Neoliberalism ua pule sili o se filosofia tau tamaoaiga mo le lata i le afa seneturi. Ae o faiga faʻavae neoliberal ua faʻaleagaina ai le lalolagi atoa, toe faʻafoʻisia le tele o tupe maua na maua i lalo o pulega faʻa-pulepulega pe a maeʻa le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Neoliberalism e aoga mo na o tagata mauoa ma kamupani tetele. Ae o le toilalo o le neoliberalism e sili atu nai lo le tamaoaiga. Na latou sosolo atu i faiga fa'apolokiki a'o fa'agasolo fa'agasologa o agafesootai e fa'atupu ai ni 'au fa'amata'u ma folafolaga o le toe fo'i atu i le mamalu leiloa. O le autu lea o le neofascist movements ma pati i le lalolagi i aso nei, ma o le neoliberalism lea na fatuina ai tulaga mo le toe tu mai o le itu taumatau, e pei ona faamatalaina e Noam Chomsky i le faatalanoaga faapitoa i lalo mo Truthout. I le taimi nei, ua sili atu ona salalau solo tetee i le vaitau o le tuai o faiga faavae, o lea o le tauiviga mo se isi lalolagi e matua olaola lava!
O Chomsky o le polofesa fa'ainisituite i le Matagaluega o Linguistics ma Philosophy i le MIT ma laureate polofesa o gagana ma Agnese Nelms Haury Nofoa i le Polokalame i le Siosiomaga ma le Social Justice i le Iunivesite o Arizona. O se tasi o sikola sili ona taʻutaʻua i le lalolagi ma o se tagata atamai lautele e manatu i ai le faitau miliona o tagata o se oa faaleatunuu ma faava o malo, Chomsky ua lomia sili atu nai lo 150 tusi i gagana, manatu faaupufai ma agafesootai, tamaoaiga faaupufai, suesuega ala o faasalalauga, faiga faavae mai fafo a Amerika ma le lalolagi. mataupu. O ana tusi fou o Pule Faalētonu: Faafeagai ma Luʻi o o Tatou Taimi (o loma; faatasi ai ma CJ Polychroniou), O Mea lilo o Upu (faatasi ai ma Andrea Moro; MIT Press, 2022); Le Aveesea: Iraq, Libya, Afghanistan, ma le vaivai o le US Power (faatasi ai ma Vijay Prashad; The New Press, 2022); ma The Precipice: Neoliberalism, Pandemic ma le Manaomia Faanatinati mo Suiga Agafesootai (faatasi ai ma CJ Polychroniou; Haymarket Books, 2021).
CJ Polychroniou: Noam, talu ai na faʻatinoina faiga faʻavae neoliberal i le silia ma le 40 tausaga talu ai, o loʻo nafa ma le faʻateleina o fua faatatau o le le tutusa, faʻaleagaina atinaʻe lautele, ma mafua ai le leai o se faʻamoemoe ma le malaise lautele. Ae ui i lea, ua faʻaalia foi o faiga faʻavae faʻaagafesootai ma le tamaoaiga o loʻo faʻatupuina nofoaga mo le faʻasalaina o le itu taumatau ma le toe faʻafouina o faiga faʻapolokiki. O le mea moni, matou te iloa o loʻo i ai se feteʻenaʻiga masani i le va o le faatemokalasi ma le kapitalisme, ae o loʻo i ai ni faʻamaoniga manino o neofascism e aliaʻe mai le neoliberal capitalism. I le manatu e te ioe i lenei faʻamatalaga, o le a le sootaga moni i le va o le neoliberalism ma le neofascism?
Noam Chomsky: O le sootaga o loʻo faʻamalamalamaina manino i fuaiupu muamua e lua o le fesili. O se tasi o taunuuga o faiga faʻavae agafesootai-tamaoaiga neoliberal o le paʻu o le vafealoaloai, faʻatupuina le faʻatupuina o le faʻalavelave, faʻaleagaina o le ita, saili mo 'oti-ma fanua lafulemu mo tagata pule e mafai ona tu i luga o le faʻaola. Ma ua tatou i ai i luga o le auala i se ituaiga o neo-fascism.
le Britannica faʻamatalaina le neoliberalism o se "faʻataʻitaʻiga ma faiga faʻavae e faʻamamafa ai le taua o le faʻatauvaʻa saoloto," faʻatasi ai ma le "faʻaitiitiga a le setete." O le ata masani lena. E ese le mea moni. O le faʻataʻitaʻiga moni o faiga faʻavae na tatalaina ai faitotoʻa mo matai o le tamaoaiga, o loʻo pulea foi le setete, e saili tupe mama ma pule e aunoa ma ni faʻalavelave. I se faapuupuuga, taua faalevasega le taofiofia.
O se tasi o vaega o faiga fa'avae o se faiga fa'ava-o-malo lea e tu'ufa'atasia ai le puipuiga tele mo matai ma le su'eina o tagata faigaluega sili ona taugofie ma tulaga sili ona leaga o galuega ina ia fa'ateleina tupe maua, ma tu'u ai fusi ele pala i le fale. O filifiliga nei o faiga faavae, ae le o mea tau tamaoaiga. O le galuega a le aufaigaluega, faatasi ai ma le ofisa suʻesuʻe a le Konekeresi, na tuʻuina atu isi auala e ono manuia ai tagata faigaluega iinei ma fafo, ae na faʻateʻaina e aunoa ma se talanoaga aʻo faʻataʻitaʻiina e Clinton le tulaga o le lalolagi e sili atu i latou o loʻo taʻitaʻia le taua.
O se taunuuga tutusa o le "neoliberalism moni o loʻo i ai" o le vave faʻatupeina o le tamaoaiga e mafai ai ona faʻatau faʻatau mo tupe maua vave - e leai se lamatiaga ona o le malo malosi e faʻalavelave faʻafuaseʻi i le maketi e tuʻuina atu le tele o puipuiga i maliega tau fefaʻatauaʻiga e tutusa lava le laveaʻiina o matai pe a tupu se mea. sese. O le taunuuga, amata ia Reagan, o le mea lea na taʻua e le au fai pisinisi o Robert Pollin ma Gerald Epstein o le "bailout economy," e mafai ai ona faagasolo le taua o le neoliberal e aunoa ma le lamatiaga o le maketi o faasalaga mo le toilalo.
O le "maketi saoloto" e le o misi mai le ata. O tupe faavae e "saoloto" e faʻaaogaina ma faʻaumatia ma le lafoaia, e pei ona faia, e aofia ai - e le tatau ona galo - faʻaumatia faʻamoemoega mo le faʻatulagaina o olaga o tagata. Ma o tagata faigaluega e "saoloto" e taumafai e ola i se isi itu ma le totogi moni o loʻo faʻaitiitia, faʻaitiitia faʻamanuiaga ma toe faʻaleleia galuega e faʻatupulaia ai le faʻatupulaia.
Na amata le taua a le vasega, e masani lava, i se osofaʻiga i iuni a tagata faigaluega, o le auala sili lea e puipuia ai tagata faigaluega. O uluai gaioiga a Reagan ma Thatcher o ni osofaiga malolosi i iuni, o se valaaulia i le vaega autasi e auai i totonu ma agai i tua, e masani lava i auala e le tusa ai ma le tulafono, ae e leai se popolega i le neoliberal setete latou te puleaina.
O le talitonuga faʻatupu na faʻaalia manino e Margaret Thatcher aʻo faʻalauiloa le taua a le vasega: E leai se mea e taʻu o sosaiete, ma e tatau i tagata ona taofi le faitio e uiga i le "sosaiete" o mai e laveai i latou. I ana upu ola pea, “'Ua leai so'u aiga, e tatau i le Malo ona nofoia au!' ma o lea ua latou lafo atu ai o latou faafitauli i le sosaiete ma o ai le sosaiete? E leai se mea faapena! E i ai alii ma tamaitai taitoatasi ma e i ai foi aiga, ma e leai se malo e mafai ona faia se mea vagana ai e ala i tagata ma tagata e vaai muamua ia i latou lava.”
E mautinoa lava na iloa lelei e Thatcher ma ana paaga o loʻo i ai se sosaiete mauoa ma malosi mo matai, e le gata i le tamaʻitaʻi o loʻo taufetuli e laveaʻi i latou pe a latou manaʻomia, ae o se fesoʻotaʻiga lautele o fefaʻatauaiga, potu o pisinisi, faʻatauvaʻa. fa'alapotopotoga, fale mafaufau, ma isi mea. Ae o i latou e itiiti le avanoa e tatau ona “vaavaai ia i latou lava.”
O le neoliberal class war ua avea ma se manuia tele mo le au mamanu. E pei ona tatou talanoaina, o se tasi o faʻamaoniga o le faʻaliliuina o e tusa ma le $50 trillion i taga o le 1 pasene pito i luga, e tele lava i se vaega o latou. leai se manumalo itiiti.
O isi mea na ausia o le "leai se faamoemoe ma le le fiafia i le va o tagata," e leai se mea e liliu i ai. Na lafoaʻia e le Democrats le vasega faigaluega i le latou fili vasega i le 70s, ma avea ma se pati a tagata faʻapolofesa mauʻoa ma Wall Street foaʻi. I Egelani, na latalata atu ai Jeremy Corbyn i le toe suia o le paʻu o le Leipa Party i le "Thatcher lite." O le faʻavae a Peretania, i luga o le laupapa, faʻamalosi malosi ma aʻe i totonu o le alavai e nutimomoia ai lana taumafaiga e fausia se pati auai moni e tuuto atu i le fiafia o tagata faigaluega ma tagata matitiva. O se faalumaina e le mafai ona onosaia i le tulaga lelei. I totonu o le US, Bernie Sanders ua sili atu ona lelei, ae ua le mafai ona motusia le pule a le Clintonite party. I totonu o Europa, o pati masani a le itu tauagavale ua toetoe a mou atu.
I le vaeluagalemu o le palota i le US, ua sili atu le toatele o le au faigaluega papalagi na leiloa le Democrats nai lo le taimi muamua, o se taunuuga o le le naunau o pule o le pati e tauva i mataupu a vasega e ono mafai ona faʻaalia e se vaega agavale agavaʻa.
Ua saunia lelei le eleele mo le tulaʻi mai o neofascism e faʻatumu ai le gaogao o loʻo totoe e ala i taua le faʻamutaina ma le faʻatoʻilaloina o faʻalapotopotoga faʻapolokiki masani ia atonu na teteʻeina le mala.
O le faaupuga "taua vasega" ua le lava i le taimi nei. E moni o matai o le tamaoaiga ma a latou tagata faigaluega i faiga faʻapolokiki o loʻo auai i se faiga faʻapitoa o taua a vasega mo le 40 tausaga ua tuanaʻi, ae o sini e sili atu nai lo le masani na afaina, o lea ua oʻo lava i tagata faʻalavelave. A o faʻateleina le taua a le vasega, o le faʻavae autu o faiga faʻatauvaʻa e faʻaalia ia lava ma le manino leaga: E tatau ona tatou faʻateleina tupe mama ma le malosi e ui lava tatou te iloa o loʻo tatou taufetuli i le ola e ala i le faʻaleagaina o le siosiomaga o loʻo tausia ai le ola, ae le o le faasaoina o i tatou lava ma o tatou aiga.
O le mea o loʻo tupu e manatua ai le tala fai soo pe faapefea ona pu'e se manuki. 'Oti se pu i totonu o le niu e sa'o le lapopo'a mo le manuki e fa'aofi ai lona alofi ma tu'u ai i totonu sina mea'ai suamalie. O le a aapa atu le manuki e pu'e mea'ai ae o le a le mafai ona aveese lona vae ua mau ma mate ai i le fia aai. O matou lena, o le mea sili lea o loʻo faʻatautaia le faʻaaliga faʻanoanoa.
O tatou taʻitaʻi, ma o latou vae faʻapipiʻi tutusa, o loʻo tulituliloaina a latou galuega pule i le ola e le aunoa. I le tulaga o le setete, Republicans o loʻo faʻalauiloaina le "Energy Discrimination Elimination" tulafono e faʻasaina ai le tuʻuina atu o faʻamatalaga i luga o tupe teufaafaigaluega i kamupani suauu. O sauaga le talafeagai lena o tagata tausaafia o lo'o taumafai e maua ni polofiti e ala i le fa'aumatiaina o fa'amoemoega mo le ola o le tagata, fa'aaogaina manatu fa'atauva'a lelei.
Ina ia faia se tasi o faʻataʻitaʻiga talu ai nei, na valaʻau ai le loia a le Republican i le Federal Energy Regulatory Commission e taofia pule o aseta mai le faʻatauina o sea i kamupani faʻaaogaina a le US pe afai o loʻo aʻafia kamupani i polokalame e faʻaitiitia ai le faʻaleagaina - o lona uiga, e laveaʻiina i tatou uma mai le faʻaumatia.
Le siamupini o le lotoa, BlackRock CEO Larry Fink, e mana'omia le fa'afaigaluegaina o suau'u mo le tele o tausaga o lumanaʻi, aʻo faʻaalia o ia o se tagatanuu lelei e ala i le faʻafeiloaʻi o avanoa e teu faʻafaigaluega i auala faʻapitoa e faʻaumatia ai mea oona o loʻo gaosia ma e oʻo lava i le malosi lanumeamata - pe a faʻamaonia tupe maua e maualuga.
I se faapuupuuga, nai lo le tuuina atu o punaoa e sosola ese ai mai mala, e tatau ona tatou taufaaleaga tagata mauoa e faatosina ai i latou e fesoasoani i le faia o lea mea.
O lesona, manino ma manino, o loʻo fesoasoani i le faʻamalosia o gaioiga lauiloa o loʻo taumafai e sola ese mai le faʻalavelave o manatu faʻa-kapitalisi o loʻo susulu mai ma le manino manino aʻo oʻo atu le taua a le neoliberal i tagata uma i ona tulaga lata mai o faʻalavelave faʻalavelave.
O le itu pupula lena ma le faamoemoe o le faatulagaga lautele o loo tulai mai.
Faatasi ai ma le tulaʻi mai o Donald Trump i le pule, na toe foʻi ai le pule sili papaʻe ma le pule pule i faiga faʻapolokiki. Ae e le o le tulaga ea e leʻi sao ai le US i fascism?
O le a le uiga o le “fascism”? E tatau ona tatou iloa le eseesega o mea o loʻo tutupu i luga o auala, i le vaʻaia, mai le talitonuga ma faiga faʻavae, e sili atu le mamao mai le asiasiga vave. Fascism i le auala o Mussolini's Blackshirts ma Hitila's Brown mitiafu: sauā, sauā, faʻaleagaina. E mautinoa lava e leʻi sao le US mai lena mea. O le fa'amaumauga leaga o le "ave'esea o Initia" ma le fa'apologaina o suiga ia Jim Crow e le mana'omia ona toe ta'ua iinei.
O se vaitaimi maualuga o le "fascism i luga o le alatele" i lenei uiga na faatoa muamua atu i le Mati a Mussolini i Roma. O le Wilson-Palmer i le maeʻa ai o le taua, post-WWI "faʻafefe mumu" o le vaitaimi sili ona mataʻutia o sauaga sauā i le talafaasolopito o Amerika, e ese mai i uluaʻi agasala e lua. O le tala fa'ate'ia o lo'o fa'amatala manino mai i le su'esu'ega loloto a Adam Hochschild American Midnight.
E pei ona masani ai, o tagata uli na sili ona mafatia, e aofia ai le tele o fasiotiga tagata (Tulsa ma isi) ma se tala mataga o lynchings ma isi sauaga. O tagata malaga mai o se isi taulaiga i se galu o le "Americanism" ma le fefe i le Bolshevism. E faitau selau “tagata fouvale” na ave faapagota. O le Socialist Party olaola na toetoe a faʻaumatia ma e leʻi toe faʻaleleia. Na faʻaumatia Le Leipa, e le gata i le Wobblies ae o loʻo i tua atu, e aofia ai le talepeina faʻamalosi i le igoa o le lotonuu ma le puipuiga mai le "mumu."
O le maualuga o le vale na iu lava ina matua ese ma na faaleagaina ai e ia lava. Na valoia e le Loia Sili o Palmer ma lana aumea o J. Edgar Hoover se fouvalega na taitaia e le au Bolsheviks i le aso o Me 1920, faatasi ai ma lapataiga vevela ma le faapotopotoina o leoleo, vaegaau ma tagata mataala. Na mavae atu le aso i ni nai tafaoga. O tauemuga lautele ma moomooga mo le "masani" na faʻaumatia ai le valea.
E leai se mea e totoe. E pei ona matauina e Hochschild, o filifiliga alualu i luma mo le sosaiete Amerika na mafatia i se ta tele. Semanu e matua ese lava le atunuu na tulai mai. O le mea na tupu o le auala fascism ma le tauimasui.
I le liliu atu i le talitonuga ma faiga faavae, o le Veblenite sili o le tamaoaiga faaupufai Robert Brady 80 tausaga talu ai na finau ai o le lalolagi atoa o pisinisi pisinisi o loʻo agai atu i se tasi poʻo se isi ituaiga o fascism, ma le malosi o le pulega a le setete o le tamaoaiga ma le olaga lautele. I se isi itu, e matua'i eseese faiga e fa'atatau i fa'aa'afiaga lautele i faiga fa'avae (fa'agaoioi faiga fa'atemokalasi fa'apolokiki).
O ia autu sa le masani ai i na tausaga, ma i se tulaga faatapulaaina i tua atu o li'o agavale ma taumatau.
O le mataupu e tele lava ina felafolafoaʻi ma le suiga mai le pule faʻatulafonoina o le tele o tausaga i tua atu o le taua i le osofaʻiga neoliberal, lea na toe faʻamalosia ai le manatu o Atamu Samita e faapea o matai o le tamaoaiga o le tufuga autu ia o faiga faʻavae a le malo ma mamanuina e puipuia ai latou fiafia. O le fa'atupula'ia i le faagasologa o taua a le vaega neoliberal, o le le mafaitaulia o fa'atonuga a le pule tumaoti e pulea uma le tamaoaiga ma le vaega fa'apolokiki.
O le taunuuga o se lagona lautele - e le o se mea sese - e le o tautua le malo ia i tatou, ae o se isi tagata. O le faiga o aʻoaʻoga, e tele lava i lima o le faʻatonuga tutusa o le pule faʻapitoa, e faʻafefe ai le mafaufau mai galuega a le mana, tatala le faitotoa i mea e taʻua o "taupulepulega leaga," e masani ona faʻavae i luga o nisi vaega o faʻamaoniga: o le Sui Sili, elites saoloto, Iutaia, isi concoctions masani. O le iʻuga, e tupu aʻe ai le “fascism i luga o le alatele,” e tosoina ai aʻa oona e leʻi mafai ona taofia ma e faigofie ona taʻe e tagata leaga. O le fua ma le amio i le taimi nei e le o se taufaamatau itiiti i mea o loʻo totoe o loʻo galue faʻatemokarasi pe a maeʻa le taia o le vaitaimi nei.
O loo finau nisi o loo tatou ola i se vaitau iloga o le tetee. O le mea moni, toetoe lava o itulagi uma i le lalolagi ua vaʻaia le faʻateleina o faiga tetee i le 15 tausaga talu ai. Aisea ua atili ai ona salalau solo tetee faapolokiki ma fai soo i le vaitau o le tuai o le neoliberalism? E le gata i lea, e faʻafefea ona faʻatusatusa i latou faʻasagaga tetee i le 1960s?
