Harmleikir eru harmleikir. Venjulegt fólk stendur á Ataturk flugvellinum í Istanbúl í Tyrklandi. Byssur og sprengjur splundra líf þeirra á augabragði. Það getur engin réttlæting verið fyrir slíku ofbeldi. Það er hættulega tilviljunarkennt og illt. Hvaða gremju sem árásarmennirnir valda, gæti ekkert dregið beina línu frá þessum kvörtunum og óförunum sem þeir valda. Hverri þessara árása fylgir listi yfir nöfn hinna látnu – mannfallslistar sem margfaldast frá einum enda plánetunnar til annars. Ævisögur hinna látnu munu rísa upp á Facebook síður okkar og standa vörð í dagblöðum. Við munum hitta fólk sem við þekktum ekki og reyna að átta okkur á lífinu sem það hefur misst. En ekkert af þessu er fullnægjandi fyrir það hörmulega tap sem fjölskyldur þeirra verða fyrir. Þegar einhver er veikur gefst tími til að búa sig undir dauða viðkomandi. Þegar svona atvik eiga sér stað er enginn undirbúningur. Þeir koma á svipstundu og grípa hina lifandi inn í land hinna dauðu. Það er ruglingslegt og tilgangslaust.
Ríki munu flagga fánum í hálfa stöng og ef fólkið er þess verðugt, þá munu samfélagsmiðlar bera þessa fána líka. Þjóðernishyggja af verstu gerð felur sig í þessum hörmungum. Alls kyns eldri lóðum og áformum er hraðað upp á borðið - til að nýta sorgina fljótt til að ýta á undan með hvaða ráðum sem valdaelítan hafði þegar í huga. Stríðið gegn Írak, til dæmis, sem afleiðing af 9. september er aðeins stórkostlegasta dæmið um slíkt siðleysi. Það verður að koma í ljós hvað stjórnvöld í Tyrklandi gera. Nú þegar hefur forseti Tyrklands – Recep Tayyip Erdoğan – enginn baráttumaður lýðræðis – kallað eftir því að þessi árás verði „skilapunktur fyrir sameinaða baráttu gegn hryðjuverkum“. Það hafa orðið of mörg þáttaskil og enginn þeirra hefur í raun og veru getað snúið neinu gegn hvorki hryðjuverkum né rótum hryðjuverka. Ríkisstjórn Erdogans flýtti sér að setja bremsuna á samfélagsmiðla, eins og þeir gera eftir hvert slíkt atvik. Það segir mikið um að tungumál frelsis og frelsis muni heyrast frá ríkisstjórn sem hefur beitt alls kyns ágreiningi – frá stjórnarandstöðupólitíkusum, blaðamönnum, dómskerfinu og heilum þjóðernishópum (eins og Kúrdum). Slíkir ofbeldisatburðir gefa pólitískum birtingarmyndum þjóðernishyggju af verstu tegund afsökun til að gera óþolandi hluti.
Það er vont bragð að velta því fyrir sér hvers vegna hryðjuverkamenn gera það sem þeir gera. Slík umræða hljómar oft eins og tilraun til að réttlæta gjörðir sínar. En ef við spyrjum ekki spurninganna um hver gerði árásina og hvers vegna árásin átti sér stað, rennur okkur inn í óvissuna. Hryðjuverk snúast um að skapa ótta – sem stafar af tilviljunarkennd ofbeldisins og síðan hræðsluáróður við viðbrögðum ríkisins. Neitun við að spyrja alvarlegra spurninga um félagslega sögu hryðjuverkahópa gerir hryðjuverkunum kleift að ferðast eins og kviksilfur um samfélagið og það gerir ríkinu kleift að standa í sundur frá því að þurfa að viðurkenna framleiðslu hryðjuverka í samfélagi okkar.
Vandamál með nágranna
Skýrleika verður erfitt að finna. Nýr forsætisráðherra Tyrklands, Binali Yildirim, sagði að þessi merki bendi til ISIS. Hann sagði einnig - mikilvægur - að það væri "athyglisvert að þessi viðbjóðslega hryðjuverkaárás átti sér stað á þeim tíma þegar Tyrkland berst með góðum árangri aðskilnaðarsinna hryðjuverkum og gengur inn í eðlilegt ástand með nágrönnum okkar." Umræða um ISIS er nú algeng. Það er þar sem fingurinn bendir í hvert skipti sem slík árás er gerð. En Yildirim setti fram aðrar fullyrðingar - um stríð Tyrkja gegn ásækni Kúrda (það sem hann kallaði „aðskilnaðarhryðjuverk“) og samninga sem gerðir voru á milli tyrkneskra stjórnvalda og Ísraels sem og Rússlands í vikunni. Hann hefur sagt að það gæti verið tengsl á milli þessara atburða. Engin slík staðfesting er möguleg. En samt er þetta verðug rannsóknarleið. Svona ofbeldisverk gerast ekki að ástæðulausu.
Fyrsta spurningin er auðvitað hver gerði árásina. Vangaveltur benda til ISIS - þó að ISIS hafi ekki verið að taka ábyrgð á árásum í Tyrklandi. Eins og tyrkneskur vinur segir: "ISIS vill ekki misnota tyrkneska gestrisni." Hún bendir á tyrkneskt orðtak - Ateş almaya gelmek - sem kemur bara til að fá ljós, sem er setning sem er notuð til að lýsa gestum sem eru ofboðnir velkomnir. Er stefna Tyrklands gagnvart ISIS orðin hindrun? Þessi árás átti sér stað á öðrum afmælisdegi Abu Bakr al-Baghdadi yfirlýsingar um kalífadæmi (þótt þetta sé á gregoríska tímatalinu, en ISIS notar venjulega Hijri dagatalið - þó ISIS sé ekki án þess að hafa tilfinningu fyrir dramatík). Hefur þessi árás eitthvað með það að gera? Aðrir segja að þessi árás sé svar við nálgun tyrkneskra stjórnvalda við Ísrael eða Rússland – eins og Yildirim gaf í skyn. Þetta eru sögusagnir, hver og einn nærist á næsta og framleiðir minna ljós og meiri hita. Jafnvel þegar einhver talar fyrir hönd árásarmannanna verður ekkert upplýst. Leyndardómur mun halda áfram að umlykja þessa atburði - að hluta til vegna þess að ríki eru andvígir því að vera heiðarlegir um framleiðslu þessara óvina.
Tyrkland er í uppnámi. Sýrlenska ævintýrið hefur slegið í gegn gegn ríkisstjórn Erdoğan og AKP hans. Endurkvarða þurfti væntingar um að ríkisstjórn Bashar al-Assad myndi falla. Erdoğan bjóst við að hafa vinalega ríkisstjórn í Damaskus núna, ef til vill einn undir forystu múslimska bræðralags síns. Svo er ekki komið. Þess í stað hafa tyrkneskir umboðsmenn í Sýrlandi orðið fyrir barðinu á Assad-stjórninni, studdir af Íran og Rússlandi. Túrkmenska hópar við landamærin hafa séð stöðu sína veikjast og þess vegna skutu Tyrkir - í nóvember síðastliðnum - niður rússneska orrustuþotu sem hafði verið að miða á Sultan Abdulhamid Brigade, náinn bandamann Tyrklands. Það er til marks um veikleika Ankara að Erdoğan þurfti að gera upp við Rússa í vikunni.
Sýrlandsstefna Tyrklands kom einnig í veg fyrir friðarferlið milli ríkisstjórnar Erdoğan og Kúrda fylkinganna (einkum PKK). Opið stríð er hafið á ný af hálfu tyrkneska hersins gegn stöðum PKK í suðausturhluta landsins og í Írak. Afturköllun grundvallarákvæða lýðræðis í suðausturhlutanum hefur leitt til þess að svæðið hefur verið undir virku útgöngubanni. Hörð afstaða Erdoğan til vinstri-Kúrda HDP flokks og blaðamanna hefur verið spennt yfir þessu stríði, sem hefur dregið úr sjálfsmynd Erdogans og AKP hans sem lýðræðislegra íslamista. Stríð Tyrklands gegn Kúrdum er auðvitað stríð sem hjálpar ISIS - ein af miklu mótsögnum vestrænna skipuleggjanda á svæðinu eins og ég útskýri í nýju bókinni minni Dauði þjóðarinnar og framtíð arabísku byltingarinnar. Bandamaður þeirra hér – Tyrkland – er að gera loftárásir á Kúrda, sem eru einhverjir áhrifaríkustu baráttumennirnir gegn ISIS. Það er erfiðara að hætta við þetta misskilning með hverjum deginum sem líður. Ekki er verið að leggja borð fyrir nýja lotu viðræðna milli Ankara og leiðtoga Kúrda. Erdoğan, eins og Mahinda Rajapaksa frá Sri Lanka, telur sig geta unnið algjöran sigur. Þetta er eins blekking viðhorf og sú sem setti Erdoğan gegn Assad í fyrsta lagi.
Tyrkir geta verið stoltir af öryggisþjónustunni sem reyndu í flýti að handtaka árásarmennina. Myndband sýnir þá elta þessa hættulegu bardagamenn í gegnum flugvöllinn. Það er Tyrkjum líka til sóma að Ataturk-flugvöllurinn opnaði aðeins nokkrum klukkustundum eftir árásina (það tók Brusselflugvöllinn, sem varð fyrir miklum skemmdum, tvær vikur að opna aftur).
„Það er ekkert grín að lifa,“ skrifaði tyrkneska skáldið Nazim Hikmet. „Þú verður að lifa af mikilli alvöru...
Ég meina, þú verður að taka lífinu svo alvarlega
að jafnvel þegar þú ert sjötugur, til dæmis, muntu planta ólífutré—
og ekki fyrir börnin þín heldur,
en vegna þess að þótt þú óttist dauðann trúir þú honum ekki,
vegna þess að líf, ég meina, vegur þyngra.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja