Sehopotso sa bo-40 sa "La 11 Loetse" e ne e se taba e kholo mecheng ea litaba ea US, ntle le litaba tse bulehileng haholoanyane. joalo ka Demokrasi Joale. Litlhaselo tsa bokhukhuni tsa 9/11 United States lilemong tse 12 tse fetileng li ile tsa fetola lefatše, mohlomong ho feta kamoo bahlaseli ka bobona ba neng ba nahana hore ba tla li etsa. Empa ho ne ho se joalo ka ho toba ka ho bolaea le timetso ea bona. Ho e-na le hoo e ne e le ka lebaka la boikaketsi hore ba sebelelitse ho fihlela mokhatlong o mabifi oa jihadists o tsejoang e le 'muso oa US, o ileng oa qalisa lintoa tse peli tse bolaileng batho ba fetang milione,' me tsa kenya letsoho ho hlokeng botsitso le pefo e sa feleng. Litlhaselo tsena tsa 9/11 le tsona li sebelitse e le lebaka la ho tlhaselo ka litokelo tsa botho lapeng, 'me joalokaha re tseba hona joale, maemo a ho lebela a neng a so ka a bonoa.
Mmuso oa US e ne e le o mong oa bahlophisi ba ka sehloohong le baetsi ba tlōlo ea molao ea September 11, 1973 phetohelo sesole Chile, 'me baetsi ba tlōlo ea molao tsena le tsona li ile tsa fetola lefatše - e le hantle haholo ho mpefala. Phetoho ena e ile ea felisa teko ea demokrasi ea sechaba ea Latin America, ea theha puso ea bohatelli ea sesole eo a bolaoa, a hlokofatsoa, a ba a nyamela batho ba likete tse mashome, 'me ka kotara ea lekholo la lilemo boholo ba thibela batho ba Latin America ho ntlafala maemo a bona a bophelo le boetapele ka lebokose la likhetho.
Mopresidente Richard Nixon o ne a hlakile, bonyane lipuisanong tsa lekunutu, mabapi le hore na ke hobaneng a ne a batla phetohelo e ileng ea senya demokrasi e nkileng nako e telele ka ho fetesisa ea hemisphere, ho latela pono ea hae:
"Matšoenyeho a mantlha Chile ke hore [Mopresidente Salvador Allende] a ka ikamahanya, 'me setšoantšo se reretsoeng lefatše e tla ba katleho ea hae ... Haeba re lumella baetapele ba ka bang teng Amerika Boroa ho nahana hore ba ka tsamaea joalo ka Chile 'me re ka ba le eona ka bobeli, re tla ba mathateng."
Ntho e makatsang, le eo lefatše le ka ketekang lilemo tse 40 ka eona, ke hore hamorao Nixon o ile a bua hantle ka "khopolo ea hae ea domino" ea Latin America. Ha US a leka empa a hloleha ho liha 'muso oa Venezuela o khethiloeng ka demokrasi ka 2002, e ile ea qetella e lahlehetsoe ke taolo holim'a boholo ba sebaka seo, haholo-holo Amerika Boroa. Allende o ile a shoa nakong ea phetohelo, empa toro ea hae e ile ea tsoela pele 'me boholo ba eona e se e phethahetse.
Hona joale sebaka sena se ikemetse ho United States ka leano la eona la kantle ho naha. Har'a lichaba tse 37 tse saenneng polelong ea Mopresidente Obama mabapi le Syria, ha ho le a mong ea tsoang Amerika Boroa. Ho Syria, Sechaba sa Linaha tsa Latin America le Caribbean (CELAC), beha polelo bekeng ena ho kopa "tharollo ea lipolotiki e buisanoeng" le ho hlokomela hore ketso leha e le efe ea Syria e tlameha ho amoheloa ke Lekhotla la Tšireletso la Machaba a Kopaneng.
Ho fapana le 1973, batho ba bangata ba Latin America le Caribbean joale ba na le tokelo ea ho khetha mebuso ea leqele, ntle le hore mebuso ena e lihuoe ke selekane sa batho ba maemo a holimo ba setso le Washington. 'Me esale ba etsa joalo ba sa khaotse ho tloha ka 1998: Venezuela, Brazil, Argentina, Bolivia, Ecuador, Uruguay, Paraguay, Honduras, Nicaragua, El Salvador le Haiti. Ka bomalimabe, tse ling tsa linaha tse fokolang, haholo-holo tse "hōle haholo le Molimo le tse haufi haholo le United States" ha li so lokolohe: Washington e ile ea khona ho felisa mebuso e setseng e khethiloeng ka mokhoa oa demokrasi Honduras ka phetohelo ea sesole (2009), Paraguay (moo e thusitseng "phetohelo ea paramente" selemong se fetileng), le Haiti (eo mmuso oa eona o khethiloeng e neng e le e ripitliloe ke Washington le balekane ba eona motšehare o moholo ka 2004).
Empa toro ea Allende ea Latin America e ikemetseng e se e phethahetse haholo. 'Me tsela ea likhetho e lebisang demokrasi ea sechaba (eo eena, joalo ka baetapele ba hajoale ba Ecuador, Bolivia, le Venezuela, ka mohlala, ba e bitsang bososhiale) joale e khonahala.
Ena ke tsoelo-pele e kholo eseng bakeng sa sebaka sena feela empa lefats'e, joalo ka ha Allende a ne a tseba hore ho tla ba joalo. Baetapele ba bacha ba demokrasi ba nkile mehato e mengata ho netefatsa hore liphetoho tsena e tla ba tsa ka ho sa feleng, tse thehang mekhatlo e mecha ea libaka joalo ka UNASUR, le CELAC (Sechaba sa Lichaba tsa Latin America le Caribbean). Ea morao-rao e na le sechaba se seng le se seng se hemisphere ntle le United States le Canada, 'me ka tšepo e tla tsoela pele ho tlosa Mokhatlo oa Amerika. OAS e silafalitsoe haholo ke Washington, e ileng ea e koetela ka mohlala, ka ho liha 'muso oa Haiti le ho phethola sephetho sa likhetho moo,' me ea e sebelisa ho tšehetsa mebuso ea phetohelo ea Honduras le Paraguay.
Toro ea Allende ea demokrasi ea sechaba e ruisang batho ba sebetsang le ba futsanehileng molemo le eona e entse tsoelo-pele e kholo nakong ea "boipuso ba bobeli" ba Latin America, e ileng ea bula sebaka se eketsehileng sa maano. Ho tloha ha Argentina e lokolloa ho IMF, bofuma le bofuma bo feteletseng li theohile ka liperesente tse fetang 70, tšebeliso ea chelete ea sebele sechabeng e batla e imenne hararo, 'me naha e fihletse maemo a rekoto ea mosebetsi. Brazil, ho sa tsotellehe ho fokotseha ha morao tjena, e bile le eona molemo ka ho fetisisa le e kenyeletsang ka ho fetisisa kholo ka mashome a lilemo, ho fokotsa bofuma ka liperesente tse 45 le ho otla maemo a tlase a tlhokeho ea mesebetsi lilemong tse leshome tse fetileng tsa mmuso oa Workers' Party. Venezuela e fokotsehile bofutsana ka hoo e ka bang halofo le bofutsana bo feteletseng ka karolo e fetang 70 lekholong ho tloha ha ’muso o qala ho laola indasteri ea oona ea oli lilemong tse leshome tse fetileng. Ecuador e boetse e fihletse maemo a tlase a tlhokeho ea mesebetsi, e laola le ho khafisa lekala la lichelete, 'me e atolositse haholo phihlello ea bolulo le tlhokomelo ea bophelo bo botle. Mebuso e meng e setseng e bile le katleho e tšoanang.
Salvador Allende le mokhatlo o neng o mo tšehelitse ka 1973 ba ile ba bontša sebete le botšepehi bo boholo, empa ’muso oa United States o ne o ntse o le matla haholo ho lumella likhetho tsa demokrasi Amerika Boroa. Empa lilemo tse mashome a mane hamorao, lefatše le fetohile, 'me litoro tsa hae li ntse li phethahala letsatsi le letsatsi.
Mark Weisbrot ke motsamaisi-'moho le eena Setsi sa Patlisiso ea Moruo le Leano, Washington, D.C. Hape ke mopresidente oa Leano la Kantle ho naha.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate