I ka hoomaka ana o Feberuari 1947, ua Beritania ua hoʻoholo ka ʻaha Kuhina e hoʻopau i ke kauoha Palekekine a haʻalele i ka ʻāina ma hope o 30 mau makahiki o ka noho aliʻi ʻana.
ʻO ka pilikia o ka hoʻokele waiwai ma Beretania ma hope o ke Kaua Honua ʻElua i lawe mai i kahi aupuni Labour i ka mana, ka mea i makemake e hoʻemi i ke aupuni a mālama i nā pono o ka poʻe o nā mokupuni Pelekane. Ua hōʻike ʻia ʻo Palestine he mea kaumaha a ʻaʻole ia he waiwai ʻoiai ʻo ka poʻe Palestinian maoli a me ka poʻe noho Zionist e hakakā nei i ke kauoha Pelekane a koi aku i ka hopena.
Ua hoʻolei ʻia ka make i loko o kahi hālāwai kuhina ma 1 Pepeluali 1947 a ua hāʻawi ʻia ka hopena o Palesetina i ka UN - kahi hui honua ʻike ʻole i kēlā manawa, ua hoʻopilikia ʻia e ka hoʻomaka ʻana o ke kaua anuanu ma waena o ka US a me ka USSR.
Eia naʻe, ua ʻae nā mana nui ʻelua, ʻokoʻa, e ʻae i nā mokuʻāina ʻē aʻe e hāʻawi i kahi hopena i ka mea i kapa ʻia ʻo "ka nīnau Palestine", me ka ʻole o kā lākou keakea ʻana.
Ua hoʻoili ʻia ke kūkākūkā e pili ana i ka wā e hiki mai ana o Palestine i ka Komite Kuikawa UN ma Palesetine (Unscop), i hana ʻia me nā mokuʻāina lālā. Ua huhū kēia i nā Palestinians a me nā moku'āina o ka Arab League, no ka mea, ua manaʻo lākou e mālama ʻia ʻo Palestine post-mandatory ma ke ʻano like me nā mokuʻāina ʻē aʻe o ka ʻāina - ʻo ia hoʻi, e ʻae ana i ka poʻe e hoʻoholo democratically i ko lākou wā e hiki mai ana.
ʻAʻohe mea o ka honua Arab i ʻae e ʻae i ka poʻe noho ʻEulopa ma ʻApelika ʻĀkau e komo i ka hoʻoholo ʻana i ka wā e hiki mai ana o nā ʻāina kūʻokoʻa hou. Pēlā nō, hōʻole ka poʻe Palestinian i ka manaʻo o ka neʻe Zionist neʻe - ʻo ka hapa nui o nā poʻe noho i hōʻea i ʻelua mau makahiki ma mua o ke koho ʻia ʻana o ka UN Palestine refugee agency (UNRWA) i ka makahiki 1949 - he ʻōlelo i ka wā e hiki mai ana o ko lākou ʻāina hānau.
Ua hoʻopaʻapaʻa ka poʻe Palestinian iā Unscop a, no ko lākou makaʻu, ua manaʻo ke komite e hoʻokumu i kahi mokuʻāina Iudaio ma kahi kokoke i ka hapalua o ko lākou ʻāina hānau ma ke ʻano he ʻāpana o ka UN General Assembly. hoʻoholo 181 ua hala i ka lā 29 o Nowemapa 1947.
ʻO ke alakaʻi Zionist lawe maikai nei ka mahele ana o Palesetine (e hookipa ana i ke kumu o ka mokuaina Iudaio), aka aohe manao ʻO ka mālama ʻana iā ia ma ka hana, ʻoiai ʻo ka hapalua o ka heluna kanaka he Palestinian, a ʻo ka hapa i hāʻawi ʻia i ka hapalua wale nō o ka ʻāina i kuko ʻia e ka neʻe Zionist.
ʻO ka papahana hoʻomaʻemaʻe lāhui
No ka oi ma mua o 30 makahiki, kākau moʻolelo ua unearthed lawa declassified archival mea, nui loa mai ka Iseraela, no ka wehe 'ana i ka Zionist papahana mai Nowemapa 1947 a hiki i ka hopena o 1948. Ua kapa au i ka Zionist papahana ma ka manawa, i kaʻu hana, he masterplan no. ka hoomaemae lahui o Palesetine.
ʻO ka hele ʻana o ka manawa, ʻo ka hōʻike ʻana i nā mea hou aʻe, a me nā papahana Palestinian e ulu mau a koʻikoʻi o ka mōʻaukala waha, ua hoʻokūpaʻa wale i ka kūpono o ka hoʻopili ʻana i kēia huaʻōlelo i nā hanana i kapa ʻia e ka Palestinians the Nakba.
I nā makahiki i hala iho nei, he wehewehe kahiko ʻO ka Zionism ma ke ʻano he neʻe colonial settler ola hou na ka poe naauao e noii ana i ka moolelo o Palesetine. E wehewehe pono kēia i ke kumu i hiki ʻole ai i ke alakaʻi Zionist ke ʻae i kahi Palestine i hoʻokaʻawale ʻia.
E like me nā neʻe colonial ʻē aʻe, he neʻe ia o ka poʻe ʻEulopa i kipaku ʻia ma ia ʻāina, a pono e hana i kahi ola hou no lākou iho ma nā wahi ʻē aʻe, ma nā wahi i noho mua ʻia e nā poʻe ʻē aʻe.
ʻO ka pono e hoʻopau i ka poʻe ʻōiwi i lilo i mea hōʻailona o ia mau neʻe ʻana, no ka laʻana i ka luku ʻana i nā ʻōiwi ʻAmelika ma ʻAmelika ʻĀkau.
ʻO ka loaʻa ʻana o ka nui o ka wahi hou me ka liʻiliʻi o nā kamaʻāina e like me ka hiki ke lilo i kumu nui o ka manaʻo Zionist a me ka neʻe ʻana mai kona hoʻomaka ʻana. Ua hoʻopau ke aupuni Pelekāne i kekahi lawe ʻāina koʻikoʻi (emi iho ʻeono pakeneka ʻO nā ʻāina o Palesetina aia ma lalo o ka Zionist nona ka makahiki 1948). Akā ma ka ʻāina kēlā kūʻai ʻia e ka poʻe Zionist, ma muli o ke kūʻai ʻana mai ka poʻe Palestinian elite a nā mea ʻāina ʻole e noho ana ma waho o Palesetine, ua hoʻomaʻemaʻe ʻia ka poʻe mahiʻai kūloko me ka ʻae ʻia e nā luna Pelekane.
Ua hoʻomaka ke alakaʻi Zionist i ka hoʻolālā ʻana i ka hoʻomaʻemaʻe lāhui o Palesetina i Pepeluali 1947 a ua hana ʻia nā hana mua i hoʻokahi makahiki ma hope mai ma lalo o nā ihu o nā mana kauoha Pelekane.
Pono ke alakaʻi Zionist e holo wikiwiki i kāna mau hana hoʻomaʻemaʻe lāhui e kūʻē i ka Palestinians i Pepeluali 1948, e hoʻomaka ana me ka hoʻokuke ikaika ʻana o ʻekolu kauhale ma kahakai ma waena o Jaffa a me Haifa. Ua hoʻomaka mua ka US a me nā lālā ʻē aʻe o ka UN e kanalua i ka naʻauao o kahi hoʻolālā ʻāpana a ʻimi i nā hopena ʻē aʻe. ʻO ke Keʻena Moku'āinaʻo US manaʻoʻia he ʻelima mau makahiki mālama mālama honua ma luna o Palestine i mea e hāʻawi ai i manawa hou no nā kūkākūkā hou.
Nā ʻike ma ka honua
No laila, ʻo ka mea mua a ke alakaʻi Zionist i hana ai, ʻo ia ka hoʻokumu ʻana i nā ʻoiaʻiʻo ma ka honua ma mua o ka pau ʻana o ke kauoha (ma ka 15 Mei 1948). ʻO ia ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i nā Palestinians mai na wahi i hookaawaleia e ka UN no ka mokuʻāina Iudaio a me ka lawe ʻana i nā kūlanakauhale he nui o Palesetina.
ʻAʻole hoʻokūkū pūʻali koa ka Palestinians no nā pūʻulu paramilitary Zionist. Ua hōʻea mai kekahi mau mea manawaleʻa Arab, akā hiki iā lākou ke hana liʻiliʻi e pale aku i ka poʻe Palestinian mai ka hoʻomaʻemaʻe lāhui. Ua kali ka honua Arab a hiki i ka 15 Mei ma mua o ka hoʻouna ʻana i nā pūʻali i Palesetina.
ʻO ka pale ʻole ʻana o ka Palestinians ma waena o 29 Nowemapa 1947 (i ka wā i ʻae ʻia ai ka ʻōlelo hoʻoholo o ka UN) a me 15 Mei 1948 (ʻo ka lā i pau ai ke kauoha a hōʻea mai nā ʻāpana mai nā mokuʻāina Arab e hoʻāʻo e hoʻopakele i ka poʻe Palestinians) ʻaʻole ia he ʻoiaʻiʻo wale nō. Hoʻopiʻi nui ia i ka ʻōlelo nui ma ka ʻIseraʻela propaganda e pili ana i ke kaua - ua lilo ka Palestinians i mau mahuka no ka mea ua hoʻouka ka honua Arab iā Palestine a haʻi iā lākou e haʻalele; he moʻolelo i ʻae ʻia e nā poʻe a puni ka honua i kēia lā.
Wahi a kēia moʻolelo, inā i hōʻole ka honua Arab mai ka hoʻouka ʻana i ka ʻIseraʻela, ua pakele paha ka poʻe Palestinian i ka hopena o ka puʻuhonua a me ka lawe pio ʻana.
Ma kahi kokoke i ka hapaha miliona o ka Palestinians i mahuka ma mua o 15 Mei 1948 a ua hoʻouna aku kahi honua Arab i kona mau pūʻali e ho'āʻo a hoʻopakele i nā poʻe ʻē aʻe.
Aneane pau loa na Palesetina e noho ana ma Haifa a me Jaffa i ka hoopauia mai ko lakou mau home a ua pau loa na kulanakauhale o Bisan, Safad a me Acre. Ua like ka hopena o nā kauhale a puni lākou. Ma na wahi e pili ana i na pali komohana o na mauna o Ierusalema, ua hoomaemae ia na kauhale he umi, a i kekahi manawa, wehe ʻia ma Deir Yassin ma ka lā 9 ʻApelila 1948, ua hui pū ʻia nā kipaku ʻia me nā pepehi kanaka.
ʻO nā hana ʻino loa o ka ʻIseraʻela
ʻO ke komo ʻana o nā pūʻali Arab - ʻAigupita, Suria, Ioredane a me Lebanona - i Mei 1948 i lilo i mea paʻakikī koʻikoʻi i ka mokuʻāina hou o ka ʻIseraʻela. Akā, i kēlā manawa, ua hoʻonui nui ʻia ka pūʻali koa o ke kaiāulu Iudaio (me ke kōkua ʻana o nā mea kaua mai ka ʻaoʻao Hikina i kūʻai ʻia, me ka ʻae Soviet, mai Czechoslovakia, nona ka nui o nā mea kaua o ke Kaua Honua II i waiho ʻia e nā pūʻali koa Kelemania a me Rusia. (Ua hoʻokuʻu ʻo Beretania a me Palani i nā lako lako kaua i nā ʻaoʻao a pau e pili ana ia manawa.)
ʻO ka hopena, ua hiki i nā pūʻali koa ʻIseraʻela ke hoʻokō i nā misionari ma nā ʻaoʻao ʻelua: ʻo ka mua, kūʻē i nā pūʻali Arab; a, ʻo ka lua, ma ka hoʻomau ʻana i kāna hana hoʻomaʻemaʻe lāhui, e ʻimi ana i ka hapa nui o nā wahi i hāʻawi ʻia e ka ʻōlelo hoʻoholo hoʻokaʻawale UN i ka mokuʻāina ʻo Arab.
ʻO ka hana ma Galilaia luna i hoʻopaʻa ʻia i kekahi o nā hana ʻino loa i hana ʻia e ka pūʻali koa ʻIseraʻela i ka wā o ka Nakba: ʻo kekahi ma muli o ke kūʻē ikaika o ka poʻe i ʻike mua i ka hopena e kali nei iā lākou ma lalo o ka noho ʻana o ka ʻIseraʻela; a ʻo kekahi ma muli o ka luhi o nā pūʻali noho, ka poʻe i hoʻokuʻu i nā mea hoʻoweliweli mua ma ke ʻano o kā lākou mālama ʻana i ka lehulehu kanaka.
ʻO ka ʻōlelo mai ka honua iā ʻIseraʻela ʻo ia ka ʻae ʻia o ka hoʻomaʻemaʻe lāhui o Palesetina - i uku no ka Holocaust a me nā kenekulia o ka antisemitism ma ʻEulopa
I ka pepehi kanaka ma al-Dawayima, kokoke iā Heberona, i ka lā 29 ʻOkakopa 1948, ua manaʻo ʻia he 455 ka poʻe Palestine, ʻo ka hapalua o lākou nā wahine a me nā keiki, i pepehi ʻia e nā koa ʻIseraʻela.
ʻElua mau wahi o ka mōʻaukala Palestine i pakele i ka hopena o ka hoʻomaʻemaʻe lāhui. ʻO ka wahi i kapa ʻia ʻo West Bank ua lawe ʻia ʻo ia me ka ʻole o ka hakakā ʻana e nā pūʻali Jordanian a me Iraqi. ʻO kēia kahi ʻāpana o kahi ʻaelike maʻamau ma waena o ʻIseraʻela a me Ioredane i mea e hoʻihoʻi ai i kēia hoʻohui ʻana, e pāʻani ʻo Ioredane i kahi ʻoihana koa liʻiliʻi i ka hoʻoikaika Arab holoʻokoʻa e hoʻopakele iā Palestine.
Eia naʻe, ma lalo o ka hoʻoikaika ʻana o ka ʻIseraʻela ma hope o ke kaua, ua ʻae ʻo Ioredane, i ka wā o ke kūkākūkā armistice, kahi ʻāpana o ka mea i manaʻo ʻia ʻo ia ke West Bank. Kapa ʻia kēia wahi ʻo Wadi Ara, e hoʻopili ana i ke Kaiwaenahonua a me ka moku ʻo Jenin.
Ua pilikia kēia hoʻohui ʻāina i kahi mokuʻāina colonial e like me ʻIseraʻela. ʻO ka loaʻa ʻana o ka ʻāina ʻoi aku ka nui o nā Palestinians ma ka mokuʻāina Iudaio. No laila, ua hana ʻia nā hana hoʻomaʻemaʻe lāhui liʻiliʻi, i emi ka heluna o ko Palesetina e noho ana ma Wadi Ara.
ʻO kēia pilina ma waena o ka honua a me ka lāhui kanaka i alakaʻi i ke kuhina nui mua o ka ʻIseraʻela, ʻo David Ben-Gurion, e hōʻole i ka hoʻoikaika ʻana mai kāna mau pūkaua e noho ma West Bank (e lilo kēia mau generals i poʻe kālai'āina e koi ana i ka lawe ʻana i ka West Bank i ke kaua o 1967 a. e uku no ka "hewa" o ka noho ʻole ʻana ma 1948).
Ke hoʻomau nei ʻo Nakba
Ua haʻalele hoʻokahi ʻo ʻIseraʻela i kahi wahi ʻē aʻe, i kapa ʻia ʻo Gaza Strip. He ʻāpana ʻāpana ia o ka ʻāina i hana ʻia e ka ʻIseraʻela ma ke ʻano he waihona nui no nā haneli haneli o ka poʻe mahuka i hoʻomaʻemaʻe ʻia mai ka ʻaoʻao hema o Palesetina a ua ʻae ʻo ʻAigupita e mālama iā ia ma ke ʻano he pūʻali koa.
Ma nā wahi i hoʻoneʻe ʻia o nā kauhale Palestine, ua kūkulu ʻo ʻIseraʻela i nā hale noho (e hoʻohana pinepine ana i ka huaʻōlelo Hebera o ka inoa Arabic - no laila ua lilo ʻo Saffuriya i Tzipori a ua lilo ʻo Lubya i Lavi) a i ʻole i kanu i nā paka, e hoʻāʻo ana e holoi i kekahi ʻano o ka moʻomeheu, ke ola a me ke kaiāulu i luku ʻia i loko. ʻeiwa mahina i ka makahiki 1948.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai