Nasareta - O popolega i le faʻaaogaina e Isaraelu o auupega e le masani ai ma faʻataʻitaʻiga i le Gaza Strip ua faʻatupulaia, faʻatasi ai ma faʻamatalaga faʻafefe mai failauga ma le mumusu e faʻatagaina tusitala tutoatasi i totonu o le tamaʻi nofoaga naʻo le faʻatupuina o taumatematega.
O le finauga sili ona iloga o le faʻaaogaina o atigi o loʻo i ai le phosphorus paʻepaʻe, e mafua ai le mu mataʻutia pe a paʻi i le paʻu. I lalo o le tulafono fa'ava-o-malo, e fa'atagaina le phosphorus e fai ma 'asu e puipui ai fitafita ae fa'aaogaina e pei o se a'upega fa'ama'i pe a fa'aoga i tagata lautele.
Fai mai le vaegaau a Isaraelu o loʻo faʻaaogaina naʻo auupega faʻatagaina i tulafono faʻavaomalo, e ui o vaega o aia tatau a tagata ua matua faitioina Isaraelu mo le fanaina o atigi phosphorus i luga o nofoaga toʻatele o tagata o Kasa.
Ae atonu e iai isi auupega e le masani ai o loʻo faʻaogaina e Isaraelu mai le vaʻaia o le lalolagi matamata.
O se tasi o ia auupega atonu o le Dime, poʻo se mea pāpā uʻamea vaivai, o se auupega na fausia talu ai nei e le US Army e faʻatupu ai se pa malosi ma le oti i luga o se vaega itiiti.
O le auupega o loʻo faʻapea o loʻo i ai pea i le atinaʻe ma e leʻi faʻatulafonoina. Ae ui i lea, o loʻo i ai popolega, atonu na maua e Isaraelu se moli lanumeamata mai le militeri a Amerika e fai ai Kasa o se nofoaga e faʻataʻitaʻi ai.
"Ua matou vaʻavaʻai i Kasa na faʻaaogaina e fai ma fale suʻesuʻe mo le suʻeina o mea ou te taʻua o auupega mai seoli," o le tala lea a David Halpin, o se fomaʻi tipitipi Peretania litaea ma le fomaʻi faʻapitoa na asiasi atu i Kasa i le tele o taimi e suʻesuʻe ai manuʻa e le masani ai na mafatia ai tagata Gazans.
"Ou te fefe i le manatu o Isaraelu o le mea e fiafia i ai le faia o le tele o mutilation e mafai ona faʻafefe ai tagata lautele i le faʻamoemoe o le a latou faasagatau atu ia Hamas."
O fomaʻi a Kasa, e aofia ai ma se tasi o nai tagata ese iina, Mads Gilbert, o se Norwegian faʻapitoa i vailaʻau faʻafuaseʻi o loʻo galue i le falemaʻi Al Shifa i Gaza City, lipotia mai o le tele o manuʻa latou te vaʻaia e ogatasi ma le faʻaaogaina o le Dime.
O manu’a mai le a’upega fai mai e iloga. O i latou na aafia i le pa ua motusia pe liusuavai vae, po o le gau i totonu, aemaise o aano vaivai e pei o le manava, e masani ona oo atu ai i le oti.
Fai mai e leai se ma'i ma'i se'i vagana ai se "pefu" o ni vaega u'amea minute i luga o totoga leaga e mafai ona iloa pe a faia su'esu'ega. O i latou na sao mai le Dime blast o loʻo i ai i le faʻateleina o le lamatiaga o le atiaʻe o le kanesa, e tusa ai ma suʻesuʻega na faia i le Iunaite Setete.
O auupega masani, i se faʻatusatusaga, e mafua ai manuʻa tetele i soʻo se mea e tuʻi i totonu o le tino.
“E vave lava ona mou atu le malosi o le pa ma e le umi se malaga a le malosi, pe tusa ma le 10 mita, ae o tagata ia e lavea i lenei pa, o lenei galu o le mamafa, ua motusia,” o le tala lea a Dr Gilbert i se faatalanoaga talu ai nei.
E le o le taimi muamua lea ua tulai mai ai popolega i le faaaogaina e Isaraelu o le Dime i Kasa. Na lipotia mai e fomaʻi iina ni manuʻa uiga ese latou te le mafai ona togafitia, ma na maliliu faʻafuaseʻi i aso mulimuli ane, i le taimi o se galu faaumiumi o osofaʻiga a Isaraelu i le 2006.
O se suʻesuʻega mulimuli a Italia na maua ai o loʻo faʻaogaina e Isaraelu se auupega faʻataʻitaʻi tutusa ma le Dime. O faʻataʻitaʻiga mai tagata na afaina i Kasa na faʻaalia ai le tele o metala e le masani ai io latou tino.
O Yitzhak Ben-Israel, o le sa avea muamua ma taʻitaʻi o le polokalame o le atinaʻeina o auupega a le militeri a Isaraelu, na foliga masani i le auupega, ma taʻu atu i le TV Italia o le puʻupuʻu puʻupuʻu o le pa na fesoasoani e aloese mai manuʻa i tagata o loʻo tutu mai, faʻatagaina "le taia o sini laiti".
O le faafitia e Isaraelu e uiga i le faaaogaina o auupega ua faasaina e tulafono faava o malo o le a le aofia ai le Dime ona e leʻi laiseneina aloaia.
O le a faigata ona suʻesuʻeina ni faʻamatalaga e faʻapea o auupega e le masani ai na faʻaaogaina i Kasa seia oʻo ina malilie se taofi, ae o suʻesuʻega muamua na faʻaalia ai o loʻo faʻaogaina e Isaraelu ia auupega.
Ua faamaumauina e le vaega o aia tatau a tagata Isaraelu B'Tselem le tele o taimi na fana ai e le autau a Isaraelu ni atigi fuifui, i Lepanona ma Kasa. O le atigi na te tatalaina le faitau afe o tamaʻi ufanafana uʻamea e mafua ai manuʻa mataʻutia i soʻo se tasi i fafo.
O se tagata pu'eata a le Reuters, o Fadel Shana, na pueina le fanaina o sea atigi mai se tane a Isaraelu i Kasa ia Aperila, i ni nai minute ao lei fasiotia o ia e ana fue.
O Miri Weingarten, o se fofoga fetalai mo Fomaʻi mo Aia Tatau a Tagata, fai mai o loʻo latou vaʻavaʻai mo le faʻaaogaina o se auupega fou e pei o flechette na fausia e le autau a Isaraelu e taʻua o le kalanit (anemone). O se auupega e tetee atu i tagata faigaluega, e auina atu e le atigi le faitau selau o tama'i tisiki.
E foliga mai na faʻaaogaina e Isaraelu le tele o auupega fefinauai i le taimi o lana osofaʻiga i Lepanona i le 2006. Ina ua maeʻa le faʻafitia muamua, na taʻutino mai e se faifeʻau a le malo o Isaraelu na faʻapupulaina e le vaegaʻau atigi phosphorus, ma na lipotia e le aufaasālalau a Isaraelu le faitau miliona o pomu fuifui ua paʻu i luga o Lepanona i saute. .
E iai fo'i masalosaloga e ono fa'aogaina e Isaraelu ni ulu tau le uranium. O se su'esu'ega mulimuli ane a se nusipepa a Peretania na maua ai le maualuga o le radiation i lua fana a Isaraelu.
Na taʻua e Sarit Michaeli, o se fofoga fetalai mo B'Tselem, e leʻi mafai e lana faalapotopotoga ona faʻamaonia poʻo fea auupega o loʻo faʻaaogaina i Kasa i osofaiga o loʻo iai nei. Na ia faaopoopo mai, e ui i lea, o le faafitia e Isaraelu e uiga i le faaaogaina o auupega e le masani ai e le tatau ona faalagolago i ai.
“E moni lava e pei ona fai mai le fofoga o le vaega’au, o auupega e pei o le phosphorus ma flechette atigi e le o matua faasaina. nofoaga e nonofo ai e pei o Kasa."
O lipoti i lenei masina na faaalia ai o le Iunaite Setete o loʻo faʻatulagaina ni uta tetele o auupega i Isaraelu, e ui na faʻafitia e le sui o le Pentagon e faʻaaogaina i Kasa.
O Jonathan Cook o se tusitala ma se tusitala e faamautu i Nasareta, Isaraelu. O lana tusi fou o le "Disappearing Palestine: Israel's Experiments in Human Despair" (Zed Books). O lana upega tafaʻilagi o www.jkcook.net.
O se fa'amatalaga o lenei tusiga na fa'aalia muamua i le National (www.thenational.ae), lomia i Abu Dhabi.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo