Kanada harbiy missiyasining Afg'onistondagi joriy missiyasi 2006 yil fevral oyida boshlangan va 2001 yil kuzida boshlangan oldingi harbiy majburiyatlardan keyin amalga oshirilgan. Hozirda asosan NATO qo'mondonligi ostida Xavfsizlik bo'yicha xalqaro kuchlar (ISAF) tarkibida Kanada harbiylari qatori faoliyat yuritmoqda. Kuchlarning roli bir qancha e'tiborga molik jihatlarga ega, ulardan ba'zilari bir-biriga mos keladi: 1200 ga yaqin askar shtab-kvartirasi Qandahor aerodromida joylashgan Kanada jangovar guruhini va bir necha yuz yordamchi xodimlarni tashkil qiladi; 100 dan ortiq askar Qandahor shahridagi Neytan Smit lagerida joylashgan Viloyatni qayta qurish guruhining (PRT) asosiy qismini tashkil qiladi; afg'on qo'shinlari bilan birlashadigan va ularni o'qiydigan Operativ murabbiylik va aloqa guruhi ("omlet"); va Afg'oniston hukumatining Kobuldagi turli vazirliklari bilan birlashtirilgan Strategik maslahat guruhi (SAT). Hammasi bo'lib, Afg'onistonda joylashtirilgan oddiy qo'shinlarni 2500 nafarga yaqin xodim tashkil etadi. Bundan tashqari, noma'lum sonli JTF-2 maxsus kuchlari AQSh va boshqa mamlakatlarning maxsus kuchlari bilan birgalikda "Ozodlik" operatsiyasining bir qismi sifatida ishlaydi. Ularning roli haqida juda kam narsa ma'lum.
Ba'zi istisnolardan tashqari, ommaviy axborot vositalarida missiya haqidagi xabarlar Kanada harbiy amaldorlarining da'volari va harakatlariga xayrixoh bo'ldi. Ushbu inshoning maqsadi missiyaning kam ma'lum bo'lgan, harbiylarimiz va hukumat amaldorlarimiz kamdan-kam gapiradigan jihatlarini yoritishdir.
Qandahor havo maydonidagi (KAF) tomosha โYulduzli urushlarโ filmidagi bar sahnasini eslatadi. Rossiya tomonidan qurilgan ulkan majmua KAF Afg'oniston janubidagi, Pokiston bilan chegaradosh, pushtunlar hududida joylashgan keng cho'lning chekkasida joylashgan. Jurnalistlar bir necha mamlakatlardan doimiy ravishda askarlar oqimini tasvirlaydilar, ularning aksariyati muxbirlarga kirishi taqiqlangan. Masalan, Amerika va Kanada maxsus kuchlari bilan intervyu berilmaydi yoki hatto matbuot tomonidan tilga olinmaydi. Va bu qo'shinlar yolg'iz obro'sini saqlab qolmasligi mumkin, chunki "yuqori britaniyalik zobit o'tgan yilning kuzida Tolibonning bazada ko'plab josuslari borligiga amin bo'lganini aytgan edi".[I]
Maxsus operatsiyalar va ommaviy axborot vositalari bilan aloqalar bo'yicha ko'p millatli repetitorlikdan tashqari, KAFda tarqatiladigan boshqa muhim ko'nikmalar ham bo'lishi mumkin. Norvegiya gazetasi shu yilning boshida shov-shuvga sabab bo'ldi, u bazada ishlagan bir necha amerikalik tergovchilarning qasamyod ko'rsatuvlari va voqealarning ayrimlarini, jumladan qiynoqlarning keng qo'llanilishini tasvirlab berdi.[Ii]
Ammo afg'on aholisi orasida missiya amalga oshirilayotgan bazadan tashqarida-chi? U erda NATO kuchlari harbiy strateglar tomonidan qo'zg'olonga qarshi kurashning "inkspot strategiyasi" deb ataydigan narsa bilan shug'ullanadi. Bu, asosan, NATO quruqlikdagi qoโshinlari havo koโmagida maโlum hududni qurolli isyonchilardan tozalab, hudud nazoratini Afgโoniston Milliy Armiyasi (ANA) qoโshinlariga topshiradi, ular oโz navbatida hududni Afgโoniston Milliy Politsiya (ANP) boโlinmalariga topshiradi. Soโngra aholining milliy hukumatga boโlgan sadoqatini kuchaytirish niyatida rivojlanish loyihalari boshlanadi.
Kanada kuchlarining missiyasi ular uchun mutlaqo yangi bo'lib, ko'pchilik bizning kuchlarimizning an'anaviy roli, ya'ni tinchlikni saqlash, deb hisoblagan narsaga jiddiy qarama-qarshidir. Globe and Mail tahririyati o'zgarishlarni ifodalaydi: "tinchlik o'rnatishning yangi davri", bizga aytilishicha, "bir necha metr yo'l ustidagi janglarni" talab qiladi.[Iii] Boshqalar missiyani tasvirlashda bolalar qo'lqoplarini kiyishga shoshilmaydilar. Kanadaning Esprit de Corps harbiy jurnali muharriri Skott Teylor lingvistik nozikliklarni chetlab o'tib, Afg'onistondagi Kanada qo'shinlarini oddiygina "bosqinchi kuchlar" deb ta'riflaydi.[Iv]
Askarlar o'z vazifalariga qanday qarashadi? "Soatlar zerikish, keyin esa kuchli adrenalin lahzasi", - deydi 25 yoshli Kanada kuchlari qurolchisi. Toronto Star muxbiri: "Bir odam subliminal perkussiyani jinsiy aloqa bilan solishtiradi".[V] Boshqa bir askar qasos va geosiyosatni uning turtkisi deb hisoblaydi: "Men ularni o'ldirishda hech qanday muammo yo'q", deb ta'kidlaydi jangovar guruh serjanti. "Ular buni 11-sentabrda boshlashdi. Biz shunchaki jangni ularga qaytaryapmiz".[VI]
Darhaqiqat, ko'plab askarlar o'z vazifalarini ishtiyoq bilan bajarishdi. Boshqalar esa jang ular kutganidek qizgโin boโlmaganidan hafsalasi pir boโldi. Qandahorga etib kelganidan ko'p o'tmay, Van Dus polkining a'zolari "Etaient un peu frustrรฉs de participer ร une mission de rekonstruksiya et auraient prรฉfรฉrรฉ combattre ร leur arrivรฉe en Afg'oniston". ("Qayta qurish missiyasida ishtirok etishdan biroz hafsalasi pir bo'lgan va Afg'onistonga kelganida jang qilishni afzal ko'rgan bo'lardi").[VII]
Agar bularning barchasi Rembo uslubidagi tayyorgarlik ba'zilar uchun Amerika harbiy jasoratining aks-sadosi kabi eshitilsa, buning uchun jiddiy sabablar bo'lishi mumkin. Amerikalik hamkasblari bilan yaqin doirada ishlash Kanada zobitlariga ma'lum bir fikrni qo'zg'atganga o'xshaydi, bunga NATO matbuot kotibi Jeyms Appaturay misol bo'la oladi. "NATO kuchlari o'z missiyasini himoya qilish huquqiga va mas'uliyatiga ega", deb ta'kidlaydi Kanada teleradiokompaniyasining sobiq xodimi. "Bu huquqni o'z ichiga oladi - va, albatta, agar qo'mondon zarur deb hisoblasa - oldindan chora ko'rish uchun javobgarlik".[viii]
M777 - "Uyni olib tashlang"
Kanadaning "tinchlik o'rnatish" versiyasidagi asosiy vositalardan biri, Britaniyada ishlab chiqarilgan M777 gaubitsa quroli, diametri 6 dyuymli o'qlarni 30 km (22 milya) masofaga otadi, isyonchi jangchilar tomonidan "cho'l ajdahosi" deb nom olgan. . 2005 yil kuzida Kanada kuchlari tomonidan sotib olingan qurol harbiy guruch orasida sodiq muxlislar bazasiga ega bo'ldi. โMasalan, piyoda askar bir-ikkita uyga toสปqnash kelganda, ular yoสปqotishlarga duchor boสปlishadi va bu uyga kirib, oสปsha uyni dushmandan tozalashadi, garchi ular gสปalaba qozonishsa ham, orqaga qarab turish juda yoqimli. tankerni olib, โUyni olib ketโ, deb ayt. Urush uchun deyarli to'la vaqtli jamoatchilik bilan aloqalar bilan shug'ullangan iste'fodagi general-mayor Lyuis MakKenzi shunday tushuntirdi.[ix] NATO operatsiyalari tufayli tinimsiz xavf ostida qolgan afg'on tomoshabinlari Makkenzi bu tajriba "naqadar yoqimli" degan fikrga qo'shilmasligi mumkin.
Globe and Mail kompaniyasining Gloria Galloway nashri M777 ning afzalliklarini ta'kidlaydi: "Ular yaxshi muzokaralar vositasidir; afg'onlarni Tolibonga yordam bermaslikka ko'ndirishga urinishda kanadaliklar ko'p kilometr uzoqlikdagi raketani radioeshittirish orqali yomon xulq-atvorning oqibatlarini ko'rsatishlari mumkin va birdaniga afg'on fermerining dalasida katta teshik qoladi va NATOning o'q otish kuchiga yangi baho beradi. .[x] Gallovey โmuzokaraโ soโzini texnik maโnoda ishlatayotganga oโxshaydi; jurnalistika yoki jamoatchilik bilan aloqalar bo'yicha malakasi past bo'lgan boshqalar "tovlamachilik" yoki "majburlash" kabi so'zlarni ishlatishi mumkin.
Xorijiy qo'shinlar uzoqdan maslahat berishadi
Uzoq masofali โmuzokaralar vositasiโdan โyaqin havodan yordamโ (CAS) bilan birgalikda foydalanish NATOning Afgโoniston janubidagi mavjudligining baโzan ehtiyotkor va ehtiyotkor tabiatini taโkidlaydi. Darhaqiqat, turli ommaviy axborot vositalari Afg'onistondagi aksil-g'alayonning yashirincha yurishi haqida yozgan. "AQSh va NATO kuchlari faqat maxsus operatsiyalar o'tkazish uchun chiqishadi. Muntazam patrullik va razvedka ma'lumotlarini to'plash yangi paydo bo'layotgan Afg'oniston milliy armiyasining mas'uliyati", deb yozadi Jon Cherian. Qolaversa, u โAfgสปon xavfsizlik kuchlarining sodiqligini oddiy hol deb hisoblab boสปlmaydi... Masalan, Afgสปoniston milliy armiyasi shtab boshligสปi general Bismilloh Xon sobiq harbiy qoสปmondonโ.[xi]
Globe and Mail's Grem Smit Gilmand viloyatidan yozgan holda, "Britaniya qo'shinlari o'tgan yili Sangin (Hilmand viloyati)dagi patrul bazasida samarali qamalda edi", deb ta'kidlaydi.[xii] Va bu fakt xorijiy kuchlarga ko'p do'stlar orttirmayapti: "O'sha chet elliklar xavfsizlik bor deyishadi - bu yolg'on", - deya aybladi afg'on armiyasi qo'mondonlaridan biri. โ Ular bu yerda oโz eshaklarini xavf ostiga qoโyishmaydi. Tuman markazida toliblar bor, ammo inglizlar va amerikaliklar o'z tuynuklarida qolishadi.[xiii]
Kanadalik askarlar bunday kamsituvchi ayblovlardan qutulgan ko'rinsa-da, afg'on kuchlari uchun xavfning nomutanosib ulushini ta'kidlash joiz. NATO qoโshinlariga hamrohlik qilayotgan afgโon armiyasi va politsiya zobitlari jami jangovar jarohatlarning qariyb 90 foizini olgan.[xiv]
Ishbilarmonlar
Xoโsh, sim ortida oโralashib qolgan bosqinchi armiya nima qilishi kerak? Xo'sh, agar siz NATO bo'lsangiz, unda davom eting va siz uchun kurashish uchun ishonchli mahalliy aholiga pul to'laysiz. Ya'ni, siz yollanma askarlarni yollaysiz. Londonning Times gazetasi โBritaniyaliklar Tolibonga qarshi yollanma askarlarni yolladiโ sarlavhasi ostida โyangi tashkil etilgan qabila politsiyasi toliblardan koโra koโproq haq toโlab ishga olinadiโ deb yozadi.[xv]
Kanada kuchlari ham harakatga kirishmoqda. โBesh yildan beri sallali, tirnoqdek qattiq, 33 yoshli askar polkovnik Turjan Afgโonistonda AQSh va Kanada kuchlari bilan birga haq toโlanadigan yollanma qoโmondon boโlib ishlaydiโ, deb yozadi Canada's National Post. "Bugungi kunda uning 60 nafar afg'on jangchisidan iborat militsiyasi Qandahordagi Kanada provintsiyasini qayta tiklash guruhi (PRT) Kamp Natan Smitni qo'riqlaydi va kanadalik askarlarni bazadan tashqarida patrul qilishda boshqaradi." Toorjan va uning qurolli odamlari "Qandahorning murakkab xavfsizlik tarmog'ida muhim ta'sirga ega", bu esa uni qadrli ittifoqchiga aylantirdi, garchi 9 sentyabrdan oldin u "aslida urush qo'mondoni" edi, dedi Kanada provintsiyasini qayta qurish guruhining ikkinchi qo'mondoni.[xvi]
Shuni ta'kidlash kerakki, yollanma askarlardan foydalanish yollanma ishchilar to'g'risidagi xalqaro konventsiyaga (1989) zid keladi. Kanada, AQSh, Buyuk Britaniya va boshqa ko'plab davlatlar bilan bir qatorda, ushbu shartnomani imzolamaydi.
Havo hujumlari
Yollanma askarlardan foydalanish NATO/AQSh qo'shinlarining bu urush uchun yetarlicha jihozlanmaganligining yagona belgisi emas. 2001 yil oktyabr oyida AQSh boshchiligidagi hujum boshlanganidan beri ushbu qarama-qarshilikning muhim qismi bo'lgan havo kuchiga tayanish tinch aholi uchun xavf tug'dirishi uchun keng qamrovli qoralashga olib keldi. 2001 yildan beri AQSh va NATO bombalari ostida minglab tinch aholi halok bo'ldi, bu esa Afg'oniston prezidenti Karzayning g'arb kuchlarini ehtiyotkor bo'lishga chaqirdi.
Hozirgi vaziyatda havo hujumlarini asosan Amerika samolyotlari amalga oshiradi. (Britaniyaliklar, frantsuzlar, nemislar va boshqalar ham asosan transport yoki kuzatuvda qoสปllaniladigan samolyotlar yasagan.) โYaqin havodan yordamโ (CAS) deb ataladigan bu urush samolyotlari isyonchi jangchilarni aniqlashda quruqlikdagi kuchlar tomonidan muntazam ravishda chaqiriladi. CAS bu jangchilarni yo'q qilish yoki ularni to'xtatish uchun bombalar, raketalar, snaryadlar yoki oddiygina "kuch ko'rsatish" ni etkazib berishi mumkin. Ammo bu hujumlar to'mtoq qurol bo'lib, tinch aholi qurbonlari tez-tez sodir bo'ladi. โ[P] isyonchilar nazoratidagi hududga bostirib kirishโ, deb yozadi โIndependentโ gazetasi Terri Judd, โayniqsa soni ko'p bo'lgan qo'shinlar havo hujumlarini chaqirganda, tinch aholining qurbon bo'lish xavfini oshiradiโ.[xvii]
Ushbu turdagi hujum natijalari NATO va AQSh kuchlari uchun gumanitar va jamoatchilik bilan aloqalar falokatiga aylandi. "NATO taktikasi o'zlari himoya qilishi kerak bo'lgan tinch aholini tobora xavf ostiga qo'ymoqda va mahalliy aholini ularga qarshi qo'zg'atmoqda", - deydi Human Rights Watchning Afg'oniston bo'yicha tadqiqotchisi Sem Ziyo-Zarifiy.[xviii] Shunga qaramay, xorijiy kuchlar vaziyatni yaxshilash uchun ozgina kuch sarflagan ko'rinadi, chunki 2007 yilning yozi va kuzigacha bo'lgan havo hujumlarining tezligi shuni ko'rsatadi: Kuniga 40 ga yaqin havodan yordam ko'rsatish missiyalari juda barqaror tezlikda boshlangan.
Ushbu havo operatsiyalarining katta xavfi yerdagi xalqaro kuzatuvchilar tomonidan yo'qolgan emas. Inson huquqlari bo'yicha ekspert va BMTning Afg'onistondagi rasmiy vakili Xaver Leon Diaz tinch aholi orasida qurbonlar soni ortib borayotgani haqidagi xavotirlarga javob berar ekan, NATO/AQSh havo hujumlari Jeneva konventsiyalarining "jiddiy buzilishi" bo'lishi mumkin, degan fikrni bildirdi.[xix] Bu erda Diaz, shubhasiz, 51 yilgi Protokollarning 1977-moddasiga ishora qiladi, bu esa tinch aholiga va/yoki fuqarolik ob'ektlariga zarar etkazuvchi hujumlar sifatida belgilangan "beg'araz" hujumlarni taqiqlaydi, "bu esa kutilgan aniq va to'g'ridan-to'g'ri harbiy ustunlikka nisbatan haddan tashqari bo'ladi".
Toliblarni jalb qilish (shubhali).
G'arb harbiy amaldorlari afg'on aholisini himoya qilish istagini qayta-qayta tasdiqlasa-da, kamida bitta hisobot NATOning tinch aholiga zarar yetkazmaslikka qaratilgan sa'y-harakatlari unchalik kuchli emasligini ko'rsatadi. Kanadalik harbiy tarixchi Shon Maloni Maclean's jurnalida yozadi, Kanada kuchlarining Qandahor viloyatidagi tungi hujumini shunday tasvirlaydi: "Kanada artilleriyasi qochgan dushmanni yo'q qilish va yo'q qilish uchun momaqaldiroq qildi. Tasodifiy ko'p narsa qolmadi: qo'shinlar dushman hududni aholidan bo'shatganini bilar edi, shuning uchun tinch aholi qurbon bo'lishidan qo'rqmas edi.[xx] E'tibor bering, Malonining hisobi to'g'ri bo'lsa, Kanada qo'shinlari jang maydoni tinch aholidan ozod bo'lishini ta'minlash uchun Tolibon jangchilariga tayangan.
Qurolli to'qnashuvlar tinch aholi hayotini xavf ostiga qo'yadigan yagona holat emas, chunki "ba'zida terrorchi deb nom olish uchun aqlli salla va Pokistondagi naqd pullar cho'ntak bo'ladi", deydi jurnalist Richard Fut. Foot shunday voqealardan biriga guvoh bo'lganini yozadi, u erda gumon qilinuvchi samarasiz so'roq qilingan va nihoyat qo'yib yuborilgan. "Ikki soat davomida kanadaliklar o'zlarining gumondorlarini so'roq qilishdi, la'natlashdi va javob izlash uchun tahdid qilishdi", deb yozadi u. "Ular uning bilaklarini bog'lab, kanadaliklarga hamroh bo'lgan afg'on armiyasining kichik bo'limiga topshirishdi".[xxi]
Globe and Mail muxbiri Grem Smitning so'zlariga ko'ra, ba'zida Kanada qo'shinlari la'nat va tahdidlardan tashqariga chiqadi. Smitning 2007 yil aprel oyida afg'on mahbuslarining ko'rsatuvlari aks etgan xabarlari Kanada ommaviy axborot vositalari tomonidan "qiynoqqa solish mojarosi" deb atalgan voqeani keltirib chiqardi; Bu atama afg'on xavfsizlik kuchlari tomonidan toliblar deb gumon qilinayotgan qiynoqlarni bildiradi, bu esa katta shov-shuvga sabab bo'ldi. Ammo uning hisobotlaridan kelib chiqadigan ko'plab sharhlarning hech biri kanadalik askarlarning suiiste'mol qilishlari haqida gapirmadi. Smitning manbalaridan biri aynan shu ayblovni, ammo unchalik katta boสปlmasa-da: โ18 yoshli Tila Muhammadning aytishicha, kanadaliklar uni badavlat er egasining ishchisi boสปlib yashab, ishlagan fermada ushlab turishgan. Uning so'zlariga ko'ra, uni hibsga olish paytida kanadaliklar biroz tepishgan, ammo qo'shinlar keyinchalik yozning oxiri jaziramasida unga suv purkash orqali salqin turishiga yordam berganini qo'shimcha qilgan.[xxii]
Shunga o'xshash norozilik deyarli bir yil oldin bir juft voqeani kutib oldi. 2006-yil avgustida Qandahor shahrida bir kanadalik askar halok boโlgan xudkush portlashdan soโng, afgโon jurnalistlari โbomba portlash joyida video va suratga olishga uringanida kanadaliklar tomonidan oโqqa tutilganโ, deb xabar berdi Canadian Press nashri. Ammo hujumga uchragan jurnalistlar o'sha kuni omadli bo'ldilar, chunki afg'on bolasi mamlakatda yaqinda o'z missiyasini boshlagan jahldor Kanada askarlari tomonidan otib o'ldirilgan.[xxiii] Biroq Kanada missiyasi qoโmondoni oโrinbosari barchani fojiali voqea tajribasizlik oqibati emasligiga ishontirdi: โAskarlarning dastlabki taassurotlari hozirda oโz zimmasiga olgan ishni qilishganโ, deb izoh berdi polkovnik Fred Lyuis.[xxiv]
Vancouver Parecon Collective a'zosi Deyv Marklend StopWar.ca bilan hamkorlik qiladi va Kanadaning Afg'onistondagi urushi haqida hikoya qiluvchi blogiga hissa qo'shadi: www.stopwarblog.blogspot.com
[I]Independent (Buyuk Britaniya), 3 yil 2007 iyun.
[Ii]qarang: BAAG oylik, 2007 yil fevral.
[Iii]Globe and Mail, 17 yil 2006 oktyabr.
[Iv]Toronto Star, 4 yil 2007 yanvar.
[V]Toronto Star, 1 yil 2007 may.
[VI]Bruks Merritt, Edmonton Sun, 29 yil 2007 yanvar.
[VII]Qarang: Presse Canadienne, 16 yil 2007 iyun.
[viii]Ozod Yevropa radiosi (onlayn), 19 yil 2007 iyun.
[ix]Globe and Mail, 11 yil 2006 sentyabr.
[x]Globe and Mail, 26 yil 2007 fevral.
[xi]Frontline (Hindiston), 3 yil 2005 dekabr.
[xii]Globe and Mail, 19 yil 2007 may.
[xiii]IWPR, 19 yil 2007 iyun.
[xiv]Qarang: Jon Kotter, Canadian Press, 26 yil 2006 iyun.
[xv]The Times (London), 8 yil 2006 oktyabr.
[xvi]Milliy pochta, 27 yil 2006 mart.
[xvii]Independent, 1 iyul, 2007 yil. Afg'onistondagi tinch aholi qurbonlari haqida, qarang: Dave Markland, 'Media Blind to fuqarolik o'limi', ZNet, 1 yanvar, 2007. Shuningdek, http://pubpages.unh saytida Mar V. Heroldning ishiga qarang. .edu/~mwherold/.
[xviii]Qarang: Jeyms Ingalls va Sonali Kolxatkar, Tashqi siyosat diqqat markazida, 13 yil 2007 iyun.
[xix]Qarang: UNAMA matbuot brifingi, 28 yil 2007 may; shuningdek, Pajhwok Afghan News, 28 yil 2007-may.
[xx]Maclean 11 yil 2006 sentyabr.
[xxi]Ottava fuqarosi, 15 yil 2006 aprel.
[xxii]Grem Smit, Globe and Mail, 24 yil 2007 aprel.
[xxiii]Canadian Press, 22 yil 2006-avgust.
[xxiv]Canadian Press, 24/06 avgust.
ZNetwork faqat o'z o'quvchilarining saxiyligi orqali moliyalashtiriladi.
hadya etmoq