုယ်ရေးကိုယ်တာခရီးနဲ့ မိသားစုနောက်ခံအကြောင်း လူတွေကို မင်းပြောပြခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တစ်ခုနဲ့ အဆုံးသတ်ချင်ပါတယ်။ ၎င်းသည် သင်နှင့် သင့်အစ်ကိုနှင့် သင်၏သြသဒေါက်အဘိုး ရေဒီယိုတစ်ခုမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ သင်မှတ်မိပါသလား?
ကောင်းကောင်းမှတ်မိတယ်။ ကျွန်တော့်မိသားစုက ပထမမျိုးဆက်မို့ ကျွန်တော်တို့ Philadelphia မှာ နေထိုင်ခဲ့ကြပေမယ့် မိသားစုရဲ့ အကိုင်းအခက်ကြီးနှစ်ခုရှိပါတယ်။ အဖေရဲ့မိသားစုက Baltimore မှာနေပြီး အမေရဲ့မိသားစုက New York မှာပါ။ သူတို့ တော်တော် ခြားနားခဲ့တယ်။ ဘော်လ်တီမိုးတွင်ရှိသောသူသည် ဘာသာရေးအလွန်ကိုင်းရှိုင်းသူဖြစ်သည်။ သူတို့သည် အရှေ့ဥရောပမှ ထွက်ခွာကာ ဤနေရာသို့ ရောက်ရှိလာပြီးနောက် ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော Orthodoxy သို့ ပြန်ပြောင်းသွားကြောင်း ကျွန်ုပ်၏ဖခင်က ကျွန်ုပ်အား ပြောပြခဲ့ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် အလွန်အကဲခတ်ကြသော်လည်း စူပါသြသဒေါက်မဟုတ်ပေ။ ကျွန်တော့်အစ်ကိုနဲ့ကျွန်တော်က ခြောက်နှစ်၊ ခုနစ်နှစ်၊ သူက နှစ်ယောက်ဖြစ်နိုင်တယ်။ အားလပ်ရက်အတွက် ကျွန်တော်တို့ အဲဒီကို သွားခဲ့တယ်။ ဝမ်းကွဲတွေ တွေ့ရတာ ဝမ်းသာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ငယ်စဉ်ကတည်းက ကောင်းကောင်းမှတ်မိတဲ့ အကြောက်တရားတွေ၊ အမှားတစ်ခုခုလုပ်မိမှာကို ကြောက်စိတ်တွေ အမြဲရှိခဲ့တယ်။ ဘာလဲဆိုတာတော့ မသိပေမယ့် တစ်ခုခုတော့ မှားတော့မယ်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ စည်းကမ်းတော့ မသိဘူး။ သူတို့က ကြမ်းတမ်းတာမဟုတ်ဘူး၊ မင်းအမှားတစ်ခုခုလုပ်တော့မယ်ဆိုတာ မင်းသိပြီးရှက်ရလိမ့်မယ်၊ ဒါဟာ ရှောင်လွှဲလို့ မရတဲ့အရာတွေထဲက တစ်ခုပါ။ ကျွန်တော်မှတ်မိတာက စနေနေ့က ကျွန်တော့်အစ်ကိုက ရေဒီယိုကို အရမ်းကျယ်လောင်စွာဖွင့်တဲ့ အဖြစ်အပျက်ပါ။ စနေနေ့သည် မိသားစုနေ့ကြီးဖြစ်သည်၊ လူတိုင်းက မီးဖိုချောင်တွင် ပျော်ရွှင်စွာထိုင်နေကြပြီး ဤရေဒီယိုသည် လူတိုင်းကို ရူးသွပ်သွားစေပါသည်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဘယ်သူမှ ငြင်းလို့မရပါဘူး။ စနေနေ့တွင် ၎င်းကို ထိတွေ့ခွင့်မပြုပါ။ သူတကယ် ရာဇ၀တ်မှု တစ်ခုခု ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတာ သိလောက်တဲ့အထိ နားလည်တယ်။ သူသည် စနေနေ့တစ်လျှောက်လုံး လူတိုင်းကို ဤကြောက်မက်ဖွယ်အသံကို ခံစားစေခဲ့သည်။ ကျွန်တော် အသက်နည်းနည်းကြီးပြီး ရာဇ၀တ်မှုကို ရိပ်မိနိုင်ပေမယ့် သူ့မှတ်ဉာဏ်ထဲမှာ ဖျောက်ဖျက်လို့မရတဲ့ အစွန်းအထင်းတစ်ခု မကျန်ခဲ့ဘူးဆိုတာ သေချာပါတယ်။ အဲဒါကို သူ မေ့နေလောက်ပြီ။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် ကောင်းကောင်းမှတ်မိတယ်။