"Likhetho [tsa lipolotiki] lia theoha, boemo ba lehae bo na le mathata .... Kahoo ka tšohanyetso re ba le puo ena ea ntoa, cheseho ea ntoa . . . Ho boletse Senator Robert C. Byrd bekeng e fetileng. "Ona ke mofuta o mobe ka ho fetesisa oa lipolotiki tsa selemo sa likhetho."
Byrd ke Moetapele oa Boholo-holo oa Senate ea seng a emetse West Virginia nako ea borobeli e latellanang. Na o nepile? Na Mopresidente Bush o re etella pele ntoeng e le hore re khelose tlhokomelo litabeng tse ka senyang mopresidente oa hae, hammoho le Mokha oa Rephabliki likhethong tsa November?
Ho na le bopaki bo bongata ba hore sena ke ’nete e le kannete. Taba ea pele, ho hlakile hore Tsamaiso ea Bush e batla ntoa le Iraq, ho sa tsotelehe liketsahalo. Liofisiri tsa tsamaiso li ile tsa soaba pepenene ha Iraq e lumela ho kopa hore bahlahlobi ba Machaba a Kopaneng ba lumelloe ho kena naheng eo hape ntle le maemo. Ka lehlakoreng le leng, lefats'e lohle le ne le batla le lumellana ho amohela tumellano ena - e entsoeng ke Mongoli-Kakaretso oa Machaba a Kopaneng Kofi Annan - e le mohato o motle o lokelang ho nkoa ho leka ho qoba ntoa.
Nako le kemiso ea liketso tsa Tsamaiso le tsona li belaetsa haholo. Liofisiri tsa Tsamaiso ea Bush ha li fane ka bopaki ba hore Iraq e beha ts'okelo e haufi ts'ireletso ea United States. Leha ho le joalo ba batlile hore Congress e buisane ka taba ena mme e fe Mopresidente matla a neng a e-so ka a bonoa a ho loana, pele ho likhetho tsa November - pele ho libeke tse ts'eletseng. Ka ho tšoanang, ba hatelletse ka matla hore Lekhotla la Tšireletso la Machaba a Kopaneng le fane ka tumello ea ho nka sesole kapele kamoo ho ka khonehang.
Ka lebaka la khaello ea ts'okelo ea ts'ireletso kapa khokahano lipakeng tsa Iraq le Al Qaeda, ho thata ho hlalosa ts'ebetso ea Tsamaiso e sa feleng le e hlokang mamello ntoeng, ntle le mabaka a lipolotiki a lehae. Sena se hlakile haholo ha re nahana kamoo Mopresidente le baeletsi ba hae ba lipolotiki ba neng ba le hlokolosi haholo nakong e fetileng. Joaloka bo-ralipolotiki ba bangata, ke ka seoelo ba ipehang kotsing e sa hlokahaleng ea lipolotiki. Le kamora polao ea Loetse 11, ha likhetho li bonts'a Maamerika a mangata a ikemiselitse ho amohela likotsi tsa sesole, Tsamaiso e ne e le hlokolosi haholo mabapi le ho pepesetsa masole a US likotsing tse tebileng tsa ntoa Afghanistan - ka ho tšaba litlamorao tsa lipolotiki.
Leha ho le joalo ntoa ena ke khoebo e kotsi haholo ea lipolotiki bakeng sa Tsamaiso ea Bush. Lintho tse ngata li ka senyeha: Mahlatsipa a US tlhaselong ea ho hapa Iraq a ka ba holimo haholo. Ntoa e tla tlisa ho phahama ha litheko tsa oli le ho hloka botsitso lipolotiking tse ka khutlisetsang moruo oa United States ho putlama. Ho boetse ho na le kotsi ea ntoa e pharalletseng, ha Isiraele e huleloa, le ho oa ha mebuso e ikopantseng le Washington (Egepeta, Saudi Arabia).
Ke hobane'ng ha u nka papali ea chelete e phahameng hakaale? Hobane mokhoa o mong o kotsi le ho feta, ho latela pono ea Tsamaiso. Hang ha sehlopha sa Mopresidente se emisa ho bua ka Iraq, mecha ea litaba e tla khutlela morao ho letoto le ntseng le eketseha la mahlabisa-lihlong a ka senyang Tsamaiso ena habonolo: Harken Energy Corporation, Halliburton, Enron, le liphoso tsa bohlale tse lebisang ho 9-11. Tse tharo tsa pele li ama ka kotloloho liofisiri tsa Tsamaiso ea boemo bo holimo, ho kenyeletsoa Mopresidente le Motlatsi oa Mopresidente, bokhopong ba likhoebo.
Litlhaselo tsena li ka boela tsa lefella puso ea Rephabliki ea Congress ka November, joalo ka litaba tse ling tsa malapeng moo Mademokrate a neng a etella pele likhethong qetellong ea August: Tšireletso ea Sechaba, Litlhare tsa meriana ea Medicare, moruo le mesebetsi, kapa boikarabello ba lik'hamphani. Empa Tsamaiso ena e epetse litaba tsena tlas’a pherekano ea litaba tsa ntoa, ‘me e shebahala e le malala-a-laotsoe hore papali ena e tsoele pele ka likhetho.
Taba e le 'ngoe ke 'nete: ha ho hlokahale hore re tsamaee hole le lefats'e ho fumana baetapele ba ka telang batho ba bona, le polokeho ea lefats'e, bakeng sa litabatabelo tse se nang mohau tsa lipolotiki. Re na le tsona hona mona hae.
Mark Weisbrot ke Co-Mookameli oa Setsi sa Lipatlisiso tsa Moruo le Leano, Washington DC (www.cepr.net)