TA SOUS, CAMBODIA - Ni opin ọna eruku ti o nbọ nipasẹ awọn paadi iresi ngbe obinrin kan ti o ye ọpọlọpọ awọn ikọlu afẹfẹ AMẸRIKA bi ọmọde.
Yika-dojuko ati ki o kan lori 5 ẹsẹ ga ni ṣiṣu bàta, Meas Lorn nu arugbo arakunrin si a baalu gunship kolu ati ẹya aburo ati awọn ibatan si artillery iná. Fún ọ̀pọ̀ ẹ̀wádún, ìbéèrè kan ń bà á lọ́kàn sókè pé: “Mo ṣì máa ń ṣe kàyéfì ìdí tí ọkọ̀ òfuurufú wọ̀nyẹn fi máa ń gbógun ti àgbègbè yìí. Kini idi ti wọn fi ju awọn bombu silẹ nibi?”
Awọn US bombu capeti ti Cambodia laarin 1969 ati 1973 ti wa daradara ti akọsilẹ, ṣugbọn ayaworan rẹ, oludamọran aabo orilẹ-ede tẹlẹ ati Akowe ti Ipinle Henry Kissinger, ti yoo tan 100 ni Ọjọ Satidee, jẹ iduro fun iwa-ipa diẹ sii ju ti a ti royin tẹlẹ. Iwadii nipasẹ The Intercept pese ẹri ti awọn ikọlu ti a ko royin tẹlẹ ti o pa tabi ṣe ipalara awọn ọgọọgọrun ti awọn ara ilu Cambodia lakoko akoko Kissinger ni Ile White. Nigbati a beere lọwọ rẹ nipa ẹbi rẹ fun awọn iku wọnyi, Kissinger dahun pẹlu ẹgan o kọ lati pese awọn idahun.
Ile-ipamọ iyasọtọ ti awọn iwe aṣẹ ologun AMẸRIKA ti a ti sọ tẹlẹ - pejọ lati awọn faili ti agbara iṣẹ ṣiṣe Pentagon aṣiri ti o ṣe iwadii awọn odaran ogun ni awọn ọdun 1970, awọn ibeere olubẹwo gbogbogbo ti sin laarin ẹgbẹẹgbẹrun awọn oju-iwe ti awọn iwe aṣẹ ti ko ni ibatan, ati awọn ohun elo miiran ti a ṣe awari lakoko awọn ọgọọgọrun awọn wakati ti Iwadi ni Ile-ipamọ Orilẹ-ede AMẸRIKA - nfunni ni aitẹjade tẹlẹ, ti ko royin, ati ẹri aibikita ti awọn iku ara ilu ti o tọju ni aṣiri lakoko ogun ati pe o fẹrẹ jẹ aimọ patapata fun awọn eniyan Amẹrika. Awọn iwe aṣẹ naa tun pese maapu opopona alaiṣedeede fun ijabọ lori ilẹ ni Guusu ila oorun Asia ti o funni ni ẹri ti ọpọlọpọ awọn bombu afikun ati awọn ikọlu ilẹ ti ko tii royin si agbaye ita.
Awọn iyokù lati awọn abule Cambodia 13 lẹba aala Vietnam sọ fun Intercept nipa awọn ikọlu ti o pa ọgọọgọrun awọn ibatan wọn ati awọn aladugbo lakoko akoko Kissinger ni Ile White House ti Alakoso Richard Nixon. Awọn ifọrọwanilẹnuwo pẹlu diẹ sii ju awọn ẹlẹri Cambodia ati awọn iyokù 75, ti a tẹjade nibi fun igba akọkọ, ṣafihan ni awọn alaye tuntun ni ibalokanjẹ igba pipẹ ti awọn olugbala ogun Amẹrika. Awọn ikọlu wọnyi jẹ ibaramu diẹ sii ati boya paapaa buruju ju iwa-ipa ti a ti sọ tẹlẹ si awọn eto imulo Kissinger, nitori awọn abule kii ṣe bombu nikan, ṣugbọn tun ti fọ nipasẹ awọn ibọn kekere ọkọ ofurufu ati jona ati ikogun nipasẹ AMẸRIKA ati awọn ọmọ ogun ẹlẹgbẹ.
Awọn iṣẹlẹ ti o ṣe alaye ninu awọn faili ati ẹri ti awọn iyokù pẹlu awọn akọọlẹ ti awọn ikọlu amọmọ inu Cambodia ati awọn ikọlu lairotẹlẹ tabi aibikita nipasẹ awọn ologun AMẸRIKA ti n ṣiṣẹ ni aala pẹlu South Vietnam. Awọn ikọlu igbehin wọnyi jẹ ijabọ loorekoore nipasẹ awọn ikanni ologun, ti a bo ni kukuru nipasẹ awọn atẹjade ni akoko yẹn, ati pe o ti sọnu pupọ julọ si itan-akọọlẹ. Ni apapọ, wọn pọ si nọmba ti o pọju tẹlẹ ti awọn iku Cambodia fun eyiti Kissinger jẹ ojuṣe ati gbe awọn ibeere dide laarin awọn amoye boya awọn igbiyanju igba pipẹ lati mu u jiyin fun awọn odaran ogun le jẹ isọdọtun.
Awọn faili Ọmọ-ogun ati awọn ifọrọwanilẹnuwo pẹlu awọn iyokù Cambodia, oṣiṣẹ ologun Amẹrika, awọn alamọja Kissinger, ati awọn amoye ṣafihan pe aibikita ti o gbooro lati Ile White House si awọn ọmọ ogun Amẹrika ni aaye. Awọn igbasilẹ fihan pe awọn ọmọ-ogun AMẸRIKA ti o ni ipa ni pipa ati ipaniyan awọn ara ilu ko gba ijiya ti o nilari.
-
Henry Kissinger jẹ iduro fun awọn iku ara ilu diẹ sii ni Cambodia ju eyiti a ti mọ tẹlẹ lọ, ni ibamu si iwe-ipamọ iyasọtọ ti awọn iwe aṣẹ ologun AMẸRIKA ati awọn ifọrọwanilẹnuwo ilẹ pẹlu awọn iyokù Cambodia ati awọn ẹlẹri Amẹrika.
-
Ile-ipamọ naa nfunni ni aitẹjade tẹlẹ, ti ko royin, ati ẹri aibikita ti awọn ọgọọgọrun ti awọn olufaragba ara ilu ti o tọju ni aṣiri lakoko ogun ati pe o fẹrẹ jẹ aimọ patapata fun awọn eniyan Amẹrika.
-
Awọn ifọrọwanilẹnuwo ti a ko tẹjade tẹlẹ pẹlu diẹ sii ju awọn ẹlẹri Cambodia 75 ati awọn iyokù ti awọn ikọlu ologun AMẸRIKA ṣafihan awọn alaye tuntun ti ibalokanjẹ igba pipẹ ti awọn olugbala ogun Amẹrika.
-
Awọn amoye sọ pe Kissinger jẹ ojuṣe pataki fun awọn ikọlu ni Cambodia ti o pa bi ọpọlọpọ awọn ara ilu 150,000 - ni igba mẹfa diẹ sii awọn alaiṣedeede ju Amẹrika ti pa ninu awọn ikọlu afẹfẹ lati ọjọ 9/11.
-
Nigbati a beere lọwọ awọn iku wọnyi, Kissinger dahun pẹlu ẹgan o si kọ lati pese awọn idahun.
Papọ, awọn ifọrọwanilẹnuwo ati awọn iwe aṣẹ ṣe afihan aibikita deede fun awọn igbesi aye Cambodia: kuna lati ṣawari tabi daabobo awọn ara ilu; lati ṣe awọn igbelewọn ikọlu lẹhin-idasesile; lati ṣe iwadii awọn ẹsun ipalara ti ara ilu; lati dena iru ibajẹ bẹ lati loorekoore; ati lati jiya tabi bibẹẹkọ mu awọn oṣiṣẹ AMẸRIKA jiyin fun awọn ipalara ati iku. Awọn eto imulo wọnyi kii ṣe okunkun iye owo otitọ ti rogbodiyan ni Cambodia nikan ṣugbọn tun ṣeto ipele fun ipaniyan ara ilu ti ogun AMẸRIKA lori ẹru lati Afiganisitani si Iraq, Siria si Somalia, ati kọja.
Greg Grandin, onkọwe ti “sọ pe “O le wa laini kan lati bombu ti Cambodia titi di isisiyi,”Kissinger ká Ojiji.” “Awọn idalare ikọkọ fun bombu arufin ni Ilu Cambodia di ilana fun awọn idalare ti awọn ikọlu drone ati ogun lailai. O jẹ ikosile pipe ti Circle ti ko bajẹ ti ologun ti Amẹrika. ”
Kissinger ni ojuse pataki fun awọn ikọlu ni Ilu Cambodia ti o pa bi ọpọlọpọ awọn ara ilu 150,000, ni ibamu si Ben Kiernan, oludari iṣaaju ti Eto Ijinlẹ ipaeyarun ni Ile-ẹkọ giga Yale ati ọkan ninu awọn alaṣẹ akọkọ lori ipolongo afẹfẹ AMẸRIKA ni Cambodia. Iyẹn to igba mẹfa ni iye awọn ti kii ṣe ologun ro pe o ti ku ni awọn ikọlu afẹfẹ AMẸRIKA ni Afiganisitani, Iraq, Libya, Pakistan, Somalia, Syria, ati Yemen lakoko awọn ọdun 20 akọkọ ti ogun lori ẹru. Grandin ṣe iṣiro pe, lapapọ, Kissinger - ẹniti o tun ṣe iranlọwọ lati pẹ Ogun Vietnam ati dẹrọ ipaeyarun ni Cambodia, East Timor, ati Bangladesh; onikiakia ogun abele ni guusu Africa; ati atilẹyin coups ati iku squads jakejado Latin America - ni o ni ẹjẹ ti o kere 3 milionu eniyan lori ọwọ rẹ
Ni gbogbo igba, bi Kissinger dated starlets, gba ṣojukokoro Awards, Ati rubbed ejika pẹlu billionaires ni dudu-tie White House ale, Hamptons galas, ati awọn miiran ifiwepe-nikan soiré, awọn iyokù ti awọn US ogun ni Cambodia won sosi lati koju pẹlu pipadanu, ibalokanje, ati awọn ibeere ti a ko dahun. Wọn ṣe bẹ nikan nikan ati airi si agbaye gbooro, pẹlu si awọn ara ilu Amẹrika ti awọn oludari wọn ti gbe igbesi aye wọn ga.
Henry Kissinger yọ awọn ibeere kuro nipa bombu ti Cambodia fun awọn ọdun mẹwa ati pe o ti lo idaji igbesi aye rẹ ni irọ nipa ipa rẹ ninu awọn ipaniyan nibẹ.
Henry Kissinger yọ awọn ibeere kuro nipa bombu ti Cambodia fun awọn ọdun mẹwa ati pe o ti lo idaji igbesi aye rẹ ni irọ nipa ipa rẹ ninu awọn ipaniyan nibẹ. Ni ọdun 1973, lakoko awọn igbọran ifẹsẹmulẹ Alagba rẹ lati di akọwe ti ipinlẹ, Kissinger ni a beere boya o fọwọsi lati mọọmọ tọju awọn ikọlu lori aṣiri Cambodia, eyiti o dahun pẹlu odi awọn ọrọ ti o ṣe idalare awọn ikọlu naa. "Mo kan fẹ lati ṣe kedere pe kii ṣe bombu ti Cambodia, ṣugbọn o jẹ bombu ti North Vietnamese ni Cambodia," o tẹnumọ. Ẹri lati awọn igbasilẹ ologun AMẸRIKA ati ẹri oju-oju taara tako ẹtọ yẹn. Bakanna ni Kissinger funrararẹ.
Ninu iwe 2003 rẹ, “Ipari Ogun Vietnam,” Kissinger funni ni idiyele ti awọn iku ara ilu Cambodia 50,000 lati awọn ikọlu AMẸRIKA lakoko ilowosi rẹ ninu rogbodiyan - nọmba kan ti a fun ni nipasẹ akoitan Pentagon kan. Ṣugbọn awọn iwe aṣẹ ti a gba nipasẹ The Intercept fihan pe nọmba ti a conjured fere jade ti tinrin air. Ni otitọ, bombu AMẸRIKA ti Cambodia wa laarin awọn ipolongo afẹfẹ ti o lagbara julọ ninu itan-akọọlẹ. Diẹ sii ju awọn oriṣi 231,000 awọn iru bombu AMẸRIKA ni a fò sori Cambodia lati 1965 to 1973. Laarin ọdun 1969 ati 1973, lakoko ti Kissinger jẹ oludamọran aabo orilẹ-ede, ọkọ ofurufu AMẸRIKA lọ silẹ 500,000 tabi diẹ ẹ sii toonu ti ohun ija. (Nigba gbogbo Ogun Agbaye II, pẹlu awọn bombu atomiki, United States ṣubu ni ayika 160,000 toonu ti ohun ija lori Japan.)
Ni apejọ Ẹka Ipinle 2010 kan lori ilowosi AMẸRIKA ni Guusu ila oorun Asia lati ọdun 1946 nipasẹ ipari Ogun Vietnam, Mo beere lọwọ Kissinger bawo ni yoo ṣe ṣe atunṣe ẹri rẹ niwaju Alagba, fun ariyanjiyan tirẹ pe ẹgbẹẹgbẹrun awọn ara ilu Cambodia ku lati ilọsiwaju rẹ. ti ogun.
"Kini idi ti MO fi tun ẹri mi ṣe?" o dahun. "Emi ko loye ibeere naa, ayafi pe emi ko sọ otitọ."
"Ohunkohun ti o fo lori Ohunkohun ti o Gbe"
Ni alẹ kan ni Oṣu Keji ọdun 1970, Nixon pe oludamọran aabo orilẹ-ede rẹ ni ibinu nipa Cambodia. “Mo fẹ awọn ọkọ oju-omi kekere. Mo fẹ ki ohun gbogbo ti o le fo lati wọle ki o si ya apaadi kuro ninu wọn, ”o pariwo ni Kissinger, gẹgẹ bi a tiransikiripiti. "Mo fẹ ibon ni nibẹ. Iyẹn tumọ si awọn baalu kekere ti o ni ihamọra. … Mo fẹ ki o ṣe! Yọ wọn kuro lori wọn. Mo fẹ ki wọn lu ohun gbogbo. ”
Iṣẹju marun lẹhinna, Kissinger wa lori foonu pẹlu Gen. Alexander Haig, oluranlọwọ ologun rẹ, ti n ṣalaye aṣẹ fun ikọlu ailopin lori Cambodia. “O jẹ aṣẹ, o ni lati ṣe. Ohunkohun ti o fo lori ohunkohun ti o rare. Ṣe o gba iyẹn?”
Ni ọdun meji sẹyin, Nixon ti ṣẹgun White House ti o ṣe ileri lati pari ogun Amẹrika ni Vietnam, ṣugbọn dipo ki ija naa pọ si Cambodia adugbo rẹ. Ibẹru ifaseyin ti gbogbo eniyan ati gbigbagbọ pe Ile asofin ijoba kii yoo fọwọsi ikọlu lori orilẹ-ede didoju, Kissinger ati Haig bẹrẹ igbero - oṣu kan lẹhin ti Nixon gba ọfiisi - isẹ ti o ti fipamọ ni aṣiri lati ọdọ awọn eniyan Amẹrika, Ile asofin ijoba, ati paapaa awọn oṣiṣẹ giga Pentagon nipasẹ iditẹ ti awọn itan ideri, awọn ifiranšẹ koodu, ati eto ṣiṣe iwe meji ti o wọle si awọn ikọlu afẹfẹ ni Cambodia bi o ti waye ni South Vietnam. Ray Sitton, Kononeli ti nṣe iranṣẹ fun Awọn Alakoso Apapọ ti Oṣiṣẹ, yoo mu atokọ ti awọn ibi-afẹde wa si Ile White House fun ifọwọsi. "Kọlu nibi ni agbegbe yii,” Kissinger yoo sọ fun u, ati pe Sitton yoo da awọn ipoidojuko pada sinu aaye, ni yiyi ọna aṣẹ ologun. Awọn iwe aṣẹ ojulowo ti o ni nkan ṣe pẹlu awọn ikọlu naa ni a jona, ati pe awọn ipoidojuko ibi-afẹde phony ati awọn data ayederu miiran ni a pese si Pentagon ati Ile asofin ijoba.
Kissinger, ti o tẹsiwaju lati ṣiṣẹ bi akọwe ti ilu ni awọn ijọba Nixon ati Gerald Ford, ni ẹbun Nobel Peace Prize ni ọdun 1973 ati Medal Alakoso ti Ominira - ẹbun ara ilu ti o ga julọ ni Amẹrika - ni ọdun 1977. Ni awọn ewadun ti o tẹle, o ni tẹsiwaju lati gba awọn alaṣẹ AMẸRIKA ni imọran, julọ laipe Donald ipè; ṣiṣẹ lori ọpọlọpọ awọn igbimọ igbimọ ile-iṣẹ ati ijọba; o si kọ ile-ikawe kekere ti awọn iwe ti o ta julọ lori itan-akọọlẹ ati diplomacy.
Wọ́n bí Heinz Alfred Kissinger ní Fürth, Jámánì, ní May 27, 1923, ó wá sí orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà lọ́dún 1938, láàárín ìkún-omi àwọn Júù tó ń sá fún ìnira ìjọba Násì. O di ọmọ ilu AMẸRIKA ni ọdun 1943 o si ṣiṣẹ ni Ẹgbẹ ọmọ ogun AMẸRIKA ni Yuroopu lakoko Ogun Agbaye II. Lẹhin ayẹyẹ ipari ẹkọ summa cum laude lati Harvard College ni ọdun 1950, o tẹsiwaju si MA ni ọdun 1952 ati Ph.D. ni 1954. O si ti paradà darapo Harvard Oluko, ṣiṣẹ ni Sakaani ti ijoba ati ni awọn ile-iṣẹ fun International Affairs titi 1969. Nigba ti nkọni ni Harvard, o yoo wa bi a olùkànsí fun awọn isakoso ti John F. Kennedy ati Lyndon B. Johnson ṣaaju awọn ipa giga rẹ ni awọn iṣakoso Nixon ati Ford. Onigbagbo ninu RealpolitikKissinger ni ipa pupọ lori eto imulo ajeji AMẸRIKA laarin ọdun 1969 ati 1977.
Nipasẹ apapo ti okanjuwa ailopin, oye media, ati agbara lati sọ otitọ lẹnu ati isokuso laisi itanjẹ, Kissinger yi ararẹ pada lati ọdọ ọjọgbọn kọlẹji kan ati oṣiṣẹ ijọba sinu diplomat Amẹrika ti o ṣe ayẹyẹ julọ ti ọdun 20th ati olokiki olokiki olokiki. Lakoko dosinni ti awọn ẹlẹgbẹ White House rẹ Wọn wọ inu itanjẹ Watergate ti n yi pada, eyiti o jẹ Nixon ni iṣẹ rẹ ni ọdun 1974, Kissinger yọ kuro lainidii, ni gbogbo igba ti o n pese ounjẹ fun awọn tabloid ati awọn laini spouting bi “Agbara jẹ aphrodisiac ti o ga julọ. "
Kissinger jẹ ayaworan agba ti eto imulo ogun AMẸRIKA ni Guusu ila oorun Asia, ti o ṣaṣeyọri ipo ipo-alaga ni iru awọn ọran naa. Kissinger ati Nixon tun jẹ iduro alailẹgbẹ fun awọn ikọlu ti o pa, farapa, tabi nipo nipo ọgọọgọrun egbegberun awọn ara Cambodia ati fi ipile lele fun ipaeyarun Khmer Rouge.
Pol Pot ati olori Khmer Rouge ko le ṣe imukuro fun ṣiṣe ipaeyarun lori awọn ara ilu Cambodia, Kiernan, ọmọwe Yale sọ, ṣugbọn bẹni Nixon tabi Kissinger ko le salọ ojuse fun ipa wọn ninu ipaniyan ti o ṣaju rẹ. Duo naa sọ orilẹ-ede kekere di iduroṣinṣin ti ẹgbẹ rogbodiyan ti ibẹrẹ ti Pol Pot ti gba Cambodia ni ọdun 1975 ati awọn ẹru ti ko jade, lati ipakupa si ebi nla, ti yoo pa eniyan to miliọnu meji.
Kaing Guek Eav (ti a mọ ni "Duch”) ti o ran Khmer Rouge's Tuol Sleng tubu, nibi ti ẹgbẹẹgbẹrun awọn ara Cambodia ti jiya ati ipaniyan ni opin awọn ọdun 1970, ṣe akiyesi kanna. "Alàgbà Richard Nixon ati Kissinger," o sọ ilé ẹjọ́ tí Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀-Èdè ń gbá lẹ́yìn, “fún Khmer Rouge láyè láti lóye àwọn àǹfààní wúrà.” Lẹ́yìn tí wọ́n ti gba ìjọba rẹ̀ lọ́wọ́ àwọn ológun, tí orílẹ̀-èdè rẹ̀ sì kó sínú ìpakúpa, ọba Cambodia tí wọ́n yọ̀ǹda fún un, Ọmọ-ọba Norodom Sihanouk, dẹ́bi irú ẹ̀bi bẹ́ẹ̀. "Awọn ọkunrin meji nikan lo wa lodidi fun ajalu ni Cambodia," o sọ ni awọn ọdun 1970. “Ọgbẹni. Nixon ati Dokita Kissinger."
Ninu iwe ẹsun gigun gigun iwe rẹ ni ọdun 2001, “Iwadii ti Henry Kissinger,” Christopher Hitchens pe fun ẹjọ Kissinger “fun awọn odaran ogun, fun awọn iwa-ipa si eda eniyan, ati fun awọn ẹṣẹ lodi si ofin ti o wọpọ tabi aṣa tabi ti kariaye, pẹlu iditẹ lati ṣe ipaniyan, kidnap. , àti ìdálóró” láti Argentina, Bangladesh, àti Chile sí Ìlà Oòrùn Timor, Laosi, àti Uruguay. Ṣugbọn Hitchens ṣe ipamọ opprobrium pataki fun ipa Kissinger ni Cambodia. Ó kọ̀wé pé: “Ìpolongo ìbúgbàù náà bẹ̀rẹ̀ bí ó ti ń lọ lọ́wọ́—pẹ̀lú ìmọ̀ ẹ̀kúnrẹ́rẹ́ nípa ipa rẹ̀ lórí àwọn aráàlú, àti pẹ̀lú ẹ̀tàn lílágbára láti ọ̀dọ̀ Ọ̀gbẹ́ni Kissinger ní ọ̀wọ̀ pàtó yìí.”
Awọn miran si lọ kọja o tumq si indictments. Gẹgẹbi ọdọmọkunrin, ajafitafita ẹtọ eniyan ti ara ilu Ọstrelia Peter Tatchell ni imọlara pe ogun AMẸRIKA kan ni ipa pupọ - ati awọn odaran ogun - ni Indochina. Ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún lẹ́yìn náà, ní gbígbàgbọ́ pé ẹjọ́ tí ó lágbára wà láti ṣe, ó gbé ìgbésẹ̀. "O ya mi lẹnu pe ko si ẹnikan ti o gbiyanju lati ṣe ẹjọ Kissinger labẹ ofin agbaye, nitorina ni mo ṣe pinnu lati lọ," o sọ fun Intercept nipasẹ imeeli.
“O ya mi lẹnu pe ko si ẹnikan ti o gbiyanju lati fi Kissinger ṣe ẹjọ labẹ ofin agbaye, nitorinaa Mo pinnu lati lọ.”
Ni 2002, pẹlu Slobodan Miloševic, Aare atijọ ti Federal Republic of Yugoslavia, lori idajọ fun awọn iwa-ipa ogun, Tatchell beere fun iwe-aṣẹ imuni ni Ile-ẹjọ Magistrates 'Bow Street ni London labẹ Ilana Awọn Apejọ Geneva ti 1957, iṣe ti Ile asofin ti da diẹ ninu awọn ẹya ara ti awọn ofin ti ogun bi asọye nipa awọn 1949 Geneva Conventions sinu British ofin. O fi ẹsun kan pe lakoko ti Kissinger “jẹ Oludamoran Aabo Orilẹ-ede si Alakoso AMẸRIKA 1969-75 ati Akowe ti Orilẹ-ede AMẸRIKA 1973-77 o ṣe aṣẹ, ṣe iranlọwọ ati ṣe atilẹyin ati gba awọn odaran ogun ni Vietnam, Laosi ati Cambodia.” Adajọ Nicholas Evans kọ ohun elo naa, ni sisọ pe ko “ni bayi” ni anfani lati kọ “ẹsun ti o peye” ti o da lori ẹri Tatchell ti o fi silẹ.
Nigba ti a kọ iwe aṣẹ imuni, Tatchell gbiyanju lati ṣe alabapin si awọn ajọ omoniyan agbaye lati ṣe iranlọwọ tabi gba ọran naa, o sọ fun Intercept, ṣugbọn wọn “ko rii bi pataki.” O gbiyanju laisi aṣeyọri lati kan si awọn ẹlẹri Amẹrika ti o ni agbara ati ṣe awọn ẹgbẹ ẹtọ eniyan AMẸRIKA.
Ṣugbọn Tatchell ntẹnumọ pe Kissinger yẹ ki o tun ni ọjọ rẹ ni kootu. “Mo gbagbọ pe ọjọ ori ko yẹ ki o jẹ idena fun idajọ ododo. Awọn wọnni ti wọn hu tabi fun wọn laṣẹ fun iwa-ọdaran ogun yẹ ki o jẹ jibiti, laika ọjọ-ori wọn jẹ, ni pipese wọn ni agbara ọpọlọ fun idajọ ododo, eyiti Mo loye pe ọran Kissinger jẹ.”
Ọdun marun ti aibikita
Kissinger ati awọn acolytes rẹ nigbagbogbo da ẹbi fun ogun Amẹrika ni Cambodia lori awọn ọmọ ogun North Vietnamese ati awọn ọmọ ogun gusu Vietnam ti o lo orilẹ-ede naa gẹgẹbi ipilẹ ati ibudo eekaderi, lakoko fifun ni kukuru si ilowosi AMẸRIKA nibẹ. “Ohun ti o da Cambodia di iduroṣinṣin ni iṣẹ ariwa Vietnam ti awọn apa agbegbe Cambodia lati 1965 siwaju,” ni oluranlọwọ Kissinger tẹlẹ ko kọwe. Peter Rodman. Ṣugbọn ni ọdun mẹta sẹyin - pipẹ ṣaaju ki ọpọlọpọ awọn ara ilu Amẹrika mọ pe orilẹ-ede wọn wa ni ogun ni Guusu ila oorun Asia - AMẸRIKA “awọn bombu kọlu abule Cambodia nipasẹ ijamba… pipa awọn ara ilu pupọ,” gẹgẹ bi ẹya Air Force itan. Ati awọn "ijamba" ko duro. Láàárín ọdún 1962 sí 1969, ìjọba Cambodia ti rú àwọn ààlà 1,864; Awọn irufin 6,149 ti aaye afẹfẹ rẹ nipasẹ awọn ologun AMẸRIKA ati Gusu Vietnam; ati pe o fẹrẹ to 1,000 awọn olufaragba ara ilu.
Si Nixon ati Kissinger, Cambodia jẹ a mejeji: ogun kekere kan ti a ṣe ni ojiji ti ija nla ni Vietnam ati pe o tẹriba patapata si awọn ibi-afẹde AMẸRIKA nibẹ. Si awọn ara ilu Cambodia lori awọn laini iwaju ti rogbodiyan - awọn eniyan agbe ti ngbe awọn igbesi aye lile - ogun naa jẹ iyalẹnu ati ẹru. Lákọ̀ọ́kọ́, ẹnu yà àwọn èèyàn nítorí ọkọ̀ òfuurufú tó bẹ̀rẹ̀ sí fò lókè ilé wọn tó ní àjà. Wọn pe awọn baalu ikọlu Huey Cobra ni “awọn ẹsẹ lobster” fun awọn skids wọn, eyiti o jọra awọn ọwọ crustacean, lakoko ti o ti nkuta bi Loaches kekere di “awọn ikarahun agbon” ni ede agbegbe. Ṣugbọn awọn ara Cambodia ni kiakia kọ ẹkọ lati bẹru awọn ibon ẹrọ ọkọ ofurufu ati awọn rọkẹti, awọn bombu ti F-4 Phantoms, ati awọn ikọlu ilẹ-ilẹ ti B-52s. Ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún lẹ́yìn náà, àwọn tí wọ́n là á já kò ní òye díẹ̀ nípa ìdí tí wọ́n fi kọlù wọ́n àti ìdí tí ọ̀pọ̀ àwọn olólùfẹ́ fi di àbùkù tàbí pa. Wọn ko mọ pe ijiya wọn jẹ nitori ni apakan nla lati ọdọ ọkunrin kan ti a npè ni Henry Kissinger ati awọn ete rẹ ti kuna lati ṣaṣeyọri ileri ọga rẹ “ọlá opin si ogun ni Vietnam” nípa gbígbòòrò sí i, gbígbòòrò sí i, àti mímú ìforígbárí yẹn gùn.
Lọ́dún 2010, mo lọ sí Cambodia láti ṣèwádìí ewadun-atijọ US odaran ogun. Mo wa awọn agbegbe aala, n wa awọn abule ti a mẹnuba ninu awọn iwe aṣẹ ologun AMẸRIKA, ti n gbe awọn apoti ti o kun fun awọn fọto Cobras, Loaches, ati awọn ọkọ ofurufu miiran, ni bibeere awọn ara abule lati tọka si ohun elo ologun ti o pa awọn ololufẹ ati awọn aladugbo wọn. Ẹnu ya àwọn tí wọ́n fọ̀rọ̀ wá lẹ́nu wò lẹ́ẹ̀kọ̀ọ̀kan pé ará Amẹ́ríkà kan mọ̀ nípa ìkọlù sí abúlé wọn tó sì ti rin ìrìn àjò káàkiri àgbáyé láti bá wọn sọ̀rọ̀.
Si Nixon ati Kissinger, Cambodia jẹ oju-ọna. Si awọn ara Cambodia ti o wa ni iwaju ti ija naa, ogun naa jẹ iyalẹnu ati ẹru.
Fun awọn ewadun, ijọba AMẸRIKA ti ṣe afihan ifẹ diẹ si idanwo awọn ẹsun ti ipalara ara ilu ti o fa nipasẹ awọn iṣẹ ologun rẹ ni ayika agbaye. A Iwadi 2020 ti awọn iṣẹlẹ ijamba ti ara ilu lẹhin-9/11 rii pe pupọ julọ ti lọ laisi iwadii patapata, ati ni awọn ọran wọnyẹn ti o ti wa labẹ ayewo osise, awọn oniwadi AMẸRIKA nigbagbogbo ṣe ifọrọwanilẹnuwo nigbagbogbo fun awọn ẹlẹri ologun Amẹrika ṣugbọn o fẹrẹ foju foju kọ awọn araalu patapata - awọn olufaragba, awọn iyokù, awọn ọmọ ẹgbẹ ẹbi, ati awọn aladuro - “pipa lile ni imunadoko ti awọn iwadii,” ni ibamu si awọn oniwadi lati Ile-iṣẹ fun Awọn ara ilu ni Rogbodiyan ati Ile-ẹkọ Awọn ẹtọ Eda Eniyan ti Ofin Columbia. Ologun AMẸRIKA ṣọwọn ṣe awọn iwadii ti awọn ẹsun ipalara ti ara ilu ni Cambodia ati pe o fẹrẹ ko ṣe ifọrọwanilẹnuwo awọn olufaragba Cambodia. Ni gbogbo awọn abule Cambodia 13 ti Mo ṣabẹwo si ni ọdun 2010, Emi ni eniyan akọkọ lati ṣe ifọrọwanilẹnuwo awọn olufaragba ti awọn ikọlu akoko ogun ti bẹrẹ awọn maili 9,000 si Washington, DC
Ni ọdun meji sẹhin, awọn oniroyin oniwadi ati awọn ẹgbẹ ẹtọ eniyan ti ṣe igbasilẹ pipa eto eto ti awọn ara ilu, ijabọ aibikita ti awọn olufaragba ti ko ni ija, awọn ikuna ti iṣiro, ati aibikita taara lati ọdọ awọn awakọ ọkọ ofurufu ti o pa awọn eniyan alaiṣẹ si awọn ayaworan ti awọn ogun ọdun 21st ti Amẹrika ni Libya, Somalia, Siria, Yemen ati ibomiiran. A 2021 iwadii nipasẹ New York Times onirohin Azmat Khan - eyiti o fi han pe ogun afẹfẹ AMẸRIKA ni Iraaki ati Siria ti samisi nipasẹ oye ti o ni abawọn ati ibi-afẹde ti ko tọ, ti o fa iku ti ẹgbẹẹgbẹrun eniyan alaiṣẹ - nikẹhin fi agbara mu Ẹka Aabo lati ṣafihan eto pipe fun idilọwọ , mitigating, ati idahun si alagbada faragbogbe. Oju-iwe 36 naa Imukuro Ipalara Ara ilu ati Eto Iṣe Idahun pese apẹrẹ kan fun ilọsiwaju bi Pentagon ṣe n ṣalaye awọn iku ti kii ṣe ija ṣugbọn ko ni ẹrọ ti o lagbara fun didojukọ ipalara ara ilu ti o kọja.
Ẹka Aabo ti han gbangba pe ko nifẹ lati wo sẹhin. "Ni aaye yii a ko ni ipinnu lati tun ṣe idajọ awọn ẹjọ," Akowe Aabo Lloyd Austin sọ fun aṣoju Sara Jacobs, D-Calif., Nigbati o beere ni ọdun to koja boya Pentagon n gbero lati tun wo awọn ẹsun ipalara ti ara ilu ti o kọja lati ọdọ. ogun ayeraye. O ṣeeṣe pe Ẹka Aabo yoo ṣe iwadii ipalara ti ara ilu ni Cambodia ni ọdun 50 lẹhinna ko.
Mo pin diẹ ninu awọn ojuse fun idaduro ni titẹjade awọn akọọlẹ wọnyi. Fun awọn ọdun 13 - lakoko ti Mo n ṣe ijabọ lori awọn olufaragba idasesile drone ni Somalia, isọdọmọ ẹya ni Democratic Republic of Congo, ati awọn ogun abele lati Libya si South Sudan - awọn akọọlẹ awọn iyokù lati awọn abule Cambodia bii An Lung Kreas, Bos Phlung, Bos Mon ( oke), Doun Rath, Doun Rath 2, Mroan, Por, Sati, Ta Sous, Tropeang, Phlong, Ta Hang, ati Udom ni a gbe sinu awọn iwe ajako mi. Awọn iṣẹ akanṣe miiran ati awọn iwulo, pẹlu awọn alafojusi ti ile-iṣẹ iroyin ti kii ṣe nigbagbogbo wo awọn iwa ika ti o kọja bi “iroyin,” pa wọn mọ nibẹ.
Nigbati mo ṣe awọn ifọrọwanilẹnuwo mi, ni ọdun 2010, ireti igbesi aye ni Cambodia fẹrẹ to 66 years. Pupọ ninu awọn eniyan ti mo ba sọrọ - ọjọ ori wọn ninu nkan yii ti a sọ di ọjọ ti a sọrọ - o ṣeeṣe ki wọn ti ku. Diẹ ninu awọn abule igberiko wọnyi ni awọn foonu alagbeka ni ọdun 13 sẹhin, nitorina Emi ko ni ọna lati de ọdọ wọn. Ṣugbọn awọn akọọlẹ wọn wa larinrin ati awọn ẹru ti wọn sọ ko dinku. Tabi irora wọn ko ti kọja pẹlu wọn lati aiye yii. A mọ lati awọn iyokù Bibajẹ, fun apẹẹrẹ, ti ibalokanje le ni intergenerational ipa; o le kọja lori, boya genetically or bibẹkọ. Paapaa ni ọjọ ti o pẹ yii, irora ti ogun Amẹrika ni Cambodia wa laaye - pẹlu ayaworan ti irora ti orilẹ-ede yẹn.
Awọn iranti ti Atrocity
Ni lilọ afara kan lori Odò Mekong, Mo yara lọ si igberiko Cambodia, ni awọn ọna opopona nibiti awọn SUVs ti kọja awọn kẹkẹ kekere ti awọn ponies kekere fa, awọn alupupu ti o kojọpọ pẹlu awọn itọ bamboo tabi awọn aṣọ awọ didan tabi awọn agbọn ti awọn ẹlẹdẹ ti n pariwo, ati awọn ọkọ nla ti o ni pẹlẹbẹ igbaani ti kojọpọ pẹlu giga. ti o ni inira-hewn, ocher biriki. Mo yi lọ la awọn ilu ọjà ti awọn ile itaja eran ti ita gbangba ati awọn ile itaja onigi ti n ta awọn epo alupupu tabi awọn ibori alupupu tabi awọn apo iresi ti o ni iwọn ọmọ tabi awọn ọran ti Angkor Beer. Mo ti sare kọja nipọn, alaigbọran igbo ati roba oko ati awọn aaye iresi ibi ti o ti le ri awọn ila ti omi buffalo loping, nikan faili, pẹlú awọn paddy dikes. Nígbẹ̀yìngbẹ́yín, mo pa ojú ọ̀nà tí wọ́n fi palẹ̀ mọ́ ọ̀nà kan tí wọ́n ti pàgọ́, tí wọ́n sì ń kó erùpẹ̀ pupa, tí wọ́n ń wá abúlé tí àwọn ọlọ́pàá àdúgbò ò tiẹ̀ mọ̀. Ni opin ọkan ninu awọn eruku eruku wọnyi, awọn itọpa ọfin, Mo rii abule kan ti o nyọ si aala pẹlu Vietnam.
Afẹfẹ ti o wa ni Doun Rath gbẹ ati ki o jẹ ọsan ni ọsan ati pe o jẹ aami, ni ọsan ọsan, nipasẹ oorun itunu ti awọn ina sise ti o lọ soke si awọn ile onigi ti a ṣe lori awọn igi gbigbẹ lati mu iwọn afẹfẹ pọ si ni awọn ọjọ gbigbo bi iwọnyi.
Mo wá ń wá àwọn mẹ́ńbà ìran ahoro tí wọ́n yè bọ́ nínú ogun Amẹ́ríkà àti ìpakúpa Khmer Rouge tó tẹ̀ lé e. Ọ̀kan lára wọn, Phok Horm, spry àti ẹni ọdún mẹ́rìnlélọ́gọ́rin [84] ní àkókò ìpàdé wa, pẹ̀lú iyọ̀ àti irun ata tí wọ́n gé gédégédé, sọ fún mi pé: “Ìdákọ́bú gbapọ̀ gan-an ní àgbègbè yìí. Nigba miiran, o ṣẹlẹ ni gbogbo ọjọ. Nigba miran nibẹ wà besomi bombers. Nígbà míràn, ọkọ̀ òfuurufú tí ó ní ẹsẹ̀ adẹ́tẹ̀ kan máa ń fò sórí rẹ̀, yóò sì ta ohun gbogbo.”
Awọn guerrilla Vietnamese ṣiṣẹ ni igbo ti o wa nitosi, Phok ati awọn agbalagba abule ẹlẹgbẹ ranti. Wọn wa si Doun Rath lati ra awọn ipese lati ọdọ awọn olugbe ti n gbe igbesi aye lile tẹlẹ, ti n dagba iresi ati tita rẹ kọja aala ni Vietnam, ṣaaju ki ogun naa ṣan ni abule pẹlu awọn asasala lati awọn abule Cambodia miiran ti bombu. Ṣugbọn awọn guerrilla ni gbogbogbo ko wa lakoko awọn ikọlu naa. "Ọpọlọpọ awọn eniyan nibi ni a shot," sọ Chneang Sous, ẹniti o wa ni 20s lakoko ija naa. “Pupọ ninu wọn jẹ Cambodian.”
Nígbà tí ìbọn náà bá bẹ̀rẹ̀, àwọn ará abúlé á fọ́n ká, wọ́n máa ń sáré fún ààbò àìdánilójú ti paddy dikes àti, bí ogun ṣe ń lọ, àwọn apẹja ilẹ̀ abẹ́ ilẹ̀ tí àwọn ìdílé gbẹ́ sí ẹ̀gbẹ́ ilé wọn. Min Keun, ọdọmọkunrin kan ni ọdun 1969, ranti ifọle igbagbogbo ti “awọn ẹsẹ lobster” ni awọn ọrun lori abule naa. “Awọn eniyan yoo bẹru. Wọn yoo sare. Nigba miiran wọn ṣe. Nigba miiran wọn yoo pa wọn,” o ranti. "Ijiya pupọ wa." Min ati awọn miiran ranti awọn baalu kekere ti n yinbọn si awọn ara abule ti o salọ. Ẹfọ omi ati ẹran-ọsin ti wa ni ẹrọ-ibon leralera. Ni alẹ, awọn itanna wiwa ti awọn baalu kekere tan imọlẹ okunkun bi wọn ṣe ode fun awọn ọmọ ogun ọta. Awọn bombu le ṣubu nigbakugba.
Ni ayika ọdun 1969, ọkọ Phok ni a mu ni gbangba lakoko “bombardment” kan o si lu ni ọrun pẹlu shrapnel. O duro fun ọjọ meje ṣaaju ki o to tẹriba fun ọgbẹ rẹ. Chneang ranti apẹẹrẹ kan nigbati ọkọ-ibọn Huey Amẹrika kan jade lati ẹhin laini igi kan, ti o fi ipa mu awọn ara abule lati boti fun aabo. Ọkọ̀ òfuurufú ọkọ̀ òfuurufú náà fọ́ àdúgbò náà pẹ̀lú ìbọn ìbọn, ó sì pa ẹ̀gbọ́n rẹ̀ àti ẹ̀gbọ́n rẹ̀. Nouv Mama sọ fún mi pé àbúrò òun ti fara gbọgbẹ́ gan-an nínú ìkọlù bọ́ǹbù kan ní ọdún 1972. Awọn ọmọ ogun Vietnamese de lẹhin ikọlu naa wọn si mu u lọ fun itọju ilera, ṣugbọn idile rẹ ko rii i mọ. Gbogbo wọn sọ, awọn olugbala gbagbọ pe diẹ sii ju idaji gbogbo awọn olugbe abule ti o ngbe ni Doun Rath lakoko awọn ọdun 1960 ati ibẹrẹ awọn ọdun 1970 boya pa tabi ti gbọgbẹ nipasẹ awọn ikọlu Amẹrika.
Ni Doun Rath 2 nitosi, olori abule tẹlẹ Kang Vorn sọ pe awọn olugbe ṣe igbesi aye ti o rọrun ṣaaju ogun naa, dagba iresi, awọn ewa, ati awọn irugbin Sesame. Wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í rí àwọn ọmọ ogun Vietnam ní nǹkan bí ọdún 1965, ṣùgbọ́n ìkọlù náà kò bẹ̀rẹ̀ títí di nǹkan bí ọdún 1969. Vet Shea, obìnrin olójú kan, rántí pé ìkọlù náà túbọ̀ ń pọ̀ sí i bí àkókò ti ń lọ. “Nígbà míì, ojoojúmọ́ ni wọ́n máa ń gbá bọ́ǹbù. Ni ẹẹkan, o jẹ igba mẹta tabi mẹrin ni ọjọ kan, ”o sọ. Arabinrin naa yege ikọlu ọkọ ofurufu kan ti o dojukọ awọn agbe ti n ṣiṣẹ ni awọn aaye nitosi. “Mo sá lọ pẹlẹbẹ nigbati mo rii,” Vet sọ fun mi. “Eniyan kan ti farapa. Diẹ ninu awọn miiran ku. ”
Awọn alagba mẹtala ti Doun Rath 2 ṣe gbogbo agbara wọn lati ranti awọn orukọ ti awọn okú. “Nul, Pik, Num, Seung,” ni Sok Yun sọ, ọmọ ọdun 85 kan ti o gbarale igi ti nrin oju ojo, bi o ti fi ami si awọn orukọ ti awọn abule mẹrin ti o pa nigbati ibi aabo bombu wọn ṣubu labẹ ikọlu taara lati ikọlu afẹfẹ kan. . Vet sọ pe a pa anti rẹ ni ikọlu miiran. Tep Sarum jẹ ọdọmọkunrin nigba ti bombu kan lu ile anti rẹ, o pa a. Mama Huy, ẹni 80 ọdun ni akoko ifọrọwanilẹnuwo wa, sọ pe iku ati ipalara lati awọn bọmbu naa wọpọ, lakoko ti Kang, olori iṣaaju, ṣero pe o kere ju 30 awọn olugbe abule ti farapa nipasẹ awọn ikọlu afẹfẹ ṣugbọn o ye.
O kan melo ni eniyan ni ati ni ayika Doun Rath ati Doun Rath 2 ti Nixon pa ati pe ogun Kissinger ti sọnu tẹlẹ si itan nigbati mo ṣabẹwo. Igbasilẹ iwe itan AMẸRIKA jẹ fọnka, ṣugbọn o wa. Ni alẹ Oṣu Kẹjọ Ọjọ 9 ati owurọ Oṣu Kẹjọ Ọjọ 10, Ọdun 1969, ni ibamu si ijabọ olubẹwo gbogbogbo ti Army, ẹgbẹ baalu ọkọ ofurufu “Nighthawk” AMẸRIKA kan - ti o ni Huey kan, ti o ni ipese pẹlu Ayanlaayo ati awọn ibon ẹrọ M-60 ti o ni agbara giga, àti ọkọ̀ ìbọn Cobra kan tí ó ní ìbọn Gatling alágbára kan, rọ́kẹ́tì, àti ohun amúnisọ̀rọ̀ grenade — ń ṣiṣẹ́ ní ibi tí wọ́n ń pè ní àdúgbò iná ọ̀fẹ́ nítòsí ààlà Gúúsù Vietnamese pẹ̀lú Cambodia.
Ìwádìí tí a kò ròyìn tẹ́lẹ̀ fi hàn pé nígbà tó jẹ́ pé díẹ̀ lára àwọn òṣìṣẹ́ ọkọ̀ òfuurufú ọkọ̀ òfuurufú ló mẹ́nu kan iná tó jó ilẹ̀ lẹ́ẹ̀kọ̀ọ̀kan lálẹ́ ọjọ́ yẹn, gbogbo wọn gbà pé “àwọn ilé gbígbé” ni wọ́n ti rí iná. Awọn ọmọ ẹgbẹ atukọ Helicopter sọ pe awọn oniṣẹ radar sọ fun wọn pe wọn ti kọja South Vietnam, ṣugbọn awọn oniṣẹ radar sọ bibẹẹkọ. Ọkan ninu wọn, Rogden Palmer, sọrọ si awọn oniwadi nipa Alakoso Huey, sọ pe:
[H] o sọ fun ẹiyẹ Tiger rẹ (ejò ti o tẹle e) pe o ro pe o ri imọlẹ kan. Ni akoko yii Mo gba a nimọran pe o wa nitosi aala Cambodia, o si roja gbigbe mi. Night Hawk ati Tiger bẹrẹ si yiyipo… ni akoko kanna Mo gba ọ nimọran pe o han pe o wa lori aala. Emi ko ranti boya o rogered mi gbigbe, sugbon mo beleive [sic] o ṣe. Ni akoko kan Mo sọ fun u pe o wa lori aala.
O han gbangba pe ko ni irẹwẹsi, Huey naa dojukọ ina wiwa rẹ lori awọn ile ati pe ibon Cobra bẹrẹ iṣẹ ibọn kan, fifun mẹta ti ohun ti awọn iwe Pentagon tọka si bi “awọn hooches” - kukuru fun awọn ibugbe ara ilu - pẹlu ibon ẹrọ ati awọn rockets ti o kun fun “awọn flechettes,” awọn eekanna kekere ti a ṣe lati ya nipasẹ ẹran ara eniyan.
Iwadi AMẸRIKA pinnu pe awọn baalu kekere naa “ṣe ibi-afẹde kan ni agbegbe aala Cambodia eyiti o le jẹ abule Doun Rath.” Awọn iyokù ni Doun Rath ati Doun Rath 2 ko ranti iṣẹlẹ pataki yii, ni tẹnumọ pe ikọlu jẹ eyiti o wọpọ fun igba pipẹ ti wọn dapọ papọ. Ìròyìn náà parí pé “olórí ọkọ̀ òfuurufú náà lo òye tí kò bójú mu [sic] ní ṣíṣe iṣẹ́ àfojúsùn kan lábẹ́ àwọn ipò wọ̀nyí.” Sibẹsibẹ, olubẹwo gbogbogbo daba pe “ko ṣe igbese ibawi,” ati pe titi emi o fi de awọn ọdun mẹwa lẹhinna ko si ẹnikan, ni gbangba, ti gbiyanju lati ṣe iwadii ohun ti o ṣẹlẹ ni Doun Rath gaan.
Ni ọdun aadọta, ọpọlọpọ awọn ikọlu AMẸRIKA ni Cambodia jẹ aimọ si gbogbo agbaye ati pe o le jẹ mimọ rara. Paapaa awọn ti o jẹri nipasẹ ologun AMẸRIKA ni a kọju ati gbagbe: sọ sinu eruku ti itan laisi awọn atunyẹwo afikun tabi awọn iwadii atẹle.
Ní January 6, 1970, fún àpẹẹrẹ, ọkọ̀ òfuurufú márùn-ún ya gba ojú òfuurufú Cambodia, wọ́n sì yìnbọn sí abúlé Prastah, tí wọ́n pa àwọn aráàlú méjì, wọ́n sì ṣe ọmọdébìnrin ọmọ ọdún mọ́kànlá léṣe gan-an, gẹ́gẹ́ bí ìròyìn àkópọ̀ akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ Ológun kan ṣe sọ. Àtúnyẹ̀wò onítànṣán yẹn ṣàwárí pé àwọn ọkọ̀ òfuurufú ọkọ̀ òfuurufú láti Ẹ̀ka Ọ̀gágun 11th ti yìnbọn lé àwọn ọmọ ogun ọ̀tá, tí wọ́n fi ẹ̀sùn kàn wọ́n lọ sí Cambodia. Ibeere naa pinnu pe “awọn ibon n tẹsiwaju lati ṣiṣẹ ati awọn iyipo ṣe ipa ni Cambodia.” Niti ibeere ti awọn araalu ti o farapa ati ibajẹ ohun-ini ti o waye lati ikọlu naa, ijabọ naa sọ nikan pe “o ṣee ṣe pe awọn oṣiṣẹ araalu… le ti kọlu nipasẹ ina lati awọn ọkọ-ibon ati diẹ ninu awọn irugbin le ti run.” Ko si itọkasi pe a ṣe ohunkohun lati san owo fun awọn iyokù.
Ni kutukutu aṣalẹ May 3, 1970, ọkọ ofurufu kan yika abule Cambodia ti Sre Kandal ni ọpọlọpọ igba, ti o dẹruba awọn ara abule o si fi ipa mu wọn lati salọ, ni ibamu si ijabọ Ẹgbẹ ọmọ ogun tẹlẹ. Faili naa sọ pe awọn ẹlẹri sọ pe “ọkọ ofurufu ti iru aimọ kan yika abule wọn ni ọpọlọpọ igba. Ẹ̀rù bà wọ́n, wọ́n sì bẹ̀rẹ̀ sí sáré, nígbà tí wọ́n sọ pé ọkọ̀ òfuurufú náà yìnbọn.” Gẹgẹbi awọn ara ilu Cambodia ti awọn ologun AMẸRIKA pade ni kete lẹhin ikọlu naa, awọn eniyan mẹta jiya ina nigbati ile kan ti jona ninu ikọlu naa ati pe eniyan kan ti farapa nipasẹ shrapnel. Ọ̀kan lára àwọn tí wọ́n jóná náà, ó ṣeé ṣe kí wọ́n fín orúkọ rẹ̀ sínú ọkàn àwọn ìbátan rẹ̀ Cambodia ṣùgbọ́n bí bẹ́ẹ̀ kọ́, ó pàdánù nínú ìtàn, lẹ́yìn náà ló kú.
“Ohun gbogbo ti parun patapata”
Kò pé oṣù kan lẹ́yìn tí Kissinger àti Haig bẹ̀rẹ̀ sí í wéwèé ìkọlù bọ́ǹbù ìkọ̀kọ̀ Cambodia, AMẸRIKA ṣe ifilọlẹ Operation MENU, akole akole kan ti ko ni itara ti awọn igbogunti B-52 ti a pe ni BreakfaST, Ọsan, ipanu, Alẹ, Aṣálẹ, ati Ijẹ ale ti a ṣe lati Oṣu Kẹta. 18, 1969, si May 26, 1970. Awọn ikọlu ti wa ni ipamọ nipasẹ ọpọ fẹlẹfẹlẹ ti ẹtan; Kissinger ti a fọwọsi ọkọọkan ti awọn 3,875 awọn iru.
Awọn olugbala sọ pe gbigbe nipasẹ bombu B-52 jẹ ẹru lairotẹlẹ, ni aala lori apoju. Paapaa laarin awọn ihamọ ti ibi isunmọ, ibi aabo bombu ti a ṣe daradara, agbara idawọle lati idasesile nitosi le bu. eardrums. Fun awọn ti o ṣipaya diẹ sii, awọn ikọlu ilẹ-aye le jẹ apaniyan iyalẹnu.
Ní òwúrọ̀ ọjọ́ kan, ní òpin òpópó ọ̀nà èérí àti èéfín tí ó wà nítòsí ààlà Vietnam, mo rí Vuth Ju, 78 ọdun atijọ ni akoko yẹn, pẹlu irun ti o ni irun ti irun grẹy ti o ni irun ati ẹnu ti o ni awọ pupa pẹlu oje lati inu nut betel, apanirun adayeba ti o gbajumo ni Guusu ila oorun Asia.
Vuth àti ẹ̀gbọ́n rẹ̀ obìnrin, Vuth Thang, ẹni ọdún méjìléláàádọ́rin [72], já lulẹ̀ ní gbàrà tí mo ṣàlàyé ète ìròyìn mi. Wọ́n jìnnà sí ilé wọn ní abúlé Por nígbà tí ìkọlù B-52 pa mẹ́tàdínlógún nínú ìdílé wọn run. “Mo padanu iya mi, baba, awọn arabinrin, awọn arakunrin, gbogbo eniyan,” Vuth Than sọ fun mi, omije n san si awọn ẹrẹkẹ rẹ. “O jẹ ẹru pupọ. Ohun gbogbo ti baje patapata.”
Ṣafihan nipasẹ Redio Hanoi ti Ariwa Vietnam ti New York Times jẹrisi ni Oṣu Karun ọdun 1969, bombu aṣiri ti Cambodia jẹ ifowosi sẹ ati aimọ si ita ati awọn ti o yẹ asofin igbimo nigba yen. Ile asofin ijoba ati awọn ara ilu Amẹrika ni o jinlẹ pupọ ninu okunkun pe ni Oṣu Kẹrin Ọjọ 30, Ọdun 1970, bi o ti n kede ikọlu ilẹ Amẹrika akọkọ ti Ilu Cambodia ni gbangba. lati lu ni ifura ọtá mimọ agbegbe, Nixon lè purọ́ láìfọ̀rọ̀ sábẹ́ ahọ́n sọ, ní sísọ fún orílẹ̀-èdè náà pé: “Fún ọdún márùn-ún, orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà tàbí Gúúsù Vietnam kò gbógun ti àwọn ibi mímọ́ àwọn ọ̀tá wọ̀nyí torí pé a ò fẹ́ rú ìpínlẹ̀ tí orílẹ̀-èdè kan wà tó jẹ́ aláìdásí tọ̀túntòsì.”
O jẹ nikan ni ọdun 1973, lakoko itanjẹ Watergate, ti awọn ẹsun ikọlu bombu aṣiri wa si iwaju, ti o fa igbiyanju akọkọ lati impeach Nixon lori awọn aaye pe o ti ja ogun aṣiri kan ni orilẹ-ede didoju ni ilodi si Ofin AMẸRIKA. Nikẹhin, iyẹn article ti impeachment ti a dibo mọlẹ ni awọn orukọ ti oselu expediency. Ni oju awọn idiyele miiran, sibẹsibẹ, Nixon fi ipo silẹ lati ọfiisi.
“Iyẹn wa ni awọn agbegbe ti ko ni olugbe ati pe Emi ko gbagbọ pe o ni awọn ipalara pataki eyikeyi,” Kissinger sọ fun mi ni apejọ Ẹka Ipinle 2010, ti akole “Iriri Amẹrika ni Guusu ila oorun Asia, 1946-1975,” nígbà tí mo bi í léèrè nípa bíbu bọ́ǹbù náà. O jẹ idahun kanna ni imunadoko ti o fun oniroyin Ilu Gẹẹsi David Frost lakoko ifọrọwanilẹnuwo Awọn iroyin NBC kan ni ọdun 1979 ninu eyiti Frost fi ẹsun pe eto imulo Cambodia Kissinger ṣeto ni gbigbe awọn iṣẹlẹ lọpọlọpọ ti yoo “run ilu.” Kissinger stormed jade ti awọn isise lẹhin ti awọn taping ati Frost jáwọ nínú ise agbese, esun kikọlu nipa NBC, eyi ti o ti ki o si tun gba Kissinger bi a ajùmọsọrọ ati akọsọ. NBC nigbamii tu iwe afọwọkọ ti ifọrọwanilẹnuwo ṣugbọn gba Kissinger laaye lati ṣe atunṣe awọn asọye rẹ nipasẹ ohun ti a so lẹta ti o wa to NBC News Aare William Small.
"A ko bẹrẹ lati pa orilẹ-ede kan run lati oju-ọna ẹnikẹni nigbati a ba bombu meje ti o ya sọtọ awọn agbegbe ipilẹ North Vietnamese laarin diẹ ninu awọn maili marun ti aala Vietnam, lati eyiti a ti ṣe ifilọlẹ awọn ikọlu si South Vietnam,” Kissinger sọ fun Frost. Ni aṣa aṣa ti gbigba lori awọn aibalẹ ati awọn ijiyan didin, o kọ ni deede ariyanjiyan Frost pe Agbegbe Base 704 ti bombu - aṣiṣe kan ti o waye lati aṣiṣe afọwọṣe kan ninu iwe Pentagon kan - lakoko ikọlu B-52 aṣiri, akiyesi pe “ipilẹ agbegbe 740” ti gidi kolu. O sọ pe awọn iṣeduro ti awọn ibi-afẹde wa pẹlu alaye kan “iyẹn awọn alagbegbe ti ara ilu a nireti pe o kere julọ. ”
Nibẹ wà ni o daju Awọn alagbada 1,136 ngbe ni Agbegbe Ipilẹ 740, ni ibamu si Pentagon; Iroyin Agbofinro Agbofinro ti o ga julọ tẹlẹ, awọn ewadun ti a sọ di mimọ lẹhin ifọrọwanilẹnuwo Frost, ṣe akiyesi pe nikan 250 ọtá ologun wà nibẹ. Iwe-ipamọ ọmọ-ogun ti mo ti ṣe awari ni National Archives tun ṣe akiyesi pe awọn ologun ti mọ pe awọn ara ilu "ti o gbọgbẹ / pa nipasẹ awọn ikọlu B-52 ni agbegbe Base 740" laarin May 16 ati 20, 1970, ni ayika akoko awọn ikọlu SUPPER. Gẹ́gẹ́ bí fáìlì ọ̀rọ̀ àṣírí náà ṣe sọ, àwọn tí wọ́n pa tí wọ́n sì fara pa jẹ́ “Montagnards,” ọmọ ẹ̀yà kékeré kan tí “àwọn àdúgbò wọn kò fi bẹ́ẹ̀ hàn dáadáa lórí àwọn àwòrán ilẹ̀ tí wọ́n sábà máa ń lò.”
“Èmi Nikan Ni Gbogbo Ìdílé Mi Líla”
Ni ọdun 2010, abule naa ni a mọ ni ifowosi bi Ta Sous, ṣugbọn si awọn olugbe rẹ o tun mọ nipasẹ orukọ rẹ lakoko ogun Amẹrika: Tralok Bek. “Gbogbo ile ni o ni apọn nigba ogun. Ṣugbọn lakoko ọsan, ti o ba n tọju awọn malu, igbesi aye rẹ le dale lori òke kan ati boya o le farapamọ lẹhin rẹ,” Meas Lorn salaye. “Awọn ọkọ ofurufu ju awọn bombu silẹ. Awọn ọkọ ofurufu strafed. Ọ̀pọ̀ èèyàn ló kú,” Meak Satom sọ, ọkùnrin onírun ewú kan tó ní eyín wúrà kan. Idasesile B-52 kan ni ọdun 1969 pa awọn eniyan 10, pẹlu ọrẹ ọdọ kan, o ranti.
Lakoko ti Mo ṣe ifọrọwanilẹnuwo fun awọn agbegbe nipa ọpọlọpọ awọn ikọlu ti o waye nibẹ lakoko ogun, Sdeung Sokheung sọ diẹ. Ṣùgbọ́n nígbà tí mo mú àdìpọ̀ kan jáde tí ó kún fún fọ́tò oríṣiríṣi ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọkọ̀ òfuurufú ará Amẹ́ríkà, ó kọ̀ láti wọlé. F-4 Phantom. Nígbà tó ń tọ́ka sí i, ó sọ pé nígbà tóun jẹ́ ọmọdébìnrin, òun ti rí bí ọkọ̀ òfuurufú yẹn ṣe gbá bọ́ǹbù kan ní abúlé Ta Hang, tó jìnnà tó nǹkan bí kìlómítà mẹ́jọ.
Lẹ́yìn tí mo parí àwọn ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò wa ní Tralok Bek, mo rìnrìn àjò tí ń yípo lọ́nà ìdọ̀tí, àwọn igbó tí kò fi bẹ́ẹ̀ gbóná kọjá àti màlúù aláwọ̀ rírẹ̀dòdò lẹ́ẹ̀kọ̀ọ̀kan, títí tí a fi dé àgbègbè gbígbẹ, àwọn pápá ìrẹsì tí ó le àpáta àti ọ̀pẹ gíga. Ní ìṣẹ́jú díẹ̀ lẹ́yìn náà, nínú ilé onígi pápá kan, mo rí Chan Yath, ẹni ọdún 64, obìnrin kan tí ó ní orí púpọ̀ ti irun dúdú àti eyín tí ó ní àbààwọ́n láti jẹ́ èso betel jíjẹ. Mo béèrè bóyá bọ́ǹbù kan ṣẹlẹ̀ ládùúgbò náà lákòókò ogun náà. O sọ bẹẹni; ebi kan ti fẹrẹ parẹ. Arakunrin ti o ku nikan, o salaye, jẹ ibatan rẹ, An Seun. Arabinrin kékeré kan ni a firanṣẹ lati wa An ati, awọn iṣẹju 20 tabi bẹ nigbamii, a rii i - aami kekere kan, iya ti o ti dagba ti 10 - ambling lẹba ọna paddy paddy dín ti o yori si ẹhin ile Chan. “Nigba ti oṣupa kikun,” ni An sọ, ni tọka si ọjọ mimọ Buddhist kan, o lọ ṣabẹwo si ile baba agba rẹ. “Ní nǹkan bí aago mẹ́wàá òwúrọ̀, ọkọ̀ òfuurufú kan ju bọ́ǹbù sí ilé mi. Gbogbo awọn obi mi ati awọn arakunrin mi mẹrin ni o pa, ”o sọ fun mi pẹlu oju tutu ati mimu ni ọfun rẹ. "Emi nikan ni iyokù ti gbogbo idile mi."
Lakoko awọn ọdun kanna wọnyi, AMẸRIKA tun n ṣe adaṣe ikọkọ, awọn iṣẹ ilẹ-aala laarin Cambodia. Ni ọdun meji ṣaaju ki Nixon ati Kissinger gba ogun naa, awọn aṣẹṣẹ AMẸRIKA ṣe awọn iṣẹ apinfunni 99 ati 287, lẹsẹsẹ. Ni 1969, nọmba naa lọ si 454. Laarin January 1970 ati Kẹrin 1972, nigba ti eto naa ti parẹ nikẹhin, awọn aṣẹṣẹ aṣẹṣẹ ṣe o kere ju 1,045 awọn iṣẹ apinfunni ni inu Cambodia. Sibẹsibẹ, o le ti jẹ awọn miiran, ti o ṣee ṣe ifilọlẹ nipasẹ Kissinger, ti a ko ṣe afihan rara.
Lati Oṣu Kini si Oṣu Karun ọdun 1973, laarin awọn ipo bi igbakeji oluranlọwọ si Alakoso fun aabo orilẹ-ede ati olori oṣiṣẹ White House, Al Haig ṣiṣẹ bi igbakeji olori oṣiṣẹ ti Army. Ifẹhinti Army Brig. Gen John Johns sọ fun mi pe ni akoko yii, o wa ni ọfiisi Haig ni Pentagon nigbati ipe pataki kan wọle. ranti. “Mo dide lati lọ. Ó ní kí n jókòó. Mo jókòó níbẹ̀ mo sì gbọ́ tí ó ń sọ fún wọn bí wọ́n ṣe lè bo àwọn ohun tí wọ́n ń kó wá sí Cambodia mọ́lẹ̀.”
Johns - ti ko tii ṣafihan itan naa tẹlẹ si onirohin kan - ni idaniloju diẹ pe Haig n tọka si awọn iṣe ikọkọ ti o kọja, sibẹsibẹ ko mọ boya awọn iṣẹ naa jẹ gbangba tabi tani o wa ni opin keji laini foonu. Ṣugbọn Kissinger jẹ iduro fun ọpọlọpọ awọn iṣẹ apinfunni aala, ni ibamu si Roger Morris, oluranlọwọ Kissinger kan ti o ṣiṣẹ lori oṣiṣẹ agba ti Igbimọ Aabo Orilẹ-ede. “Ni ọpọlọpọ igba, o fun ni aṣẹ fun awọn irin-ajo ikọkọ ti nlọ lọwọ si Cambodia,” o sọ fun mi. "A nṣiṣẹ ọpọlọpọ awọn ops ipamọ nibẹ."
"Bawo ni Awọn eniyan Ṣe Le Salọ?"
Lẹ́yìn ọjọ́ méjì tí mo ti ń wakọ̀ àwọn ojú ọ̀nà àdúgbò tí wọ́n ń béèrè fún ìtọ́sọ́nà, mo pa òpópónà kan sórí ọ̀nà ìdọ̀tí pupa kan tí ó la ilẹ̀ oko tí ó kún fún ọ̀pọ̀lọpọ̀, tí ó sì dà wọ́n sí abúlé ààlà kan ti àwọn ilé onígi rírọrùn ní àárín òkun ti ọ̀pọ̀lọpọ̀ ewéko. Lakoko ogun, awọn ile wọnyi ti dabi ohun kanna, olori abule Sheang Heng sọ, ọkunrin wiry kan ti o ni ọwọ ti ko ni ọwọ ati ẹsẹ lasan ti o wọ seeti aṣọ alaiwu ti o ti jẹ funfun tẹlẹ. Iyipada gidi kanṣoṣo ni pe irin ti a fi paṣan ti rọpo pupọ julọ ti awọn igi atijọ ati awọn oke tile.
Ni ọdun 1970, nigbati Sheang jẹ ọmọ ọdun 17, abule yii wa ni iwaju iwaju ti ikọlu Cambodian ti Amẹrika. Ni agbedemeji ni ayika agbaye, ni Kent State University, awọn ọmọ ẹgbẹ ti Ohio National Guard pa awọn ọmọ ile-iwe mẹrin lakoko May 4, 1970, fi ehonu han lodi si ipele tuntun yii ninu ogun naa. Lakoko ti ipakupa yẹn gba akiyesi agbaye, eyiti o tobi julọ ni abule Sheang ni ọjọ mẹta sẹyin ko ṣe akiyesi.
Ni Oṣu Karun ọjọ 1, ọdun 1970, awọn baalu kekere yika abule Cambodia ti “Moroan” (akọsilẹ foonu ti Amẹrika kan ti orukọ) ṣaaju ṣiṣi ina, pipa awọn abule 12 ati farapa marun, ni ibamu si iwe aṣẹ AMẸRIKA ti a ti sọ tẹlẹ pe, titi di isisiyi, ko tii ṣe rara rara. gbangba gbangba. Lẹhin ikọlu naa, ọkọ ofurufu miiran balẹ o si gbe awọn ti o farapa lọ; awọn iyokù sá abule wọn lọ si miiran ti a npè ni "Kantuot," ti o wa ni agbegbe agbegbe kan.
Ko si abule kan ni Cambodia ti a npè ni “Moroan,” ṣugbọn abule nitosi aala Vietnam nibiti Mo wa Sheang ni, o sọ pe, ti a pe ni Mroan. Gẹgẹ bi ninu awọn abule aala Cambodia miiran ti Mo ṣabẹwo, ni idojukọ lori ikọlu kan nikan ti a tọka si ninu awọn iwe ologun AMẸRIKA jẹ ki awọn olugbe ni iyalẹnu, nitori pe wọn ti farada ọpọlọpọ awọn ikọlu afẹfẹ fun ọpọlọpọ ọdun. Síbẹ̀, nígbà tí wọ́n béèrè lọ́wọ́ rẹ̀ nípa ọjọ́ náà, Sheang fọwọ́ sí ibi tí ó ti wà ní jìnnà sí abúlé náà báyìí. “Ọpọlọpọ ni wọn ku ni agbegbe yẹn ni akoko yẹn,” ni o ranti. “Lẹhinna, awọn eniyan kuro ni abule yii lọ si Kantuot miiran.”
Sheang ati Lim South, tí ó jẹ́ ọmọ ọdún 14 ní 1970, sọ pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ oríṣi ọkọ̀ òfuurufú lù Mroan, láti orí àwọn ọkọ̀ òfuurufú ọkọ̀ òfuurufú sí àwọn bọ́ǹbù ńlá B-52. Gẹgẹbi Sheang - ẹniti o padanu iya rẹ, baba, baba-nla, ọmọ arakunrin kan, ati ọmọ arakunrin kan, laarin awọn ibatan miiran, si awọn ikọlu afẹfẹ - sọ fun mi nipa awọn ikọlu ailopin, oju rẹ pupa o si ṣofo. “Àwọn ìbúgbàù náà sọ ilẹ̀ ayé sínú afẹ́fẹ́. 'Rocket' ina jó awọn ile naa. Tani le ye? Àwọn ènìyàn sáré, ṣùgbọ́n a gé wọn lulẹ̀. Wọn pa wọn lẹsẹkẹsẹ. Wọn ṣẹṣẹ ku, ”o wi pe, ti nlọ kuro bi o ti lọ si igun ti o jinna ti yara naa ti o si tẹriba si awọn ẽkun rẹ.
Olukuluku olulaja sọ itan iru kan. Arabinrin Lim ati awọn arakunrin mẹta ni a pa ni awọn ikọlu bombu. Thlen Hun, ti o wa ni awọn ọdun 20 ni ibẹrẹ awọn ọdun 1970, sọ pe arakunrin rẹ ti pa ni ikọlu afẹfẹ kan. South Chreung - shirtless ni imura sokoto pẹlu kan larinrin osan krama, awọn ibile Cambodia sikafu, ni ayika re ọrun - so fun mi pe o ti padanu a àbúrò ni kan yatọ si kolu.
Àwọn ará abúlé sọ pé nígbà tí wọ́n kọ́kọ́ rí ọkọ̀ òfuurufú ará Amẹ́ríkà lókè, ẹ̀rù bà wọ́n. Níwọ̀n bí kò ti rí irú àwọn ẹ̀rọ ńláńlá rí rí, àwọn ènìyàn jáde wá láti tẹjú mọ́ wọn. Laipẹ, sibẹsibẹ, awọn olugbe ilu Moran kọ ẹkọ lati bẹru wọn. Sise iresi di ewu bi awọn ara ilu Amẹrika ti n fò loke yoo rii ẹfin ati awọn ikọlu ifilọlẹ. Awọn ọkọ ofurufu, awọn olugbala sọ pe, nigbagbogbo ṣabọ awọn aaye ti o wa nitosi ati abule funrararẹ, lẹhinna ni awọn ile to bii 100. Sheang sọ pe: “Eyi ni o buruju julọ,” ni Sheang sọ, n tọka si aworan kan ti ibọn Cobra kan laarin awọn aworan ti awọn ọkọ ofurufu miiran ti Mo pese. Nigbati ọkọ ofurufu “ikarahun agbon”, OH-6 Army US tabi “Loach,” ti samisi agbegbe kan pẹlu ẹfin, awọn ara abule ranti, Cobra yoo kọlu, ti n ta awọn rọkẹti ti o sun awọn ile. “Nigba Ogun Amẹrika, o fẹrẹẹ jẹ gbogbo awọn ile ti o wa ni abule ni wọn ti jona,” Sheang sọ.
Sheang ati Thlen sọ pe nipa idaji awọn idile ni Mroan - diẹ ninu awọn eniyan 250 - ni a parun nipasẹ awọn ikọlu AMẸRIKA. Wọ́n mú mi lọ sí ìkángun abúlé náà, rúkèrúdò ti àwọn ewé rẹ̀ ní gbogbo ibòji aláwọ̀ ewé tí ó lọ sínú ìsoríkọ́, ọ̀kan lára ọ̀pọ̀lọpọ̀ tí ó ṣẹ́ kù nítòsí àwọn abúgbàù bọ́ǹbù. “O fẹrẹ to eniyan 20 ni o pa nibi,” Sheang sọ ni idari si iho apata naa. “Ó ti jinlẹ̀ tẹ́lẹ̀ rí, ṣùgbọ́n ilẹ̀ ti kún inú rẹ̀.” Thlen - tẹẹrẹ, pẹlu irun grẹying, awọn oju brown rẹ dín ni squint ayeraye - mì ori rẹ o si rin si eti crater. “O jẹ ajalu. Kan wo iwọn naa, ”o wi pe, fifi kun pe iho yii jẹ ọkan ninu ọpọlọpọ ti o ni aami ala-ilẹ ni ẹẹkan. “Bawo ni awọn eniyan ṣe le salọ? Nibo ni wọn le salọ si?”
Suzuki ti Ji ati Ọdọmọbinrin naa Fi silẹ lati Ku
Awọn esi ti Nixon's December 1970 tẹlifoonu tirade ati aṣẹ Kissinger lati ṣeto “ohunkohun ti o fo lori ohunkohun ti o gbe” jẹ palpable lẹsẹkẹsẹ. Lakoko oṣu yẹn, awọn oriṣi nipasẹ awọn baalu kekere AMẸRIKA ati awọn apanirun ti di mẹta ni nọmba. Láìpẹ́ lẹ́yìn náà, ní May 1971, àwọn ọkọ̀ òfuurufú ọkọ̀ òfuurufú ti orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà yìnbọn lu abúlé Cambodia kan, wọ́n sì fara pa ọmọdébìnrin kan tí wọn kò lè gbé lọ fún ìtọ́jú nítorí pé òṣìṣẹ́ ìjọba ilẹ̀ Amẹ́ríkà kan ti kó ọkọ̀ òfuurufú rẹ̀ pọ̀jù pẹ̀lú alùpùpù kan tí wọ́n kó lọ́wọ́ lẹ́yìn náà tí wọ́n fún ọ̀gá àgbà. Iwadii ọmọ ogun ati ijabọ atẹle iyasoto nipasẹ The Intercept. Ọmọbinrin Cambodia naa fẹrẹ ku dajudaju lati awọn ọgbẹ rẹ, pẹlu awọn ara ilu meje miiran, ni ibamu si awọn iwe aṣẹ ti a ko royin tẹlẹ ti a gbejade nipasẹ agbofinro iwa-ipa iwa-ipa Pentagon ni ọdun 1972.
Bawo ni ọpọlọpọ awọn iru ipaniyan ti o ṣẹlẹ ko ni mọ. Ideri-soke wà wọpọ, Awọn iwadii ko ṣọwọn ṣe, ati awọn odaran ni gbogbogbo evaporated pẹlu awọn kurukuru ti ogun. Ṣugbọn awọn aye lọpọlọpọ wa fun rudurudu ati ipakupa. Ni ọdun meji ṣaaju ki Nixon gba ọfiisi, awọn iru ibọn ọkọ ofurufu 426 wa ni ifowosi ni Cambodia, ni ibamu si ijabọ Ẹka Aabo kan. Laarin January 1970 ati Kẹrin 1972, o kere ju 2,116. Ni Oṣu Kini ọdun 1971, Ile asofin ijoba ṣe atunṣe atunṣe Cooper-Church, eyiti o fi ofin de awọn ọmọ ogun AMẸRIKA, pẹlu awọn oludamoran, lati ṣiṣẹ lori ilẹ ni Cambodia, ṣugbọn ogun Amẹrika tẹsiwaju laisi idiwọ. Ẹri laipẹ farahan pe AMẸRIKA n rú Cooper-Church, ṣugbọn White House purọ nipa rẹ si Ile asofin ijoba ati gbogbo eniyan. “Niwọn igba ti a ko ba fi ẹsẹ wa si ilẹ yẹn, a ko si nibẹ, botilẹjẹpe a ṣe awọn iṣẹ apinfunni nibẹ lojoojumọ,” Gary Grawey, olori awọn atukọ ọkọ ofurufu ọmọ ogun kan ti o fò awọn iṣẹ apinfunni lojoojumọ ni Cambodia lakoko orisun omi. 1971, pẹlu iṣẹ apinfunni May ti o pa ọmọbirin ọdọ naa, sọ fun mi.
“Wọn kọlu abule yẹn,” Grawey sọ, ṣakiyesi pe mejeeji Gusu Vietnamese ati awọn ọmọ ogun Amẹrika ta ibọn soke ni abule naa. Ó rántí pé: “Wọ́n ti yìnbọn pa wọ́n, wọn ò sì mọ ẹni tí wọ́n ń yìnbọn sí’, ó sì fi kún un pé “àwọn obìnrin àti ọmọdé ni àwọn tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ ṣe,” “àwọn ará abúlé déédéé.”
O bẹrẹ ni idaji ọsan osan ni Oṣu Karun ọjọ 18, Ọdun 1971, ni ibamu si faili iwadii ọmọ ogun kan ati awọn iwe-itumọ ti a ko royin tẹlẹ ti a ṣe nipasẹ ẹgbẹ iṣẹ ṣiṣe Pentagon kan ni ọdun 1972, nigbati awọn baalu AMẸRIKA mẹta - “ẹgbẹ apaniyan ode” ti n ṣe iṣẹ apinfunni kan - skimmed awọn oke igi inu Cambodia. Ẹgbẹ naa wa si abule kan nibiti wọn ti rii awọn alupupu ati awọn kẹkẹ ti, ni ibamu si ẹri awọn ọmọ ẹgbẹ atukọ, ti a fura si pe o jẹ apakan ti apejọ ipese awọn ọta. Gbigbe loke, awọn ara ilu Amẹrika gbiyanju lati gbe fun awọn eniyan lori ilẹ lati ṣii awọn akopọ lori awọn ọkọ. Nigbati awọn ara abule dipo bẹrẹ gbigbe kuro, ọkọ ofurufu ti o fò ti o ga julọ ta awọn rọkẹti ina gbigbona meji, ọgbọn ọgbọn ti o wọpọ lati fa awọn oṣiṣẹ ọta jade ti o le farapamọ nitosi. Lakoko ti awọn atukọ ti ọkan ninu awọn baalu kekere royin gbigbe ina ilẹ ti o ya sọtọ, ko si Ara Amẹrika ti o pa tabi ti o farapa, tabi eyikeyi oṣiṣẹ ọta tabi awọn ohun ija ti a ko rii.
Gẹ́gẹ́ bí ìròyìn àṣírí kan tí a ṣàwárí nínú Ibi Ìpamọ́ Orílẹ̀-Èdè Orílẹ̀-Èdè Amẹ́ríkà, tí a sì tẹ̀ jáde níhìn-ín fún ìgbà àkọ́kọ́, ọkọ̀ òfuurufú tí ń fò lọ́nà gíga náà “gbá àwọn ilé náà àti àgbègbè tí ó yí wọn ká, ó sì fẹ́rẹ̀ẹ́ tó 15 sí 18 àwọn rokẹ́ẹ̀tì abúgbàù gíga àti ìbọn ìbọn.”
Capt. Clifford Knight, awakọ “ẹiyẹ kekere,” sọ pe ibon rẹ ta ibọn ọkunrin kan ti o han gbangba ti ko ni ihamọra, ti o wọ aṣọ ara ilu, ti o “gbiyanju lati sa lọ.” Olubọn naa, John Nicholes, gba eleyi, ṣe akiyesi pe pipa naa waye lẹhin ijakadi rocket akọkọ.
Captain David Schweitzer, olori “ẹiyẹ giga”, jẹri si rocketing ati sisọ agbegbe naa ati pipe fun fifi sii South Vietnamese, tabi Army of the Republic of Vietnam, awọn ọmọ ogun lati wa awọn ologun ti a fura si. Gẹgẹbi akopọ ti ẹri ti Grawey, olori awọn atukọ ọkọ ofurufu ti o gbe ẹgbẹ ARVN Ranger olokiki kan ati olori Amẹrika kan, Arnold Brooks, si abule:
CPT Brooks ati ARVN Rangers ṣe “egan hog” nigbati wọn deplaned, titu agbegbe naa botilẹjẹpe wọn ko gba ina pada. … [H] ṣe akiyesi awọn oṣiṣẹ 5 si 10 Cambodia ti o dabi ẹni pe o farapa, ṣugbọn ti ko mọ boya wọn farapa lati inu afẹfẹ tabi ina ilẹ.
Awọn ọdun mẹwa lẹhinna, Grawey tun jẹrisi awọn alaye ti iṣẹlẹ naa ni ifọrọwanilẹnuwo kan, ṣe akiyesi pe, bi ARVN ti gbe lọ lati inu ọkọ ofurufu, o sọ fun Brooks pe “ko ni lati lọ kuro ni ẹyẹ mi.” Ṣugbọn Brooks, ẹniti Grawey ṣe apejuwe bi “gung ho,” fa ipo o si kọju si i. Brooks - ẹniti o sọ pe o n gbe ilana ti kii ṣe ilana “machinegun” - bẹrẹ ibon yiyan lainidi.
Davin McLaughlin, alaṣẹ ti rirọpo “ẹiyẹ kekere” ti a pe ni nigbati ọkọ ofurufu akọkọ ti ku lori epo, bakanna ṣe akiyesi pe South Vietnamese ko pade ati pe, ni ibamu si awọn iwe aṣẹ, “mu ohun ti wọn le.” Àkópọ̀ ẹ̀rí ìbọn rẹ̀, Len Shattuck, nínú fáìlì ìwádìí náà fi kún:
Awọn Rangers ARVN farahan aladun nigba ti wọn fi sii ati ninu ero rẹ ti a ti yọ kuro ni agbegbe naa. … O sọ pe o fẹrẹ to awọn oṣiṣẹ 15 ti o farapa ni agbegbe naa ati pe o ṣakiyesi awọn ọkunrin 2 ti ọjọ-ori 50-60, ati obinrin kan ti ọjọ-ori 8-10, ti o dabi ẹni pe o ti ku.
Ninu ifọrọwanilẹnuwo 2010 kan, Shattuck sọ fun mi pe oun ko ta ibọn kan ni ọjọ yẹn ati tẹnumọ pe apakan kan nikan ni abule naa ni oun rii. Ohun ti o ri nibẹ, sibẹsibẹ, duro pẹlu rẹ. Ó sọ pé: “A wá sí abúlé kan tó ń mu sìgá. “Mo jẹri awọn okú. Mo jẹri diẹ ninu awọn eniyan ti o gbọgbẹ ti o dabi ẹni pe ara ilu. … A ko yọ ẹnikẹni kuro.” Shattuck ranti ọmọbirin kekere naa paapaa ti o kere ju ti a fihan nipasẹ ẹri rẹ, o kan 3 si 5 ọdun atijọ, ati pe o ti bo pelu ẹjẹ. O ranti pe: “O ti yinbọn ti o buruju.
Bi awọn ara ilu Cambodia ṣe gbọgbẹ ti wọn si n ku, awọn Rangers ARVN ti ja abule naa, wọn gba awọn ewure, awọn adiye, awọn apamọwọ, aṣọ, siga, taba, awọn redio ara ilu, ati awọn nkan miiran ti kii ṣe ologun, ni ibamu si ọpọlọpọ awọn ẹlẹri Amẹrika. "Wọn ji ohun gbogbo ti wọn le gba ọwọ wọn," Capt. Thomas Agness, awakọ ọkọ ofurufu ti o gbe Brooks ati diẹ ninu awọn ARVN, sọ fun mi. Brooks, sibẹsibẹ, ní awọn tobi Dimegilio ti gbogbo. Pẹlu iranlọwọ ti awọn ọmọ ogun South Vietnamese, o gbe alupupu Suzuki buluu kan sori ọkọ ofurufu kan, ni ibamu si awọn iwe aṣẹ Army. Brooks jẹwọ iṣẹ rẹ ni Cambodia lakoko ibaraẹnisọrọ tẹlifoonu ati beere fun ibeere ifọrọwanilẹnuwo nipasẹ imeeli. Ko dahun si ibeere yẹn tabi awọn ti o tẹle e.
Agness, ni ibamu si akojọpọ oluṣewadii Army kan, sọ pe o gba “ibeere redio kan lati jade kuro ni ọmọbirin ti o gbọgbẹ [ṣugbọn] sẹ lori awọn ilana ti CPT Brooks nitori pe o ti ni kikun pẹlu ẹgbẹ ARVN Ranger, alupupu kan ati pe o kere lori epo. .” Suzuki ti wọn ji naa ni a fun ni ẹbun fun olori alaṣẹ rẹ, Lt. Col. Carl Putnam, ti o nigbamii ri tooling ni ayika mimọ lori o, ni ibamu si awọn iwadi iwe aṣẹ. Ọmọ-ogun pinnu pe ọmọbirin ti o gbọgbẹ, ti o fi silẹ nitori Suzuki, ku.
Ibinu, Gary Grawey pinnu lati jabo Arnold Brooks. Ó sọ fún mi pé: “Inú bí mi gan-an nígbà yẹn. "Mo sọ pe Emi yoo jabo fun u, eyiti mo ṣe." Ijabọ ipo ikẹhin ti a ko royin tẹlẹ lori “Iṣẹlẹ Brooks,” ti o wa ninu awọn faili ti agbofinro iwa-ipa iwa-ipa Pentagon, pari pe awọn ẹsun ti bombarding ti o pọ ju, ikogun, ati irufin awọn ofin adehun igbeyawo ti “fi idi rẹ mulẹ.” Lakoko ti ko si awọn ohun ija ọta tabi ohun elo ogun ti a rii ni abule naa, ni ibamu si ijabọ naa, awọn olufaragba ara ilu “ni ifoju pe o ku iku mẹjọ, pẹlu awọn ọmọde meji, 15 ti o gbọgbẹ ati awọn ẹya mẹta tabi mẹrin run. Ko si ẹri pe awọn ti o gbọgbẹ ni a pese itọju ilera nipasẹ boya AMẸRIKA tabi awọn ologun ARVN. ”
Putnam ati alabojuto taara kan ni a fun ni awọn lẹta ibawi - ijiya-kekere kan - fun “awọn iṣe ati / tabi awọn aiṣe” ninu ọran naa. (Putnam kú ni 1976.) Nigba ti ejo ologun owo won fi ẹsun lodi si Brooks, rẹ aṣẹ gbogboogbo kọ wọn ni 1972, dipo fun u a lẹta ti ibawi. Àkọsílẹ̀ fi hàn pé kò sí àwọn ọmọ ogun mìíràn tí wọ́n fẹ̀sùn kàn án, ká má ṣẹ̀ṣẹ̀ jẹ́ kí wọ́n fìyà jẹ wọ́n, ní ìsopọ̀ pẹ̀lú ìpakúpa náà, ìfiṣèjẹ, tàbí ìkùnà láti ṣèrànwọ́ fáwọn aráàlú Cambodia tí wọ́n fara gbọgbẹ́.
Ṣe atilẹyin awọn Genocidaires
Nigba ti Henry Kissinger ṣe awọn eto rẹ fun bombu ikoko ti Cambodia, Pol Pot's Khmer Rouge ni iye to 5,000. Ṣugbọn gẹgẹ bi okun CIA 1973 kan ṣe alaye, awọn akitiyan igbanisiṣẹ Khmer Rouge gbarale lori bombu AMẸRIKA:
Wọn nlo ibajẹ ti o ṣẹlẹ nipasẹ awọn ikọlu B-52 gẹgẹbi koko-ọrọ akọkọ ti ete wọn. … Kaadi [Khmer Rouge] sọ fun awọn eniyan… ọna kan ṣoṣo lati da “iparun nla ti orilẹ-ede naa” ni lati yọ [olori ijọba ijọba ti AMẸRIKA ṣe atilẹyin] Lon Nol ati da Prince Sihanouk pada si agbara. Awọn ẹlẹsin ẹlẹsin sọ fun awọn eniyan pe ọna ti o yara julọ lati ṣe eyi ni lati fun awọn ọmọ-ogun [Khmer Rouge] lokun ki wọn ba le ṣẹgun Lon Nol ki wọn da bombu naa duro.
AMẸRIKA ju diẹ sii ju awọn toonu 257,000 ti awọn ohun ija lori Cambodia ni ọdun 1973, o fẹrẹ jẹ iye kanna bi lakoko ọdun mẹrin ti tẹlẹ ni apapọ. Ìròyìn kan láti ọwọ́ Àjọ Tó Ń Rí sí Ìdàgbàsókè Àgbáyé ní Orílẹ̀-Èdè Amẹ́ríkà fi hàn pé “ìbúgbàù tí wọ́n ń gbógun ti orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà lọ́dún 1973 mú kí iye àwọn olùwá-ibi-ìsádi pọ̀ sí i sí nǹkan bí ìdajì àwọn olùgbé orílẹ̀-èdè náà.”
Awọn ikọlu wọnyẹn fa awọn ọmọ-ogun Pol Pot ṣiṣẹ, gbigba Khmer Rouge laaye lati dagba sinu agbara eniyan 200,000 ti o gba orilẹ-ede naa ti o si pa iwọn 20 ninu ogorun olugbe. Ni kete ti ijọba naa ti wa ni agbara, awọn afẹfẹ iṣelu ti yipada ati Kissinger, lẹhin awọn ilẹkun pipade, sọ fun minisita ajeji ti Thailand: “O tún gbọ́dọ̀ sọ fáwọn ará Cambodia pé a óò jẹ́ ọ̀rẹ́ wọn. Apaniyan ni wọn, ṣugbọn a ko ni jẹ ki iyẹn duro ni ọna wa. A ti mura lati mu awọn ibatan dara si pẹlu wọn. ” Lẹhinna o ṣalaye alaye rẹ: Oṣiṣẹ Thai ko yẹ ki o tun laini “awọn onijagidijagan apaniyan” tun si Khmer Rouge, nikan pe AMẸRIKA fẹ ibatan ti o gbona.
Ni ipari ọdun 1978, awọn ọmọ ogun Vietnam ti kolu Cambodia lati le Khmer Rouge kuro ni agbara, ti o wakọ awọn ọmọ ogun Pol Pot si aala Thai. AMẸRIKA, sibẹsibẹ, ṣe atilẹyin atilẹyin rẹ lẹhin Pol Pot, ni iyanju awọn orilẹ-ede miiran lati ṣe atilẹyin fun awọn ọmọ ogun rẹ, iranlọwọ iranlọwọ fun awọn ọrẹ rẹ, ṣe iranlọwọ fun u lati tọju ijoko Cambodia ni Ajo Agbaye, ati awọn ipa atako lati ṣe iwadii tabi gbiyanju awọn oludari Khmer Rouge fun ipaeyarun.
Ni ọdun kanna, akọsilẹ mammoth Kissinger, “Awọn Ọdun Ile Funfun” ti jade. Gẹ́gẹ́ bí akọ̀ròyìn William Shawcross ṣe sọ, Kissinger kùnà láti tilẹ̀ mẹ́nu kan ìpakúpa tó wáyé ní Cambodia nítorí “fún Kissinger, Cambodia jẹ́ àwòfiṣàpẹẹrẹ, àwọn ènìyàn rẹ̀ lè náwó nínú eré ńlá ti àwọn orílẹ̀-èdè ńlá.”
Ni 2001 ati lẹẹkansi ni 2018, Oluwanje ti o pẹ ati alariwisi aṣa Anthony Bourdain funni ni awọn imọlara ti ọpọlọpọ pin, ṣugbọn ṣọwọn fi lahanna to:
Ni kete ti o ba ti lọ si Cambodia, iwọ kii yoo dẹkun ifẹ lati lu Henry Kissinger si iku pẹlu ọwọ asan. Iwọ kii yoo ni anfani lati ṣii iwe iroyin kan lẹẹkansi ki o ka nipa arekereke, prevaricating, scumbag apaniyan ti o joko ni isalẹ fun iwiregbe to dara pẹlu Charlie Rose tabi wiwa diẹ ninu ọran tai dudu fun iwe irohin didan tuntun laisi gige. Jẹri ohun ti Henry ṣe ni Cambodia - awọn eso ti oloye-pupọ rẹ fun ijọba ijọba - ati pe iwọ kii yoo loye idi ti ko fi joko ni ibi iduro ni Hague lẹgbẹẹ Miloševic.
Ni ibẹrẹ awọn ọdun 2000, Kissinger ti wa fun ibeere ni asopọ pẹlu awọn ẹtọ eda eniyan nipasẹ awọn ijọba ijọba ologun ti South America tẹlẹ, ṣugbọn o kọ awọn oniwadi, ni kete ti o kọ lati han niwaju ile-ẹjọ kan ni Ilu Faranse ati yarayara kuro ni Ilu Paris lẹhin gbigba ipe kan. A ko fi ẹsun kan rara tabi fi ẹsun kan fun awọn iku ni Cambodia tabi nibikibi miiran.
“Ṣiṣere Pẹlu Rẹ. Ṣe Aago Ti o dara. ”
“Lati dá ọ si kii ṣe èrè; lati pa ọ run, ko si adanu” jẹ credo tutu ti Khmer Rouge. Ṣugbọn o le gẹgẹ bi irọrun ti jẹ ti Kissinger. Ni 2010, Mo tẹle pẹlu Kissinger, titẹ si i lori ilodi ninu awọn ẹtọ rẹ nipa bombu nikan "Ariwa Vietnamese ni Cambodia" ṣugbọn bakanna pa 50,000 Cambodia, nipasẹ kika rẹ, ninu ilana naa. Ó sọ fún mi pé: “A kò sáré yí bọ́ǹbù káàkiri orílẹ̀-èdè náà.
Ẹ̀rí náà fi hàn pé ó yàtọ̀, mo sì sọ bẹ́ẹ̀ fún un.
"Ah, wa!" Kissinger kigbe, o fi ehonu han pe emi kan n gbiyanju lati mu u ni irọ. Nigbati a tẹ nipa nkan ti ibeere naa - pe awọn ara ilu Cambodia ni bombu ati pa - Kissinger binu ni gbangba. "Kini o n gbiyanju lati fi mule?" ó bẹ̀rẹ̀ sí pariwo, nígbà tí mo kọ̀ láti juwọ́ sílẹ̀, ó gé mi kúrò: “Ṣeré pẹ̀lú rẹ̀,” ó sọ fún mi. "E ni igbadun."
Mo beere lọwọ rẹ lati dahun ibeere Meas Lorn: “Kini idi ti wọn fi ju awọn bombu silẹ nibi?” O kọ.
Kissinger fi ẹ̀gàn sọ pé: “Mi ò mọ̀ ọ́n tó, bó ṣe ń gún ìrèké rẹ̀. "Emi ko ni oye rẹ ati didara iwa." O ti lọ kuro.
Awọn ara Cambodia ni awọn abule bii Tralok Bek, Doun Rath, ati Mroan ko ni igbadun iru ona abayo ti o rọrun.
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun
1 ọrọìwòye
Nkan ti o wuyi ti kikọ ọmọwe nipa ipa Kissinger ni ipolongo bombu 1969-1973 ni Cambodia.