Σε συνομιλία το 2020 με τον ομότιμο καθηγητή του Πρίνστον, Ρίτσαρντ Φολκ, μου είπε ότι ιστορικά, τα αποικισμένα έθνη που κέρδισαν τον πόλεμο της νομιμότητας κέρδιζαν πάντα την ελευθερία τους.
Η Παλαιστίνη είναι απίθανο να είναι η εξαίρεση. Ο πόλεμος της Γάζας, ωστόσο, έρχεται αντιμέτωπος με μια άνευ προηγουμένου πρόκληση, ειδικά όσον αφορά τη σχέση των κυβερνήσεων με το διεθνές δίκαιο, τις υποχρεώσεις τους έναντι των διεθνών θεσμών, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και άλλα.
«Η κυβέρνηση δεν είναι νόμιμη εκτός και αν διεξάγεται με τη συγκατάθεση των κυβερνώμενων», ο Άγγλος φιλόσοφος Τζον Λοκ είπε τον 17ο αιώνα. Αυτό δεν είναι μια απλή θεωρία, και θα είναι πάντα εφαρμόσιμη.
Η συναίνεση, ωστόσο, δεν αντικατοπτρίζεται πάντα με τη μορφή διαφανών και δημοκρατικών εκλογών. Η νομιμότητα και η πίστη στις κυβερνήσεις μπορούν να εκφραστούν και με άλλους τρόπους. Όσοι δεν σέβονται αυτό το αξίωμα θα μπορούσαν εύκολα να βρεθούν εμπλεκόμενοι σε πολιτικές αναταραχές και βίαιες εξεγέρσεις που προκύπτουν από τη λαϊκή διαφωνία.
Για να διατηρηθεί ένας βαθμός διεθνούς συναίνεσης, τα Ηνωμένα Έθνη ήταν ιδρύθηκε το το 1945. Ήταν προφανές, από την αρχή, ότι ο ΟΗΕ δεν αντανακλούσε πραγματικά τις καθολικές επιθυμίες όλων των ανθρώπων. Αντίθετα, δομήθηκε με βάση ένα ιεραρχικό παράδειγμα εξουσίας, όπου οι νικητές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αναδείχθηκαν ως κύριοι, αναθέτοντας στους εαυτούς τους δικαιώματα αρνησικυρίας και μόνιμη συμμετοχή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Όσο για τους δουλοπάροικους, τους ανατέθηκαν πολύ λιγότερες επακόλουθες έδρες στη Γενική Συνέλευση.
Τα Ηνωμένα Έθνη παρείχαν την απόλυτη ελάχιστη πλατφόρμα διεθνούς νομιμότητας, αλλά η άνιση δομή του πυροδότησε μια ακόμη σύγκρουση, που εκφράστηκε με τα λόγια του Βρετανού μελετητή Adam Groves, ο οποίος περιγράφεται το «προνομιακό καθεστώς των μόνιμων πέντε» στο ΣΑΗΕ όχι μόνο «ως δυτικοκεντρικό λείψανο του παρελθόντος, αλλά χειρότερα, ως μέσο για τις δυνάμεις του status quo να περιορίσουν την επιρροή και την ανάπτυξη άλλων κρατών».
Για να επιβιώσουν της ανισότητας του νέου διεθνούς συστήματος, μικρότερες χώρες συνεργάστηκαν για να δημιουργήσουν εναλλακτικούς, αν και μικρότερους, πολιτικούς φορείς εντός των μεγαλύτερων θεσμών. Χρησιμοποίησαν τον μεγάλο αριθμό τους για να ξεπεράσουν τη συγκεντρωμένη δύναμη στα χέρια των λίγων. Εκμεταλλεύτηκαν κάθε περιθώριο για να εκπροσωπήσουν τα δικαιώματα των φτωχότερων και πιο καταπιεσμένων εθνών του κόσμου.
Το Κίνημα των Αδεσμεύτων (NAM), ιδρύθηκε το το 1961, ήταν ένα από τα πολλά παραδείγματα που λειτούργησε ως, αν και σε σχετικούς όρους, μια ιστορία επιτυχίας.
Όλα αυτά τα χρόνια, οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους διαμόρφωσαν τη δική τους εκδοχή της «νομιμότητας» με τον τρόπο που ερμήνευαν το διεθνές δίκαιο, με τον τρόπο που ασκούσαν βέτο στα ψηφίσματα του ΟΗΕ όποτε αυτό δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους και με τον τρόπο που απομόνωσαν τα προκλητικά μέλη.
