Raymond W. Baker o tseba ka ho sebetsa ha tsamaiso ea lefatše ea bokapitale ka litsela tsohle tsa eona tse rarahaneng ho isa lintlha tse sa reng letho kaha a sebelitse lilemo tse ka bang mashome a mane Afrika le Amerika Boroa e le rakhoebo ea hlahelletseng. Hamorao, o ile a amahanngoa le litanka tse peli tse tummeng tsa ho nahana tsa Amerika, ho kenyelletsa le Brookings Institution.
Thesis, eo a e hlalositseng bukeng ena, e menahano e 'meli: bokapitale bo bolile 'me bo nkha hampe, leha ho le joalo bo hloka ho lokisoa, kaha ha ho na mokhoa o mong oa bona. Baker, phihlelong ea hae ka nako e fetang lilemo tse 40 linaheng tse fetang 60, o bone tsamaiso ea ’maraka e lokolohileng e sebetsa ka mokhoa o seng molaong le ka bobolu’ le phello ea eona ‘maphelong a batho ba hlokang menyetla lik’honthinenteng tsohle tse tšeletseng tse nang le baahi’. O lumela ka ho toba hore ‘Sebopeho sa motheo sa tsamaiso ea rōna ea moruo oa lefatše lohle se na le mefokolo ea motheo, ’me likotsi tse tsamaeang le eona li qala ho totobala ho ba ruileng le ba futsanehileng ka ho tšoanang.’
Ha Baker, ka mor’a ho qeta Harvard Business School le ho ruta thupelong ea tsamaiso Univesithing ea New Hampshire, a kena khoebong ea Nigeria, o ile a makala ha a fumana hore batho ba bangata ba tsetela chelete ea bona sebakeng se le seng empa ba kotula phaello e khōlō sebakeng se seng. ka mokhoa o rarahaneng o ipapisitseng le li-invoice tse fetang le tse tlase le litheko tsa phetisetso har'a lintho tse ling. Ho qotsa Baker, ‘Ho ile ha nkuka lilemo tse peli kapa tse tharo ho hlokomela hore lik’hamphani tse ngata tsa linaha tse ling li ne li etsa ntho e tšoanang haholo. Mme ho ile ha nka lilemo tse ling tse 'maloa ho tseba hore Maafrika a mangata a ruileng a amehang khoebong ea kantle ho naha a ne a isa chelete kantle ho molao ka mokhoa o tšoanang. Ha lilemo tse mashome li ntse li tsoela pele 'me mosebetsi oa ka o ntse o ata linaheng tse ngata ho pholletsa le polanete, ke ile ka hlokomela hore mekhoa e mengata ea ho iphelisa ka lichelete e atile khoebong ea machaba. Joaloka thaba ea leqhoa, ntho e nyenyane e bonahalang e tšehetsoa ke lintho tse ngata tse patehileng ka tlas’a bokaholimo.’
Baker o fumane botumo ba tsamaiso ea 'maraka oa mahala, esita le linaheng tsa Bophirimela, ka seretse se tletseng mefuta eohle ea bomenemene, mahlabisa-lihlong le tlolo ea molao. 'Mefuta e mengata ea bomenemene, bosholu, litloaelo tsa bobolu, ho se lumelloe ke molao, tlaleho ea meputso, ho ngoloa ha thepa, lichelete tsa lekhetho, likhohlano tsa lithahasello, le liqoso tse ling, liqoso, tlolo ea molao, le liqoso li sentse seriti sa lik'hamphani tse ngata, 'me li theotse marang-rang. boleng ba palo e ke keng ea boleloa ea ba nang le kabelo le ba tlohetseng mosebetsi. Lethathamo la mekhatlo ea lichelete e senyehileng koranteng e baleha joalo ka se lokelang ho ba Who's Who of propriety: Citigroup, J. P. Morgan Chase, Bank of America, Bankers Trust, Bank of New York le tse ling tse 55 lethathamong leo ke le bolokang. Leqephe la rap ea k'hamphani, ho tloha ho liphoso tse makatsang ho isa ho balaoli ba soabileng feela, ho kenyelletsa Enron, WorldCom, Global Crossing, Halliburton, le tse ling tse ka bang 100 lenaneng la ka. Lik'hamphani tsohle tse 5 tse kholo tsa liak'haonte li kentsoe sekontiri 'me li tšetsoe masiba. Palo ea lifeme tsa molao tse nkang mocheso e telele haholo hore e ka phetoa.’
Ho 'nile ha boleloa nako le nako hore ts'ebetso e sa sitisoeng ea matla a' maraka lefats'eng ka bophara e tla felisa mefuta eohle ea bobolu le liketso tsa botlokotsebe, tse lokelang ho hlaha ka lebaka la boitshunyako le melaoana ea mmuso le ho hlaha ha mebuso. Se etsahetseng ka liketso se fapane haholo. Baker o ile a tsoa ka qoso e nyarosang: ‘Ho tloha qetellong ea Ntoa ea Mantsoe, lilemo tse qalang tsa mehla ea ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše li hlahisitse ho phatloha ho hoholo ha litšebelisano tse seng molaong tsa khoebo le tsa lichelete. Litsi tsa libanka tsa Amerika Leboea le Europe le litsi tsa matsete li aparetsoe ke maruo a sa laoloeng le a fumanoeng ka bolotsana. Ka kakaretso ea libilione tsa lidolara, boholo ba lichelete tsena li hlahisoa ka litlhophiso tsa lekunutu lipakeng tsa mekhatlo e ikemetseng empa e le hole. Melao ea molao e saletseng morao e ipakile e sa lekana ho sebetsana le boemo bona. Boholo ba taba ena ha bo lumelloe khoebong le mekhatlong ea ’muso, leha ho le joalo molapo o phoroselang ona oa matlotlo a utsoitsoeng, a ipatileng, le a patiloeng o beha kotsi e khōlō botsitsong ba ’muso, tšireletseho ea likhoebo, demokrasi, le likhoebo tse lokolohileng lefatšeng lohle.’
Karolo e kholo ea buka ena e nehetsoe puisanong ea chelete e litšila, likarolo tsa eona tse sa tšoaneng, mokhoa oo e hlahisoang ka oona, kamoo makhulo a lekhetho le mekhatlo ea lichelete ea Bophirimela e nolofaletsang moloko oa eona le ho qhekelloa ha eona, le tsela eo U. S. le mebuso e meng e sebetsang ka eona. , ho sa tsotellehe boipelaetso bohle ba bona bo ile ba kokobela. ‘Chelete e Silafetseng’ e ’nile ea hlalosoa e le ‘chelete e fumanoeng ntle ho molao, e fetisetsoang ntle ho molao, kapa e sebelisoang ntle ho molao. Haeba e tlōla melao ka tšimoloho ea eona, ho sisinyeha ha eona, kapa tšebeliso ea eona, joale e tšoanela lebitso la eona.’
Ho na le likarolo tse tharo tse kholo tsa chelete e litšila, e leng, tlōlo ea molao, bobolu, le khoebo. Karolo ea botlokotsebe e kenyelletsa liketso tse mpe tse atileng joalo ka bosholu, bosholu ba banna hammoho le thepa, mefuta eohle ea bomenemene, bomenemene ba thepa le lintlha tsa lichelete, bosholu, bomenemene, bomenemene, botekatse, bosholu ba mefuta eohle joalo-joalo. Ho lokela ho hlokomeloa hore linaha tse ngata li thibetse chelete e fumanoang ka ho rekisa lithethefatsi, bomenemene ba libanka le bokhukhuni. Karolo e e bobodu e na le maungo a pipamolomo le bogodu jwa badiredipuso ba dinaga di sele. Karolo ea khoebo hangata e bakoa ke ho qoba lekhetho 'me ha e fumane sebaka leha e le sefe litlalehong tsa molao.
Ho ea ka Baker, 'Se makatsang ka ho fetesisa ke hore mefuta eohle e meraro ea chelete e litšila' botlokotsebe, bobolu le khoebo' e sebelisa maqiti a tšoanang ho theosa le likanale tsa machabeng: litokomane tsa bohata, dummy, likhoebo, libanka tsa likhetla, libaka tsa lekhetho, kantle ho naha. libaka tsa sephiri, ho etsa chelete e fosahetseng, ho sebelisana, li-kickbacks, li-account tse nang le linomoro, ho fetisoa ka mohala ho patang litšebelisano le tse ling. Ebang ke ho tsamaisa chelete ea lithethefatsi kapa chelete e qobang lekhetho, ebang ke senokoane kapa mohatelli kapa likhukhuni kapa moeta-pele oa khoebo, kaofela ba sebelisa mokotla o tšoanang oa maqheka. ’Me ’nete ke hore, mafapha a khoebo a bophirimela le libanka a ntlafalitse le ho ntšetsa pele mekhoa ea linaha tse ling ka lilemo tse fetang lekholo.’
Ho na le mekhoa e mengata ea ho rua ha 'muso le sechaba se sa tsebe hore na chelete e tsoa kae. E 'ngoe ea tsona ke li-invoice tse tlase le tse fetang tekano. Ena ke maqheka a khale haholo a sebelisoang khoebong ea machaba, litumellano tsa thekiso ea matlo, theko ea litšebeletso, joalo-joalo tse etsang karolo ea khoebo ea machaba ea khoebo. Ho etsa mohlala, rakhoebo oa Moindia a ka romela masela a boleng ba $ 10m empa a bonts'a invoice $8m feela mme ho fihleloa kutloisiso pele ho morekisi hore o tla romella morekisi $8m ebe e setseng a e kenye akhaonteng ea banka ea Switzerland kapa sebakeng se seng ka mor'a ho tlosa komisi ea hae kapa litefiso tsa tšebeletso. Ka mokhoa o ts'oanang, rakhoebo e mong oa India o reka metjhini le lisebelisoa tsa boleng ba $8m empa likoloto, ho latela kutloisiso ea lekunutu, ka $10m. Reserve Bank of India e lokolla chelete e kaalo ka $10m ho latela invoice. Morekisi o nka $8m mme chelete e setseng e behoa lebitsong la rakhoebo oa Moindia kapa mokhethoa oa hae, ka mor'a ho tlosa litefiso tsa tšebeletso. Kahoo India e qhekelloa ho isa bohōleng ba $ 4m litšebelisanong tsena tse peli tse nkiloeng hammoho 'me chelete e litšila kapa e ntšo e fihlang ho $ 4m e hlahisoa, e atisang haeba e lengoa hape mesebetsing ea khoebo. Ho fihlela moo India e amehang, mmuso oa eona o amohuoa chelete ea kantle ho naha ho fihla ho $4m e neng e ka sebelisoa molemong oa ntlafatso.
Baker o fumane hore ha se thepa feela empa le lits'ebeletso li ka lefisoa hampe kapa tsa lefisoa ho feta le ho feta. 'Inshorense ke mokhethoa oa kamehla ea nang le litefello tse tšoailoeng ho fana ka li-kickbacks tsa offshore. Papatso ea kantle ho naha ke koloi e 'ngoe e tsebahalang. Likonteraka tsa boeletsi le lits'ebeletso tsa boeletsi li bonolo ho li jarisa ka li-kickbacks. Litumellano tsa thuso ea tekheniki li fana ka chelete e tsoang khafetsa e ka fetisetsoang liak'haonteng tsa banka tse kantle ho naha. Ka ho tšoanang, meputso, litokelo tsa molao, le mangolo a tumello e fetohile lintho tse ratoang morao tjena har’a batho ba nang le tsebo ea ho fapanyetsana chelete.’
U.S. le mebuso e meng ea Bophirimela e bolela hore e thibetse ka molao lik’hamphani tsa tsona ho kena tjotjo linaheng tse ling, empa taelo ena e qojoa habonolo haholo. Baker o fumane hore leqheka le tloaelehileng ke ho lumella liperesente tse 20 kapa ho feta sebakeng sa khomishene e tloaelehileng ea liperesente tse 10 ho baemeli ho reka khoebo. Baemeli ba utloisisa sepheo sa sekhahla sena se phahameng ka ho sa tloaelehang 'me ha ba tlohele letho ho susumetsa le ho fa ba etsang liqeto tjotjo. Ba fana ka chelete le mefuta e fapaneng ea litšusumetso tse ling ka boikaketsi bo bong kapa bo bong. Joalokaha ho tsebahala hohle, k’hamphani e ’ngoe ea Amerika, Enron, eo hona joale e seng e felile, e ile ea fa batho ba itseng India chelete ka lebitso la ho ntšetsa pele thuto! Baker o bua ka leqheka le sebelisoang haholo: ‘’Muelli oa molao ea tsoang linaheng tse ling oa Middle East o etsa khoebo e atlehileng e emelang baetsi ba libetsa. O theha litumellano tsa libetsa tsa lidolara tse libilione tlas'a likonteraka tse peli, e 'ngoe bakeng sa lisebelisoa tse kholo le ea bobeli bakeng sa litšebeletso tsa tšehetso tse kang koetliso, tlhokomelo le lisebelisoa tsa lisebelisoa. Konteraka ea pele le 'muso oa naha e rekang e rekoa ka mokhoa o nepahetseng. Konteraka ea bobeli e tsamaisoa ke k'hamphani e kopanetsoeng ea khoebo sebakeng sa lekhetho sa Caribbean, sa moetsi oa libetsa le metsoalle e khethiloeng ea liofisiri tsa 'muso naheng e rekang. Le hoja ba sa sebetse, balekane bana ba khethiloeng ba kopanela lekenong le koetsoeng ka boomo la khoebo, ba fetisetsa lichelete ho baokameli ba bona ba sekolo, ba boholong bao e leng balekane ba sebele empa ba sa bue.' . Baker o na le lintlha tse mabapi le thekiso ena ea moriti.
Morero oa mmuso oa India oa ho fana ka lithuso ho barekisi ba kantle ho naha o lebisitse ho nyolleng lintho tse kenang khoebong ea kantle ho naha ho fihlela lithuso tse ngata kamoo ho ka khonehang. ‘Barekisi ba bangata ba tsoang linaheng tse ling ba tsoela pele ho rua ka mananeo a ’muso oa bona, kahoo ela hloko monyetla ona oa ho etsa chelete.’ Ena ke e ’ngoe ea liphuputso tsa Baker mabapi le India. E bua haholo ka botšepehi ba bo-rakhoebo ba Maindia le mecha ea phatlalatso eo ba e laolang.
Leqheka le leng le molemo haholo ke ho fetisa litheko ke mekhatlo ea linaha tse ngata e fetohelang ho ‘tšebeliso ea khoebo ho fapanyetsana chelete ka ho rata pakeng tsa batsoali, litsi tsa makala le mekhatlo e sebetsanang le tsona linaheng tse ngata. Ho likoporasi tse ngata tsa lichaba tse ngata, theko e fetelletseng ea ho fetisa litheko ke mokhoa o tloaelehileng, karolo e khōlō ea maano a lefatše a ho fokotsa lekhetho le ho eketsa phaello.’ Ho feta moo, ‘Khoebo ea Intracompany ho tšela meeli e emela hoo e ka bang karolo ea 50 ho ea ho 60 lekholong ea khoebo eohle e tšelang meeli. Ha ke e-s’o tsebe k’hamphani ea lichaba tse ngata, e etsang lidolara tse limillione tse ngata, e nang le lihlahisoa tse ngata e neng e sa sebelise litheko tse iqapetsoeng karolong e ’ngoe ea khoebo ea eona ho fapanyetsana chelete pakeng tsa tse ling tsa mekhatlo ea eona.’
Litlaleho tsa ho buisana le likonteraka tse bakoang ke tšenyo e inahaneloang, litefello tsa tiisetso, litumellano tsa countertrade, joalo-joalo ke a mang a maqheka a mang a sebetsang a ho hlahisa chelete e litšila le linaha tse tsoelang pele ka boea.
Sesebelisoa se seng se sebelisoang khafetsa ke ho theha lik'hamphani tsa dummy kapa bogus. Ho bonolo haholo, ho thehoa khamphani ea reinvoising e rekang, e fetolang litheko, e fana ka invoice e ncha ea khoebo, le ho rekisa hape. K'hamphani ena ea dummy e hloka feela komporo, lengolo le lengolo la banka ho sebetsa. Baker o fane ka mehlala e mengata ea konkreite ho bontša ts'ebetso ea lik'hamphani tsa dummy.
Lik'hamphani tsa Dummy li bapala karolo e kholo ho pata mohloli oa chelete e litšila ebe li thusa ho e hlatsoa. Baker o rehile mabitso a 'maloa a 'libaka tse ntle tseo u ka lulang ho tsona le ho reka lik'hamphani tsa hau tsa lekunutu.' Ka kakaretso, li fihla 'libakeng tse 63 tse fanang ka ho ipata le ho sireletsa batho mahlong a bona.' Ho na le libuka tse hatisitsoeng tse tataisang bohle. tsela. Likhamphani tsena tsa dummy li na le mefuta e mengata e fapaneng joalo ka li-trust, metheo, joalo-joalo. Likhamphani tsa offshore dummy li tsejoa e le mekhatlo ea machaba ea khoebo (IBCs) kapa likoporasi tsa matsete a motho ka mong (PICs). Haeba re lumela Baker, joale 'United States e khothaletsa libaka le libaka tsa lekunutu ho lula le beng ba li-IBC le li-PIC' me e leka ho tsitlallela ho thusana ka molao le tšebelisano-'moho litabeng tse itseng tsa lekhetho le tsa botlokotsebe.' lintlha, ebe Baker o na le tsona. Ntle le tsena tsohle, motho a ka qhekella litšebelisano tsohle habonolo ntle le ho tsoa ka tlung ea hau!
Seo Baker a se buang ha se na khang. Ho qotsa: ‘Tšebeliso ea lisebelisoa ka har’a sephutheloana sa basebedisi ba chelete e litšila e na le theko e phahameng. Theko ke tšenyo ea tsamaiso ea bokapitale. Theko e matlafatsa botlokotsebe le bokhukhuni ba machaba. Theko ke ho haelloa ke batho ba limilione tse likete. Theko e phahamisitsoe kotsi ho ts'ireletso e arolelanoang ea lefats'e la ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše.’
Phuputso ea Raymond W. Baker e fana ka lintlha tse ngata kamoo ‘indasteri ea bobolu’ e ’nileng ea atleha kateng ho theosa le lilemo Nigeria, Indonesia le Pakistan. E lebisitse ho mpefalang ha bofuma, ho fokotsa lekeno la lekhetho la mmuso, ho fokotsa litšenyehelo ho tsa bophelo bo botle le thuto, ho fokotsa kholo ea moruo, ho eketseha ha melato le ho nyahamisa matsete. Likhakanyo tsa lichelete tsa sechaba tse hapiloeng ke babusi ba bang ba bobolu lia tšosa. Suharto o ile a utsoa $15 ho isa ho $35 billion ha Marcos le Mobutu ba ile ba utsoa $5 ho isa ho $10 billion le $5 billion ka ho latellana. Sani Abacha oa Nigeria o utsoitse $2 ho isa ho $5 billion. Pinochet oa Chile, ea kileng a thoholetsoa e le mopholosi e moholo oa batho ho tsoa bokomonising ke USA, o ile a ja lichelete tsa sechaba ka thuso e sebetsang le kamano ea Riggs Bank e thehiloeng Washington, eo, ha re qotsa Baker, a ileng a “hohoma ka pel’a ba bang ba litšila ka ho fetisisa. chelete Lefatšeng.'
‘Libanka tse tumileng’ le litsi tsa lichelete tsa lefatše li ile tsa thusa ka mafolofolo batho bana bohle ba tlatlapang lichelete tsa sechaba. Ka mohlala, nka taba ea Sani Abacha oa Nigeria. ‘Khapo ea hae e ile ea thusoa ke libanka tse ka bang 100 lefatšeng lohle’” United States, Engelane, Channel Islands, Fora, Switzerland, Jeremane, Luxembourg, Liechtenstein, Austria, Dubai, Singapore, Hong Kong, Austria, Brazil le libakeng tse ling, ka litšebeletso tseo ho thoeng li etsoa ke litsi tse kang Citibank, Barclays, Standard Chartered, HSBC, NatWest (eo hona joale e leng karolo ea Royal Bank of Scotland), ANZ Grindlays Bank, BNP Paribas, Crédit Agricole Indosuez, Credit Suisse (ho kenyeletsoa Bank Hofmann le Bank Leu), Banque Baring Brothers, Banque du Gothard, Union Bancaire Privée, M. M. Warburg, Banque Edouard Constant, Deutsche Morgan Grenfell, J. Henry Schroder Bank, Picett & Cie, S. G. Ruegg Bank, Commerzbank, Bank of India, le tse ling tse ngata. Ka leruo le hakanyetsoang ho lidolara tse limilione tse likete tse 3 ho isa ho lidolara tse limilione tse likete tse 5, ho ile ha tsoha moferefere oa ho fepa, ho sireletsa le ho laola leruo la Abacha.’
Karolo ea botlokotsebe ea chelete e litšila e na le mohloli oa eona haholo khoebong ea lithethefatsi, haholo-holo ho tsoa Afghanistan, Colombia, Peru, joalo-joalo le bosholu le bosholu moo likhukhuni hammoho le Mafia li nang le karolo ea bohlokoa. Ha e le ka karolo ea khoebo, motho o lokela ho sheba mokhoa oa ho sebetsa ha mekhatlo ea lichaba tse ngata le boemo ba litaba bo neng bo rena Soviet Union le linaheng tsa Europe Bochabela ka mor’a ho putlama ha mebuso ea bososhiale. Baker o na le lintlha bukeng ea hae.
Baker, ho latela se ileng sa etsahala ka la 9/11, oa botsa: ‘Na e ne e le ho fetelletsa bolumeli feela ho ileng ha tlisa likhukhuni, ho se lekane ka matla, ho se leka-lekane ha meputso, le ho se tšepahale sechabeng ho bonahalang ka lebaka la sepheo sa bona?’
Baker o nahana hore, ho sa tsotellehe ho bola ha bona, bokapitale ha bo na mokhoa o mong ’me bo ka fetoloa le ho nchafatsoa ho isa botho pele. Ho thata ho amohela tlhahiso ena hobane ha se letho empa e le quixotic e hloekileng le e bonolo.
Pele re phethela, a re lebiseng tlhokomelo ea babali ba rōna lengolong la Guardian (la 25 October, 2005), le reng Ramotse oa London o se a itokiselitse ho amohela masholu a masholu a balehang Russia ka mor’a ho e tlatlapa ka ho hloka mohau. Ka ho hlakileng, bokapitale bo ikutloa bo phutholohile ho linokoane tsa mefuta eohle.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate