Ho na le palo e le 'ngoe feela ea lipalo e fanang ka pono ea lefats'e ea hore na meputso ea mafutsana ea nyoloha kapa ea theoha, 'me e boleloa hohle. E fana ka maikutlo a hore mokhoa ona o lieha empa ke oa bohlokoa: pakeng tsa 1990 le 1999, karolo ea batho ba phelang bofutsaneng ba lefatše e theohile ho tloha ho 29 ho ea ho 23. Le hoja litšobotsi tse ling tsa eona li le mpe, mokhoa o teng oa moruo o thusa mafutsana.
Lipalo tsena li bokelloa ke Banka ea Lefatše.1 E bolela hore e tseba, ho fihlela ho batho ba ka bang 10,000 XNUMX, hore na ke batho ba bakae lefatšeng ba phelang ka tlas'a bofutsana ba machaba. Karabelo ea ba nyatsang tsela eo moruo oa lefats'e o sebetsang ka eona ke ho amohela lipalo tsa Banka, empa ho pheha khang ea hore ho na le mekhoa e mengata e lekanang le e sa senyeheng ea ho fihlela litholoana tse tšoanang. Empa lipalo ha li na motheo.
Pampiri e ncha ea setsebi sa moruo Sanjay Reddy le rafilosofi Thomas Pogge e bontša hore mokhoa oa Banka ea Lefatše o fosahetse hoo lipalo tsa eona li ke keng tsa nepahala. ho bonahala e le mokhoa oa ho bonts'a mokhoa oo li hlophisitsoeng ka ona. Lipalo tsa Banka ea Lefatše, tseo ho lekanngoang katleho kapa ho hloleha ha moruo oa lefatše lohle, ha li na thuso.
Bongata ba batho ba lefatše ha ba sebelise lidolara tsa Amerika ho reka seo ba se hlokang, ’me chelete ea boleng ba dolara karolong e ’ngoe ea lefatše e ka reka chelete e fetang dolara sebakeng se seng. Kahoo ho leka ho fumana hore na ke batho ba bakae ba phelang ka chelete e ka tlaase ho $ 1.08 ka letsatsi (e nkoang e le moeli oa bofutsana ka ho feletseng), Banka ea Lefatše e sebelisa mokhoa o bitsoang "purchasing power parity". Sena se lekanya palo ea thepa kapa litšebeletso tseo chelete e lekanang le dolara e ka li rekang linaheng tse fapaneng.
Lipalo tsa Banka li na le mathata, pampiri e fana ka maikutlo a hore, ke mefokolo e mengata e bolaeang. Ho totobetseng ka ho fetisisa ho tsena ke hore khakanyo ea eona ea matla a ho reka a mafutsana e ipapisitse le tekanyo ea bokhoni ba bona ba ho reka thepa le litšebeletso life kapa life tseo moruo o fanang ka tsona: eseng lijo feela, metsi le bolulo, empa le litekete tsa lifofane. , pedicure le koetliso ea botho ea motho ka mong. Bothata ke hore le hoja thepa ea motheo hangata e bitsa chelete e ngata linaheng tse futsanehileng ho feta linaheng tse ruileng, litšebeletso li atisa ho ba theko e tlaase haholo, kaha meputso ea batho ba li fang eona e tlaase.
Ka mohlala, haeba dolara e le 'ngoe naheng ea Amerika e ka reka lijo tse tloaelehileng tseo li-rupee tse 30 li ka li rekang India, kapa litšebeletso tse lekanang le tsa li-rupee tse tharo (tse kang ho hloekisa, ho khanna kapa ho lokisa moriri), joale ho reka. power parity calculation eo palo ea lipalo tsena e tla fana ka maikutlo a hore motho ea nang le li-rupee tse 10 India o na le matla a ho reka a tšoanang le a motho ea nang le dolara e le 'ngoe Amerika. Empa ba futsanehileng haholo, ha e le hantle, ha ba reke litšebeletso tsa ba hloekisang, bakhanni kapa ba lokisang moriri. Palo e lekanyang thepa le litšebeletso tsohle tseo moruo o ka fanang ka tsona, ho e-na le tse rekoang ke mafutsana feela, e etsa hore batho ba tlaase-tlaase mohlaleng ona ba bonahale ba ruile ka makhetlo a mararo ho feta kamoo ba leng kateng.3
Banka e ne e tla ba le pono e nepahetseng haholoanyane ea matla a ho reka a mafutsana haeba e ne e ka lekanya feela litšenyehelo tsa seo ba se rekang, ho e-na le tsa seo batho ba ruileng haholo linaheng tse tšoanang tsa moruo ba se rekang. Lipalo tse felletseng ha li so be teng, empa lipalo tsa pele tsa Reddy le Pogge, tse ipapisitseng le theko ea bohobe le lijo-thollo, li fana ka maikutlo a hore tlhahlobo ea Banka e kanna ea nyenyefatsa palo ea batho ba lefats'e ba phelang bofutsaneng bo felletseng ka 30-40%.
Ha lefapha la litšebeletso le ntse le eketseha linaheng tse futsanehileng, lipalo tsa Banka li tla hlahisa maikutlo a hore matla a ho reka a mafutsana a ntse a eketseha, ebang maemo a bona a sebele a moruo a fetohile kapa che. Mokhoa o ts'oanang oa bohata o thehiloe ke phetoho ho ea lefapheng la litšebeletso lichabeng tse ruileng, kaha dollar e le 'ngoe moo e tla reka karolo e nyenyane ea kakaretso ea thepa le litšebeletso tse fumanehang. MATLA a RELANO a ho reka ka dolara e 'ngoe le e 'ngoe ea batho ba lichaba tse futsanehileng a eketsoa ka tekanyo ena, le hoja litšenyehelo tsa bona tsa bophelo li ntse li sa fetohe. Ha litheko tsa matlo li phahama ka matla New York, baahi ba mek’huk’hu ba Lusaka ba bonahala ba huma le ho feta.
Lintho tsena tse entsoeng ka lipalo-palo li theha mokhoa o theohang oa lipalo tsa bofuma moo ho se nang mokhoa oa sebele o teng. Banka e e mpefalitse ka ho lokisa boemo ba bofuma ba machaba ho bonahatsa mokhoa oa tšebeliso ea lefatše lohle. Ha moruo oa lefatše o fallela lefapheng la litšebeletso, batho ba futsanehileng ka ho fetisisa linaheng tse futsanehileng ka ho fetisisa ba bonahala ba hloka chelete e nyenyane ho feta eo ba neng ba ka e hloka ho boloka maemo a bona a bophelo.
Mohlomong le ho feta, lipalo tse bonahalang li nepahetse hoo re ka bolellang batho ba ka tlase ho 10,000 hore na ke batho ba bakae ho ba limilione tse likete tse 6 lefatšeng ba sotlehileng bofutsana bo feteletseng, ha e le hantle, ba theiloe holim'a motsoako oa ho hakanya le ho fetelletsa litaba. Liphuputso tsa pele ho tse peli tse ka sehloohong tsa Banka li lekanyelitse maemo a litheko linaheng tse 63 feela. Ka masoabi, Chaena e ne e se har'a bona, 'me sechaba seo kapa India ha sea ka sa e-ba teng phuputsong ea bobeli (eo mokhoa ona o thehiloeng ho oona). Lipalopalo tsa bofuma lefatšeng ka bophara, tse hlahisitsoeng ka nepo ea linomoro tse tšeletseng, tse se nang lintlha tsa bohlokoa tsa papiso tse tsoang lichabeng tse peli tse kholo ka ho fetisisa lefatšeng li ka hlalosoa e le tse inahaneloang.
Lipalopalo tsa Banka, ho feta moo, ha li ikarabelle bakeng sa liphetoho tsa ho se lekane. Haeba kakaretso ea tšebeliso ea sechaba e ntse e phahama feela hobane barui ba fetohile ba ruileng, lipalo tsa Banka li ke ke tsa bontša sena: ho e-na le hoo, ba tla fana ka maikutlo a hore bohle ba atlehile. Leha ho le joalo rea tseba hore linaheng tse ngata, haholo-holo tseo ho tsona privatization, deregulation le phokotso ea tšebeliso ea chelete ea sechaba e hlahisoang ke mokhoa oa neoliberal e bile e pharaletseng haholo, barui ba ntse ba rua haholo ka litšenyehelo tsa mafutsana.
Hore lipalo-palo tsa bohlokoa tsa moruo oa lefats'e ka nako e telele li nkiloe ka mekhoa e se nang thuso ke sesupo se hlakileng sa hore na banna ba tsamaisang lefats'e ba tsotella hanyenyane ka phello ea maano a bona. Haeba ba ke ke ba khathatsoa le ho hlahisa bofutsana bo bongata lefatšeng ka bophara, ha re na lebaka la ho lumela boipolelo ba bona ba hore ba batla ho bo rarolla. Tsoelo-pele ea lefats'e e ntse e tsoela pele ntle le mokhoa leha e le ofe o ka tšeptjoang oa ho tseba hore na e etsa hore batho ba futsanehileng ka ho fetisisa kapa che.
www.monbiot.com
References:
1. Banka ea Lefatše, 2002. Litebello tsa Moruo oa Lefatše le Linaha tse Tsoelang Pele: Ho Etsa Hore Khoebo e Sebelise Bafutsana.
2. Sanjay G. Reddy le Thomas W. Pogge, March 2003. Kamoo U sa Baleng Mafutsana. http://www.columbia.edu/~sr793/
3. Mohlala ona o qotsitsoe tlalehong ea kakaretso ea Pogge le Reddy: Tse sa Tsejoeng: The Extent, Distribution, and Trend of Global Income Poverty. http://www.columbia.edu/~sr793/
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate