Keçən bazar, dekabrın 6-da keçirilən parlament seçkilərində çavizm ciddi zərbə aldı. Zərbənin gücü elədir ki, hərəkat hələ də sarsılır. Demokratik Birlik Dəyirmi Masa (MUD) adlanan seçki blokunda sərbəst şəkildə təşkil olunmuş Venesuela müxalifəti Milli Assambleyadakı yerlərin əksəriyyətini deyil, həm də referendumların keçirilməsi, konstitusiya islahatının başlanması və məhkəmə orqanının yenidən təşkili üçün lazım olan çoxluğu əldə etdi. . Çox güman ki, ağır və bəlkə də fəlakətli olan bu uğursuzluğun uzunmüddətli nəticələri çavist hərəkatının həm daxili nizamı qorumaq, həm də özünü yeniləmək qabiliyyətindən asılı olacaq.
Bu seçki nəticələri ilə qarşılaşan prezident Nikolas Maduro birincilər sırasındadır özünütənqid və yenilənməyə çağırmaq çavizmdə. Bu, mərhum lider Huqo Çavezin təxminən beş il əvvəl “3Rs” (Revision, Rectification, Re-impulsing) kampaniyası ilə başlamağa çalışdığı bir şeydir. Bununla belə, ciddi özünütənqid həmişə bolivar hərəkatından yayınıb. Bu, etik məsələdən çox, təşkilatlanma problemidir: kim kimə, hansı qüvvə ilə tənqid edəcək? Tarix tarazlığın çətin olduğunu göstərdi demokratiya və mərkəzi
Özünütənqid də faktlarla üzləşməli və onları qərəzsiz şərh etməlidir. Əsas fakt budur bazar günü Seçkilərdə çoxlu iştirak edən seçicilər Chavizmdən iki milyon daha çox müxalifət blokunu seçdi. Bunun səbəbi, Prezident Maduro-nun dediyi kimi, Venesuelaya qarşı “iqtisadi müharibə” gedir və onun hökumətinə qarşı? Ən yaxşı halda izahat qisməndir. Salvador Allendenin Çilisinə və ya İnqilabçı Kubaya qarşı aparılan kimi iqtisadi müharibənin uğurlu olması mütləq deyil. Əgər Kuba 50 ildən çox müqavimət göstəribsə və daha az resursla, Venesuela hökumətinin öz iqtisadi müharibəsi qarşısındakı davranışı səhv olmalıdır. Əsas amil, şübhəsiz ki, hökumətin iqtisadi təcavüzlərlə bağlı daim xəbərdarlıq etməsinə baxmayaraq, onlara qalib gəlmək üçün heç vaxt ardıcıl strategiya təklif etməməsidir. Bu, düşməni dəqiq müəyyənləşdirmək, onun qərargahını tapmaq və sonra strateji qələbəyə nail olmaq üçün tədbirlər təşkil etmək demək olardı.
Maduronun belə bir strategiya təklif etməməsi, çox güman ki, bir çox işçi sinfi seçicilərinin, o cümlədən Karakasın məşhur 23 Enero barrio kimi tarixən şavist sektorlarında olan seçicilərin keçən bazar günü Çavizmə qarşı səs verməsinin əsas səbəbidir. Venesuela xalqı 2002-3-cü illərdə neftin dayandırılması, lakin rəhbərliyin strateji planı olmadığı üçün sonu görünməyəndə, liderlərin etibarlılığı və ardıcıllarının imanı qoruyub saxlaması demək olar ki, mümkün deyil.
Qarşıdan gələn il ərzində Venesuelanın struktur xarakterli və qlobal iqtisadi böhranla çox əlaqəsi olan ciddi iqtisadi problemləri, Demokratik Dəyirmi Masanın onların lehinə səsvermənin sürətli həllinə gətirib çıxaracağına dair yalan vədlərinə baxmayaraq, davam edəcək. Bu o deməkdir ki, 2016-cı il iqtisadi çətinliklərin davam etməsinə kimin cavabdeh olması ilə bağlı diskursiv mübarizə ilə yadda qalacaq – güclərin bölünməsi vəziyyətində. Burada çavizm bir dezavantajla başlayacaq, çünki son səsvermənin nəticəsi göstərdiyi kimi, hazırda məsuliyyət daşıyır. Bununla belə, müxalifətin yalan vədləri üzə çıxdıqca – daxili parçalanma və uyğunsuzluqla yanaşı, onun dərin faşist və soyqırım meylləri haqqında heç nə demirəm – o, kütlələr tərəfindən daha çox diqqət və tənqidə məruz qalacaq.
Çavizm özünün ən qiymətli nailiyyətlərini və irsini qoruyub saxlamağa çalışmalıdır. Bunlara hamısı hücuma məruz qalacaq sosial proqramlar və genişləndirilmiş demokratiya daxildir. Bununla belə, ideyalar və siyasi nümunə də bir o qədər vacibdir. Çavist irsi dünya miqyasında insanları ruhlandırmaqda davam edərsə, bunların yüzlərlə güzəşt və geri çəkilmə nəticəsində dəfn edilməsinə icazə verilməməlidir. Son kampaniya Çavizmin acınacaqlı müştəri təcrübələri (telefon və avtomobil vermək) və qorxu kampaniyası (“sağçılar evinizi və kompüterinizi alacaq”) ilə məşğul olduğunu gördü. Yadda saxlamaq lazımdır ki, müxalifət və imperializm təkcə çavizmi meydanda məğlub etmək deyil, həm də onun irsini silmək istəyir. Avropa sosialist hərəkatlarının əvvəlcə “sosial-demokratik”, sonra isə nə sosialist, nə də demokratik olması zamanı olduğu kimi, sonuncuya hərəkatın involyasiyası ilə nail olmaq daha yaxşıdır. Bu səbəbdən, çavistlər dövlət hakimiyyətini itirmək riski olsa belə, belə degenerasiyaya qarşı durmağa çalışmalıdırlar.
Chris Gilbert Universidad Bolivariana de Venesuela-da siyasi elmlər professorudur.
ZNetwork yalnız oxucularının səxavəti hesabına maliyyələşdirilir.
ianə vermək
1 Şərh
Venesuelanın nəticələri, şübhəsiz ki, oxşar problemlərlə üzləşən Kuba üçün də yaxşı deyil.