Wikenn sa a make dizyèm anivèsè efondreman Lehman Brothers, yon ansyen vanyan bank envèstisman ameriken an ki te fayit dramatik nan dat 15 septanm 2008 la te deklannche pi move kriz finansye depi Gran Depresyon ane 1930 yo. Yon dekad apre, nou souvan tande plent ki fè konnen ti kras chanje depi lè sa a: bank yo toujou twò gwo pou echwe, finans kontinye domine aktivite pwodiktif, ak kay òdinè yo poko santi enpak yon rekiperasyon ekonomik paresseux nan pòch yo. Men, kontinwite sa a konnen, pandan y ap sètènman valab, se sèlman yon pati nan istwa a. An reyalite, anpil te chanje pandan 10 ane ki sot pase yo - anpil nan li, malerezman, pou pi mal la.
Nan ane yo anvan aksidan an, mond lan toujou reveled nan yon eta kredi-alimenté de satisfaksyon. Pandan sa yo rele Great Moderation sa a, Chanselye UK ak pita Premye Minis Gordon Brown menm te fè grandizè ke sik boom ak jarèt kontinuèl nan tan lontan an te finalman metrize ak simonte. Depi koulye a, pa t ap gen plis kriz finansye. Fo sans kalm sa a gen lontan depi nan entansifye boulvèsman ekonomik, sosyal ak politik. Lè nou gade dèyè, li klè ke anpil nan boulvèsman sa a ka dirèkteman atribiye a fason dezas nan ki fè politik yo te reponn aksidan an 2008 la.
Privatize pwofi, sosyalize pèt
Pandan gouvènman atravè mond lan te sove pi gwo bank yo epi yo te sipoze responsablite sektè finansye a nan yon òf dezespere pou anpeche kapitalis mondyal la enplodi anba pwa yon lòt Gwo Depresyon, yo efektivman te transfòme yon kriz bankè prive nan yon kriz. kriz dèt souveren. Apati 2010, yo te reponn kriz dèt souveren sa a ak yon politik ekstrèm osterize, rapidman redwi depans piblik pou ranbouse moun ki gen obligasyon prive yo - ki souvan vin tounen menm enstitisyon finansye yo ki te sove ak lajan kontribyab yo nan peyi a. 2008.
Apwòch neyoliberal sa a nan jesyon kriz - privatize pwofi bankye yo ak sosyalize pèt yo - nan vire entansifye yon tandans ki dire lontan nan direksyon k ap grandi inegalite sosyo-ekonomik. Lè yo te fè fas ak benefis byennèt ki te dezime, chomaj k ap monte ak salè reyèl ki te kowonpi oswa ki te tonbe, anpil fwaye te gen ti chwa men pran plis dèt pou yo kouvri depans debaz yo.
Kòm nou konnen kounye a, levanjil osterite fiskal la te jwenn predikatè ki pi pasyone li yo nan Inyon Ewopeyen an, kote anbrase zele nan koupe bidjè a ak rezilta a tonbe nan demann total te mennen nan yon dekad pèdi ak plizyè atak vyolan nan panik mache ki prèske. te fè desann Eurozone la. Okenn kote yo te santi konsekans katastwofik yo plis doulè pase nan Lagrès. Plase anba titèl kreditè li yo, peyi a te redwi depans piblik yo epi li te sibi yon efondreman nan pwodiksyon ekonomik ak estanda lavi popilè pi mal pase sa ki te fè eksperyans pa Etazini pandan ane 1930 yo.
An Ewòp, menm jan ak lòt kote, devastasyon ekonomik sa a nan vire nouri nan entansifye konfli sosyal ak polarizasyon politik. Pandan dezyèm etap sa a nan kriz kapitalis mondyal la, pwoblèm fiskal eta a te efektivman transfòme nan yon kriz lejitimite total.
Soti nan kriz finansye rive nan diskisyon sivil
An 2011, mond lan te temwen manifestasyon an mas ki te alimenté pa yon konbinezon gwo doleyans politik ak ekonomik. Kòmanse ak revolisyon yo nan Tinizi ak peyi Lejip, yon vag revòlt popilè gaye nan tout Basen Mediterane a ak pi laj Mwayen Oryan an, pwofondman boulvèse lòd rejyonal etabli nan pwosesis la.
Pandan prentan ak ete a, plizyè milyon te pran lari nan Lagrès ak Espay nan gwo manifestasyon kont osterite, dirèkteman enspire pa Prentan Arab la epi an vire enspire mouvman Occupy Wall Street ki ta parèt nan New York epi rapidman gaye atravè mond lan pita. ane sa a. Nan 2013, soulèvman menm jan an konvulse Turkey ak Brezil. Mond lan t'ap tranble.
Se nan peyi Arab yo, sepandan, ke mobilizasyon sosyal espektakilè sa yo te gen pi gwo konsekans politik yo, ranvèse oswa destabilize yon kantite rejim diktatoryal anrasinen anvan efondre nan konfli sèktè, laterè kontrevolisyonè ak - pi dramatikman nan Siri, Libi ak Yemèn. - san lagè sivil.
Konfli vyolan an, entèvansyon etranje yo ak efondreman ki vin apre otorite eta a nan kèk pati nan peyi Siri ak Libi an vire nan yon gwo kriz imanitè ki te wè dè milyon de moun chèche refij nan peyi vwazen yo. An 2015, yon pati relativman minè nan moun sa yo te eseye fè yon ti tan ann Ewòp, kote – malgre aksyon solidarite yo gaye toupatou – yo te souvan rankontre ak fil fè, sant detansyon ak yon eksplozyon nan santiman anti-imigran fwete nan ane sa yo. mizè osterize te pwovoke, nan sa ki kontwovèsyal te vin konnen kòm "kriz refijye" Ewopeyen an.
Anviwon menm tan an, yon epidemi toudenkou nan konfli sivil nan Ikrèn te mennen Larisi ak Lwès la nan bò gwo konfli vyolan. Kòm istoryen Adam Tooze konvenkan diskite, tansyon sa yo pre-egziste nan ansyen esfè Sovyetik la te tou dramatikman anvayi pa retonbe ekonomik aksidan an 2008 la.
Rezoud yon kriz dèt ak plis dèt
Pandan se tan, kòm konsekans sosyal ak politik kriz la te kòmanse fè tèt yo santi, ak lòd entènasyonal apre lagè a te sanble ap tranble sou fondasyon li yo, dirijan bank santral nan mond lan - diman pou sove po bayeur prive yo epi evite repete ane 1930 yo. – reponn ak yon eksperyans monetè san parèy. Non sèlman yo te lage to enterè yo nan pi ba istorik, men yo te angaje tou nan yon pwogram agresif nan "quantitative easing" (QE) ki ta wè kat pi gwo bank santral yo ponpe ekivalan a $ 15 billions nan nouvo lajan nan sistèm finansye mondyal la.
Olye pou yo ranfòse aktivite pwodiktif, sepandan, byento li te vin klè ke lajan likid sikile depase sa a te deklannche yon nouvo vag nan envestisman spéculatif. Kòm yon rezilta, nouvo bul finansye te eklate agòch ak adwat: nan byen imobilye, nan aksyon, nan prè etidyan ak machin, nan obligasyon antrepriz, nan mache émergentes - nenpòt kote kote envestisman sa yo te parèt bay yon to desan retounen. Apa de alimenté pi long kouri ti towo bèf nan istwa mache bousye Etazini an, gwo ogmantasyon nan lajan likid sikile mondyal la tou te pote yon renouvle boom prete entènasyonal ki te lakòz dèt mondyal la tire jiska 217 pousan nan GDP - pi wo nivo li te janm genyen, 40 pousan pi wo pase zòn danje a. rive nan lavèy aksidan an 2007.
An brèf, mizisyen politik yo ak bankye santral yo te deside rezoud yon kriz ki te koze pa twòp dèt - ak menm plis dèt! Nan absans ase envestisman pwodiktif, sa a te toujou pral yon resèt pou dezas.
Efè segondè yo pa vle yo deja kòmanse fè tèt yo santi nan mache émergentes tankou Turkey ak Ajantin, ki te prete lou an dola pandan boom nan QE-alimenté, kite yo patikilyèman vilnerab a yon chòk ekonomik ekstèn. Kounye a, pandan Rezèv Federal Ameriken an dewoule pwogram QE li a epi li prepare pou ogmante to enterè yo, kapital la ap kòmanse retounen soti nan mache émergentes yo ale nan Etazini, sa ki lakòz kwasans nan Sid Global la ralanti ak dola ameriken an ranfòse nan pwosesis la. Si li pèsiste, melanj letal sa a nan ralanti kwasans, to enterè k ap monte ak yon dola ameriken ki pi solid pral piti piti mine kapasite nan prete mache émergentes pou ranbouse dèt yo an dola, sa ki ka mennen nan panik renouvle envestisè yo.
Malgre ke ekonomi mondyal la ap kapab kenbe tèt ak yon seri de kriz izole mache émergentes, gen yon peyi ki gen gwo chaj dèt ta, si li ta implode, rale tapi a anba rekiperasyon mondyal la. Peyi sa a, nan kou, se Lachin.
Pandan ke dèt Lachin nan se sitou domestik ki te fèt, ekspansyon menmen kredi li nan deseni ki sot pase a dwe siman klase nan mitan ki pi ekstrèm nan listwa. Dèt total espere rive 327 pousan nan GDP pa 2022, double nivo 2008 la, ki mete pisans endistriyèl kapitalis mondyal la pami ekonomi ki gen plis dèt nan mond lan. Eksplozyon an nan kredi te alimenté yon boom konstriksyon san parèy ki te wè Lachin vide 45 pousan plis konkrè nan vil li yo nan twazan pase Etazini te boule nan tout syèk anvan an.
Li te pwouve ke se yon piki nan bra pou peyi devlope yo ekspòte machandiz yo, epi li sètènman te ede kenbe kapitalis mondyal sou ray yo apre 2008. Men, menm boom kredi a te mennen tou nan twòp envestisman masiv, kite dèyè gwo vil fantom ak gwo kapasite sipli ansanm ak yon gwo konstriksyon $ 10 billions sektè bank lonbraj. Gen kèk pè ke "manman tout bul" sa a ka ankò kònen pou debouche yon gwo kataklism finansye pi lwen sou wout la.
Twoub mondyal ki ranfòse tèt li
Menm nan absans yon senaryo dezas konsa, sepandan, konbinezon an nan yon ralentissement kwasans Chinwa ak fen estimilis monetè nan peyi Etazini an deja gen konsekans byen lwen lòt kote nan mond lan. Retonbe yo te frape Amerik Latin nan espesyalman difisil, sa ki lakòz "Pink Tide" li yo nan gouvènman pwogresis yo rapidman bese nan fè fas a vin pi mal kondisyon ekonomik yo.
Brezil, pou yon sèl, byen lwen pi gwo ekonomi Amerik Latin nan, te dènyèman te goumen pi pwofon ak pi long resesyon li nan listwa. Gwo bès sa a te ale men nan men ak enstabilite politik entans, ki mennen nan yon "koudeta konstitisyonèl" dwat la kont prezidan Dilma Rousseff epi kite ansyen prezidan Lula nan prizon sou akizasyon koripsyon, fòse l 'soti nan kous prezidansyèl ane pwochèn. Toublisman menm jan an te anvayi gouvènman sosyalis Maduro a nan Venezyela ak gouvènman neyoliberal Macri a nan Ajantin, sa ki mete aksan sou nati estriktirèl kriz la, ki frape peyi vilnerab yo kèlkeswa oryantasyon ideyolojik moun ki gen pouvwa yo.
Men tou sa ki gen plis konsekans politik la nan tout, se san dout sa k ap balanse ansyen fon kapitalis Inyon Ewopeyen an ak Etazini. La, apati 2016, ane mefyans osterize yo te pwovoke, dè dekad inegalite globalizasyon ak finansyalizasyon te kondwi, ak syèk rasis glorifye, nasyonalis ak mizojini te finalman debouche sou yon konfwontasyon politik paralèl san parèy nan istwa apre lagè.
Sou yon bò nan Atlantik la, zèl izolasyonis Pati Konsèvatè UK a, ki toujou nostaljik pou epòk glwa Anpi Britanik la, menase pou l soti nan Inyon Ewopeyen an san yon bon akò pou sòti, sa ki riske domaj inonbrabl pa. sèlman nan pwòp ekonomi li yo, men tou nan mache finansye mondyal ki gen pwoblèm. Fòs reyaksyonè menm jan an kounye a ap fè gwo pwogrese elektoral atravè kontinan an, ogmante spectre nan yon potansyèl dezentegrasyon nan Inyon Ewopeyen an.
Nan lòt bò a, pandan se tan, Prezidan ameriken an Donald Trump sanble ap eseye fè tout sa ki nan pouvwa li pou mine estabilite ak viabilite nan lavni nan pwòp administrasyon li. Men, malgre siksesyon nan eskandal ak konfli ki sanble enterminable, li kenbe kontwòl sou kont Twitter li a ak ren politik etranjè, sa ki pèmèt li souke divizyon entènasyonal ak tansyon jeopolitik nan mitan yon lagè komès ki ap ogmante ak Lachin.
Ensètitid imans ki te jenere pa entansifikasyon konfli politik domestik ak entènasyonal sa a ap gen yon efè depresyon sou rekiperasyon ekonomik mondyal la - ki gen pou l mennen nan yon pi gwo dezòd politik yon lòt kote, ki deklanche yon sik visye. twoub oto-ranfòse.
Yon espas ki pa imajine pou politik
Nan ti bout tan, tanpèt mondyal la te deklannche nan efondreman Lehman Brothers de sa dizan pa gen okenn mwayen bese. Non sèlman konsekans aksidan finansye a toujou la avèk nou jodi a, sou fòm inegalite ki ogmante, dèt k ap monte ak enstabilite politik k ap vin pi piti, men kriz kapitalis la li menm tou pèsiste epi li kontinye fè ravaj atravè mond lan, li toujou ap chanje fòm. fè wout li soti nan yon twoub nan yon lòt.
Erezman, sepandan, se pa tout chanjman sosyal ak politik depi 2008 te vin pi mal la. Menm dinamik destabilizasyon ki te pote Trump ak Brexit nan mond lan te louvri tou yon espas ki pa t imajine pou politik - ki gen ladan yon diferan kalite politik ki angaje nan yon altènatif radikalman demokratik ak vrèman emansipatè nan twoub mondyal la kounye a.
Nouvo politik radikal sa a te premye montre figi li nan soulèvman mondyal yo ki te balanse lòd etabli a soti nan 2011 ivè. Dènyèman, li te kòmanse konsolide tèt li sou fòm mouvman debaz pwogresif, fòmasyon politik pwogresis ak kandidati sosyalis klèman k ap chèche defye pouvwa san pwoblèm ak privilèj "1 pousan" anba a.
Menm nan mitan gè sivil peyi Siri a, konfli ki pi sanginè e ki pi entratab ki te parèt nan lonbraj Gran Resesyon an, nan yon rejyon ki tèlman souvan prive de espwa pou yon pi bon avni, batay pou otonomi demokratik pa Kurd yo ak yo. alye yo te demontre posiblite konkrè yon pwojè politik revolisyonè nan tan tumultuous sa yo.
Nan pwen sa a, li toujou twò bonè pou nou di si politik antikapitalis kap parèt nan 2016yèm syèk la pral kapab reyisi devan yon repèkisyon nasyonalis pwisan. Men, si evènman dramatik yo depi XNUMX yo se yon bagay ki gen pou rive, resekans politik kriz finansye mondyal la se sèlman kòmanse kòmanse. Vrè konfwontasyon an, sanble, poko vini.
Jerome Roos se yon Fellow LSE nan Ekonomi Politik Entènasyonal nan London School of Economics, ak editè fondatè ROAR Magazine. Premye liv li a, Poukisa pa Default? Ekonomi politik dèt souveren an, ap soti nan Princeton University Press.
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don