Ukuphenya umnotho wezepolitiki wemibono kubalulekile ukuqonda inqubomgomo yangaphandle. Kepha labo abafuna ukudicilela phansi imibono ebucayi asevele benganakiwe akufanele bashaye indiva izinsiza ezinkulu zaseCanada, ezixhaswa kahle ngezimali, ezithuthukisa izinqubomgomo zombuso we-pro-corporate kanye ne-US.
Muva nje intatheli ephuma encwadini yesokunxele yase-Québec i-Pivot yangibuza ukuthi “Ingabe uyayithola imali lapho uxoxwa nabezindaba baseShayina njenge-CCTV noma i-CGTN?” Umbuzo ulandele umbuzo wokuthi "ungase uhlanganyele inkulumo-ze yesiShayina ngesinye isikhathi ezihlokweni ozibhalayo." Ngaphendula, “njengalapho ngike ngaxoxisana nenqwaba yezinye izincwadi, angikaze ngithole izinkokhelo ezivela ku-CGTN, RT, Press TV, CBC, Radio Canada (ngake ngakhokhelwa yi-CBC ochungechungeni lwezingxoxo zemibhikisho. emhlanganweni we-Republican National wango-2004 eNew York).
Ngendlela efanayo umhlanganyeli seshini yangomhla zingama-29 kuNhlaba yehora lami lenqubomgomo yezangaphandle yase-Canada yamasonto onke. wabuza ukuthi "Ngake ngakhokhelwa inkulumo-ze yaseRussia ukuze ngisakaze lolu lwazi olungalungile mayelana nokuthi kwenzekani e-Ukraine". Enkulumweni emayelana nokuthula e-Ukraine ngosuku olwedlule ababhikishi abaningi babuze ukuthi ngabe ngikhokhelwe yini yiRussia njengoba bebefuna ukuphazamisa umcimbi obubanjelwe ngaphandle kwesikhungo somphakathi okhansele ukubhukha igumbi ngomzuzu wokugcina.
Selokhu iRussia yethula ukuhlasela kwayo ngokungemthetho e-Ukraine kube nokuqubuka okukhulu kwezinsolo zoxhaso lwezimali zakwamanye amazwe, kodwa izimangalo azintsha. Lapho ikhankasela ngokumelene neqhaza laseCanada lokuketula uhulumeni okhethiwe waseHaiti ngo-2004, abagqugquzeli bokuketula umbuso baphakamisa ngokuphindaphindiwe umongameli owaxoshwa uJean-Bertrand Aristide ukuba axhase lo msebenzi. Ngokufanayo, abamelene noNicolas Maduro basikisela ukuthi nginxeshezelwe yiCaracas ukuze ngigxeke isicelo saseCanada sokuketula umongameli waseVenezuela.
Angikaze ngithole imali ezikhulwini zaseRussia, zaseShayina noma zaseHaiti (ngonyaka ka-2014 ngathola u-$500 noma u-$600 wokukhokhela izindleko zokuhamba nezinye kanye nendondo encane yokukhuluma emcimbini wobumbano waseLatin America eToronto obuhlelwe osomaqhinga baseVenezuela).
Abanxele akufanele baphikise ukuhlola ukuxhumana phakathi kwemali nemibono. Empeleni, kubalulekile ukuqonda inqubomgomo yezangaphandle yaseCanada. Kodwa uma ukugeyimu ngenxa yezizathu zezimali imali icishe isekelwe ngokuphelele, hhayi inselele, izinqubomgomo ze-US nezebhizinisi.
Uma sicabanga ukuthi inhloso akukhona nje ukudelela imibono evele ibandlululiwe (ezimweni eziningi lokhu kunzima ukukucabanga), umbuzo wokuqala mayelana nokuxhumana phakathi kwemali nemibono yenqubomgomo yangaphandle kufanele kube: Kungenzeka yini ukusebenzela indawo enkulu yezindaba yaseCanada ngenkathi ugxeka I-imperialism yaseCanada? Noma ukusebenzisa ulimi olukhethwa abagxeki ingabe kukhona abahlaziyi be-pro-Putin, u-Aristide, uMaduro noma u-Xi emithonjeni yezindaba ehamba phambili yaseCanada?
Ngokuphambene, cishe yonke intatheli esesimweni sokuveza umbono wayo kubabukeli abaningi isekela izimiso eziyisisekelo zenqubomgomo yezangaphandle yaseCanada. Abaningi uphinde weseka udlame lwase-US olufana ne-CBC kanye nomhlaziyi we-Globe and Mail u-Andrew Coyne owathi kukhuthazwe Ukubamba iqhaza kweCanada ekuhlaselweni kwe-US e-Iraq ngo-2003. Ngabe ikhona intatheli yaseCanada eyeseka ukuhlasela kweRussia, ingasaphathwa ehambisana nesicelo sikaCoyne sango-2003 sokuthi iCanada ijoyine ukuhlasela kweMoscow?
Ngokungafani nokuthuthukisa umbuso wase-US, ukusikisela okuncane kokusekela u-Putin, u-Xi, u-Aristide, uMaduro noma noma ubani osempambanweni ye-Washington kuwumgoqo ekuqashweni kwabezindaba. Kuphinde kube yisithiyo ekusebenzeni kuhulumeni waseCanada ofanele kanye nezikhungo zemibono kusukela ezikhungweni zezobunhloli kuya kwezempi, Izindaba Zomhlaba, izifundiswa, amathangi okucabanga kanye nama-NGO.
In Uhlelo Lokusakaza: Indlela uHulumeni waseCanada, izinkampani, iMedia kanye ne-Academia ezithengisa ngayo izimpi nokuxhaphazwa Ngicacisa amakhulu ezigidi zamadola achithwa minyaka yonke yi-Global Affairs, Veterans Affairs, National Defence kanye namanye ama-ministries ukuze kuvezwe inguqulo yohlangothi olulodwa lwenqubomgomo yezangaphandle yase-Canada. Isethi yebhizinisi ichitha amashumi ezigidi zamaRandi ngaphezulu.
Ngomshini omkhulu we-PR ezweni, amaCanadian Forces aqasha amakhulu wezikhulu zezokuxhumana nomphakathi. Amasosha aphinde akhuthaze umbono wawo womhlaba ngomnyango womlando, inyuvesi kanye namajenali amaningi. Ukwengeza, uMnyango Wezokuvikela Kazwelonke uxhasa ngezimali izikhumbuzo eziningi zempi, i- think tank kanye nezinhlelo zezifundo “zokuvikela” emanyuvesi.
Abantu baseCanada abacebile basungule izikhungo zokucabanga eziningi ezigxile emhlabeni wonke kanye neminyango yamanyuvesi. Isikole sezindaba zangaphandle enyuvesi ehamba phambili yaseCanada saxhaswa ngezimali isikhulu sezimayini esinesandla esibalulekile somgomo othile wezangaphandle. I-University of Toronto's Munk School of Global Affairs yayikhona imali ngumsunguli nenhloko yesikhathi eside yeBarrick Gold, uPeter Munk owathi udunyiswe Umashiqela waseChile u-Augusto Pinochet, uqhathanise umongameli waseVenezuela u-Hugo Chavez noHitler futhi wathi abantu boMdabu banamandla amakhulu kakhulu.
Omunye usozigidi wethule iBalsillie School of International Affairs. I-Canadian International Council, eCanada ehamba phambili kwamanye amazwe Inqubomgomo ethi 'ithangi lokucabanga' isikhathi esiningi sekhulu leminyaka, yagoqelwa ohlelweni lwenyuvesi/yethangi lokucabanga oluxhaswe umsunguli we-Research In Motion uJim Balsillie.
Isikole esidala kunazo zonke sezindaba zomhlaba wonke eCanada, iNorman Paterson School of International Affairs eCarleton University, sasikhona usethe emashumini ayisithupha eminyaka edlule no-$400,000 (amaRandi ayizigidi ezingu-5 namuhla) evela kumphathi wemikhumbi yamazwe ngamazwe kanye noSenator osenesikhathi eside u-Norman Paterson. Ongaphansi kukanobhala Wezindaba Zangaphandle kabili kanye nomakhi oholayo wenqubomgomo yezangaphandle yaseCanada yangemva kwempi, uNorman Robertson wayengumqondisi wokuqala wesikole sasePatterson futhi usaqhubeka nokuba abasebenzi abaseduze kanye nezibopho zezezimali ku-Global Affairs.
With abasebenzi 12,000, I-Global Affairs isesimweni esihle sokusabalalisa umbono wayo womhlaba. Isebenza ngomnyango wezomlando, imizamo yamasiko, iRadio Canada International kanye nemisebenzi eminingi yobudlelwane bomphakathi.
Manje isiyingxenye yeGlobal Affairs, i-Canadian International Development Agency kukhiqizwa futhi yaxhasa ngezimali izikhungo “zemibono” eminingi kanye nezinhlelo zezifundo zokuthuthukiswa kwamazwe ngamazwe. Ngokwengxenye yawo, ama-NGOs okuthuthukiswa kwamazwe ngamazwe athola amakhulu ezigidi zamaRandi ngonyaka ku-Global Affairs, okuholela ekugxekeni okuncane okugxile kakhulu ekukhuthazeni usizo olukhulu lwase-Canada.
Ukuhlola umnotho wezombangazwe ngakwesobunxele kuveza ukubukelwa phansi kokuthula namazwi obumbano lwamazwe ngamazwe. Amaqembu okuthula kanye nobumbano lwamazwe ngamazwe anengxenye nje yezinsiza ezitholakala ezinyunyaneni namaqembu ezemvelo. Iholo lezisebenzi zezinyunyana ezimbalwa lidlula izabelomali ezihlanganisiwe zonyaka ze-Canadian Peace Congress, World Beyond War Canada, Coalition to Oppose the Arms Trade kanye ne-Canadian Voice of Women for Peace (izinyunyana zaseCanada zinezinkulungwane zabasebenzi abakhokhelwayo.) Iningi elikhulu labasebenzi ukulwa nempi, iHaiti, iPalestine, iVenezuela kanye nobushoshovu bokungabi nabulungisa bezimayini kuwumsebenzi wokuzithandela.
Noma yiluphi uphenyo olujulile ngoxhaso lwemibono yenqubomgomo yangaphandle lubonisa ukuthi imali igeleza cishe ngokuphelele kumbono we-US kanye nowebhizinisi. Okudidayo ukuthi, uxhaso olunciphile ngandlela thize lufakazela umbono wokuthi ukubukelwa phansi, ngokuvamile amavolontiya, abagxeki yibo empeleni ‘abakhokhelwayo’ ngezikhundla zabo. Ngokuyibekela eceleni ngokuphelele le mibono “uhlelo lwenkulumo-ze” olubusayo lwenze le mibono ibonakale iyinqaba futhi ichithwe kalula njengexhaswe ngemali yakwamanye amazwe.
Ukusebenzisana phakathi kwemali nemibono kubalulekile ekuqondeni inqubomgomo yezangaphandle yaseCanada. Yebo, landela imali. Kodwa esikhundleni sokudelela imibono enganakiwe ebekela inselele izinqubomgomo ze-pro-corporate kanye ne-US, abantu abathembekile kufanele bavume ukuthi amadola ageleza ngayiphi indlela.
Incwadi yakamuva ka-Yves Engler ithi Qapha Ubani?: Umlando Wabantu Wezempi YaseCanada.
I-ZNetwork ixhaswa kuphela ngokuphana kwabafundi bayo.
Nikela