I mataki te ao katoa me te manawa kua pahemo nga ra. Katahi nga haora. Katahi nga meneti.
I matakitaki te ao i te wa e tatari ana te tangata kua whakataua, a Muhammad Abu-Ali o Qalqiliya, mo tana whakamatenga.
He kaiwhakatuma a Abu-Ali. Ua hoo mai oia i te hoê tipi e ua haapohe e maha melo o te hoê utuafare i roto i te hoê puhaparaa ati Iuda i pihai iho. Ko ia anake i mahi i runga i te riri, i muri i te puhipuhi o tana whanaunga, a Ahmed, ka patua e nga pirihimana rohe o Iharaira i te wa o te whakaaturanga.
He take pohewa tenei. Engari he rite tonu ki nga mea ka pa mai mena he keehi tuuturu kei te tatari inaianei ka huri.
KAhore he whiunga mate i roto i a Iharaira. I whakakorehia i roto i nga tau tuatahi o te kawanatanga, i te wa e hou tonu ana te whakamatenga o nga tangata whawhai i raro i te whenua (e kiia ana he "kaiwhakatuma" e te Ingarangi) i roto i te hinengaro o te katoa.
He huihuinga nui me te whakanui. I muri i te pooti, i roto i te puhoitanga o te kare-a-roto, ka whakatika te katoa o Knesset ka tu ki te aro mo te meneti. I roto i te Knesset, karekau he korero kare-a-roto, penei i te pakipaki.
I taua ra i whakahīhī ahau ki taku whenua, te whenua i whakaheke ai oku toto.
MUA i tera ra, tokorua nga tangata i mate i roto i a Iharaira.
Ko te tuatahi i pupuhihia i nga ra o mua o te kawanatanga. I whakapaehia tetahi tohunga miihini Hurai mo te tuku korero ki nga Ingarangi, nana i tuku ki nga Arapi. Tokotoru nga apiha hoia i noho hei kooti hoia me te whakatau i a ia ki te mate. No muri mai ka kitea he harakore taua tangata.
Ko te tuarua o nga whiunga mate i tukuna ki runga ki a Adolf Eichmann, he Nazi Austrian nana i whakahau i te tau 1944 kia haria nga Hurai Hungaria ki nga puni mate. Kare ia i tino teitei i roto i te hierarchy Nazi, he Rūtene-koroniera noa ("Obersturmbannführer") i te SS. Engari ko ia anake te apiha Nazi i tutaki tonu nga rangatira Hurai ki a ia. Ki o ratou whakaaro, he taniwha ia.
I te wa i kahakina ai ia i Argentina ka kawea ki Hiruharama, he rite tonu tana ahua ki te karaka putea, kaore i te tino whakamihi, kaore hoki i te tino mohio. I to ’na faautuahia i te pohe, ua papai au i te hoê tumu parau ma te uiui ia ’u iho e te turu ra anei au i to ’na haapoheraa. Ka ki atu ahau: "Kaore au e maia ki te kii ae kaore au e maia ki te kii kaore." I taronatia ia.
HE whaki TANGATA: E kore e taea e au te patu i te kaokao. Kaore au e kaha ki te patu i te namu. Ehara tena i te whakakeke mohio. He tata tinana.
Kare i pera i nga wa katoa. I te 15 noa o oku tau, ka uru atu ahau ki tetahi whakahaere "kaiwhakatuma", te Irgun ("National Military Organization"), nana i patu te tini o nga tangata i taua wa, tae atu ki nga wahine me nga tamariki, i nga maakete Arapi hei utu mo te patunga o nga Hurai i te tutu a Arapi.
He tamariki rawa ahau ki te mahi i roto i nga mahi, engari i tohatoha matou ko aku hoa i nga panui e whakanui ana i nga mahi. Na he tino hoa ahau, tae noa ki taku wehenga atu i te whakahaere na te mea kua tiimata ahau ki te whakahee i te "whakawetiweti".
Ua tupu râ te tauiraa mau o to ’u huru i muri a‘e i to ’u peperaa i te tama‘i 1948. He maha nga ra me nga po e takoto ana ahau i runga i taku moenga o te hōhipera, kaore e taea te kai, te inu, te moe ranei, me te whakaaro noa. Ko te hua ko taku kore e kaha ki te tango i te ora o tetahi mea ora, tae atu ki te tangata.
Na, ko te tikanga, he hoariri mate ahau mo te whiu mate. I oha atu ahau me toku ngakau katoa i tana whakakorenga e te Knesset (i mua i taku whakaurunga hei mema mo taua tinana ehara i te tino Akuhata.)
Engari i etahi ra ki muri, ka mahara tetahi kaore i tino whakakorehia te whiu mate. Kei te mana tonu tetahi kowae ngaro i roto i te waehere hoia. Inaianei kua puta te tangi mo tana tono.
Ko te kaupapa ko te kohurutanga o nga mema tokotoru o te whanau Hurai i roto i te kainga. I taotū te kaipahua Arapi engari kaore i mate i te waahi, pera i te nuinga o te waa.
Ko te roopu taha matau katoa e whakahaere ana i a Iharaira inaianei ka pakaru i roto i te roopu tono mo te whiu mate. I uru atu a Benjamin Netanyahu ki te roopu waiata, me te nuinga o nga mema o tana rūnanga.
Ko te ahua o Netanyahu ka ngawari te maarama. Karekau ona maataapono. Ka haere ia me te nuinga o tona turanga. I tenei wa e tino whai waahi ana ia ki tetahi mahi pirau nui mo te hokonga o nga waka moana i hangaia e Tiamana. E iri ana tona aitua torangapu. Kaore he wa mo nga tautohetohe morare.
MO te wa poto nei, ko oku hauatanga hinengaro mo te whiunga mate, ko te whakatau i te raru i runga i te whakaaro tika e whakaatu ana he he nui tena.
Ko te whakamatenga o te tangata e kiia ana he tangata whenua e tona ake iwi ka oho te riri me te hiahia nui ki te utu. Mo ia tangata ka mate, kotahi tekau ma rua etahi atu ka whakatika ki te whakakapi.
Ka korero ahau mai i te wheako. Ka rite ki te korero i mua ake nei, i uru atu ahau ki te Irgun i te wa e tata ana ahau ki te 15. I etahi wiki i mua, i whakairihia e te Ingarangi tetahi taitamariki Hurai, a Shlomo Ben-Yossef, nana i pupuhi i te pahi Arapi kua ki tonu i nga wahine me nga tamariki, kaore i patu tetahi. Ko ia te Hurai tuatahi i Pirihitia kia whakamatea.
I muri mai, i muri i taku oati i te "whakawehi", ka mau tonu ahau i te ngakau i nga wa katoa ka whakairihia e te Ingarangi tetahi atu "kaiwhakatuma" Hurai. (Kei te whakahīhī ahau i te mea kua waihangahia e au te whakamāramatanga putaiao anake mo te "whakawehi": "Kei toku taha tetahi toa mo te herekore, he kaiwhakatuma kei tera taha.")
Ko tetahi atu tohenga mo te whiunga mate ko taku i korero ai i te timatanga o tenei wahanga: ko te tino paanga o tenei whiunga.
Mai i te wa i tukuna ai te whiunga mate, ka uru te ao katoa, kaua e whakahua i te whenua katoa. Mai i Timbuktu ki Tokyo, mai i Paris ki Pretoria, ka oho nga miriona taangata, kaore nei e aro ki te pakanga o Iharaira-Palestinia. Ko te mutunga o te tangata kua whakataua ka tiimata ki te whakahaere i o raatau oranga.
Ka rukea nga karere a nga tangata pai o Iharaira. Ka uru mai nga whakahaere tika tangata ki nga waahi katoa. Ka puta nga whakaaturanga tiriti ki nga taone maha ka tipu mai i ia wiki ki tera wiki.
Ko te noho a Iharaira ki te iwi Pirihitia, tae noa ki tera wa he korero iti i roto i nga niupepa me nga korero pouaka whakaata, ka waiho hei pokapū o te aro. Ka tukuna e nga kaiwhakatikatika nga kaikawe korero motuhake, ka whakatauhia e nga tohunga.
Ka tata te ra o te whakamatenga, ka piki te pehanga. I roto i nga kaareti me nga whare karakia, ka kaha te karanga ki te whakakore i a Iharaira. Ka tukuna e nga kaitohutohu o Iharaira nga whakaoho ohorere ki te Tari Tawahi i Hiruharama. Ka whakapakarihia e nga Embassies nga mahi aukati i te whakatumatuma.
Ka hui te kawanatanga o Iharaira i nga huihuinga ohorere. Ka tohutohu etahi minita ki te whakarereke i te whiu. Ko etahi ka tautohetohe ka whakaatu te ngoikore me te akiaki i te wehi. Ko Netanyahu, pera i nga wa o mua, kaore e taea te whakatau.
E mohio ana ahau ko tenei rarangi tautohetohe ka arahi ki te whakatau he: ki te patu i nga kaiwhai Arapi i runga i te waahi.
Ae ra, he korero tuarua tenei e wehewehe ana i a Iharaira i tenei wa: ko te keehi a Elor Azaria, he hoia me nga rongoa o te mara, nana i pupuhi tata tetahi kaipahua Arapi kua taotū e takoto ana i runga i te whenua me te whakaheke toto. I whiua e te kooti hoia a Azaria kotahi tau me te hawhe ki te whare herehere, a ka whakapumautia te whiu i runga i te piira. He maha nga tangata e hiahia ana kia tukuna ia. Ko etahi, tae atu ki a Netanyahu ano, e hiahia ana kia whakahekehia tana whiu.
Ko Azaria me tona whanau katoa kei te tino harikoa ki te aro nui o te motu. E whakapono ana ratou he tika tana mahi, e ai ki tetahi korero kaore i tuhia kia kaua e tukuna he "kaiwhakatuma" Arapi kia ora tonu.
Inaa ra, he maha nga tau kua hipa i whakapuakina e te Pirimia o taua wa, a Yitzhak Shamir (ko ia ano, hei rangatira mo te Lehi i raro i te whenua, tetahi o nga "kaiwhakatuma" tino angitu o te rautau 20). Mo tera, kaore ia i hiahia kia tino mohio.
MAI i te koki e titiro ana, ko te whiunga mate he ine kuare, kuare. Kua whakakorehia e nga whenua mohio katoa, engari etahi o nga whenua o Amerika (kaore e taea te kiia he tangata mohio.)
I nga wa katoa ka whakaaro ahau mo tenei kaupapa, ka puta mai nga rarangi matekore a Oscar Wilde i roto i tana "Ballad of Reading Gaol" ki taku hinengaro. Ma te mataitai i te hoê hoa mau auri, te hoê taata taparahi taata i haavahia, e tiai ra i to ’na haapoheraahia, ua papai Wilde:
Kaore au i kite i tetahi tangata e titiro ana ki runga ki te teneti iti kahurangi E kiia nei e nga herehere ko te rangi...
Ko te putea a ZNetwork na te atawhai o ana kaipānui.
Donate