I le aso 7 o Tesema, na fofogaina ai e le Faamasinoga Maualuga finauga tautala i se mataupu e mafai ona tuʻuina atu ai le faʻatonutonuina o faiga palota i le au fai tulafono a le setete ma faʻauʻu i le faaiuga o le faamasinoga a le setete o le vaavaaia o tulafono o palota - o se ituaiga o iloiloga faʻafaamasinoga lea na faʻatinoina mo le silia ma le lua seneturi. O le i'uga, o puipuiga mo le aia tatau e palota ai o lo'o fa'amauina i le toetoe o fa'avae uma a le setete o le a lamatia.
Sa taʻua e le sa avea muamua ma faamasino o le faamasinoga apili o J. Michael Luttig, o se faipule faaaloalogia, “o le mataupu sili ona taua mo Amerika faatemokalasi” i le talafaasolopito o Amerika.
"Ina ia manino, o se malosiaga faʻapolokiki lea e faʻatatau i se talitonuga faʻaletulafono," Na tusia e O le Times Niu Ioka fono faatonu. "O loʻo taumafai le Republicans e vaʻai pe mafai ona latou liliu fono faitulafono a le setete - 30 o loʻo pulea e Republicans - i le pule sili, e le mafai ona tali atu i le palota faatasi ai ma le fesoasoani a le conservative supermajority i le Faamasinoga Maualuga. O le aʻoaʻoga e leai se faavae i le tulafono, talafaasolopito poʻo se faʻataʻitaʻiga.
In Moore v. Harper , o sui o le faamasinoga na foliga mai e fevaevaeaʻi pe tatau ona toe faʻafoʻi le 233 tausaga o le faʻataʻitaʻiga ma faʻaaogaina le finauga "tutoʻatasi aʻoaʻoga o tulafono a le setete." O lo'o fa'amauina e mafai e le fono a le setete ona fa'atulafonoina tulafono e fa'atonutonu ai faiga palota a le feterale po'o le tusia o fa'afanua a le konekeresi e aunoa ma se iloiloga fa'afa'amasinoga a le fa'amasinoga a le setete. Afai e talia e le faamasinoga lenei talitonuga, e mafai ona faaleaogaina le faitau selau o aiaiga faavae a le setete e pulea ai faiga palota. O le a faafaigofieina ai e le au faipule o le setete ona taofiofia le palota, suia faaiuga o faiga palota ma faafaigofie ai le ata o itumalo o le konekeresi.
Tolu o le itu taumatau i luga o le faamasinoga - Samuel Alito, Clarence Thomas ma Neil Gorsuch - na faʻaalia le lagolago mo le manatu faʻapitoa. O le au saoloto e toatolu - Sonia Sotomayor, Elena Kagan ma Ketanji Brown Jackson - na faamauina le tetee malosi. O John Roberts, Brett Kavanaugh ma Amy Coney Barrett na suʻe se vaeluagalemu.
Na Taumafai Trump e Fa'aaoga le Tuto'atasi a le Setete Faitulafono Faitulafono e Fa'ate'a ai le Faiga Palota
O le talitonuga tutoatasi a le setete o le fono faitulafono sa i le fatu o taumafaiga e faaleaogaina iuga o le palota a le peresetene 2020. O le loia a Donald Trump, John Eastman, na ia unaʻia lenei manatu e faafaigofie ai la latou "taupulega e soloia se faiga palota faatemokalasi, o se gaioiga e leʻi tupu muamua i le talafaasolopito o Amerika," Faamasino o le Faamasinoga Faaitumalo a Amerika David O. Carter. Na tusia e. Na finau Eastman e tatau i le setete o le setete ona faʻatagaina le le amanaiaina o faaiuga palota ae tofia a latou lava lisi o tagata palota. Na taʻua e Carter "o se osofaʻiga i le sailiga o se talitonuga faaletulafono."
In Moore, Sa taumafai le au fai tulafono a le Republican i North Carolina e toe faʻafoʻisia lo latou mataʻutia gerrymander o le faʻafanua o le fono a le setete o le a tuʻuina atu i le GOP le tele o le 10 o le sui o le 14 sui o le malo i le palota o le ogatotonu. North Carolina ua vaeluaina tutusa i le va o Democrats ma Republicans, lea na iu lava ina atagia i le 7-i-7 nofoa vaelua i le va o itu e lua i le ogatotonu.
O le Faamasinoga Maualuga a North Carolina umia ia Fepuari e faapea o le faafanua o se gerrymander partisan na solia le faavae o le setete faamaoniga o le saoloto ma le saʻo palota, saolotoga o le tautala, saolotoga o le faapotopotoga ma le puipuiga tutusa, ma sa musu e faatagaina le faafanua e faaaoga i le midterm palota. Ia Mati, na lagolagoina ai e le Faamasinoga Maualuga a Amerika le faaiuga a le faamasinoga maualuga a le setete e taofia ai le faaaogaina o le faafanua ae o le mataupu faaletulafono e iloiloina e le faamasinoga maualuga. Na tetee Alito ma Gorsuch, ma le masalosalo pe mafai e faamasinoga a le setete ona i ai se aʻafiaga i le faʻavaeina o tulafono mo palota a le feterale. E lei tetee Kavanaugh ae fai mai e tatau i le faamasinoga ona iloilo le talitonuga tutoatasi a le setete.
O lenei mataupu e aofia ai le faʻamatalaina o le US Constitution's Elections Clause (Mataupu I, Vaega 4), lea e faapea mai, “Taimi, Nofoaga ma Auala e fai ai Faiga Palota mo Senatoa ma Sui Faipule e tatau ona fa’atonuina i Setete ta’itasi e le Fono Faitulafono.” O le talitonuga tutoatasi o le fono faitulafono e faatapulaaina le upu "faitulafono" i le fono faitulafono moni. Ae e latalata i le autasi i le va o tagata popoto i luga o le fusi o talitonuga o le faaupuga "faitulafono" e le gata i "le fono faitulafono." E aofia ai fa'ai'uga a le fa'amasinoga a le setete e fa'avae i le fa'avae a le setete, faiga palota a tagatanu'u ma veto a kovana.
I le 2019, na taofia ai e le faamasinoga Rucho v. Mafua'aga masani e le mafai ona toe iloiloina e le faamasinoga feterale le feterale. Ae i le tele o manatu, na tusia e Roberts e mafai lava e faamasinoga a le setete ona faʻaaogaina tulafono a le setete ma tulafono e faʻatapulaʻa ai le feteʻenaʻiga.
Roberts, Kavanaugh ma Barrett Su'e se Fetu'aiga
I le taimi o finauga tautala, na finau ai le loia o David Thompson mo le au fai tulafono a le Republican e faapea o le Fuaiupu o Faiga Palota e mafai ai e faamasinoga a le setete ona faamalosia. taualumaga tapula'a i le pule a le fono faitulafono ae e le'i mafai ona fa'atapula'aina taua faaiuga a le fono faitulafono. Fai mai Sotomayor, o le taumafai e tusi le laina i le va o tapulaʻa ma faʻatonuga o le a avea ma "morass talafeagai." Na toe taʻua e Barrett lena lagona, fai mai o le a avea i latou ma "laina e sili ona faigata ona tusi."
Na manino le fiafia o Alito i le talitonuga tutoatasi a le setete. Na ia ta’ua e to’atele fa’amasino o le fa’amasinoga maualuga a le setete ua filifilia. Na fesili Alito i le loia o Neal Katyal, o le na finau e fai ma sui o le au palota faatemokalasi ma tagata e le o ni polofiti, "E te manatu e faʻateleina ai le faatemokalasi e faʻafeiloaʻi feeseeseaiga faʻapolokiki e uiga i le itumalo mai le fono faitulafono i faamasinoga maualuga filifilia lea e faʻatagaina ai sui tauva e le tulafono a le setete e faʻaupuina i luga o le mataupu tau itumalo?”
Sa i ai foi i le tulimanu o Thompson o Gorsuch, o le na faafeagai ma Katyal ma le avanoa e mafai ai e se tulafono a le setete ona faʻaaogaina le talitonuga faʻavae aʻo leʻi oʻo i le Taua a le Malo e faapea o se tagata pologa e faitauina o le tolu-lima o le tagata e le faʻapologaina.
Roberts, Kavanaugh ma Barrett na taofia le taliaina atoatoa o le talitonuga tutoatasi a le setete. Na foliga mai ua tatala i latou i se maliega lea e mafai ai e le faamasinoga maualuga a le setete ona faia se faaiuga i tulafono a le setete e pulea ai faiga palota a le feterale e mafai ona toe iloiloina e faamasinoga feterale i ni tulaga seasea.
E ui lava ina popole e uiga i le le siakiina o le malosiaga faʻaletulafono, na taʻu atu e Roberts ia Thompson e fiafia o ia i se "vaapiapi auala e filifili ai le mataupu e te fiafia i ai e mafai ai ona faʻamalosia nisi o tapulaʻa a le setete."
Fai mai Thompson e mafai e le kovana o le setete ona veto se tulafono palota na pasia e le fono faitulafono a le setete. Na tali Roberts, “Ia, o le kovana e le o se vaega o le fono faitulafono,” ma fautua mai o le tuuga a Thompson e “faaleagaina ai lou tulaga.”
"E leai se faʻavae i tusitusiga poʻo tala faʻasolopito e faʻamaonia ai e mafai e le veto a le kovana ona avea o se siaki taua i luga o le tulafono, ae e le mafai e le faamasinoga," o le tala lea a le loia Donald Verrilli, o le na finau e fai ma sui o le ofisa o le lala o North Carolina, i le faamasinoga.
Na taʻua e Kavanaugh le maliega a le Faamasino Sili William Rehnquist i Bush v. Gore , o le mataupu lea na tuuina atu ai le palota a le peresetene i le 2000 ia George W. Bush. I totonu, Rehnquist muamua na tuʻuina atu le manatu mo le talitonuga tutoʻatasi a le setete, lea o le a faʻatagaina ai se matafaioi mo faamasinoga a le setete e mafai ona toe iloiloina e faamasinoga feterale pe a latou sopoia le latou pule.
Na fautuaina e Verrilli se suʻega mo le faʻaogaina o le maliega a Rehnquist. O le a suʻesuʻe e le faamasinoga feterale pe o le faaiuga a le faamasinoga a le setete "o se matuaʻi alu ese mai faiga masani a le setete o faʻamatalaga faʻavae e leai se faʻavae saʻo ma tele i tulafono a le setete." Na taʻua foʻi e Katyal o le tulaga mo le faamasinoga feterale e soloia ai le faauigaina a le faamasinoga a le setete e tatau ona "maualuga le lagi."
Na manatu foi le Loia Sili a Amerika o Elizabeth Prelogar, o le na fai ma sui o le pulega a Biden, o faamasinoga a le feterale e tatau ona "matua faʻaaloalo" i faʻamatalaga a le faamasinoga a le setete o tulafono a le setete. Afai o se faamasinoga a le setete e le o faia e pei o se faamasinoga, ae o le faoa faamalosi o le pule a le fono faitulafono e fai ai faiga faavae, o le a solia ai le Fuaiupu o Faiga Palota, o le tala lea a Prelogar.
Na taʻua e Jackson talu ai ona o tulafono a le setete e fausia ai tulafono a le setete, e tatau ona faʻaogaina faʻatulafonoina faʻatulafonoina i le fono faitulafono. "Ou te masalo o le mea ou te le malamalama i ai," o lana tala lea ia Thompson, "o le auala e mafai ai ona e tipi ese le tulafono a le setete mai le faʻatusatusaga pe a tuʻuina atu i le setete o le setete le pule e faʻaaoga ai le pule faʻaletulafono."
O Fa'avae a le Setete o lo'o Fa'atonuina Taimi, Nofoaga ma Faiga Palota
"Matou te iloa aʻo leʻi faʻavaeina, i le faʻavaeina o le Faavae, i le tele o tausaga mulimuli ane, ma e oʻo mai lava i aso nei o loʻo faʻatonutonuina e tulafono a le setete taimi, nofoaga, ma faiga," o le tala lea a Sotomayor. Ina ua toe tali atu Thompson e mafai ona ia tetee i lana faamatalaga, na toe tali atu Sotomayor, "Afai e te toe tusia le talafaasolopito, e faigofie lava ona fai."
Fai mai Kagan, o le fono faitulafono a le setete tutoatasi "o se aʻoaʻoga e tele ona taunuuga." O le a tuʻuina atu "leai se fofo faʻavae a le setete" mo "tulaga sili ona mataʻutia o faʻasalaga" e le fono faitulafono e "mafai ona faʻatulafonoina soʻo se faʻatapulaʻaina o faiga palota, faʻaumatia ituaiga uma o puipuiga a le au palota e faʻasaina e le tulafono a le setete." Faitulafono, na ia faʻaopoopo mai, e mafai ona faʻaofiina i latou lava i le "faʻamaonia o palota."
"O se talosaga lea e aveese ai siaki masani ma paleni i le auala e faia ai faaiuga tetele a le malo i lenei atunuu," o le faaaliga lea a Kagan, "i le taimi tonu lava e sili ona manaomia ai." Na ia taʻua le au fai tulafono "latou lava fiafia," ma faaopoopo atu, "Latou te mananao e toe filifilia. Ma o lea e le mafaitaulia taimi latou te maua ai le faʻaosofia e taofiofia palota, e faʻaitiitia ai palota, e faʻateʻaina palota, e taofia ai tagata palota mai le mauaina moni o avanoa ma avanoa moni e auai i faiga faʻapolokiki.
Na matauina e Katyal o le faʻaaogaina o le talitonuga tutoʻatasi a le setete o le tulafono o le a taʻitaʻia ai le faʻaleaogaina o le "selau" o aiaiga faʻavae a le setete, o se popolega na faʻasoa e Kavanaugh.
Ina ia faʻamaonia lenei aʻoaʻoga mamao, "e tatau ona e le amanaʻia le tusitusiga, talaʻaga, ma le faʻatulagaina o la tatou faʻavae feterale faʻapea foʻi ma le toetoe o setete uma i aso nei," o le tala lea a Katyal.
Na musu Tomasi e taofia o ia lava i totonu Moore
E pei o aʻu vavalo, sa musu Toma e aloese mai le Moore mataupu. Sa auai atoatoa o ia i finauga tuugutu, e oo lava i tausuaga. Ulutala 28, Vaega 455 o le US Code e manaʻomia le toe faʻafoʻisia pe afai o le toʻalua o le faʻamasino "ua iloa e le faʻamasino o loʻo i ai sana tului e mafai ona matua aʻafia i le faʻaiuga o le taualumaga."
O le faletua o Tomasi o Ginni o se ta'uta'ua lagolago o le "Big Lie" o le palota a le peresetene 2020 na gaoia mai Trump. Sa ia text i le sa avea muamua ma Pule Sili o le Aufaigaluega a le White House Mark Meadows ia le itiiti ifo ma le 29 taimi e unaʻia ai o ia e toe sui le faaiuga o le palota. Ma na ia taʻu sese i faipule o le setete o Republican i Arizona ma Wisconsin o le pule e filifili ai tagata palota "o latou ma latou na o latou." O Ginni Thomas o lo'o i ai sona fiafiaga fa'apolokiki e mafai ona fa'alautele atili pe a fa'aaogaina e le fa'amasinoga le talitonuga tuto'atasi a le malo i totonu Moore. Sa tatau ona taofia e Tomasi o ia mai lenei mataupu.
O le a tuuina atu e le faamasinoga se faaiuga i totonu Moore i le faaiuga o Iuni 2023.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo