Ị na-enweta mmetụta nke Ahụla mbụ? Mgbe ị na-enwe mmetụta dị egwu na ị nọbu ebe ahụ, ma ọ bụ nwee ihe mbụ? Na Satọde, Disemba 13, m na-eme njem na a #BlackLivesMatter gbadaa 4th Okporo ụzọ dị na ogbe ndịda Olympia, Washington, ya na ihe dị ka mmadụ 50 ndị ọzọ nọ n'etiti okporo ụzọ. Ọ gbara ọchịchịrị, ụgbọ ala na-eti mkpu n'iwe ma ọ bụ nkwado, ndị na-eme ngagharị iwe nọkwa na-abụ abụ banyere ime ihe ike ịkpa ókè agbụrụ, ịlụ agha, na ndị uwe ojii. Mgbe ahụ Ahụla mbụ tie m ike.
Ma n'ezie, I nwere nụrụ ya niile tupu. Naanị afọ asaa gara aga, n'akụkụ ole na ole n'ebe ugwu, ndị na-emegide agha gbochiri ọdụ ụgbọ mmiri Olympia. Ha na-egbochi ụgbọ ala ndị agha ka ebupu ha n'etiti Fort Lewis na ogige igbu mmadụ nke Iraq. Ndị na-eme ngagharị iwe n'ọdụ ụgbọ mmiri na-eche ihu ndị uwe ojii na-echebe akụrụngwa agha, yabụ enwere ike iziga ya megide ndị na-acha aja aja na mba ọzọ.
Ma ugbu a, anyị na-agba ọsọ 4th Ave. n'ihi na a na-ebubata ụgbọ ala ndị yiri nke ahụ site na Iraq ka ebuga ya na "ala nna." A na-ebuga ha maka agha kacha ochie na nke kachasị ogologo nke United States lụrụ, megide ndị ojii na agba aja aja na ala America. Kama ibibi Iraq ma ọ bụ Afghanistan, ha na-ebi n'okporo ámá nke obodo America. Ịgba agha nke ndị uwe ojii na-akpata ọnwụ nke ọtụtụ ndị Africa America na ndị ọzọ, nke mere na onye uwe ojii ọhụrụ ọ bụla na-egbu na-aghọ a. Ahụla mbụ nke ikpeazụ.
Anyị bi na mba ebe ọ bụghị naanị na a na-eme ndị uwe ojii agha, mana a na-akpọ ntinye aka ndị agha si mba ofesi dị ka “ọrụ uwe ojii.” Mgbe ndị agha si Iraq ma ọ bụ Afghanistan lọta, mgbe ụfọdụ naanị ọrụ ha nwere ike ịhụ bụ na ndị mmanye iwu ma ọ bụ ụlọ ọrụ nchekwa nzuzo, na ọzụzụ agha ha na-eme ka ụfọdụ n'ime ha hụ ndị iro nwere ike ịhụ ebe niile. Na n'ihi na enwere obere ọrụ dị na US, otu ụmụaka ahụ ndị uwe ojii na-amaja na mpaghara nke ha nwere nhọrọ ole na ole karịa ịbanye n'òtù ndị agha iji kpagbuo ụmụaka ndị ọzọ na mba ọzọ.
O kwesịghị iju anyị anya na agha ahụ na-alọta, n'ihi na ọ na-adị ebe a mgbe niile. Mgbe ekwuputara iwu agha na mpaghara ndị America America nke New Orleans mgbe Ajọ Ifufe Katrina gasịrị na 2005, e si na Baghdad butere ndị ọrụ ahịa Blackwater onwe ha ozugbo iji mee ya. Mgbe ekpughere ụlọ ịta ahụhụ nke U.S. na Mkpọrọ Abu Ghraib, ekpughere na otu n'ime ndị mmekpa ahụ si n'ụlọ mkpọrọ-ụlọ ọrụ ụlọ ọrụ dị na Pennsylvania bịa ozugbo, ebe ọ ga-abụ na ọ mụtala azụmaahịa ya na ndị mkpọrọ Africa America na Latino.
Nnukwu ndị juri jụrụ igosi onye gburu Eric Garner bịara n'otu izu ahụ ka mwepụta nke mkpesa Senate na alaeze ukwu CIA nke toro kemgbe 9/11. Akụkụ nke akụkọ ahụ lekwasịrị anya n'ịkwọ ụgbọ mmiri, usoro ịta ahụhụ (na-agbatịghachi na agha mgbagha na American American na Philippines) bụ nke ọ fọrọ nke nta ka mmiri rie ndị ahụ iji wepụta ozi ma ọ bụ nkwupụta. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ebumnuche nke ịkwọ ụgbọ mmiri bụ iji gbochie mmadụ iku ume, dị ka njide ndị uwe ojii kpatara nke mere Eric Garner ume ikuku. #ICantBreathe bụ nkwupụta nwere mmetụta zuru ụwa ọnụ.
Anyị amaghị aha ọtụtụ ndị nkịtị e gburu na Iraq ma ọ bụ Afghanistan, ma ọ bụ na bọmbụ US na Pakistan, Yemen, Somalia, Libya, Syria, na ọtụtụ ndị ọzọ ezubere iche "mpaghara agbụrụ." Ma anyị nwere ike ịghọta nhụjuanya ha nke ọma site n'olu ndị nne Eric Garner, Michael Brown, Tamir Rice, John Crawford, Trayvon Martin, John T. Williams, Aiyana Jones, na ọtụtụ ndị ọzọ na-achọ igbu ndị na-akpa ókè agbụrụ.
Anyị nwere ike inwekwu ọmịiko maka ihe ndị nkịtị na-eche ihu ná mba ọzọ site n'ịghọta agha a n'ụlọ, ma n'ụzọ ọzọ nwee mmekọrịta ndị nkịtị na ndị nkịtị ebe a site n'ịghọta agha ndị mba ọzọ. Ọ bụrụ na a nwalere usoro mmegide nke ọma na ndị mba ọzọ ma ọ bụ ndị kwabatara, a ga-akpọghachite ha na "ala nna" iji mee ihe na ụmụ amaala (dị ka anyị hụworo ebe a na Olympia na nlekota ndị agha nke ndị agha agha). Ma ọ bụrụ na ndị uwe ojii na ụmụ amaala ọcha nwere ike ime ihe ike n'enwetaghị ntaramahụhụ n'ala nna, ọ na-enyere aka ọbụna ime ihe ike n'ebe ndị ọzọ.
Naanị awa abụọ tupu asọmpi ndị ntorobịa Olympia, na ihe ole na ole n'ebe ndịda na Washington State Capitol, ndị na-akwado ikike egbe 1,000 nwere nnọkọ “Agaghị m agbaso” megide iwu steeti ọhụrụ nyere ikike ịtụ vootu maka nyocha ndabere na ndị nwe egbe. Ndị agha ahụ yi uwe mwụda wụsara ngwa ọgụ akpaaka n'ihu ọha, ma bufee ha n'efu n'etiti onwe ha. Ndị ọrụ nchekwa steeti Washington kwuru na ọ hụghị mmebi iwu na nnọkọ ahụ. Ndị ngagharị iwe a, n'ezie, fọrọ nke nta ka ha niile na-acha ọcha, ma ha na-efe ma ọ dịkarịa ala otu ọkọlọtọ Confederate.
Ihe ọ bụla mmadụ na-eche maka njikwa egbe, ka anyị nweta otu ihe ozugbo ebe a. Ọ bụrụ na otu puku ndị Africa America, Latinos, ma ọ bụ ụmụ amaala America nwere nnukwu ngwa ọgụ mere ngagharị iwe na steeti Capitol ọ bụla, ndị ọrụ nchekwa steeti gaara anwa ịchọta (ma ọ bụ injinia) ihe ngọpụ iji jide ha. Ọ bụrụ na ìgwè mmadụ ahụ ji ngwá agha buru ibu bụ ndị Alakụba, a gaara ebute ndị agha na helikopta na ụgbọ ala agha megide "ndị na-eyi ọha egwu." Ma n’ihi na ọ bụ ndị ọcha, ụmụ amaala Ndị Kraịst wetara ihe iyi egwu a tolitere n’ezinụlọ, e kọwara ha n’akwụkwọ akụkọ obodo nanị dị ka “ndị na-akwado nnwere onwe” na-ahụ n’anya.
Otu ụkpụrụ abụọ ahụ metụtara agha ná mba ọzọ. Mgbe ndị iro nke US malitere agha, ha na-eme “mkpọsa agbụrụ” ma ọ bụ “mkpochapụ agbụrụ.” Mgbe US na ndị ya na ha jikọrọ aka na-ebuso agha, ha "na-agbachitere nnwere onwe," ma ọ bụ na-eme "ihe enyemaka mmadụ." Ọbụna mgbe a na-akpọ ndị agha ka ha kwụsị ezi ihe ize ndụ, ọ na-ejedebe na-egbu ọtụtụ ndị nkịtị ma na-ekewa ndị ha na ha na-akpakọrịta. N'otu aka ahụ, ezinụlọ nke na-akpọ ndị uwe ojii ka ha gbochie onye ikwu na-arịa ọrịa uche mgbe ụfọdụ na-akwa ụta maka mkpebi ahụ, mgbe ndị uwe ojii na-emecha merụọ ahụ karịa nke ọma.
Nlebara anya nke ndị America na-apụ na agha esenidụt, n'ihi na ngbanwe nke Pentagon na ndị na-atụ bọmbụ na drones, na ndị agha proxy na ndị agha, kpatara ndị agha US dị ala. Mana nlebara anya ọha na eze na-atụgharị gaa n'agha n'ụlọ, ebe ọ ga-esi ike karị ịmegharị ma ọ bụ ịpụ agha ahụ, ọ ga-esikwa ike izochie ya n'aka ndị njem mgbede ma ọ bụ ọbụna ndị na-agba bọl. Ma ọ bụrụ na ọtụtụ ndị America tụfuru okwukwe ha na ngalaba ndị uwe ojii mpaghara dị ka ndị na-echebe anyị, ha nwere ike ịmalite ịtụgharị uche na Pentagon dị ka onye nchekwa anyị.
Kemgbe ntuli aka nke President Obama na 2008, ndị na-ahụ maka nchekwa na ndị na-aga n'ihu ekwupụtala "ọnwụ" nke mgbochi mgbochi. Ọmịiko mgbochi siri ike kpatara mbelata nke ndị agha na Iraq na Afghanistan, ma gbochie agha megide ndị agha Syria na Iran, mana enweghị ike igbochi ogbunigwe ọhụrụ nke Iraq na Syria. N'ezie, mmegharị ahụ antiwar adịghị ahụ anya ma ọ bụ ụda dị ka ọ dị n'oge Bush afọ, ma ọ bụrụ na anyị na-ele anya naanị megide agha ndị mba ọzọ.
Ma ọ bụrụ na anyị ahụ ịrị elu na Ferguson, New York, na mba ahụ dum dị ka ndị na-emegide ịkpa ókè agbụrụ nke ndị America na "agha n'ụlọ," ọgba aghara dị ugbu a bụ otu n'ime mmegharị mgbochi kachasị ike anyị hụtụrụla. Ọ nwere ọchịchị siri ike site n'aka ndị agba karịa mmegharị mbụ. Ntugharị a gbadoro ụkwụ na nke gbanyere mkpọrọgwụ n'ime obodo dị iche iche, na ngagharị iwe ya ka ejirila izu na ọnwa.
Black Lives Matter bụ ọbụna ọtụtụ agbụrụ na ọtụtụ ọgbọ karịa ọgba aghara mbụ megide agha n'ụlọ, dị ka nnupụisi 1992 Los Angeles. Ndị ntorobịa na-ebute ụzọ na ngagharị iwe a na-adịbeghị anya anaghị eme ndọrọ ndọrọ ọchịchị dịka ha na-emebu, ọ gaghị adị mfe ịlaghachi na nnabata nnabata nke agha, ma n'ụlọ ma ọ bụ ná mba ọzọ. Ahụla m ọtụtụ mmegharị mmekọrịta ọha na eze n'afọ m, ọ dịkwa ka ọ dị iche n'oge a.
Deja vu pụtara "a hụlarị," na nke ahụ bụ naanị nsogbu ahụ. Anyị ahụworị mgbukpọ na lynching n'akụkọ ihe mere eme anyị. Anyị ahụlarị ụmụaka ka a gbagburu n'ọbara oyi, na-ebuli ndị gburu ha elu. Anyị ahụlarị ndị uwe ojii na ndị agha zụrụ azụ ka ha jiri “aka elu” tigbuo ndị nkịtị udo, maka mpụ nke ịma alaeze ukwu aka, ma ọ bụ naanị maka ịnọ n'ụzọ. Anyị ahụlarị mmegharị mmekọrịta ọha na eze na-eto, na-atụ egwu ma ọ bụ na-amachi ya, wee kpọnwụọ. Ma akụkọ ihe mere eme ọ bụghị mgbe niile ka ọ na-emeghachi onwe ya, n'ihi na cycles na-agwụ onwe ha ma mesịa daa mgbidi.
A na-eme mgbanwe ọgbọ tectonic nke anyị na-amalite ịghọta. Nkwalite dị ka Occupy, Idle No More, Climate Justice, na Black Lives Matter nwere ike jiri nwayọọ nwayọọ hapụ esemokwu n'ahịrị mmejọ ahụ, ma ọ bụ bụrụ ihe na-akpata mkpasasị siri ike karị n'ihu. Ọ bụrụ na, n'ime nkatọ anyị na igbu mmadụ, anyị chere na anyị "ahụla" ya niile, anyị nwere ike iju anyị anya otú mgbanwe ngwa ngwa nwere ike isi mee. Ọ bụghị mgbe niile ka ihe ga na-adị otu, na usoro ochie agaghị adịkwa ọzọ. Ọ bụrụ na mmegharị mmekọrịta mmadụ na-anọgide na-enwe obi ike na nke a na-atụghị anya ya, ha nwere ike ịkwaga ugwu.
Zoltan Grossman bụ prọfesọ nke Geography na Ọmụmụ Ala na The Evergreen State College na Olympia, Washington, onye bụbu anụ ahụ na-ekpo ọkụ na udo, ikpe ziri ezi na mmegharị gburugburu kemgbe afọ 35 gara aga. Ebe nrụọrụ weebụ ya bụ http://academic.evergreen.edu/g/grossmaz na email bụ [email protected]