Dekabrın 5-də Çikaqo Respublikası Pəncərələr və Qapılar zavodunun fəhlə işğalı çoxları üçün sürpriz ola bilər. Ancaq çox qaranlıq iqtisadi üfüqlə üzləşən ABŞ işçiləri üçün - Çikaqoda oturma tətili korporativ yardımlardan və iş yerlərinin itirilməsindən bezmiş işçilər arasında bir qığılcım alovlandırdı. Böyük maliyyə böhranı, kütləvi işdən çıxarmalar və dərinləşən iqtisadi tənəzzülün ortasında işçilərin hüquqlarını müdafiə etmək üçün birbaşa hərəkətə keçmək üçün çox az başqa variantı qalır.
Çikaqoda bir qrup işçi qəfil işdən çıxarıldıqdan sonra işdən çıxma müavinəti və müavinət tələb etmək üçün zavodunu ələ keçirməyə qərar verdi. İşğal zamanı zavodun içərisində 50 işçi fırlanır - qatlanan stullarda möhkəm oturaraq və indi sakit olan mexanizmlərə qulluq edirdi. Kənarda tərəfdarlar və həmkarlar ittifaqı üzvləri Çikaqodakı oturaq tətillə həmrəylik nümayiş etdirərək "Bank of America girov götürür, işçilər satılıb" yazılı pankartlar daşıdılar.
Çikaqo Respublika Pəncərələr və Qapılar zavodunun işçiləri ABŞ-ın tənəzzülü zamanı iş yerlərini itirməyə hazırlaşan milyonlarla insana nümunə göstərirlər. Onlar Wall Street üçün təcili yardım planlarını ədalətsiz hesab edən və nəticədə işləyən Amerikaya zərər verən işçilərin səsidir. Wall Street-də qalib gələnlərdən biri, ABŞ-ın ikinci ən böyük bankı və hökumətin banklar üçün xilasetmə planından əsas faydalanan Bank of America, Respublika Pəncərələri və Qapıları şirkətinə şirkətin 1.5 işçiyə borclu olduğu 200 milyon dollar borc verməkdən imtina etdi. işdən çıxma və məzuniyyət haqqı.
Dünya Sənaye İşçilərinin təşkilatçısı Daniel Qross deyir: "Birləşmiş Ştatlarda milyonlarla işçi iş yerlərindən qovulduğunu və ya iş saatlarının azaldığını görür. Onların əksəriyyəti rəhbərlik tərəfindən sadəcə xalçanın altına süpürülür". ABŞ-da işsizlik səviyyəsi 15-ci ildə indiyədək təxminən 1.9 milyon iş yerinin itirilməsi ilə son 2008 ilin ən yüksək səviyyəsinə çatmışdır. İqtisadiyyatın qarşıdakı aylarda heç bir sağalma əlaməti göstərmədiyi bir şəraitdə, ədalətsiz işdən çıxarılmalar və saxta maliyyə yardımları sadəcə olaraq saman çöpü ola bilər. dəvə arxası. Qross davam edir, "Respublika Pəncərələri və Qapıları işçiləri də bu yolu gedəcəkdilər. Amma bunun əvəzinə sadə, zərif addım ataraq, oturub fabriklərini işğal etdilər."
İşçi peşələri sənaye inqilabının başlanğıcından işçilərin acınacaqlı iş şəraitindən, təhlükəli iş yerlərindən və işdən çıxarılmalardan müdafiə strategiyası kimi istifadə edilmişdir. Latın Amerikasında işçilər fabrik işğalından təkcə tələblərini eşitmək üçün deyil, həm də işçilərin özünü idarə etməsini praktikada tətbiq etmək üçün istifadə ediblər.
Argentina işçiləri səkkiz il əvvəl, 2001-ci ilin dekabrında ölkənin ən pis maliyyə böhranı zamanı analoji böhran yaşadılar. Artan işsizlik, kapitalın qaçması və sənayenin dağılması fabriklərin ələ keçirilməsi üçün fon rolunu oynadı. İşsizlik rekord səviyyəyə çatdı – 20%-dən çox işsiz və əhalinin 40%-i adekvat iş tapa bilmir. Nəticədə yüzlərlə fabrik və müəssisələr fəhlələr tərəfindən zəbt edildi. Əksər hallarda işçilər ödənilməmiş maaş, işdən çıxma haqqı, sosial təminat və vaxtı keçmiş məzuniyyət vaxtını tələb etmək üçün iş yerlərini tuturlar. Bir çox hallarda işğal, sahiblərin maşınları və qalan ehtiyatları sonradan satmaq üçün sındıra bilməyəcəyinə zəmanət idi. Lakin onların iş yerlərini qorumaq üçün tələbləri durmadan artırdı. Müdirlərin işçilərə borclarını ödəmək üçün geri qayıdacaqlarına ümidi az olan işçilər, heç bir patron və ya sahibi olmadan istehsala başlamaq planlarını hazırladılar.
Argentinanın 10,000 işçisi olan fabriklərində 200-dən çox işçi çalışır. Bu bərpa olunmuş müəssisələrin bir çoxu indi çıxarılma təhlükəsi ilə üz-üzədir. Argentinalı fəhlələrin işğal etdiyi fabriklərdəki işçilər tez-tez deyirlər ki, onlar müdirlərin etməkdə maraqlı olmadığı işləri yerinə yetirirlər, iş yerləri yaradırlar və cəmiyyət üçün istehsal edirlər.
ABŞ-dakı mövcud iqtisadi böhranı düşünərək, müdiri olmayan bir çox argentinalı işçi ABŞ işçilərinin nə vaxt onların izi ilə gedəcəklərini maraqlandırır. Noyabr ayında bərpa olunan müəssisələrə dair panel müzakirəsində, fəhlənin idarə etdiyi Chilavert mətbəəsində işçi Ernesto Qonzales bu sualı verdi. "Təsəvvür edin ki, Detroitdə General Motors işçilərinin nəzarəti altında olsaydı... biz dünyanı dəyişə bilərdik. Əgər bu, dünyanın əks ucunda baş verərsə, niyə də olmasın?"
Amerikanın Detroitdəki avtomobil istehsalçılarının fəhlə kooperativləri kimi istehsal etməsi ideyası çılğın yuxu kimi görünə bilər. Buenos-Ayresdə çap fabrikində işləyən bir Chilavertdə işləyən Qonzales üçün bu xəyal reallıqdır. 2001-ci ildə Cənubi Amerika ölkəsinin maliyyə böhranı zamanı o, iş yerini tutdu və o və işçi yoldaşları hüquqi tanınma qazanana qədər mübarizə apardı.
Lakin avtomobil istehsalçısı GM-in 15 milyard dollarlıq təcili krediti səbirsizliklə gözlədiyi Detroit deyildi. İşçilər 1930-cu illərin oturaq tətillərindən sonra ABŞ-ın ilk fabrik işğallarından birində Haymarket şəhidlərinin evi və radikal həmkarlar ittifaqının mərkəzi olan Çikaqodakı fabrikini işğal etdilər.
Həm Çikaqodakı Pəncərələr və Qapılar işğalı, həm də Argentinanın işçi fabrikinin ələ keçirilməsi işçilərin öz hüquqlarını müdafiə edən və öz müqəddəratlarını ələ keçirmə strategiyasını əks etdirir. Çətin vaxtlar çıxılmaz tədbirlər tələb edir - ABŞ-da işçilər nəhayət ayağa qalxır. "[Çikaqoda oturaq tətilin] nəticəsi həyəcanlandırıcı oldu" dedi Qross. "Ölkədə işçilər həmrəylik ifadə edirlər və insanların öz iş vəziyyətləri baxımından fikirlər yayılır." Zamanın dəyişdiyini göstərən şouda hətta seçilmiş prezident Barak Obama Respublika Pəncərə və Qapı işçilərinə dəstək sözləri göndərdi.
Bu arada, Argentinada işçilərin özünüidarəsinin ən uğurlu nümunələrindən bəziləri ciddi hüquqi hücumlarla üzləşir. Bu bərpa olunmuş müəssisələrin bir çoxu indi çıxarılma təhlükəsi ilə üz-üzədir, yerli və milli hökumət işçilərin özünüidarəsinin xeyrinə qanunlar vermək istəmir. Hotel BAUEN belə bir nümunədir. 19 mərtəbəli, 180 otaqlı mehmanxana 2003-cü ildə işçilər onu təhvil aldıqdan sonra fəaliyyət göstərir. Keçən il federal hakim BAUEN kooperativinə evdən çıxarılma barədə bildiriş verdi. Milli özgəninkiləşdirmə qanunu kooperativin son hüquqi resursu ola bilər və oradan çıxarılma bildirişi hələ də qüvvədədir.
BAUEN kooperativinin işçisi Fabio Resinonun fikrincə, dərinləşən qlobal böhran nəticəsində Argentina iqtisadiyyatında qaçılmaz iş yerlərinin itirilməsi ilə bağlı qorxular hökumətin fəhlələrin işğal etdiyi fabrikləri dəstəkləməkdən imtina etməsinə təkan verə bilər. "BAUEN-in vəziyyəti təcrid olunmuş bir proses deyil. Bu, 2001-ci ildə, işçilərin keçmiş müdirlərin boşaldığı biznesi ələ keçirdikləri zaman başlayan prosesi dayandırmaq üçün bir hücumdur. İndi qlobal böhranın səbəb ola biləcəyi ölkə üçün çox kritik bir məqamdır. Bizim gördüyümüz kimi fabriklərin bağlanması və kütləvi atəşə tutulması. Hakimiyyətdə olanların bir çoxu üçün bərpa olunmuş müəssisələrin nümunəsini götürmək əlverişli deyil, buna görə də müəssisələrin bərpasına və işçilərin özünü idarə etməsinə hücum edilir."
Argentinanın fəhlə tərəfindən işğal edilmiş fabrikləri kapitalizmin məntiqinə birbaşa meydan oxuyan ideyaları uğurla həyata keçirdilər: İşğal et, Müqavimət et, İstehsal et. Onlar demokratik iş yerləri, icma layihələri və bütün dünyada ictimai hərəkatlarla həmrəylik şəbəkələri qurmuşlar. Amma ən əsası odur ki, onlar insanların üstünə gəlir qoymağın kapitalist modelini şübhə altına alıblar. Bu, Argentina hökumətinin bir çox fəhlə öz-özünə idarə olunan fabrik və müəssisələri niyə dəstəkləmədiyinə dair ipucu ola bilər.
Bir çox həmkarlar Çikaqodakı fabrikdəki oturaq aksiya ilə Argentinanın işçi üsyanı arasında paralellər aparıblar. "Respublika Pəncərələri və Qapılarının işçi işğalı Argentinadakı işçi peşələri nümunələrindən bir çox cəhətdən fərqli olsa da, hər iki ölkədəki işçilərin düşdüyü təəccüblü oxşar vəziyyətlər və necə mübarizə apardıqları barədə düşünməyə dəyər" deyə Upsidedownworld yazdı. .org redaktoru Ben Dangl son məqaləsində. Dangl haqlıdır ki, bütün dünyada işçilər Respublika Pəncərə və Qapı işçilərinin tələblərini eşitmək üçün zavodlarını işğal etmək üçün qəbul etdikləri gözlənilməz qərardan ilhamlana bilərlər.
Çikaqodakı fabrik təkcə çətin dövrlərə açılan pəncərə deyil, həm də sıfırdan dəyişiklik qurmaq strategiyasını təklif edir. Çikaqodakı işğal domino effektini işə sala bilərmi? Argentinanın fəhlə ilə məşğul olan müəssisələri və fabrikləri, domino effekti kütləvi şəkildə hərəkətə keçərsə, dünyanın necə görünəcəyinə bir pəncərə təqdim edir. Dünya müdirlərin, iyerarxiyanın, zülmün və istismarın olmadığı bir yer olardı. Kim bilir, Çikaqodakı işğal və Argentinada fəhlə özünüidarəsinin uğuru dünyanın bu utopik xəyalın reallığa çevrilməsinə hazır olduğuna işarə ola bilər.
Mari Trigona Buenos Ayresdə yaşayan yazıçı, radio prodüseri və kinorejissordur. Onunla əlaqə saxlamaq olar [e-poçt qorunur]. Argentinanın bərpa edilmiş müəssisələri haqqında daha çox məlumat üçün ziyarət edin www.agoratv.org