E tele a'a eseese ia tetee. O le osofaʻiga a le loli lea na toetoe lava a taofia Pasila e tetee i le faatoilaloina o le neo-fascist Bolsonaro i le palota ia Oketopa na i ai se foliga tutusa ma Ianuari 6 i Uosigitone, ma e ono toe faia, o nisi fefe, i le aso o le faapaiaga o le Peresetene filifilia. Lula da Silva ia Ianuari 1.
Ae o ia tetee e pei o nei e leai se mea e tutusa ai ma le fouvalega mataʻina i Iran na faaosofia e le maliu i leoleo o Jina Mahsa Amini. O le fouvalega o loʻo taʻitaʻia e tupulaga talavou, o le tele o tamaʻitaʻi talavou, e ui o loʻo aumaia ai le tele o vaega lautele. O le sini vave o le soloia lea o le pule malosi i laei ma amioga a tamaitai, e ui o le au tetee ua sili atu i tua atu, o nisi taimi e oo atu ai i le valaau mo le faatoilaloina o le pulega a le au failotu saua. Ua manumalo le au tetee i nisi o manumalo. Ua faailoa mai e le pulega o le a soloia Leoleo Amio, e ui o nisi e masalosalo i le aano o le faasilasilaga, ma e tau le oo atu i manaoga o le tetee lototele. O isi tete'e e iai a latou lava mea fa'apitoa.
E tusa ai ma le tulaga masani, o le malepelepe o le faatulagaga lautele i le tele o tausaga ua mavae. O mea masani ma fa'agaioiga tetee o le 60s e foliga mai ia te au e manifinifi.
Po o le a lava le sootaga i le va o le neoliberalism ma le vevesi lautele, e ui i lea e manino lava o loʻo tauivi pea agafesootai e maua le lauiloa i tagatanuu i le tele o vaega o le lalolagi. Aisea ua faapena ai? O le talatuu ea o le “sosialism moni o loo i ai” e taofia ai le alualu i luma agai i se lumanai faaagafesootai?
E pei o le fascism, o le fesili muamua o le a le uiga o le "socialism." I le lautele o le faaupuga o loʻo faʻaaogaina e faʻatatau i le umia faʻaagafesootai o auala o gaosiga, faʻatasi ai ma le aufaigaluega e pulea pisinisi. O le “mea moni sa iai i le socialism” e toetoe lava a leai se tutusa ma na manatu. I le fa'aoga i sisifo o le "socialism" ua o'o mai i lona uiga o se mea e pei o le uelefea fa'akalapitala, e aofia ai le tele o filifiliga.
O ia faiga e masani ona taofiofia e ala i sauaga. O le fefe mumu na taʻua muamua o se tasi lea o faʻataʻitaʻiga, faʻatasi ai ma aʻafiaga umi. E leʻi umi mulimuli ane, o le Paʻu Tele o le Tamaoaiga ma le Taua a le Lalolagi na fafaguina ai galu o faiga faatemokalasi mataʻutia i le tele o le lalolagi. O le galuega autu a le au manumalo o le taofiofia lea o i latou, amata mai i le osofaʻiga a le US-UK i Italia, faʻateʻaina le faʻalapotopotoga faʻa-faʻaagafesootai-ma le aufaifaatoʻaga faʻavae faiga faʻaagafesootai ma toe faʻaleleia le faʻatonuga masani, e aofia ai le au fascist. O le mamanu na mulimulitaia i isi nofoaga i auala eseese, o nisi taimi i sauaga ogaoga. Na fa'atonuina e Rusia lana pule u'amea i ona lava vaega. I le Lalolagi Lona Tolu, o le taofiofia o uiga faapena sa sili atu ona sauā, e le o aofia ai fuafuaga faavae a le ekalesia, na nutimomoia e le US saua i Amerika Latina, lea e taʻua aloaia ai e le US Army le faʻafetai mo le fesoasoani e faʻatoʻilaloina aʻoaʻoga faʻasaʻolotoga.
Pe le fiafia ea ia manatu faavae, pe a aveesea mai ata o tala taufaaleaga? E iai le mafuaaga lelei e masalomia ai e tau le i lalo ifo ma e mafai ona pa mai pe a tulaʻi mai avanoa ma faʻaaogaina.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo