Mohloli: Linakong Tsena
Coronavirus ke filimi ea khale eo esale re e shebella khafetsa ho tloha bukeng ea Richard Preston ea 1995. The Hot Zone o ile a re tsebisa ka modemona ea timetsang, ea hlahetseng lehaheng la bo-’mankhane le makatsang Afrika Bohareng, le tsejoang e le Ebola. E ne e le lekhetlo la pele feela ka tatellano ea mafu a macha a qhomang 'lebaleng la moroetsana' (eo ke lentsoe le nepahetseng) la tsamaiso ea 'mele ea ho itšireletsa mafung e se nang phihlelo. Kapele Ebola e ile ea lateloa ke ntaramane ea linonyana, e ileng ea qhomela ho batho ka 1997, le SARS e hlahileng bofelong ba 2002. Linyeoe tsena ka bobeli li hlahile pele Guangdong, setsi sa lefats'e sa tlhahiso.
Hollywood, ehlile, e ile ea amohela likoluoa tsena ka takatso e matla 'me ea hlahisa lifilimi tse ngata ho re tšosa le ho re tšosa. (Letšoao la Steven Soderbergh Phekoloa, e lokollotsoeng ka 2011, e hlahella ka lebaka la saense e nepahetseng le tebello e tšosang ea moferefere o teng hona joale.) Ho phaella lifiliming le libuka tsa lipale tse monate tse se nang palo, makholo a libuka tse tebileng le lihlooho tse likete tsa saense li arabetse ho qhoma ho hong le ho hong, tse ngata li hatisa boemo bo nyarosang. ea boitokisetso ba lefats'e ba ho lemoha le ho arabela mafung a joalo a macha.
Sebata se secha
Kahoo Corona o tsamaea ka monyako o ka pele joalo ka phoofolo ea tonanahali e tloaelehileng. Ho hlophisa liphatsa tsa lefutso tsa eona (tse ts'oanang haholo le khaitseli ea eona e ithutileng hantle SARS) e ne e le sengoathoana sa kuku, leha ho le joalo lintlha tse ngata li ntse li haella. Ha bafuputsi ba sebetsa bosiu le mots'eare ho supa seoa sena ba tobane le liphephetso tse tharo tse kholo. Taba ea pele, khaello e ntseng e tsoela pele ea lisebelisoa tsa liteko, haholo-holo United States le Afrika, e thibetse likhakanyo tse nepahetseng tsa litekanyetso tsa bohlokoa joalo ka sekhahla sa ho ikatisa, boholo ba batho ba tšoaelitsoeng le palo ea mafu a kotsi. Phello e bile pherekano ea lipalo.
Ea bobeli, joalo ka ntaramane ea selemo le selemo, vaerase ena ea fetoha ha e ntse e feta har'a batho ba nang le lilemo tse fapaneng le maemo a bophelo bo botle. Mefuta e fapa-fapaneng eo MaAmerika a nang le monyetla oa ho kena konteraka e se e fapane hanyane le ea seoa sa pele Wuhan. Phetoho e 'ngoe e ka ba bobebe kapa e ka fetola ts'ebetso ea hona joale ea vaerase e eketsehang haholo kamora lilemo tse 50. Coronavirus bonyane e kotsi ea lefu ho Maamerika a seng a tsofetse, a nang le boits'ireletso ba mmele bo fokolang, kapa mathata a sa foleng a phefumoloho.
Taba ea boraro, leha vaerase e ka lula e tsitsitse ebile e sa fetohe, phello ea eona ho batho ba bacha e ka fapana haholo linaheng tse futsanehileng le har'a lihlopha tse futsanehileng haholo. Nahana ka phihlelo ea lefats'e ea mokakallane oa Spain ka 1918-19 eo ho hakanngoang hore e bolaile 1 ho isa ho 3% ea batho. Kwa United States le Yuropa Bophirima, H1N1 e ne e bolaya batho ba basha thata. Hangata sena se 'nile sa hlalosoa ka lebaka la tsamaiso ea' mele ea bona ea 'mele ea ho itšireletsa mafung e batlang e le matla haholo e ileng ea sebetsana le tšoaetso ka ho hlasela lisele tsa matšoafo, tse lebisang ho pneumonia le septic shock.
Leha ho le joalo, ntaramane e ile ea fumana sebaka se ratoang likampong tsa sesole le liforong tsa ntoa moo e ileng ea bolaea masole a bacha ka mashome a likete. Sena e ile ea e-ba sesosa se seholo ntoeng ea mebuso. Ho putlama ha tlhaselo e khōlō ea selemo ea Jeremane ea 1918, ’me kahoo phello ea ntoa, e ’nile ea amahanngoa ke ba bang ka lebaka la hore Linaha tsa Selekane, ho fapana le sera sa tsona, li ne li ka tlatsa mabotho a tsona a kulang ka masole a Amerika a sa tsoa fihla.
Empa mokakallane oa Spain linaheng tse futsanehileng o ne o e-na le boemo bo fapaneng. Ke ka seoelo ho ananeloang hore karolo e kholo ea batho ba shoang lefatšeng ka bophara e etsahetse Punjab, Bombay le libakeng tse ling tsa India Bophirima moo lijo-thollo li romeloang Borithane le mekhoa e sehlōhō ea ho batla likopo tse tsamaellanang le komello e kholo. Khaello ea lijo e bakiloeng ke eona e ile ea etsa hore batho ba bangata ba futsanehileng ba felloe ke tlala. E ile ea e-ba liphofu tsa tšebelisano e mpe pakeng tsa khaello ea phepo e nepahetseng—e ileng ea sitisa tšebetso ea ’mele ea bona ea ho itšireletsa mafung ho tšoaetsoa ’me ea hlahisa libaktheria tse atileng—hammoho le pneumonia e bakoang ke kokoana-hloko.
Nalane ena - haholo litlamorao tse sa tsejoeng tsa tšebelisano 'moho le khaello ea phepo e nepahetseng le ts'oaetso e teng - e lokela ho re lemosa hore COVID-19 e ka nka tsela e fapaneng le e bolaeang ho feta mekhukhung e teteaneng, e kulang ea Afrika le Asia Boroa. Ka linyeoe tse seng li ntse li hlaha Lagos, Kigali, Addis Ababa le Kinshasa, ha ho motho ea tsebang (mme a ke ke a tseba nako e telele ka lebaka la ho ba sieo ha tlhahlobo) hore na e ka sebelisana joang le maemo a bophelo le mafu a lehae. Ba bang ba boletse hore kaha baahi ba litoropong tsa Afrika ke ba banyenyane ka ho fetisisa lefatšeng, seoa sena se tla ba le tšusumetso e fokolang feela. Ka lebaka la phihlelo ea 1918, sena ke tlhaloso e booatla. Joalo ka maikutlo a hore seoa sena, joalo ka feberu ea selemo, se tla kokobela ka boemo ba leholimo bo futhumetseng.
Lefa la ho tiea
Selemo ho tloha joale re ka hetla morao re hlolloa ke katleho ea China ea ho fana ka seoa sena empa re tšohile ho hloleha ha United States. Ho se khonehe ha litsi tsa rona ho boloka Lebokose la Pandora le koetsoe, ehlile, ha ho makatse. Ho tloha bonyane 2000 re bone khafetsa ho senyeha hoa pele ho tsa bophelo bo botle.
Ka bobeli linako tsa feberu ea 2009 le 2018, mohlala, li ile tsa aparela lipetlele naheng ka bophara, li pepesa khaello e nyarosang ea libethe tsa sepetlele kamora lilemo tsa phokotso e bakiloeng ke phaello ea boemo ba bakuli. Koluoa e qalile khalefong ea khoebo e ileng ea kenya Ronald Reagan matla 'me ea fetola baetapele ba Democrats hore e be melomo ea eona ea neoliberal. Ho ea ka American Hospital Association, palo ea libethe tsa bakuli ba kulang e theohile ka 39% e sa tloaelehang pakeng tsa 1981 le 1999. Empa sepheo sa botsamaisi sa ho lula ka 90% se ne se bolela hore lipetlele ha li sa na matla a ho monya tšubuhlellano ea bakuli nakong ea mafu a seoa le maemo a tšohanyetso a bongaka.
Lekholong le lecha la lilemo, meriana ea tšohanyetso e 'nile ea tsoela pele ho fokotsoa lekaleng la poraefete ka "boleng ba kabelo" e hlokahalang ea ho eketseha ha likabelo le phaello ea nako e khuts'oane, le lefapheng la sechaba ka ho fokotsa lichelete le phokotso ea lichelete tsa naha le tsa federal. Ka lebaka leo, ho na le libethe tsa ICU tse 45,000 feela tse fumanehang ho sebetsana le moroallo o lebelletsoeng oa linyeoe tse matla le tse mahlonoko tsa Corona. (Ha ho bapisoa, Makorea Boroa a na le libethe tse fetang makhetlo a mararo ho batho ba sekete ho feta Maamerika.) Ho latela lipatlisiso tse entsoeng ke batho ba Amerika. USA Today "Ke linaha tse robeli feela tse ka bang le libethe tsa sepetlele tse lekaneng ho alafa Maamerika a milione e le 'ngoe a lilemo tse 1 ho ea holimo ba ka kula ka COVID-60."
Ka nako e ts'oanang, Marephabliki a hanne boiteko bohle ba ho aha matlooa a ts'ireletso a sentsoeng ke phokotso ea tekanyetso ea 2008. Mafapha a bophelo bo botle ba lehae le a mmuso - moleng oa pele oa ts'ireletso - a na le basebetsi ba tlase ho 25% kajeno ho feta kamoo ba neng ba le ka teng pele ho Mantaha o Motšo lilemong tse leshome le metso e 'meli tse fetileng. Lilemong tse leshome tse fetileng, ho feta moo, tekanyetso ea CDC e theohile ka 10% ka 'nete. Tlas'a Trump, likhaello tsa lichelete li mpefalitsoe feela. The New York Times haufinyane tjena e tlalehile hore “21 lekholong ea mafapha a bophelo a lehae a tlalehile phokotso ea likhakanyo tsa lichelete bakeng sa selemo sa lichelete sa 2017.” Trump o boetse a koala ofisi ea seoa ea White House, e leng lefapha le thehiloeng ke Obama kamora ho phatloha ha Ebola ka 2014 ho netefatsa karabelo e potlakileng le e hokahaneng ea naha ho mafu a seoa a macha.
Re maemong a pele a mofuta oa bongaka oa Leholiotsoana Katrina. Ka mor'a ho senya boitokisetso ba bongaka ba tšohanyetso ka nako e le 'ngoe hore maikutlo a litsebi tsohle a khothalelitse katoloso e kholo ea bokhoni, re haelloa ke lisebelisoa tsa motheo tsa theknoloji e tlaase hammoho le li-respirators le libethe tsa tšohanyetso. Litokollo tsa naha le tsa libaka li bolokiloe ka maemo a tlase haholo ho feta a bontšitsoeng ke mefuta ea seoa. Kahoo debacle ea lisebelisoa tsa liteko e tsamaellana le khaello e kholo ea lisebelisoa tsa ts'ireletso bakeng sa basebetsi ba bophelo bo botle. Baoki ba sesole, matsoalo a rona a sechaba sechabeng, ba etsa bonnete ba hore bohle re utloisisa likotsi tse tebileng tse hlahisoang ke pokello e sa lekaneng ea lisebelisoa tsa ts'ireletso joalo ka limaske tsa sefahleho sa N95. Li boetse li re hopotsa hore lipetlele li fetohile matlo a limela bakeng sa likokoana-hloko tse hanyetsanang le lithibela-mafu tse kang S. aureus 'me C. phapano e ka bang babolai ba ka sehloohong ba diphaposi tsa sepetlele.
Bothata bo sa lekanang
Ho phatloha hona ho pepesitse hang-hang karohano e nyarosang ea bophelo bo botle ba Amerika. Ba nang le merero e metle ea bophelo bo botle ba ka boelang ba sebetsa kapa ba ruta ba le hae ba ikarola hamonate hafeela ba latela litšireletso tse bohlale. Basebeletsi ba sechaba le lihlopha tse ling tsa basebetsi ba kopaneng ba nang le ts'ireletso e ntle ba tla tlameha ho etsa liqeto tse boima lipakeng tsa moputso le ts'ireletso. Ho sa le joalo, limilione tsa basebetsi ba meputso e tlaase, basebetsi ba mapolasing, ba sa sebetseng le ba hlokang mahae ba ntse ba akheloa liphiring.
Joalo ka ha bohle re tseba, ts'ireletso e akaretsang ka kutloisiso efe kapa efe e utloahalang e hloka tokisetso e akaretsang bakeng sa matsatsi a lefuoang a ho kula. 45% e felletseng ea basebetsi hajoale e haneloa tokelo eo mme e batla e qobelloa ho fetisa tšoaetso kapa ho beha poleiti e se nang letho. Ka mokhoa o ts'oanang, linaha tse 14 li hanne ho etsa tokisetso ea Molao oa Tlhokomelo o Affordable Act o eketsang Medicaid ho mafutsana a sebetsang. Ke kahoo hoo e batlang e le karolo e le 'ngoe ho tse hlano tsa Texans, mohlala, e haelloang ke boitsebiso.
Likhohlano tse bolaeang tsa tlhokomelo ea bophelo bo botle nakong ea seoa li bonahala haholo indastering ea lehae ea maqheku e etsang phaello e bolokang maqheku a Amerika a limilione tse 1.5, boholo ba bona ba le Medicare. Ke indasteri e nang le tlholisano e phahameng haholo ea meputso e tlase, ho hloka basebetsi le ho fokotsa litšenyehelo ho seng molaong. Batho ba likete tse mashome ba shoa selemo se seng le se seng ka lebaka la ho se tsotelle ha litsi tsa tlhokomelo ea nako e telele ho latela mekhoa ea motheo ea taolo ea tšoaetso le ka lebaka la ho hlōleha ha mebuso ho jara bolaoli ba bolaoli ka boomo. Bongata ba malapa ana bo fumana ho le theko e tlaase ho lefa lichelete bakeng sa tlōlo ea molao ho feta ho hira basebetsi ba eketsehileng le ho ba fa koetliso e nepahetseng.
Ha ho makatse hore ebe sehlohlolong sa pele sa phetisetso ea sechaba e bile Setsi sa Tlhokomelo ea Bophelo, lehae la maqheku seterekeng sa Seattle, Kirkland. Ke buile le Jim Straub, motsoalle oa khale eo e leng mohlophisi oa mekhatlo ea maqheku sebakeng sa Seattle. O hlalositse setsi sena e le "se seng sa basebetsi ba mpe ka ho fetesisa seterekeng" le tsamaiso eohle ea lehae la maqheku la Washington "e le eona e nang le chelete e ngata ka ho fetisisa naheng eo - sebaka se sa utloahaleng sa mahlomola a maholo ka har'a leoatle la chelete ea theknoloji."
Straub o bontšitse hore liofisiri tsa bophelo bo botle ba sechaba li hlokomolohile ntlha ea bohlokoa e hlalosang phetisetso e potlakileng ea lefu lena ho tloha Setsing sa Tlhokomelo ea Bophelo ho ea mahaeng a mang a maqheku a haufi: "Basebeletsi ba mahae a maqheku 'marakeng oa khiriso o theko e phahameng ka ho fetesisa oa Amerika ba sebetsa mesebetsi e mengata, hangata ba sebetsa hangata. mahaeng a maqheku.” O re ba boholong ba ile ba hloleha ho fumana mabitso le libaka tsa mesebetsi ena ea bobeli, kahoo ba lahleheloa ke taolo eohle ea ho ata ha COVID-19.
Naheng ka bophara, mahae a mang a mangata a maqheku a tla fetoha libaka tse hotspots tsa coronavirus. Basebetsi ba bangata qetellong ba tla khetha banka ea lijo ho feta ho sebetsa tlas'a maemo a joalo ebe ba lula hae. Tabeng ena, sistimi e ka putlama - 'me ha rea lokela ho lebella hore Balebeli ba Naha ba tla felloa ke libethe.
Tsela e tsoelang pele
Seoa sena se bonts'a boemo ba tšireletso ea bophelo bo botle le matsatsi a phomolo a lefuoang ka mohato o mong le o mong oa tsoelo-pele e bolaeang. Le ha Joe Biden a kanna a tobana le Trump likhethong tse akaretsang, ba tsoelang pele ba tlameha ho kopana, joalo ka ha Bernie Sanders a etsa tlhahiso, ho hapa Medicare for All. Baemeli ba kopaneng ba Sanders le Warren ba na le karolo e le 'ngoe eo ba lokelang ho e bapala ho Milwaukee Democratic National Convention ka Phupu, empa rona ba bang re na le karolo ea bohlokoa ka ho lekana literateng, ho qala hona joale ka lintoa khahlanong le ho lelekoa, ho lelekoa le bahiri ba hanang mats'eliso. basebetsi ba phomolong.
Empa tšireletso ea bokahohle le litlhoko tse amanang le tsona ke mohato oa pele feela. Hoa soabisa hore ebe lipuisanong tsa mantlha ha ho Sanders kapa Warren ba ileng ba totobatsa boinehelo ba Big Pharma ba lipatlisiso le nts'etsopele ea lithibela-mafu tse ncha le li-antiviral. Lik'hamphaning tse 18 tse kholo ka ho fetisisa tsa meriana, tse 15 li lahlile mosebetsi oo ka ho feletseng. Meriana ea pelo, liphokotso tse lemalloang le liphekolo tsa ho hloka matla ha banna ke baetapele ba phaello, eseng litšireletso khahlanong le tšoaetso ea sepetlele, mafu a hlahang le babolai ba setso ba libakeng tsa tropike. Ente ea bokahohleng bakeng sa ntaramane — ke hore, ente e lebisitseng likarolo tse sa fetoheng tsa liprotheine tse holim’a kokoana-hloko—e bile monyetla ka lilemo tse mashome, empa ha ho mohla e kileng ea nkoa e na le phaello e lekaneng hore e ka etelletsoa pele.
Ha phetoho ea lithibela-mafu e ntse e khutlisetsoa morao, mafu a khale a tla hlaha hape hammoho le tšoaetso e ncha 'me lipetlele e tla fetoha matlo a liphaephe. Esita le Trump e ka ikemela khahlanong le litšenyehelo tse sa utloahaleng tsa lengolo la ngaka, empa re hloka ponelo-pele e matla e shebahalang e ka qhala puso ea lithethefatsi le ho fana ka tlhahiso ea sechaba ea meriana ea bophelo bo botle. (Sena se kile sa ba joalo: nakong ea Ntoa ea Bobeli ea Lefatše, Jonas Salk le bafuputsi ba bang ba ile ba ngolisoa ho etsa ente ea pele ea sefuba.) Joalokaha ke ngotse lilemong tse leshome le metso e mehlano tse fetileng bukeng ea ka. Setshosa Monyakong wa Rona-Kotsi ea Lefatše ea Avian Flu:
Ho fihlella litlhare tsa bophelo, ho kenyeletsoa liente, lithibela-mafu, le li-antiviral, e lokela ho ba tokelo ea botho, e fumanehang hohle ntle ho tefo. Haeba limmaraka li sa khone ho fana ka litšusumetso tsa ho hlahisa lithethefatsi tse joalo ka theko e tlaase, joale mebuso le mekhatlo e sa etseng phaello e lokela ho nka boikarabelo ba ho e etsa le ho e aba. Ho phela ha mafutsana ka linako tsohle ho tlameha ho nkoa e le ntho e tlang pele ho feta phaello ea Big Pharma.
Seoa sa hajoale se holisa khang: ho ikopanya ha lichaba tsa lefats'e ka bokhaphithaliste hona joale ho bonahala ho sa ts'oarehe ka tlhaho ha ho se na litšebeletso tsa bophelo bo botle ba machaba. Empa lisebelisoa tse joalo li ke ke tsa hlola li e-ba teng ho fihlela mekhatlo ea batho e senya matla a Big Pharma le tlhokomelo ea bophelo bo botle.
Sena se hloka moralo o ikemetseng oa bososhiale bakeng sa ho phela ha motho o kenyelletsang-empa o fetela ka nqane ho-Deal e Ncha ea Bobeli. Ho tloha matsatsing a Occupy, ba tsoetseng pele ba behile ntoa khahlanong le ho se lekane ha chelete le leruo leqepheng la pele-phihlello e kholo. Empa joale bo-socialists ba tlameha ho nka mohato o latelang, 'me, ka indasteri ea tlhokomelo ea bophelo le ea meriana e le sepheo sa hang-hang, ho buella botho ba sechaba le demokrasi ea matla a moruo.
Hape re lokela ho etsa tlhahlobo e tšepahalang ea mefokolo ea rōna ea lipolotiki le ea boitšoaro. Phetoho ea ho le letšehali ea moloko o mocha le ho khutlela ha lentsoe 'socialism' lipuisanong tsa lipolotiki ho re thabisa bohle, empa ho na le ntho e tšoenyang ea naha e le 'ngoe mokhatlong o tsoelang pele o lumellanang le bochaba bo bocha. Re bua feela ka sehlopha sa basebetsi ba Amerika le histori e kholo ea Amerika (mohlomong re lebala hore Eugene V. Debs e ne e le setsebi sa machaba ho ea bohareng).
Ha ba sebetsana le seoa sena, bo-socialists ba lokela ho fumana monyetla o mong le o mong oa ho hopotsa ba bang ka potlako ea bonngoe ba machaba. Ka 'nete re hloka ho ferekanya metsoalle ea rona e tsoelang pele le litšoantšo tsa bona tsa lipolotiki ho batla katoloso e kholo ea tlhahiso ea lisebelisoa tsa tlhahlobo, lisebelisoa tsa ts'ireletso le litlhare tsa pholoso bakeng sa ho ajoa mahala linaheng tse futsanehileng. Ho ho rona ho etsa bonnete ba hore tlhokomelo ea bophelo bo botle lefatšeng ka bophara, ea boleng bo holimo e fetoha leano la kantle le naha.
Phetolelo ea sengoathoana sena e hlahile ka lekhetlo la pele ho Jacobin.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate