Israel-Palestinan eta Turkiako Kurdistanen kazetari eta ekintzaile politiko gisa lan egiteak aukera eman dit bi eremuetan izandako borroken arteko antzekotasun eta desberdintasun batzuk baloratzen hasteko. Palestinako lurralde okupatuetan egon nintzen azken asteek gaiari buruzko hausnarketa gehiago eman zidaten.
Turkiaren eta Israelen arteko paralelismoak zailak dira galtzen. Turkiako Errepublikaren konstituzioak berak diskriminazio-ezaugarri toxikoak ditu, turkiarrak gutxiengo etnikoen aurrean pribilegioak dituen bitartean, Israelgo sistema judizialak (Israelek ez du konstituziorik) juduak pribilegioak ez diren juduak baino. Estatu hauen desberdintasun-printzipioa islatuz, bi herrialdeek ahalegin handia egin dute Turkiaren eta Israelen kontrol osoko eremuetan bizi diren beste herrien emantzipazioa saihesteko ahalegin handietan.
Turkiako egungo konstituzioak, 1982an junta militar batek idatzia, dio errepublikako herritarrak "Turkiar nazioko" kide baino ez direla –Turkiaren mugen barruan bizi diren gutxi gorabehera 15 milioi kurduen ezaugarria ez dela ondo etorri. Konstituzioaren 10. artikuluak, adibidez, nazio turkiarra deitutakoa azpi-entitateetan banatzea debekatzen du, zer esanik ez, turkiar nazioa zatiezina delako. Beste era batera esanda, Turkian gutxiengo etnikoen existentziaren nozio hutsa Konstituzioaren aurkakotzat har daiteke.
Bi estatuak oso militarizatuta daude eta bi estatuek "terrorismoaren kontrako" legedi zabala dute, maiz erabiltzen den tresna indarkeriarik gabeko antolakuntza politikoa menperatzeko, egoera zalantzan jartzen duena. Bi herrialdeek ohiko urraketa izugarriak egin dituzte Genevako Hitzarmenen eta bi gobernuek uko egiten diote aurreikuspenik nazioarteko zuzenbidearen urraketa nabarmenak egin dituzten estatuko langileei erantzukizunak ezartzeari.
Israelgo juduen lidergo politikoaren arrazismoa eta nazionalismoa poliki-poliki aitortzen ari den gertakari gisa agertzen ari da, hala ere, bai Turkiako buruzagiak bai publiko orokorrak mendebaldeko askoren artean agian hain ezaguna ez den jingoismo zitala gordetzen dute. Kontuan izanda PKK kurduen eskubide politiko eta kulturalen alde egiten duen erakundea dela eta Estatu Islamikoa takfiri mertzenario entitate hedatzaile bat dela, inkesta 2014 amaieratik deigarriak diren emaitzak agerian uzten ditu. Turkiarren % 43.7k PKK Estatu Islamikoa baino arriskutsuagoa dela uste du, eta % 41.6k Estatu Islamikoa PKK baino arriskutsuagoa dela.
Turkiako kurduen emantzipazioaren aldeko borrokek eta Israel-Palestinako palestinarrenek historia luzea eta gorabehera asko dituzte. Hori esanda, borroka horien egungo egoera guztiz bestelakoa da.
Turkian, mugimendu kurdua gidatzen duten erakunde nagusiak Kurdistango Langileen Alderdia (PKK) eta Herrien Alderdi Demokratikoa (HDP) dira. Lehena hiru hamarkada baino gehiago daramatza Turkiarekin gatazka armatu batean sartuta dagoen erakunde politiko-militarra. Azken hau Turkiako hauteskunde-atalasea gainditzeko gai izan den alderdi politikoa da, azken parlamentuko hauteskundeetan botoen %12 baino gehiago lortuz.
Turkiako eremu kurduetako hainbat tokitan lan egin ostean, bi erakunde hauek masa mugimendu zabala osatzen dutela izan zen, bai Turkian, bai diasporan, milioika laguntzaile aktibo dituena. PKKren barne botere-egitura erabakiak hartzeko deszentralizatuaren adibide ia ez den arren, erakundearen agenda kontu handiz landu da herrialdeko kurdu eremuetako hainbat komunitate kurdurekin lankidetza estuarekin eta, horregatik, erakundeak eta bere agendak izugarri gozatzen dute. Turkiako populazio kurduen arteko laguntza.
HDP alderdi politikoa bezain masa mugimendua da. Gainera, ez da soilik "kurduen aldeko" alderdi bat, plataforma inklusibo, kulturaniztun eta ezkertiar bat bultzatzen duen alderdia baizik. Alderdi horrentzat, Turkia bezalako herrialde batean botoen % 12 baino gehiago lorpen harrigarria da.
Salbuespenezko ingurune etsai batean jarduten duten arren, guztiz posiblea da, baita litekeena ere, datozen urteetan PKK eta HDP-k herrialdeko konstituzioaren eta kultura politiko zabalagoaren erreforma aspalditik babestea lortzea. Askotan gertatzen da zenbat eta jende gehiago mobilizatu kausa jakin baten alde egiteko, orduan eta litekeena da azkenean gailentzea, arerioa estatu aktore zapaltzaile eta boteretsua denean ere.
Palestinan, halako aurrerapauso bat ez da hain hurbila. Palestinako lurralde okupatuetan egin dudan azken egonaldiak froga anekdotiko gehiago eman dit, Israelek antolatzaile politiko palestinarren aurkako errepresioak benetan eragin duen zorigaiztoaren gainean. Israelgo okupazioaren aurkako erresistentzia mota ezberdinen poltsiko ikusgarri ugari daude, baina gaur egun ez dago Palestinako masa mugimendurik ongi koordinaturik ehunka mila partaide aktibo dituen.
Hamarkadetan zehar, PLO palestinarren benetako ordezkari gisa zegoenean, nazioarteko komunitateko estatu esanguratsuenak Israelekin elkarlanean aritu ziren palestinarren edozein autodeterminaziorako aukerak zapaltzen. Azken urteotan bakarrik lortu du Palestinako arrazoiak laguntza zabalagoa EBn eta AEBetan. Hori gutxiegi berandu dela esatea gehiegizkoa izan daitekeen arren, ziur aski hain da berandu non lurralde okupatuetan herrian oinarritutako antolakuntza politikoaren bultzada behera egin duela.
Turkiako kurduen guduak nahiko laguntza gutxi izan du kanpotik. PKK EBk, AEBek eta NATOk kriminalizatu dute eta jarraitzen du. Turkia EBren zein AEBen (eta NATOren eragin handiko estatua, noski) aliatu garrantzitsua da. Hori guztia esanda, Turkiako kurduen herri-oinarritutako egitura politikoen sendotasunak ahalbidetu du ezer nabarmena ez den zerbait, hots, Ankara, azkenean, kurduei eskubide osoak ematera behartuta egongo dela.
Palestinako borrokarako etorkizuna zer den, ordea, ez dago guztiz argi. PKK-HDP-ren baliokide palestinar bat sortuko al da edo Israelek eta bere Palestinako Agintearen kolaboratzaileek lortuko dute Palestinako politika aldatzea lehen Intifadaren masa-mugimendu inspiratzailetik politideko kasu azterketa izatera?
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan