Ho ka 'na ha nepahala ho hlalosa mofuta oa batho e le oa ho ipolaea. Tšokelo ea pheliso ea nyutlelie le 'nete ea moferefere oa boemo ba leholimo li aparetse ntho e 'ngoe le e 'ngoe eo re e etsang. Re ntse re atamela ka tsela e kotsi ho timela ha mefuta ea rōna, ’me re ntša e meng e mengata le rōna: mohlomong karolo ea 50 lekholong ea mefuta eohle ea lintho tse phelang ho ea ka bo-rasaense ba bang. Empa ho tlile jwang hore re be tjee? Ke nahana hore ho sheba tšebetso e ka hare ea bokhaphithaliste ho tla re fa mohopolo o motle. Bokapitalise ke tsamaiso e theiloeng holim'a kholo e tsoelang pele 'me ke tsamaiso ea moruo eo sechaba sa rona kaofela se sebetsang ho eona. Sena se bolela hore bokapitale bo ile ba tlameha ho hola ho ba libaka tse kang tlhahiso ea mafura a lintho tsa khale, leha ba ntse ba senya lefatše nakong eo. Sena se kopana le tsamaiso ea litheko e sa ameng tšenyo ea tikoloho kapa lintho tse ling tse ka ntle ho theko ea sehlahisoa. Ka kopanelo tsena li etsa bokhaphithaliste kotsi bophelong ba batho.
Ts'ebetso ea kholo ea capitalistic e ea tjena: chelete eohle e ajoa ka libanka. E ke ke ea tsoa kae kapa kae. Kaha libanka li lefisa tsoala, banka e ka nkalima £1 milione 'me ea khutlisa £2 milione. Chelete ena e eketsehileng e tlameha ho tsoa kae-kae empa chelete e ka ajoa feela ka libanka. Kahoo chelete e ngata e tlameha ho etsoa.1 Sena se bolela hore moruo oa capitalist o tlameha ho tsoela pele ho hola ho seng joalo o tla putlama. Kahoo e ntse e hola, qetellong e atoloha sebakeng se seng le se seng sa bophelo, tsela eo bubble e ntseng e hola ka phaposing ea hau ea ho phomola e tla qetella e tletse ntlo eohle ea hau. Likarolo tsena tsa bophelo li kenyelletsa tlhahiso ea libetsa le tšebeliso e mpe ea libeso, har'a mesebetsi e meng e mebe. Empa kaha libanka li tlameha ho etsa phaello, motho e mong o lula a lahleheloa ke kholo ena. Sena e ka ba maemong a manyane a hore o tla putlama, kapa boemong bo boholo ba naha ea heno o qobelleha ho kena lenaneong le thata la tokiso ea meralo, e leng ho kenya bongata ba batho bofutsaneng. Ho na le menyetla e ke keng ea lekanngoa ea hore na batho ba ka lahleheloa ke mokhoa ona joang, ho kenyeletsa le botho ho khaotsa ho ba teng. Hona hape ke lebaka leo ka lona imperialism le ntoa e leng likarolo tse hlokahalang tsa capitalism.
Empa ts'ebetso ena ha e sebetse feela ka tekanyo ea tsamaiso. Re e bona liketsong tsa likoporasi ka bomong. Mokhatlo o mong le o mong o tlameha ho tsoela pele ho hola ho boloka phaello ea ona o le kaholimo ho bahlolisani ba ona kapa o tla qobelloa ho tsoa khoebong kapa ho nkeloa sebaka. Sena se kopana le puseletso ea mekoloto ho qobella likoporasi ho hola ka ho sa feleng. Ho tloha ha u qala khoebo u tlameha ho alima chelete, hangata bankeng, 'me k'hamphani e tla tlameha ho lula e lefa melato cheleteng eo, ka tsoala. Empa e le ho lefa melato pele e phahama haholo, 'me khoebo e lahleheloa ke phaello, k'hamphani e tlameha ho alima chelete e ngata. Kahoo koporasi e tlameha ho hola pele ho lefa sekoloto sa pele, ebe joale e tlameha ho hola ho feta ho lefa sekoloto seo e se alimileng ho lefa sekoloto sa pele. Empa joale ba tla tlameha ho alima chelete e eketsehileng e le hore ba lefe sekoloto sena sa bobeli pele se phahama haholo, kahoo se hloka khōlo e eketsehileng. Kahoo likoporasi, le batho, ba ts'oarella mokolokong o sa feleng oa kholo le likoloto. Kahoo ho ameha ka boitšoaro joalo ka ho senngoa ha tikoloho kapa litokelo tsa botho ho hlokomolohuoa ntle le haeba ho na le phaello.
Nka mohlala oa lik'hamphani tsa motlakase: ExxonMobil e sebetsa ka lipeipi ho pholletsa le Chad le Cameroon e thibelang baahi ba metse ho fumana metsi le ho fumana mobu ha lihoai; Chevron e kentse letsoho ho aheng lipeipi ho pholletsa le Burma le hoja 'muso o busang o sebelisa mosebetsi oa makhoba le ho falla ha baahi ba motse ho ea e haha; Shell e tjhesa ka thoko ho molao dikubiki maoto a dikubiki tse dimillione tse 256 tsa kgase ya tlhaho ka letsatsi Nokeng ya Niger Delta - tlatsetso e kgolo ka ho fetisisa phetohong ya tlelaemete Afrika e ka borwa ho Sahara, ho latela Friends of the Earth. Chevron hape e ntse e rema likarolo tse kholo tsa meru ea Amazon ho cheka oli, 'me e lahlile lilithara tse fetang limilione tse likete tse 18 tsa litšila tse chefo, sephetho sa ho cheka morung oa pula, se siea baahi ba moo ba na le lefu la mofets'e, mathata a tsoalo le. mafu a mang. Lik'hamphani tse 'maloa tsa matla, ho kenyeletsa Syncrude, ExxonMobil, Imperial Oil, ConocoPhillips, Murphy Oil, BP, Shell, Chevron le Total kaofela li ameha ho sebeliseng oli ea lehlabathe la tar Alberta, Canada. Tlhahiso ea eona e ntšang carbon dioxide ka makhetlo a ka bang 3 ho feta tlhahiso ea oli e tloaelehileng.2 Likhatello tsa tsamaiso ea bokapitale li qobella lik'hamphani tsena ho sebetsa tjena. 'Me ona e mpa e le mohlala o le mong oa timetso e sa feleng eo lik'hamphani li tlamehang ho e senya e le hore li ka lula li hola le ho lula li le ka pele ho tlholisano.
Haeba litheko tsa thepa li ne li baloa ka tsela e fapaneng joale tlhoko ena ea kholo ea ka ho sa feleng e kanna ea se be koluoa hakana. Ka mohlala, haeba tšenyo ea tikoloho kapa ho hatakeloa ha litokelo tsa botho ho ne ho ka baloa ho ba litšenyehelo, lihlahisoa tse senyang tikoloho li ne li tla qojoa. Sena se ne se tla bolela hore re tla qobelleha ho ntšetsa pele haholo tlhahiso ea lihlahisoa tse baballang tikoloho hobane e ne e tla ba theko e tlase le phaello, ka hona kholo e tla hloka. Empa tharollo e joalo e khahlanong le bo-capitalist ka ho teba ka boleng ba eona hoo menyetla ea hore e hlahisoe e leng mpe haholo. Ho e-na le hoo, re tlameha ho itšetleha ka litheko tseo 'maraka o li behang.
Empa 'maraka ha o behe litheko tse nepahetseng. Litheko tsa 'maraka li siea seo litsebi tsa moruo li se bitsang kantle ho naha. Ka mohlala, haeba ke na le khetho pakeng tsa ho reka ntho e sebelisang libeso le ntho e sebelisang matla a moea, taba ea hore khetho e le 'ngoe e lebisang ho senngoeng ha tikoloho ha e ame theko. 'Me ho theko e tlaase ho sebelisa oli, kapa mashala, ao re seng re ntse re e-na le theknoloji eohle 'me re se re hahile mokhoa oa ho fihlella. Ntho feela ea bohlokoa ka theko ke phello eo e nang le eona ho mohlahisi (khoporasi, eseng ba lefuoang hanyane, 'me hangata ba futsanehileng, basebetsi) le bareki. Hobane lintho tsa ka ntle li siiloe, ho theko e tlaase ho tlatlapa motho ho feta ho mo fa moputso o loketseng. Kahoo litekanyetso tsa bophelo lia theoha ’me batho ba tsieleha ’me ba tla etsa ntho leha e le efe hore ba pholohe, esita le haeba e senya polanete. Ka bokhutšoane, litheko tsa 'maraka li khothalletsa tlhekefetso ea litokelo tsa botho 'me ha li bake tšenyo ea tikoloho.
Kahoo ka lebaka la ho kopanngoa ha tlhokahalo e sa feleng ea kholo le phaello, 'me ke ho qheleloa ka ntle ho litheko, bokapitale bo romela mefuta ea rona ho senyeha ho isa timetsong. Ha re ntse re sheba taba ena ho ea pele re ka fumana hore ho phela ha mofuta oa batho ha ho khonehe tlas'a bokhaphithaliste.
1 Ts'ebetso ena e hlalositsoe ho "Life Inc." ka Douglas Rushkoff
2 Lintlha tsena tse mabapi le lik'hamphani tsa oli li tsoa ho Ethical Consumer Magazine, tokollong ea September/October 2009
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate