Pou neglije pwogrè fòmidab ke Ekwatè te anrejistre anba administrasyon aktyèl la, ta mande anpil detèminasyon ak disiplin.
Nouvo ayewopò, otowout, lopital ak sant kilti yo toupatou, epi yo enpresyonan. Vil yo konte ak twotwa lajè, ak pak piblik yo ekipe ak tout kalite lakou rekreyasyon pou timoun yo, kèk trè inovatè.
Gen bibliyotèk piblik nan kèk nan pak yo, ame ak zòn Wi-Fi gratis. Otobis ak trolebus yo ap kouri sou liy espesyal yo epi yo sibvansyone anpil (25 santim pou chak vwayaj), pandan y ap Quito ap planifye pou konstwi premye liy métro li a.
Gouvènman an mete gwo anfaz sou sante, edikasyon ak kilti.
Ou vle tcheke batman ou anvan yon powerwalk nan pak la, oswa èske ou se yon manman selibatè ki vle pale ak yon nitrisyonis? Èd toujou la, disponib. Non sèlman nan lopital yo, men nan ti sant sante modèn. Epi èd toujou gratis!
Pandan ke, lè mwen te konn viv nan pati sa a nan mond lan de sa gen anviwon de deseni, pifò teyat yo pa t rive jwenn moun endijèn yo, kounye a enstitisyon kiltirèl yo, ki gen ladan Teyat Nasyonal la, ap selebre gwo kilti pwopriyetè orijinal peyi sa a. 85% nan tout evènman kiltirèl nan Ekwatè yo gratis e menm moun ki ap chaje kèk frè antre yo anpil sibvansyone.
Men, pi wo a tout moun, li se konfyans ak optimis sou figi moun komen ki enpresyonan. Pandan ke nan ane 1990 yo tout te fayit ak tenèb, jèn ak granmoun ki soti nan katye yon fwa prive nan vil yo, osi byen ke peyi yo, yo kounye a se souri assertively. Yon fwa ankò, sa a se peyi yo, ak lakay yo!
***
Li se yon gwo nouvèl pou majorite sitwayen Ekwatè - men terib kochma pou 'elit yo'.
Yo pa santi yo inik ankò, se pa peyi sa a se gwo lakou rekreyasyon prive yo ak yon bèf ki bay lèt. 'Elit' yo toujou gen lajan ak Villas yo, osi byen ke sèvitè, machin liksye ak vwayaj regilye nan peyi sa yo yo fidèlman sèvi - Amerik di Nò ak Ewòp.
Men, estati yo ap diminye. Yo pa santi yo admire ankò, yo pa pè yo ankò. De pli zan pli yo fòse yo jwe selon règ ak respekte lwa lokal yo. Sa ta ka inimajinabl jis dis ane de sa. Pou kèk moun, sa a se nan fen mond lan!
Moun rich yo, 'elit' yo, se pèdan tounen. An reyalite, yo pa gen okenn lide ki jan yo aksepte defèt. Pa janm anvan nan istwa peyi sa a yo te aktyèlman te oblije. Pou yo sa a se nouvo reyalite, nasyon sa a dirije pa gouvènman an, ki ap travay sou non pèp la. 'Elit yo' santi yo dekouraje, twonpe, menm imilye. Yo pa gen okenn lide ki jan yo respekte demokrasi (règ pèp la). Yo sèlman konnen ki jan yo pran desizyon, ak bay lòd, ak piye.
Sa a ta ka mennen nan konfli inevitab, ak Ekwatè se pa yon eksepsyon. Nan pi gwo oswa pi piti, menm bagay la tou k ap pase nan Venezyela, Bolivi, Brezil, Ajantin, Irigwe e menm nan Chili. Touswit apre moun yo vote yon gouvènman sosyalis nan, imedyatman apre gouvènman an kòmanse travay pou majorite a, elit yo kòmanse reyaji. Objektif yo se klè ak previzib: diskredite administrasyon an ak ranvèse kou a.
Atak yo ka fèt atravè mwayen 'san vyolans', tankou manifestasyon, kanpay dezenfòmasyon atravè medya mas, menm grèv grangou. Oswa yo ka fèt pa mwayen trè agresif: sabotaj ekonomik, kreyasyon mank; bagay ke zèl ekstrèm dwat te itilize anpil siksè kont gouvènman sosyalis Salvador Allende nan peyi Chili, anvan koudeta militè 1973 la.
Si tout lòt bagay echwe, 'elit' ini fòs yo ak militè a ak ak Lwès la, komèt trayizon, epi eseye ranvèse gouvènman lejitim zèl gòch, atravè aksyon dirèk.
Sa te rive nan plizyè okazyon nan Venezyela, e kounye a, senaryo vyolan sa yo pa t 'kapab eskli nan Ekwatè ak lòt kote.
***
Dènyèman, nan Ekwatè, 'elit' dwat yo ap kontinye pwoteste kont administrasyon an, akize li de koripsyon ak lòt maladi.
Dènye chapit la te gen rapò ak pwopozisyon lwa taks sou eritaj pwogresif, ki ta bay lòd pou moun ki posede kay ki gen plis pase 1 milyon dola peye 70 pousan nan eta a. Moun pòv pa ta peye anyen, si kay yo koute mwens pase 35.000 dola. Moun ki gen yon pri abitasyon mwens pase 100.000 dola ameriken ta toujou peye anpil.
Moun rich Ekwatè yo wè sa kòm inakseptab. Yo te kòmanse swiv biwo gouvènman yo. Yo te pwoteste nan tout kapital la. Yo te lanse gwo kanpay pwopagann kont gouvènman an. Apre sa, yo menase deranje vizit la nan Pap Francis, nan Ekwatè. Te pè gwo eskandal, gouvènman an ranvwaye pase lwa a. Sa te kalme pasyon yo pou yon jou osinon de jou, men nan yon ti tan manifestan yo te retounen nan lari yo nan Quito.
"Nou pa pral repoze jiskaske gouvènman sa a tonbe!" Yon nonm ki mennen fanmi l nan youn nan sit pwotestasyon te di m. Tout fanmi abiye an nwa, kwa ki pandye sou pwatrin yo.
Epi ankò, anvan m te kite Ekwatè, yon pi te pwoche bò kote m pou m te fè fanmi, pandan m t ap mache nan direksyon otèl mwen an:
“Tanpri, pitit fi nou an ap ekri yon redaksyon an angle... Se devwa li, pou klas lang angle li a... Lekòl prive, ou konnen... Yo te mande l pou l apwoche yon etranje, epi ankouraje l pou l dekri tout sa ki negatif k ap pase nan peyi sa a."
Ki jan yo te fè konnen mwen te yon etranje? Oh wi, mwen te kenbe yon woman ekri an angle.
Mwen tape bèl pitit fi lekòl prive yo sou tèt la.
"Mwen pral anseye ou yon bèl chante", mwen te di, nan lang Panyòl.
Lè sa a, mwen sere pwen dwat mwen epi li te kòmanse chante "International", byen fò ak klè, an Ris.
Nan laterè, yo kouri met deyò. Yon moun ki pase pa bat bravo.
***
Koripsyon se youn nan prensipal rèl rasanbleman 'elit yo'. Yo fè konnen gouvènman an ap mal jere peyi a.
Yo ka jwenn lwen ak deklarasyon sa yo sèlman paske yo ap kontwole medya mas - pi fò nan rezo televizyon yo ak jounal. Sinon, tout peyi ta mouri nan ri.
Lè zèl dwat te an chaj, li te pwan tout bagay. Tankou nan Paragwe kote 2% nan popilasyon an toujou kontwole byen plis pase 75% nan tè. Tankou nan peyi Chili, kote, apre Pinochet te fòse demisyone, peyi l 'te soufri nan pi gwo diferans nan revni nan Amerik di Sid. Tankou nan Venezyela, kote, anvan Hugo Chavez te vin Prezidan an, 'elit' te pwan dè milya, lè l sèvi avèk depo lwil oliv kòm garanti pou prè fou ke Lwès la ak enstitisyon li yo te kontan bay. Koripsyon ak vòl te synonyme ak règ klas siperyè, toupatou nan Amerik Latin nan.
Nou pa ta dwe bliye ke John Perkins, otè "Konfesyon yon moun ki frape ekonomik", te aktyèlman ap travay sitou nan Ekwatè ak Endonezi, lè li te administre sèks, alkòl ak lajan kach kòm zouti pou konvenk elit lokal yo pran pi plis ak plis nesesè. prè, paske nasyon ki dèt se fasil kontwole soti nan Washington oswa Lond.
Tout nasyon, enkli Ekwatè, yo te vòlè, piye, fòse nan soudevlopman tout tan. Pa kiyès?! Pa elit modi sa yo ki kounye a ap pale de koripsyon nan ranje gouvènman an!
Olye pou yo rekonesan dèske yo pa fè fas ak eprèv pou trayizon, ‘elit’ nan kote tankou Ekwatè kounye a, yon lòt fwa ankò, nan ofansif la, vann nanm yo ak peyi yo bay Anpi!
***
Nan yon vil endijèn Riobamba, mwen pale ak Pablo Narvaez, direktè kilti, ak madanm li Carina.
Pablo ak Carina te kreye enpresyonan òkès rejyonal jèn yo, pa kontrèman ak sa yo nan Venezyela. Men, isit la, yo te fè li an premye ak prèske pa gen okenn èd, nan fòmasyon ti gason ak tifi pòv ki soti nan ti bouk yo, vire yo nan enpresyonan mizisyen pwofesyonèl.
Kay kilti lokal, anba jesyon yo, se enspire, kòm yon bilding men sitou akòz sa li ap ofri: atizay kalite siperyè, pi fò nan li politik: kochon devore bòdwo dola, pandan y ap timoun pòv endijèn yo ap gade nan dezespwa ak malgre. Nan yon lòt chanm, gwo penti satirik demontre ke moun endijèn ki soti nan Amazonia yo pa pi, ankò, peze òdinatè VAIO yo ak telefòn mobil yo.
Apre diskite sou atizay lokal, nou tout mache nan mache a, kote inonbrabl fanm kou gason sèvi délikatès lokal - kochon tete.
"Hey!" yo kriye sou mwen ak sou zanmi mwen Walter Bustos, ki te konn fè pati gouvènman an, e ki toujou patisipe nan 'pwosesis' la. "Hey, manje kochon mwen an epi marye avè m!"
Sa yo pa timid, fanm endijèn deprime, ankò. Sa yo se matron ki gen bon kè ki gen konfyans k ap viv nan peyi a ki te ba yo diyite yo ak sans imè.
Pablo, orijinèlman konsè pyanis ak pwofesè, pa toujou kenbe menm liy politik ak Prezidan Ekwatè a, men yo dakò sou anpil pwoblèm:
"Ideolojikman, mwen soti nan bò gòch. Men, mwen pa fè pati okenn pati politik. Nou tout se èt imen, e konsa mwen entwitivman kwè nan egalite. Mwen pataje anpil kwayans ak gouvènman an, lè li rive enklizivite sosyal ak edikasyon, osi byen ke enfrastrikti. Pwosesis la long, nou tout dwe pran pasyans..."
N ap pale de pwogrè ki te deja fèt: gwo amelyorasyon nan sante, rezèv dlo, elektrisite, edikasyon ak kilti.
Riobamba gen sèlman plis pase 200.000 moun. Anvan Pablo ak madanm li te vin abò, vil la te gen 50 evènman an dirèk chak ane.
"Kounye a, nou fè aranjman pou plis pase 750 evènman chak ane", di Pablo. "Nou itilize tout enfrastrikti nou genyen isit la: teyat, mize, menm legliz.... Mache yo tou, ansanm ak plas piblik yo.”
Kilti ak atizay toujou fòme yon pati enpòtan nan revolisyon Amerik Latin yo. Sou kontinan sa a, se pa sèlman sou ideoloji, lide ak travay di; li se tou sou kè ak rèv.
"E e taks yo?" Mwen mande, anvan nou separe. Mwen konnen ke Carina te konn travay nan domèn sa a. Mwen te di li, ke sou wout Riobamba, nou te kanpe nan yon vilaj, kote moun te plenyen menm sou senbolik yon dola pa mwa taks.
Carina souri: “Taks te toujou egziste. Mwen te konn ede kolekte yo. Men koulye a, yo formalize sistèm taks la. Isit la, jiska kounye a, pa gen okenn 'kilti' nan peye taks, fòmèlman ... "
E se sa zèl dwat la ap itilize pou pwòp pwogrè politik li yo. Pwopagann yo rele byen fò: "Ann genyen epi ou p'ap peye anyen!" Yo oze di pòv yo ke yo t ap vòlè pandan plizyè syèk!
Anvan nou kite, òkès jèn ap eksplozif ansyen melodi tradisyonèl Quechua, pou selebre vizit. Tout bagay manyen e nou tout santi nou optimis.
Pablo ban mwen plizyè liv pwezi ki te pibliye nan Riobamba, pa l ak lòt powèt yo. Yo tout pibliye nan de lang: an panyòl ak nan lang lokal - kechua.
Nou kondwi tounen nan Quito, yon pati nan vwayaj long nou an sou yon nouvo otowout pafè 6 liy.
Kanpay se sansasyonèl. Sou bò gòch la, espektakilè vòlkan Cotopaxi, youn nan pi wo nan mond lan, kache pik nèj li yo nan nyaj yo. Ekwatè, Prezidan Correa souvan di, se tankou yon paradi sou tè a. Li gen gwo mòn, littoral sansasyonèl, forè nan basen Amazonian, ak Zile Galapagos, ki debòde ak fon ak Flora primitif.
Li gen tou gwo resous natirèl. Si pa gen sabotaj nan men 'elit', si pa gen okenn entèvansyon soti nan Lwès, peyi sa a ta ka kontinye fleri anba gouvènman pwogresis, oryante moun, sosyalis.
Men, gen sabotaj, gen sibvèsyon, epi gen entèvansyon.
Ak tout bagay sa yo ta ka tonbe, si yo pa defann!
***
Retounen nan Quito, mwen pale ak Sonya Maria Bustos ak mari l 'Norberto Fuertes, tou de jounalis, kounye a k ap travay pou bèl sant kiltirèl Ekwatoryen an.
Yo ofri pou konekte m 'ak kèk ofisyèl gouvènman an tèt, tankou Oscar Bonillo, sekretè jeneral la nan Allianza.
Mwen refize. Pwochenn fwa, wi, men pandan vizit sa a mwen vle vwayaje epi wè ak pwòp je m; Mwen vle tande dirèkteman sa moun nan Ekwatè gen pou di.
Sonya tris:
"Akoz 'elit', peyi a se kounye a enstab, malgre lefèt ke anpil bagay chanje pou pi bon! Pa gen lopital ki plen timoun pòv! Èske w sonje - anvan, moun ki malad te toupatou! Nouvo lopital ap grandi nan tout peyi a. Men, gen kèk moun ki rich anpil ap eseye antre nan gouvènman an - enfiltre li .... Yo nan lòd yo sispann pwogrè a."
Li pran yon poz. Nou tou de pèdi nan panse. Apre sa, li kontinye:
"Kounye a moun rich yo soti nan Hummers yo pou yo pwoteste. 8an gwo pwogrè, men yo toujou ap pwoteste. Yo pa gen wont... Moun tankou Guillermo Lasso, ki definitivman gen yon kontra avèk Etazini..."
***
Zanmi m 'Tamara Pearson, yon jounalis Ostralyen ki te pase anpil ane ap viv ak kouvri Venezyela, kounye a ap travay pou TeleSUR nan Quito. Menm jan ak mwen menm, li enpresyone pa devlopman nan Ekwatè, anba Correa:
"Si ou mande moun nan Ekwatè: nan Quito, nan gwo ak ti vil ki ozalantou li yo, ki jan yo santi yo sou gouvènman aktyèl la, prèske tout nan yo se pozitif - nan gwo kontras ak moun yo nan Ondiras ak Gwatemala, pou egzanp. Souvan premye bagay yo pral mansyone se wout yo: yo amelyore anpil enfrastrikti, epi wout yo vle di anpil pou anpil kominote, anpil ladan yo endijèn, ki te koupe epi izole ak sèlman wout pousyè tè difisil, souvan kraze. pa glisman teren soti nan lapli konstan an, konekte yo ak pi gwo vil yo ak pwovizyon manje ak gaz. Menmsi gen anpil bagay pou yo fè, povrete a diminye, koripsyon diminye anpil, e moun yo santi bagay yo desan, diyite, e ki estab epi yo vle sa kontinye. Pifò sonje prezidan visye nan tan lontan an ki bay manti ak vòlè, ak kontrèman ak Correa, pa t 'pale kechua, epi yo pa vle retounen nan epòk sa yo. Menm jan ak Chavez, Correa gen emisyon chak semèn li (menm si samdi isit la - nan Venezyela se te dimanch maten). Emisyon an pase pou èdtan, epi Correa diskite sou pwoblèm ak bay enfòmasyon sou sa gouvènman an ap fè. Yo bay yon rezime an kechua nan fen a. Menmsi gen anpil mwens pouse nan patisipasyon politik isit la pase nan Venezyela - mwen ta di prèske pa gen okenn - li klè ke sa a se yon gouvènman ki mete moun an premye, majorite pòv la an premye, e Correa omwen priyorite enfòme moun sou sa gouvènman an ap fè, – yon bagay gouvènman Ostralyen an pa egzanp, pa menm deranje fè.”
Men, anpil lòt moun, tankou Walter Bustos, enkyete sou tan kap vini an. Walter enkyete ke Prezidan Correa pa gen militè a kouvri do l. Li enkyete tou ke dolarizasyon nan ekonomi Ekwatoryen ta ka pwouve ke yo dwe yon pwen fèb pou rezistans politik kont Lwès la. Li enkyete ke anpil jèn ap tounen teknokrat, e ke, alafen, osi lontan ke yo kenbe bon travay yo, yo pa ta pran swen pou ki moun yo ap travay, pou Correa oswa pou yon lòt moun.
Zanmi l Paola Pabon, manm Asanble ki reprezante Pichincha, enkyete tou. Li sipòte Prezidan Correa, epi li wè li kòm yon gwo lidè rejyonal, men li admèt tou ke revolisyon Ekwatoryen an frajil, e ke gen mank de inite ant gouvènman an ak militè a.
Tou de dakò ke Etazini se dèyè manifestasyon ki sot pase yo.
***
Nan fen travay mwen an nan Ekwatè, mwen vole pou Cuenca, nan bèl vil kolonyal sa a, epi depi la mwen lwe yon machin epi kondwi nan tè di Cañari a, nan Ingapirca, kote masiv chato Enka toujou domine peyizaj dou, ak kote. ansyen sistèm wout Enka ak pre-Enka yo toujou konekte vilaj ak vil yo.
Miguel, yon kamarad lokal, ap vwayaje avè m. Li tradui tou lè nou antre nan vilaj pwofon ki pèdi nan fon fon yo, oswa ap anbrase mòn vèt apik.
Yo di m: "Panyòl yo vòlè tout moun isit la. "Yo pran tout bagay. Yo detwi chato ak koloni yo. Lè sa a, kapitalis te pran rès la."
"Moun yo te fòse nan Krisyanis", mwen di. “Yo te kraze pa Krisyanis. Èske yo reyèlman toujou kwè nan li?"
Yo di mwen ke Krisyanis se jis yon seremoni, pou majorite isit la. Moun pa bay li anpil enpòtans ankò. Lavi yo kontinye, e kilti orijinal yo ap domine ankò.
Toupre Ingapirca m ap temwen moun k ap selebre Inti Raymi, "Festival Solèy la", ki soti nan Anpi Enka.
Yo di m sou pwojè ak plan pou dlo potab gouvènman an, ak sou amelyorasyon nan sante ak edikasyon. Pifò nan moun ki isit la, osi byen ke alantou Riobamba, ap benefisye de chanjman revolisyonè sa yo.
Men, anpil moun pa kapab fòmile sipò yo pou Correa. Yo pran dènye devlopman yo pou yo akòde.
E Correa ak gason ak fanm li yo pa trè bon nan pwopagann, oswa ak mobilize pèp la, definitivman pa bon jan Prezidan Chavez te konn ye nan Venezyela.
Isit la, revolisyon an se dou ak timid, menm jan ak aksan nan moun Cañari tou pre Cuenca.
Epi gen danje a.
'Elit' Ekwatèyen yo pa dou ditou. Awogans yo, Evaris ak egoyis yo pare pou kraze tout reyalizasyon revolisyon an. Mesaj yo klè: nan lanfè ak moun Ekwatoryen yo, espesyalman moun ki pòv yo, toutotan nou ka kenbe Villa nou yo, Hummers ak timoun nou yo nan lekòl prive sa yo!
Jis dènyèman, Prezidan Correa te avèti ke plan destabilize gouvènman an ap mete an aksyon.
Lidè "opozisyon an" pral tann jiskaske Pap Franswa rive, oswa petèt yo pral tann yon ti tan pi lontan, jiskaske depa l 'soti nan Ekwatè. Lè sa a, yo pral frape. Epi yo pral frape fò. Majistra a nan Quito dirije fòs anti-gouvènmantal yo nan kapital la.
Gouvènman an pa ta dwe suiv chemen Prezidan Allende. Li oblije kont-atake, anvan li twò ta! Trayizon se yon krim grav nan tout sosyete. Ak trayizon se egzakteman sa elit Ekwatè yo ap fè kounye a!
Andre Vltchek se yon filozòf, romansye, sinema ak jounalis envestigasyon. Li kouvri lagè ak konfli nan plizyè douzèn peyi. Dènye liv li yo se: "Ekspoze manti nan Anpi a"Ak "Goumen kont enperyalis lwès la".Diskisyon ak Noam Chomsky: Sou Teworis Lwès. Pwen ki pa gen retou se roman politik li aklame kritik. Oceania - yon liv sou enperyalis lwès nan Pasifik Sid la. Liv pwovokan li sou Endonezi: "Endonezi - Achipèl la pè". Andre ap fè fim pou teleSUR ak Press TV. Apre li te viv pandan plizyè ane nan Amerik Latin ak Oceania, Vltchek kounye a abite ak travay nan Azi de Lès ak Mwayen Oryan an. Li ka rive jwenn nan li sit entènèt oswa li Twitter.
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don