Κατά τη Σοβιετική εποχή, ο ΟΗΕ και οι σχετικοί θεσμοί του φαινόταν ονομαστικά ισορροπημένοι, καθώς ο κόσμος ήταν, πράγματι, χωρισμένος μεταξύ Ανατολής και Δύσης, γεγονός που έδωσε στο NAM και σε άλλους κυρίως παγκόσμιους οργανισμούς και συμμαχίες του Νότου μεγαλύτερη πολιτική αξία.
Τότε, η οικονομική δύναμη της Κίνας δεν της επέτρεψε να επιβάλει την εκδοχή της νομιμότητάς της στον υπόλοιπο κόσμο.
Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το σοβιετικό μέτωπο συνετρίβη στις αρχές της δεκαετίας του 1990, καταρρίπτοντας ένα παράδειγμα ισχύος που επέτρεπε στη Μόσχα να διατηρήσει μια πράξη εξισορρόπησης. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα ανέβηκε στην ισχύ, αποκτώντας σιγά-σιγά μεγαλύτερη επιρροή, άρα νομιμοποίηση από χώρες που αναπτύχθηκαν εξαρτώμενες από την κινεζική οικονομική μηχανή.
Μια άλλη στροφή βρίσκεται σε εξέλιξη. Όταν κάποιος ακούει τις παθιασμένες ομιλίες Ρώσων, Κινέζων, Βραζιλιάνων, Νοτιοαφρικανών, Ιρλανδών, Αιγυπτίων, Σαουδικών και ΗΑΕ εκπροσώπων, μπορεί να δει ότι η διεθνής συναίνεση συγχωνεύεται έντονα γύρω από τη νομιμότητα των διεθνών και ανθρωπιστικών νόμων, όχι μόνο σχετικά με τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα, αλλά και σε άλλα ζητήματα διεθνούς ειρήνης και δικαιοσύνης.
Ωστόσο, όταν η πρέσβειρα των ΗΠΑ, Linda Thomas-Greenfield, σήκωσε το χέρι της για τέταρτη φορά, στις 20 Φεβρουαρίου, ρίχνει άλλο ένα βέτο, απορρίπτοντας έτσι το κάλεσμα της Αλγερίας για άμεση ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, ένας άλλος πυλώνας της διεθνούς νομιμότητας κατέρρευσε.
Ακόμη και στο ICJ, όταν όλος ο κόσμος υποστήριξε την ελευθερία της Παλαιστίνης, οι ΗΠΑ αντιτάχθηκαν. «Το Δικαστήριο δεν πρέπει να διαπιστώσει ότι το Ισραήλ είναι νομικά υποχρεωμένο να αποσυρθεί αμέσως και άνευ όρων από τα κατεχόμενα εδάφη», δήλωσε ο εν ενεργεία νομικός σύμβουλος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Βίσεκ. είπε στις 21 Φεβρουαρίου.
Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ΗΠΑ έχουν καταφύγει σε αυτούς τους διάφορους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του ΔΠΔ, του οποίου οι ΗΠΑ δεν είναι καν μέλος, για να εξορθολογίσουν τις ενέργειές τους στο Ιράκ, στη Σερβία, στη Λιβύη, στην Ουκρανία και σε πολλές άλλες περιοχές συγκρούσεων.
Θα υπάρξουν συνέπειες σε όλα αυτά και τα επόμενα χρόνια θα αποδείξουν ότι η κρίση στη διεθνή νομιμότητα, που προκύπτει από την κατάχρηση εξουσίας, δύσκολα θα διορθωθεί με επιφανειακές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Το πρόβλημα είναι τώρα πολύ πιο βαθύ και καταστροφικό, και το τίμημα είναι απλά πολύ υψηλό για να το αντέξουμε.
Η στρατιωτική ισχύς από μόνη της δεν είναι αρκετή για οποιαδήποτε χώρα να αποκτήσει και να διατηρήσει τη νομιμότητά της. Ούτε η οικονομική επιρροή ούτε η έξυπνη διπλωματία. Για να διατηρηθεί η νομιμότητα, απαιτούνται πολλά περισσότερα από αυτό, ξεκινώντας από την πολύ βασική προϋπόθεση ότι το πνεύμα του διεθνούς δικαίου δεν είχε σκοπό να παρατείνει τον πόλεμο, αλλά να τον τερματίσει.
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά