Kamgbe ogbugbu Onye isi ala Trump gburu onye isi ndị isi ala Qasem Soleimani, mkpu a na-agbasa na-adabere na ma ọ na-adọkpụrụ anyị ọzọ na agha ọzọ dị ka Iraq, iji wepụ nchụpụ ya. Akụkọ ọjọọ ahụ bụ na ọnọdụ ahụ kadị njọ karịa.
Dị ka a ndọrọ ndọrọ ọchịchị-omenala geographer onye ogologo oge mụọ na akụkọ ihe mere eme nke ndị agha US, Ọ na-atụ m ụjọ na ihe omume ya nwere ike ịkpalite ọgba aghara mpaghara, mmebi ime ihe ike nke Iran n'ime agbụrụ agbụrụ, na ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ anwụ nke ga-eme ka Agha Iraq dị ka ihe omume na-ekpo ọkụ. Ozi ọma ahụ bụ na ndị America nwere ike ma guzoro n'ụzọ nke agha dị otú ahụ, na anyị nwere ike ime ya ọzọ.
Ọtụtụ ndị America na onye na-agụ egwú obodo Alan Jackson kwekọrịtara, bụ onye bụrụ abụ na 2002, "Abụghị m onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'ezie ... Amaghị m na m nwere ike ịgwa gị ọdịiche dị na Iraq na Iran." Mana Iran na-abụkarị ihe dị mkpa na mpaghara karịa Iraq, na mpaghara ala, ọnụ ọgụgụ mmadụ na akụnụba. Ọ bụ otu n'ime mba ole na ole jigidere nnwere onwe site n'oge ọchịchị, yana otu n'ime naanị obodo nke atọ nke jụrụ ọchịchị ụlọ ọrụ ọdịda anyanwụ nke ọma.
Kemgbe mgbanwe mgbanwe Iran na 1979 na njide ndị ejidere na US Embassy, Washington chọrọ ịkwatu ọchịchị mgbanwe Shi'a na Tehran. Oge ahụ bụ mgbe mmụọ ọjọọ nke ndị Alakụba nọchiri mgbochi ọchịchị Kọmunist dị ka isi ebe a na-ere ihe ndị agha. Ihe iyi egwu US, Israel na Saudi akwalitewokwa echiche nnọchibido n'etiti ndị isi Iran, bụ ndị jiri ha mee ihe ugboro ugboro dị ka ebumnuche maka ịmachi esemokwu n'ime.
U.S. na-ebuso Iran agha, n'oge agha Iran na Iraq. Na 1987-88, ndị agha mmiri US kwadoro Saddam Hussein nke ọma na agha ya na Iran, site n'ibute ụgbọ mmiri bu mmanụ Iraqi, wakpo ụgbọ mmiri Iran na mmanụ mmanụ, na "na mberede" gbatuo ụgbọ elu ndị nkịtị Iran. Agha a na Iran abụghị ihe a na-eche n'echiche, kama ọ na-aga n'ihu nke esemokwu na-adịte aka.
Ọnọdụ geopolitical
Omume Trump nwere ike ibute agha mpaghara ụwa zuru oke n'ụdị agha ụwa na Middle East, n'etiti mgbochi abụọ pụtara n'ime afọ iri gara aga. N'otu akụkụ bụ United States, Israel, Saudi Arabia, ọtụtụ steeti Gulf (UAE, Bahrain, Kuwait, Oman), ndị agha Siria Sunni na ndịda Yemen. N'akụkụ nke ọzọ bụ Russia, Iran, Syria, Hezbollah nke dị na ndịda Lebanọn, na ndị nnupụisi Houthi n'ebe ugwu Yemen.
Agha ukwu ọ bụla ebutewo mkpọtụ mbụ, dị ka na Morocco tupu Agha Ụwa Mbụ, ma ọ bụ na Spen, Etiopia, na China tupu Agha Ụwa nke Abụọ. Agha obodo jọgburu onwe ya na Syria na Yemen—nakwa esemokwu dị na Iraq, Lebanọn, na Bahrain—ejewo n'ụzọ ụfọdụ dị ka agha proxy (nke sitere n'ógbè) n'etiti òtù abụọ a na-apụta. O nwere ike ịbụ na anyị bi ugbu a n’August 1914, bụ́ mgbe njikọ aka ndị yiri nke ahụ mere ka Europe banye n’Agha Ụwa Mbụ, bụ́kwa ogbugbu.
Akụkọ ọjọọ nke agha mpaghara emeela na atụmatụ atụmatụ Central Command kemgbe 1980s. E mebiela mpaghara mpaghara ahụ na mgbasa ozi ọdịda anyanwụ dị ka naanị asọmpi Shi'a vs. Sunni, mana Iran akwadowokwa ndị agha Sunni, dị ka Hamas na Palestine. Ihe a na-eme n’Etiti Ebe Ọwụwa Anyanwụ Ụwa na-abụkarị banyere mmanụ na ikike ọchịchị, ọ bụghị nanị banyere okpukpe.
Iraq, Turkey, Qatar, Egypt, na mba ndị ọzọ nwere ike igwu egwu n'akụkụ abụọ ahụ, mana njedebe nke Trump na-eme ka o siere ha ike ịkwado Pentagon. Naanị mgbe ndị Iraqis kwusara mmetụta ndị Iran, ogbugbu ahụ nwere mebie ngagharị iwe ha ma manye gọọmentị ha ịhọrọ akụkụ, dịka ihe Trump mere na iyi egwu ya megide akụ omenala oge ochie nke Iran nwere. undercut Iranians na-ebili maka ikike mmadụ. Mwepụ nke ndị America na Baghdad, na nchụpụ Iraq nke ndị agha US, nwere ike inwe mmetụta na-akụda mmụọ na amụma mba ofesi US dị ka ọgba aghara 1975 si na Saigon pụta.
Agha megide Iran, ya na ike nuklia US na Russia n'akụkụ ndị ọzọ, nwere ike iduga Agha Ụwa nke Atọ. Nke a nwere ike ịbụ ihe Stephen Bannon bu n'uche dị ka apocalyptic "Ntụgharị nke anọ” na akụkọ ntolite US (mgbe Mgbanwe, Agha Obodo, na Agha Ụwa nke Abụọ gasịrị). Agbanyeghị na Trump ka nwere ike daa, o nwere ike so ya weda ụwa.
Gịnị bụ Next?
Mwakpo ndị Houthi kwuru na akụrụngwa mmanụ Saudi, mwakpo ndị na-ebu mmanụ na Ọwara, mgbanwe ngwa agha ozugbo n'etiti ndị agha Iran na Syria na ndị agha Israel nọ na Golan Heights, ogbunigwe US nke ndị agha Iran na-akwado na Iraq na Syria, na obere nnọchibido nke US Embassy na Baghdad niile emeela kemgbe Trump wepụrụ US na nkwekọrịta nuklia Iran, mana mmalite ha dị mgbagwoju anya na mpaghara karịa asọmpi Washington-Tehran.
Esemokwu a nwere ike ịpụ ngwa ngwa n'enweghị nchịkwa, dị ka ọgụ megide agwaetiti ndị Iran na mba Gulf na-asọrịta mpi, yana ndị agha US na-ebuso ụgbọ mmiri Iran na Straits nke Hormuz, yana ndị agha Russia na Iran nọ na Syria. Juan Cole ekwuola na ọbụna na Iran-Iraq Agha, ọbụghị otu akụkụ wakporo ụlọ ọrụ mmanụ n'ihi na ha ma na ha nwere ike ịwakpo ha, mana ogbugbu nke onye ọchịagha Iran bụkwa nke a na-enwetụbeghị ụdị ya.
Benjamin Netanyahu na Mohammad Bin Salman anọwo na-akpachi anya ka US na-ebuso Iran agha ruo oge ụfọdụ, dị ka ihe gbasara mmemme nuklia, mana n'ezie iji weghachite njikọ mpaghara mpaghara Tehran. Israel na Saudi Arabia nabatara Trump n'ebe Russia nọ, ka ọ na-agbalị "Decouple" Moscow si Tehran, iji mee ka Iran bụrụ ihe na-adịghị ike.
Ọ ga-ekwe omume na Trump na-ewulite ahụ ọkụ agha dị ka nhazi, ka o wee nwee ike gbanwee ya ma gosipụta onwe ya dị ka onye na-akwado udo. Ma ọ bụrụ na ọ kpasuo agha, ọ ga-eji ya na-agbagha iguzosi ike n'ihe nke onye ọ bụla na-emegide ya, na ọtụtụ ndị Democrats nwere ike ịgbakọta na ọkọlọtọ.
Ọbụlagodi na Iran na-emeghachi omume agha na ogbugbu ahụ, onye isi obodo DeBlasio ịdọ aka ná ntị nke mmegwara ndị na-eyi ọha egwu na New York bụ B.S. N'ime afọ iri anọ nke esemokwu, Iran akwadobeghị mbuso agha n'ime US, ọbụlagodi na US wakporo ndị otu ya na Lebanon, Iraq, Syria na Yemen, wee wakpoo ndị agha ya na Ọwara. Naanị ndị na-eyi ọha egwu Sunni (nke Iran na-emegidekwa) wakporo ndị agha n'ime U.S.
Agha ala ma ọ bụ agha ikuku?
N'adịghị ka Iraq, US nwere oke nhọrọ ịwakpo Iran. Otu n'ime ihe dị mkpa dị iche n'etiti Iran na Iraq bụ na ọdịdị ala ha. Iraq nwere nnukwu ala dị larịị, yabụ ndị agha mba ọzọ wakporo ya ugboro ugboro. Iran nwere ihe mgbochi ebumpụta ụwa na oke ugwu Zagros na Elburz, yana uru ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'inwe ndị agbata obi siri ike nke nwere ike ọ gaghị adị njikere ịnabata ndị agha mbuso agha.
Part nke neocon agenda n'ihi na ibido Iraq ga-enwe ebe nhazi maka mgbanwe ọchịchị na Iran, mana nke ahụ agaghị ekwe omume ọzọ. Ndị agha ala wakporo Iran site na Kuwait ga-agafe na mpaghara Iraq. Mwakpo sitere na Afghanistan ma ọ bụ Pakistan agaghị ekwe omume n'ihi ọgba aghara Islamist na-aga n'ihu (n'agbanyeghị na Iran akwadola ịkwado US megide Taliban na ISIS). US ewubeghị ntọala n'ebe ugwu na Azerbaijan ma ọ bụ Turkmenistan, mana ntụgharị Trump na nso nso a nwere ike ịbụ akụkụ nke tinyekwuo nrụgide na oke ugwu ọdịda anyanwụ Iran.
Trump makwaara na ndị nkịtị US na ọbụna ndị agha ga-akpachara anya maka agha Middle East ọzọ. Dị ka President Obama na 2013, Trump wepụrụ Pentagon azụ site na mwakpo megide Iran na Syria na mbụ na 2019, ghọtara (ma ọ dịkarịa ala tupu nchụpụ ya) na ndị ntuli aka agaghị achọ agha ọzọ. Na nso nso a Ntuli aka nke Pew Center, Pasent 62 nke ndị nkịtị na pasent 64 nke ndị agha agha na-ekwu na agha Iraq abaghị uru ịlụ ọgụ. Ihe na-adịbeghị anya Oge Agha nyocha na-egosi na ọkara nke ndị ọrụ agha na-arụsi ọrụ ike adịghị enwe obi ụtọ na Trump, na Bernie Sanders n'ezie na-eduga na onyinye site na ha.
Nhọrọ ndị a nwere oke pụtara na mbuso agha US nke Iran agaghị ekwe omume, yabụ na agaghị enweghachi mbuso agha Iraq nke 2003, na-esote ọrụ nke mba ahụ dum. Ma ọ dịkarịa ala na ọkwa mbụ ya, agha a na Iran ga-abụ nke ukwuu agha ikuku nke bọmbụ, ngwa agha na drones, nke ndị agha mmiri na ndị agha ikuku malitere, na-enwe obere "akpụkpọ ụkwụ n'ala."
Ọ bụ ya mere o ji dị ize ndụ maka mgbochi mgbochi ịdọ aka ná ntị na agha Iran ga-abụ ugboro ugboro nke Iraq Agha, na nnukwu ndị US merụrụ ahụ na ihe nketa nke mmerụ ọgụ na PTSD. N'oge agha Vietnam, chere nnukwu ngagharị iwe n'ihi akpa anụ na-alọta, Onye isi ala Nixon gbanwere site na agha ala gaa na agha ikuku, na-ebelata ndị agha US merụrụ ahụ, mana ọnụ ọgụgụ ndị nkịtị na-abawanye ụba.
Onye isi ala Bush jiri usoro yiri ya na Agha Ọwara 1991, na-ewepụ ikuku ikuku na Iraq dị ka egwuregwu vidiyo ewepụrụ. Agha ikuku nke Clinton na 1999 na Serbia na agha ikuku nke Obama na 2011 na Libya bụ oge mbụ na akụkọ ihe mere eme nke mmadụ na otu akụkụ na nnukwu agha enweghị ọnwụ site na ọkụ ndị iro. Trump ketara usoro teknụzụ ndị a nke enweghị ntaramahụhụ nke alaeze ukwu. Ọ bụrụ na ngagharị antiwar na-ekwusi ike na ohere nke ndị agha US merụrụ, ọ na-egwu naanị n'aka Pentagon ma na-ewusi agha teknụzụ dị elu nke na-ekwu na ndụ ndị nkịtị karịa.
Ịkpọ kaadị agbụrụ
Mana enwere otu ihe atụ nke m na-atụ egwu nwere ike ibute mbuso agha nke Iran. Lezienụ anya maka nkewa agbụrụ US na-akpa ike na mba dị iche iche, ebe agbụrụ pere mpe na-eme ihe dị ka pasent 40 nke ndị bi na ya. Ihe ịrịba ama kachasị dị ize ndụ ga-abụ ịgba ume nnupụisi na mpaghara Arab nke Khuzestan, nke ndị Arab bi na-akpọ "Ahwaz".
Laa azụ na 2005, edere m banyere enwere ike na US ga-eji ụdị ọgba aghara dị ka ihe ngọpụ. weghara mpaghara Khuzestan nke nwere mmanụ mmanụ (n'akụkụ ndịda Iraq), na ebumnuche "mmadụ" nke ichebe ndị agbụrụ Arab ya site na "mkpochapụ agbụrụ." Dị ka ọ dị n'oge ahụ, mmegide Tehran nke ngagharị iwe Ahwazi Arab na mwakpo nnupụisi na nso nso a na-amụba, na ekwe omume ọzọ dị nke U.S na-erigbu mkpesa ziri ezi ha maka ọdịmma nke ya.
My map agba na-eme ka o doo anya na agbụrụ Ahwazi Arab nke Khuzestan, nke Saddam Hussein wakporo na mmalite nke agha Iran-Iraq, nwere mmanụ kachasị ukwuu nke Iran (n'ezie ihe dịka 85% nke mmanụ Iran). N'afọ 2008 New Yorker edemede, odeakụkọ Seymour Hersh kpugheere enyemaka CIA nye Ahwazi Arab na ndị ọgba aghara agbụrụ ndị ọzọ, emesia kwadoro ya John Bolton, na nyocha CIA akọwapụtara na 2013 zoro aka na Khuzestan dị ka "Tendon Achilles nke Iran. "
US na Saudis nwere ike iche na nke a "Khuzestan Gambit"Ha nwere ike bute ndị agha mmiri na ndị na-anya ụgbọ mmiri n'ebe ọdịda anyanwụ Khuzestan dị larịị, ma jide nnukwu mmanụ mmanụ ya maka nkwenye sitere na Tehran, na-enweghị ịkwanye ihe mgbochi ugwu wee weghara Iran ndị ọzọ.
Dị ka Saddam na 1980, a pụrụ ịghọgbu ha na ndị Ahwazi Arab ga-anabata ha na Khuzestan, dị nnọọ ka ha chere na Iraqi Shi'as ga-anabata ndị si mba ọzọ bi na 2003. Ịkwado otu ndị Arab secessionist nwere ike ịmalite ịmalite ime ihe ike "Balkanization" na-eme ihe ike. nke Iran, nke ga-eme ka Yugoslavia chara acha ma e jiri ya tụnyere ya, na ọbụna na-adọwa mba ndị gbara agbata obi.
Ọbụlagodi na mkpesa agbụrụ ziri ezi, oge ọdịda ọdịda anyanwụ nwere mmasị na mkpesa ha dabara nke ọma na nnukwu ọchịchọ nrụgide na ikewapụ Iran. Washington nwere ogologo akụkọ ihe mere eme nke ịkwado ikike nke agbụrụ agbụrụ megide ndị iro ya (dị ka Vietnam, Laos, Nicaragua, na Syria), wee gbahapụ ma ọ bụ na-ere ndị nta ahụ mgbe ọ na-abaghị uru n'ụzọ dị irè. Anyị hụrụ 'em n'anya, anyị na-eji' em, wee tụfuo 'em.
Na-alụ Agha Ikpeazụ
Ma Trump na-ebu agha ikuku ma ọ bụ agha ala, ịwakpo Iran ga-abụ ihe jọgburu onwe ya karịa ịwakpo Iraq. Ọ ga-ebibi ohere ọ bụla nke mgbanwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị na Iran ma ọ bụ Iraq, na-agbakọta ọbụna ndị Iran na Iraqi mgbanwe gburugburu ọchịchị ha. Ndị agha Iran na ndị nchekwa mgbanwe nwere ike ịwakpo ọgụ, gbochie ụzọ mmanụ dị na Strait nke Hormuz, ma ọ bụ gbazee n'ime ọgba aghara dị omimi na ogologo karịa nke Iraq. Agha Trump ga-abụ amụma na-emezu onwe ya, n'ihi na ọ nwere ike kpalite iyi ọha egwu na mmemme ngwa agha nuklia ọ na-ekwu na ọ na-emegide.
Ohaneze America azụlitela ahụike"Ọrịa Iraq"nke na-akpọ agha na-adịghị agwụ agwụ asị, dị ka "ọrịa Vietnam" weghaara ihe enyemaka ndị agha United States nwa oge. Ọ bụ ezie na Iran dị nnọọ iche na Iraq, mmetụta ọha na eze siri ike na mbụ gbochiri Obama na Trump ịwakpo Iran. Ọ bụrụ na enwere ike ịchịkọta echiche ahụ ọzọ n'ime usoro mgbochi a haziri ahazi n'izu ndị na-abịa, ọ nwere ike ịdị irè karịa.
Mana iji mee ka ọ dị irè, mmegharị ahụ kwesịrị ilekwasị anya na mmetụta jọgburu onwe ya nke agha dị otú ahụ na ndị nkịtị Iran, ọ bụghị nanị na ndị agha US. O kwesịkwara ịghọta na agha a nwere ike ịmalite n'ụzọ a na-atụghị anya ya nke dị iche na mbuso agha ndị gara aga. Dị nnọọ ka “ndị isi na-alụkarị agha ikpeazụ,” òtù antiwar ga-efunahụ ma ọ bụrụ na ha alụso agha ikpeazụ ọgụ.
Zoltán Grossman kwuru bụ prọfesọ nke Geography na Studies Indigenous na Evergreen State College na Olympia, Washington, na onye nkuzi udo na onye nhazi ogologo oge. Ọ bụbu onye isi otu mba na-ahụ maka kọmitii megidere ndebanye aha na Draft (CARD) na onye bụbu onye isi oche nke GI Voice / Coffee Strong. Ebe nrụọrụ weebụ ngalaba ya dị na https://sites.evergreen.edu/zoltan
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye