Z Lagolago: Ou te le o manino i le uiga o lau tala pe a e faasino i le "declassified
faamaumauga." Po o le a lava le mea o loo e faasino i ai e mautinoa lava o se mea e le talitonuina
puna'oa taua. Ua ou vaai pea lava pea ia te oe e fa'aalia le ofoofogia ma le ofoofogia
faʻamatalaga faʻamalamalamaga, taʻua lenei "faʻamaumauga faʻamaonia." Ou te iloa e le o se
puna e tasi (fa'ata'ita'iga, fa'amaumauga uma mai so'o se failautusi a le setete i so'o se
peresitene). Ou te le iloa pe fia pepa o loʻo faʻavasegaina e le US
malo i le averesi o le tausaga, ae ou te masalo e tasi lava
tagata e sili atu nai lo le olaga atoa e faitau e tusa lava pe tasi le tausaga aoga. E le mafai ona faapea o oe
na'o le faitau i mea uma e fa'ailoa mai e le feterale. E fa'afefea oe
iloa le mea e faitau? E fa'afefea ona iloa e le au tusitala, tagata a'oga, ma isi mea e fesili ai
O talosaga a le FOIA, pe a latou (e pei o se mea faʻapitoa) e le o mea o loʻo i totonu o se mea patino
pepa pe o iai foi? Pe na'o le fa'ailoaina o mea uma pe a
tupulaga pe lua? Ae faapefea le pulega a Bush (fa'aletulafono?)
toe faavasegaina o pepa?
Noam Chomski: O lo'o i ai se fa'agasologa fa'avasegaina aloa'ia, fa'atautaia e
tusitala talafaasolopito e fesootai ma le Matagaluega a le Setete. latou
toe iloilo pepa o ofisa uma a le malo e faatagaina (le
CIA, mo se faʻataʻitaʻiga, e masani ona leai), ma filifili po o fea e tatau i ai
tatala. O le manatu, e e tatau ona maeʻa le 30 tausaga.
I le faatinoga, fai sina umi. Ua ta'ua le talafaamaumau i fafo
So'otaga a le Iunaite Setete. E maua i so'o se lelei
faletusi suʻesuʻe (pei iunivesite), ma i le taimi nei ua tele
luga o le initoneti.
E le gata i lea, o le malo e masani ona faʻamaonia pepa. O iina
o, ia fa'aaoga ia avea, o se lisi masani o lomiga
pepa fa'ailoa.
E mafai foi ona maua e se tasi pepa e ala i le Freedom of Information Act,
po'o su'esu'ega i faletusi a le peresetene ma isi fa'amaumauga
puna'oa. E tele naua galuega
E eseese pulega i mea latou te naunau e fa'amatu'u. O le
e pei ona taʻua "conservatives," sili atu le sa'o o le fuainumera
reactionaries, e sili ona leaga. Le Reagan pulega mafua
o se faʻalavelave tele e ala i le musu e faʻasaʻoloto, atonu o le faʻaumatia,
pepa aloaia i le faatoilaloina o malo o Iran ma
Kuatemala i le amataga o le 50s. O le mea moni na taitai atu ai i le
faamavaega a le Matagaluega a le Setete
tusitala faasolopito, ma fa'alavelave i tusi talaaga fa'apolofesa ma
o nisi taimi e oo lava i le au lomitusi. Ou te manatu e mafai e le pulega a Bush
avea ma tagata muamua e "toe faavasega" pepa, ma ua molia
(Ou te le'i siaki lelei) ma le musu e tatala
pepa o tausaga Johnson.
99% o ia mea e fai si le manaia, ae o loʻo i ai ni meaʻai. E faapefea ona e iloa
mea e faitau ma sue ane? E pei o le fesili i se foma'i kemisi
mea e su'e i le afe o pepa fa'apitoa e sasaa
i fafo, po o le anoanoai o su'ega e mafai ona fai? matou
ua lofituina uma i le tele o faʻamaumauga, ma e mafai ona suʻeina le mea
taua na'o le atiina ae se auivi o le malamalama ma
malamalama, pe i le faasaienisi faigata po o aso uma
ola. E leai ni togafiti fa'apitoa.
Z Lagolago: Ou te mana'o pe ana mafai foi ona e tali mai ia te a'u i se tulaga lautele foi, ae le na'o
fa'atapula'a i le "fa'amaumauga fa'asalalau". O fea e te iloa ai, mo
faʻataʻitaʻiga, ma ua naʻo se faʻataʻitaʻiga, o faʻamatalaga e uiga i talosaga faʻavaomalo
na faia i le va o le US ma le malo Milosevic, e le o le taimi nei ae i le
o le taimi tonu na tupu ai le fa'alavelave?
Noam Chomsky: O le mea na ou lipotia o faʻamatalaga lautele, i le taimi tonu, lea na
sa musu le au tusitala lipoti, faʻataʻitaʻiga, e uiga i talosaga a Serbian mo
fa'ato'aga fa'alemalo i le afiafi o le pomu, ae tele
sili atu. E tele mea e maua i fa'amaumauga a le lautele, ae e tatau ona iai
saili e maua.
Z Lagolago: Ou te malamalama o loʻo e matua faʻapipiʻiina i se fesoʻotaʻiga o tagata tutusa mafaufau
a'oa'oga, activists ma tusitala. Ou te le o faatatau i lena mea (tele). o a'u
talanoa e uiga i punavai autu e faailoa atu mea moni e maasiasi ai le
fa'avae, fa'atagaina moni i luga o pepa e le fa'alapotopotoga; o le sili lava
fa'ata'ita'iga ou te iloa o le seti o fa'amaumauga muamua a le National Security Council.
Noam Chomski: E moni o le aluga o tausaga e atiina ae e se tasi ni fesootaiga patino, ae
e le mana'omia ona fa'atele. Ole feso'ota'iga o lo'o ou fa'apipi'iina e matua fa'alava
ma mea e mafai ona e faitauina i luga ole Znet. O le ulua'i fa'amanatuga a le NSC na fa'asalaina,
e masani lava pe a uma se mea e pei o le va o le 30 tausaga. Ae latou te leʻi suʻesuʻeina tele,
e oo lava i sikolasipi i le tele o taimi, ma e seasea maua i tagata lautele. Na'o
e tuʻuina atu se faʻataʻitaʻiga, o se tasi o fesili sili ona taua e uiga i le maeʻa o le taua
vaitaimi o le fa'amaumauga lea o fa'amaumauga e uiga i Saina. O lo'o fa'alaua'itele i luga
o le 60s, mo le tele o vaega, ae o le tusi muamua sili ona ogaoga e uiga i le "NSC
aganuu" e pei ona faʻaalia i pepa o loʻo faʻaalia, o se suʻesuʻega mataʻina e
O James Peck, o se tagata atamai Saina, na valaau Uosigitone
ōmea.
Z Lagolago: E maua uma nei mea i so'o se faletusi a le iunivesite i totonu
Amerika?
Noam Chomski: O vaega sili ona taua, pe mafai ona maua e le interlibrary
nonogatupe poʻo le taimi nei, luga ole initaneti.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo