ဆိုင်ဂုံ၊ ဧပြီလ 1975။ နံနက်မိုးလင်းချိန်တွင် ကြမ်းပြင်ကြွေပြားများပေါ်ရှိ ကျွန်ုပ်၏မွေ့ရာအောက်တွင် လဲလျောင်းနေပြီး ပြင်သစ်ပြတင်းပေါက်များဆီသို့ ချောင်းကြည့်နေသော ကျွန်ုပ်၏အိပ်ရာကို ငေးကြည့်နေမိသည်။ အိပ်ရာသည် ဖန်ခွက်ပျံမှ ငါ့ကို အကာအကွယ်ပေးရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဒါပေမယ့် ဟိုတယ်ကို ဒုံးကျည်တွေနဲ့ တိုက်ခိုက်ခဲ့မယ်ဆိုရင် အိပ်ရာက ကျနော့အပေါ်ကို ပြုတ်ကျမှာ သေချာပါတယ်။ အိပ်ရာထဲ လဲကျသေဆုံးသွားသည်- ဤတွင် တစ်နည်းတစ်ဖုံ အဓိပ္ပါယ်ရှိသော၊ အရှည်ဆုံး အနက်ရောင် အဝေးပြေးကားကြီး၏ နောက်ဆုံး လုပ်ရပ်- အမြဲတမ်း မလိုအပ်ဘဲ မကြာခဏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ပြီး လူသုံးသန်း၏ အသက်ကို အဆုံးတိုင်စေကာ တစ်ချိန်က ပေါများသောမြေကို ထားရစ်ခဲ့သည်။
ဗီယက်နမ်ကို ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရန် ဟိုချီမင်း၏ အမွေဆက်ခံသူများမှ နှစ်ရှည်လများ စောင့်မျှော်ခဲ့သော မောင်းနှင်မှုသည် ဂျီနီဗာတွင် "ယာယီ" ခွဲဝေမှု စတင်ခဲ့သည်မှာ အနှစ် 20 ကျော် ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် ဗီယက်နမ်ပြည်သူ့တပ်မတော် (PAVN) သည် ဆိုင်ဂုံမှ ၇၅ မိုင်ကွာဝေးသော Phuoc Binh ပြည်နယ်မြို့တော်ကို ဝိုင်းရံထားသည်။ တစ်ပတ်အကြာတွင် မြို့သည် သူတို့ပိုင်သည်။ စစ်မဲ့ဇုန်တောင်ဘက်ရှိ Quang Tri နှင့် Phan Rang တို့သည် Bat Me Thout၊ Hue၊ Danang နှင့် Qui Non တို့နောက်မှ ဆက်တိုက်ဆိုသလို သွေးထွက်သံယိုဖြစ်ခဲ့သည်။ တစ်ချိန်က ကမ္ဘာ့အကြီးကျယ်ဆုံး စစ်အခြေစိုက်စခန်းဖြစ်သည့် Danang ကို ဗီယက်နမ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (အမေရိကန်များက Vietcong ဟု လူသိများသော NLF) မှ ကေဒါတစ်ဒါဇင်က ထရပ်ကားနောက်ကျောမှ အဖြူရောင်လက်ကိုင်ပုဝါများကို ဝှေ့ယမ်းခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ်သည် Nha Trang မှ Saigon သို့ နောက်ဆုံးအကြိမ် အမေရိကန်လေယာဉ်ပေါ်တက်ရန် ကြိုးပမ်းစဉ် တောင်ဗီယက်နမ် မဟာမိတ်တစ်ဦးကို အမေရိကန်တစ်ဦး၏ မျက်နှာကို လေးထောင့်ကျကျ ရိုက်ထားသည့် United Press ကြေးနန်းရိုက်ထားသည့် ဓာတ်ပုံတစ်ပုံ။ ဧပြီလလယ်တွင် Xuan Loc သည် ဆိုင်ဂုံအနောက်မြောက်ဘက် မိုင် ၃၀ အကွာတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး PAVN တပ်ခွဲ ၁၅ မှ အမြောက်နှင့် အပူရှာဖွေဒုံးကျည်များ ကိုင်ဆောင်ထားပြီး ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် Xuan Loc ကို PAVN မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ယခု ဆိုင်ဂုံတွင်သာ ကျန်တော့သည်။
တိုက်ပွဲများမှ ဝေးကွာသွားသော ဒုက္ခသည်များ၏ ဖဲကြိုးများထဲတွင် အမေရိကန် ကျောထောက်နောက်ခံပြု ဆိုင်ဂုံအစိုးရ စစ်တပ်၏ ခါးသီးသော တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်ကြကြောင်း သမ္မတနှင့် စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Thieu က ရွှေငွေဖြင့် ထိုင်ဝမ်သို့ ထွက်ပြေးခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ ရှုံးနိမ့်မှုကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ဧပြီလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Duong Van (“Big”) Minh သည် ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းစဉ်ကို ရှာဖွေရန် အမျိုးသားလွှတ်တော်မှ သမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရသည်။ 27 တွင် အာဏာရှင် Ngo Dinh Diem ကိုဖြုတ်ချရန် ကူညီပေးခဲ့သည့် "Big" Minh သည် NLF နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးညှိနှိုင်းရန် ၎င်း၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်အရာရှိများနှင့်အတူ ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ဒီအကြောင်းကို အမေရိကန်တွေ သိသွားတဲ့အခါ Minh ကို ရာထူးကနေ ထုတ်ပစ်လိုက်ပြီး စစ်ပွဲတွေ ဆက်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ရှစ်နာရီထိုးနေပြီ။ အရေးပေါ်လိုအပ်နေတဲ့ ကော်ဖီသောက်ဖို့ Lam Som Square ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့တယ်။ ဆိုင်ဂုံသည် နှစ်ညတာ ဒုံးကျည်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရသည်။ Cholon၊ တရုတ်ရပ်ကွက်ရှိ သေးငယ်သော ဧကဝက်ခန့်ရှိ သေးငယ်သော အိမ်များကို ဒုံးပျံတစ်စင်းက ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ပွားခဲ့သော မီးမုန်တိုင်းကြောင့် အများအပြား မီးလောင်ခဲ့သည်။ စားပွဲခုံတစ်ခုအတွင်း၌ ရှိနေသကဲ့သို့ မလှုပ်မယှက် ရပ်နေကြသော လူများ သည် ၎င်းတို့၏ အိမ်များမှ ကျန်နေခဲ့သော သံကော်ဇောကို ကြည့်နေကြသည်။ သတင်းထောက်အနည်းငယ်သာရှိခဲ့သည်။ မနေ့ညက ဒုံးပျံများသည် သတင်းဖြစ်ပြီး၊ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း ဆိုင်ဂုံတွင် ပထမဆုံး ကျရောက်သည့် သတင်းဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ် ဒုံးပျံများ မဟုတ်ပါ။ ပြင်သစ်ဓာတ်ပုံဆရာတစ်ဦးသည် မီးပူတိုက်၍ ငိုယိုကာ အမှားလုပ်မိသည်၊ သူက ကျွန်တော့်လက်ကိုဆွဲကာ မီးဖိုချောင်ဖြစ်ခဲ့သည့် မီးဖိုချောင်ဆီသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။
အဲဒီ့အပြင် အသက်ငါးနှစ်လောက်ရှိတဲ့ ကလေးမလေးတစ်ယောက်လည်း ရှိပါသေးတယ်။ သူမ၏ ရင်ဘတ်ပေါ်ရှိ အရေပြားသည် စာမျက်နှာတစ်ခုလို ပွင့်နေ၏။ သူမ၏လက်များ ကြေမွသွားကာ သူမ၏လက်များသည် သူမ၏ရှေ့တွင် ရွံ့နေကာ တစ်ဖက်လှည့်ထွက်ကာ လှည့်ထွက်သွားသည်။ သူမ၏မျက်နှာသည် မှတ်မိနိုင်ဆဲဖြစ်သည်- သူမမှာ ပါးစပ်မီးလောင်ပြီး နှုတ်ခမ်းများ လုံးဝကျွတ်သွားသော်လည်း ဖောင်းကားနေသော ပါးပြင်များနှင့် အညိုရောင်မျက်လုံးများရှိသည်။ ရဲသားတစ်ဦးက သူ့အမေကို သူမနှင့်ဝေးရာသို့ လှမ်းဆွဲထားသည်။ ကြက်ခြေနီလက်ပတ်ပါသော ကင်းထောက်ကလေးသည် မီးပူတိုက်ကာ လေပွကာ မျက်နှာကို အုပ်ထားသည်။ ပြင်သစ်ဓာတ်ပုံဆရာနဲ့ ကျွန်တော်ဟာ သူ့ဘေးမှာ ဒူးထောက်ပြီး ခေါင်းကို မြှောက်ဖို့ ကြိုးစားပေမယ့် သူမရဲ့ ဆံပင်တွေက သံငရုတ်ဆုံမှာ ကပ်နေတာကြောင့် အပူဒဏ်ကြောင့် ဖယောင်းဖြစ်သွားပါတယ်။ နာရီဝက်လောက်စောင့်ပြီး ထမ်းစင်ရောက်လာတဲ့အထိ မျက်နှာနည်းနည်းနဲ့ ညှို့ယူရင်း အိပ်မက်ထဲမှာ သော့ခတ်ထားလိုက်တယ်။
တိုက်ခိုက်မှုများအပြီးတွင် အမေရိကန်သံအမတ် ဂရေဟမ်မာတင်က ဆိုင်ဂုံရုပ်မြင်သံကြားတွင် ပေါ်လာပြီး အမေရိကန်သည် ဗီယက်နမ်မှထွက်ခွာမည်မဟုတ်ကြောင်း ကတိပြုခဲ့သည်။ သူက “ကျွန်တော်က အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး ညသန်းခေါင်မှာ ထွက်ပြေးမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ငါ့အိမ်သို့လာ၍ ငါ့အိတ်များကို မထုပ်ပိုးရသေးသည်ကို ကိုယ်တိုင်ကြည့်ရှု၍ ငါ့စကားကို ငါပေး၏။ အာရှတိုက်ရှိ အမေရိကန်၏ နောက်ဆုံးကိုယ်ရေးအရာရှိ မာတင်သည် လျှို့ဝှက်ဆန္ဒ ပြင်းပြပြီး ဒေါသအိုး ဖောက်ပြန်သူဖြစ်သည်။ သူလည်း အရမ်းနာတယ်။ လအတော်ကြာ အဆုတ်ရောင်ရောဂါကြောင့် သူ့အသားအရည်က ညိုမဲနေပြီး မီးခိုးရောင်၊ သူ့စကားက စဉ်းစားတွေးတောစရာဖြစ်ပြီး သူသောက်နေတဲ့ ဆေးတွေကြောင့် မကြာခဏ မှုန်ဝါးသွားတယ်။ သူသည် ဆေးလိပ်သောက်ပြီး သူနှင့် စကားစမြည် ဆက်တိုက် ချောင်းဆိုးခြင်းကြောင့် ပြတ်တောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။
ဂရေဟမ်မာတင်အား သိမ်းငှက်တစ်ကောင်အဖြစ် ဖော်ပြရန်မှာ ၎င်းတွင်မရှိသော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ငှက်များ၏ အရည်အသွေးများကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်လိမ့်မည်။ တောင်ဗီယက်နမ်သည် B-52 မှ relays ဖြင့်ပြန်ပျံနေသော ဆိုင်ဂုံတစ်ဝိုက်တွင် "သံကွင်း" ဖြင့် ရှင်သန်နိုင်ကြောင်း ဝါရှင်တန်ကို ရက်သတ္တပတ်များစွာကြာအောင် ပြောခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် Martin ကတော့ သူမြင်တာကို လုံးဝ လျစ်လျူမရှုနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ လွန်ခဲ့သည့် ကိုးနှစ်ခန့်က သူ့သားသေဆုံးသွားခဲ့သော အင်ဒို-တရုတ်အင်ပါယာ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံအား သိမ်းဆည်းခံထားရသည့် အင်ပါယာတွင် ချုပ်နှောင်ခြင်းအား ဦးစီးကွပ်ကဲရန်မှာ သူ့အလုပ်နှင့် သူ့အလုပ်တစ်ခုသာဖြစ်ကြောင်း သူသိသည်။ အမေရိကန်သံရုံးတွင် လွန်ခဲ့သည့် ရာစုနှစ်တစ်ခုက ပြင်သစ်လူမျိုးများ စိုက်ပျိုးခဲ့သော အားကြီးသောမန်ကျည်းသီးများထဲမှ တစ်ပင်သည် ပင်မအဆောင်အပြင်ဘက်ရှိ မြက်ခင်းများနှင့် ဥယျာဉ်များကို လွှမ်းမိုးထားသည်။ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စီး ဆင်းသက်ရန် လုံလောက်သော အခြားအဖွင့်နေရာ တစ်ခုတည်းတွင် ၎င်း၏အလယ်တွင် ရေကူးကန်ပါရှိပြီး သံရုံးခေါင်မိုးပေါ်ရှိ ရဟတ်ယာဉ်ကို Huey ရဟတ်ယာဉ်ငယ်များအတွက်သာ ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသည်။ အကယ်၍ ရဟတ်ယာဉ်ကို ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် ခေါ်ပါက ရေတပ်သား Chinook နှင့် Jolly Green Giant ရဟတ်ယာဉ်များသာ လူအများအပြားကို တစ်ရက်အတွင်း ကမ်းလွန်မိုင် 30 အကွာရှိ Seventh Fleet သို့ ပျံသန်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုသစ်ပင်သည် ဂရေဟမ်မာတင်၏ နောက်ဆုံးရပ်တည်ချက်ဖြစ်သည်။ သစ်ပင်ပြိုကျသည်နှင့် အမေရိကန်၏ ဂုဏ်ဒြပ်သည် ၎င်းနှင့်အတူ ကျဆင်းသွားမည်ဖြစ်ပြီး သူ့တွင် မည်သည့်အရာမှ ရှိမည်မဟုတ်ကြောင်း ၎င်း၏ဝန်ထမ်းများအား ပြောခဲ့သည်။
Tom Polgar သည် CIA စခန်းအကြီးအကဲဖြစ်သည်။ သူ့ရှေ့က တော်တော်များများနဲ့ မတူတာက သူဟာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အသိကောင်းကောင်းနဲ့ သံအမတ်ကြီးရဲ့ ခေါင်းမာမှုကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း စိတ်ပျက်သွားခဲ့တယ်။ Thieu သည် သမ္မတအိမ်တော်အောက်ရှိ ဘန်ကာတွင် သုံးရက်ခွဲကြာ သော့ခတ်ထားကာ ရာထူးမှနှုတ်ထွက်ရန် သို့မဟုတ် ဖုန်းခေါ်ဆိုရန် ငြင်းဆိုသောအခါတွင် ပြင်သစ်သံအမတ်ကြီး Jean-Marie Merrillon နှင့်အတူ Polgar သည် နောက်ဆုံးတွင် ဂရေဟမ်မာတင်အား ဖျောင်းဖျခဲ့သည်။ စွက်ဖက်သင့်တယ်။ မာတင်အတွက်၊ သမ္မတ Thieu ကို ခုတ်လှဲခြင်းသည် သံရုံးသစ်ပင်ကို ခုတ်လှဲခြင်းကဲ့သို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်၊ ဂုဏ်ယူမှုနှင့် “မျက်နှာ”၊ သူ့အတွက်နှင့် အမေရိကန်အတွက် ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် အစိုးရသည် Thieu နှင့် တောင်ပိုင်းပြည်နယ်ကို လေးနက်စွာ ကတိသစ္စာပြုခဲ့သည်။ Thieu ၏ “တောင်ဗီယက်နမ်” သည် “လွတ်မြောက်” နိုင်စေရန် သူ့သားသေသွားပြီဟု မကြာခဏပြောလေ့ရှိသည်။ ဧပြီလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် NLF သည် မြို့လယ်မှ ၃ မိုင်အကွာရှိ နယူးပို့တ်တံတားပေါ်တွင် အလံလွှင့်ထူခဲ့သည်။ မုတ်သုံရာသီက စောစောရောက်လာပြီး အခု ဆိုင်ဂုံက ခဲရောင်တိမ်တိုက်တွေအောက်မှာ ရှိနေတယ်။ လေဆိပ်အပြင်ဘက်တွင် ရှည်လျားကာ ခုံးခုံးလျှပ်စီးများနှင့် မိုးခြိမ်းသံများ ထွက်ပေါ်လာပြီး သမ္မတမင်သည် ၎င်း၏ “သမ္မတနိုင်ငံ” ၏ ကျန်နေရစ်မှုများကို မိန့်ခွန်းပြောကြားရန် ပြင်ဆင်နေချိန်ဖြစ်သည်။ သူသည် သမ္မတအိမ်တော်ရှိ ခန်းမကြီး၏အဆုံးတွင် မီးပဒေသာပင်များနှင့် ရွှေရောင်ဘရိုကိတ်များဖြင့် လေးလံစွာရပ်နေကာ မျှော်လင့်ချက်မဲ့ဆုတောင်းချက်တစ်ခု ပေးနေသလိုမျိုး ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။ သူက “ငါတို့ စစ်သားတွေ အပြင်းအထန် တိုက်ပွဲဝင်နေတယ်” လို့ ပြောပြီး အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးနဲ့ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းဖို့ တောင်းဆိုတဲ့ အတွေးတစ်ခုအနေနဲ့ပဲ၊ သူပြောပြီးသည်နှင့်၊ မိုးခြိမ်းသံများ ဆက်တိုက်ကြားလာကာ သူ၏နောက်ဆုံးစကားများကို တိမ်မြုပ်သွားစေသည်။ စစ်ပွဲကြီးသည် ဇာတ်ရုံကောင်းတစ်ခုဖြင့် ပြီးဆုံးသွားသည်။
လျှပ်စီးလက်ပြီး မြို့လယ်ခေါင်သို့ လျှပ်စီးလက်သွားသဖြင့် မြို့တော်၏ အဓိကလမ်းမကြီးဖြစ်သော တူဒိုတလျှောက် အမြန်လျှောက်လာခဲ့သည်။ ဆိုင်ပေါင်း ဒါဇင်တစ်ဝက်ခန့် ပိတ်ထားရပြီး ဆိုင်ပိုင်ရှင်များသည် တန်ဆွန်ဒူးလေဆိပ်ရှိ အမေရိကန် ကွန်မန်းဟောင်း၏ ကုတ်အမည်ဖြစ်သည့် Dodge City ရှိ ဘိုးလင်းလမ်းနှင့် အားကစားရုံများသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြကာ တစ်နေရာအတွက် လှလှပပ ပေးဆောင်ခဲ့ကြပါသည်။ လူတန်း။ နံပါတ် 24 Tu Do မှ အိန္ဒိယအပ်ချုပ်သမားသည် “Austin's Fine Clothes” သည် ၎င်း၏ဒေါ်လာများကို နှိမ့်ချစွာရေတွက်နေပြီး BBC World Service သတင်းကို မကောက်သည့်အတွက် ၎င်း၏ရေဒီယိုကို ကျိန်ဆဲနေသည်။ Austin's မှာရှိတဲ့ အပ်ချုပ်သမားကို အချိန်အတော်ကြာအောင် သိခဲ့ပြီး၊ ငါတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးဟာ အစိမ်းရောင်မှတ်စုတစ်စောင်ကို လက်ညိုးထိုး၊ လျှပ်တပြက်နဲ့ လျှပ်တပြက်နဲ့ အလင်းရောင်ကို ဖြတ်တောက်ခြင်း စတဲ့ တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်နဲ့ ရယ်မောပျော်ရွှင်မှုတွေထဲက တစ်ခုအပါအဝင်၊ အကောင်းဆုံးဗြိတိသျှဗီယက်နမ်ဘာသာရေးဆရာများဖြင့် ပြည့်နေသော ကယ်ရီယာအိတ်တစ်လုံးကို လက်ခံရယူသည်။ (တောင်ဗီယက်နမ်သို့ ဗြိတိန်၏ အကြီးမားဆုံး ပို့ကုန်မှာ ငွေစက္ကူဖြစ်သည်။)
အပ်ချုပ်သမားသည် မိမိငွေကို ရေတွက်၍ မိုဃ်းကြိုးသည် မြို့ကို ကြေမွစေ၏။ သူ့မှာ အနည်းဆုံး ဒေါ်လာ ၅၀၀၀၊ ဒီနေ့နဲ့ မနေ့က ယူတဲ့ အံဆွဲထဲမှာ ရှိပြီး သူ့အိန္ဒိယနိုင်ငံကူးလက်မှတ်က သူ့အင်္ကျီအိတ်ကပ်ထဲက ထွက်လာတယ်။ “ကွန်မြူနစ်တွေက နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ကို လေးစားတယ်” လို့ သူက ဘာကို လေးစားမှန်းမသိဘဲ လက်သီးနဲ့ ထိုးတယ်။ ဆိုင်ဂုံမှာ အနည်းဆုံး တစ်လလောက် ပြုတ်ကျမှာ မဟုတ်ဘူး၊ ကန့်လန့်ကာနောက်ကွယ်က သူ့ရဲ့ အပ်ချုပ်စက်ကို ဗီယက်နမ်လက်ထောက်က ရယ်မောစေခဲ့တဲ့အတွက် ဆိုင်ဂုံက ပြုတ်ကျမှာ မဟုတ်ပါဘူး။
မိုးခြိမ်းသံသည် ခြောက်သွေ့ပြီး သတ္တုအသစ်ပါရှိသည်။ ပစ်ခတ်မှုဖြစ်ခဲ့သည်။ မြို့တော်သည် လက်နက်ငယ်များ၊ မော်တာများ၊ လေယာဉ်ပစ်ဘက်ထရီများဖြင့် ပေါက်ကွဲနေပုံရသည်။ "ကျွန်ုပ်တို့ ဗုံးကြဲခံရတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်" ဟု ရေတွက်ခြင်းမှ ရုန်းထွက်ကာ Voice of America's Oldies arid Goldies နာရီသို့ ချိန်ညှိထားသည့် ၎င်း၏ ရေဒီယိုအသံကို ဖွင့်ရန် ရေတွက်ခြင်းမှ လှုပ်ခတ်သွားသော အပ်ချုပ်သမားက ပြောသည်။ နောက် နာရီဝက်လောက်ကြာတော့ ဆိုင်က ပစ်မှတ်ဖြစ်ပုံရပြီး နံရံနှစ်ခုက ကျွန်တော်နဲ့ လမ်းကြားမှာ ရပ်နေတယ်ဆိုတာ သေချာပါတယ်။ သို့သော် အပ်ချုပ်ဆိုင်သည် ၎င်း၏ရာထူးတွင် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့ပြီး Voice of America တွင် “Cherry Pink and Apple Blossom White” ကို တီးခတ်နေစဉ်တွင် ၎င်း၏ဒေါ်လာများကို ရေတွက်ကာ သေနတ်သံထက် မကြားရသလောက်ပင် ဖြစ်သည်။ လေးလေးနက်နက် ဉာဏ်မရှိသော သီချင်းတစ်ပုဒ် ဖြစ်သော်လည်း အပ်ချုပ်သမားနှင့် အတူ သီဆိုခဲ့ပြီး စကားလုံးများကို ဘယ်တော့မှ မမေ့နိုင်ပေ။ ဒဏ်ရာရှိသော ငှက်တစ်ကောင်ကဲ့သို့ အဝေးတစ်နေရာတွင် ဗီယက်နမ်အမျိုးသမီးကြီးတစ်ဦးသည် နံရံတွင် လက်ခုပ်တီးကာ ငိုကြွေးကာ ဆုတောင်းနေလေသည်။ အမွှေးတိုင်တစ်ချောင်းနဲ့ မီးခြစ်တစ်ဗူး သူ့ရှေ့မှာ ကြမ်းပြင်ပေါ်မှာ ချထားတယ်၊ သူမ တစ်ကိုယ်လုံး ကြောက်ရွံ့တုန်လှုပ်နေ၍ မီးခြစ်ကို မရိုက်နိုင်။ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ကြိုးစားပြီးနောက် သူမအတွက် အလင်းပေးနိုင်ခဲ့ပြီးမှ ကျွန်မရဲ့ အကြောက်တရားရဲ့ အတိမ်အနက်ကို သိရှိလာခဲ့ပါတယ်။
မိုးခြိမ်းသံ အပါအဝင် ကျယ်လောင်သော အသံများ ရပ်တန့်သွားခဲ့ပြီး ယခုအခါ လက်နက်ငယ် ပစ်ခတ်သံများသာ ရှိတော့သည် ။ "ကျွန်ုပ်တို့ကို ဗုံးခွဲခဲ့တဲ့ လူကြီးလူကောင်းတွေကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်" ဟု အထည်ချုပ်ဆရာက ပြောသည်၊ "အတိုးနှုန်းက ခရစ်ယာန် ဘုရားဟောဆရာ တစ်ထောင်ပဲ ရှိသေးတယ်" ဟု ပြောသည်။ သူက သံမဏိတံခါးကိုဖွင့်ပြီး အပြင်ကိုကြည့်ကာ "အိုကေ၊ ပြေး!"
ဆိုင်ဂုံတစ်ခွင်လုံး ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ အသံတိတ်ထိတ်လန့်စွာ ပြေးနေပုံရသည်။ ငါ့ခြေထောက်တွေ အရည်ပျော်သွားပေမယ့် အရင်က မဖြစ်ဖူးသလို ဘိုဒါကဖေးအပြင်ဘက်မှာ သေနတ်နဲ့ပစ်တဲ့ ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဘဝသစ်ကို ရခဲ့တယ်။ တပ်မတော်သားရဲတစ်ဦးသည် ဒူးနှစ်ဖက်ကို ထောက်ကာ လမ်းတစ်ဖက်သို့ ကုပ်ကုပ်သွားသဖြင့် လူများ ပြားပြားမှောက်ကျခြင်း၊ ဘယ်သူမှ မအော်ဘူး။ ပလက်ဖောင်းဖိနပ်ဝတ်ထားသည့် Miramar Hotel မှ စျေးဝယ်သူ အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် ရေမြောင်းနှင့် တိုက်မိကာ ခြေထောက်နှင့် ပါးကို ဆိုးဆိုးရွားရွား လိမ်းပေးခဲ့သည်။ သူမ ခေါင်းနောက်ဘက်တွင် ပိုက်ဆံအိတ်ကို ကိုင်ကာ ငြိမ်ငြိမ်နေလိုက်သည်။ Caravelle Hotel နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက် အစွန်ဆုံးထောင့်တွင် ချက်ခြင်း လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သော မိန်းကလေး ပန်းချီကားများကို အထူးပြုထားသည့် ပြခန်းအပြင်ဘက်တွင် ရဲသားတစ်ဦးက ၎င်း၏ M-16 ရိုင်ဖယ်သေနတ်ဖြင့် ကောင်းကင်ကို ပက်ဖြန်းလိုက်သည်။ သူ့ဘေးမှာ လူတစ်ယောက် လဲလျောင်းနေပြီး သူ့စက်ဘီးကို သူ့ဘေးမှာ ချည်နှောင်ထားတယ်။
ယခုအခါ ဆိုင်ဂုံသည် ကျွန်ုပ်တို့၏မျက်စိရှေ့မှောက်တွင် “ကျနေသည်” ဖြစ်သည်- ဆိုင်ဂုံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ဖန်တီးပြီး ဆူအောင်ကျွေးကာ သွေးကြောသွင်းကာ ဂိတ်ပေါက်မှုအဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။ ဘာမျှမထုတ်လုပ်နိုင်သော ကမ္ဘာ့တစ်ခုတည်းသော စားသုံးသူလူ့အဖွဲ့အစည်း၏ မြို့တော်၊ ကမ္ဘာ့စတုတ္ထအကြီးကျယ်ဆုံးစစ်တပ်ဖြစ်သည့် ARVN ၏ဌာနချုပ်ဖြစ်ပြီး ယခုအခါ စစ်သားများသည် တစ်နေ့လျှင် တစ်ထောင်နှုန်းဖြင့် ဆုတ်ခွာနေပါသည်။ လုယက်ရန် ရောက်ရှိလာသော ပြင်သစ်တို့၏ ယခင်အင်ပါယာနှင့် မတူဘဲ ၎င်း၏ လက်အောက်ခံ ရာဘာ၊ ဆန်၊ ဘဏ္ဍာ (ဆီမရှိ)၊ ၎င်း၏ ဗျူဟာမြောက် အကျိုးစီးပွားကို လက်ခံခြင်း နှင့် ၎င်း၏ ကျေးဇူးတရားကိုသာ လက်ခံသည့် အင်ပါယာ၏ ဗဟိုချက် ဖြစ်သည်။ အာရှသရုပ်များ- ကိုကာကိုလာနှင့် နာပါလ်။
နံနက်တစ်နာရီအချိန်တွင် Graham Martin သည် ဝါရှင်တန်ဆိုင်ရာ ဆိုဗီယက်သံအမတ်ကြီး Anatoly Dobrynin က ကတိပေးခဲ့ကြောင်း ဟင်နရီ ကစ်ဆင်ဂါနှင့် စကားပြောခဲ့ကြောင်း ကြေညာရန် ၎င်း၏ ထိပ်တန်းသံရုံးအရာရှိများ အစည်းအဝေးကို ခေါ်ပြီး (Kissinger's ဟနွိုင်းသို့ သဝဏ်လွှာပေးပို့ပြီး သမ္မတမင်အစိုးရနှင့် ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဒါကို ရုရှားနိုင်ငံသားတွေက စီစဉ်ပေးနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြောင်း Kissinger က Martin က ပြောပါတယ်။ အတောင်ပံတပ်လေယာဉ်ဖြင့် ရွှေ့ပြောင်းခြင်းအား တတ်နိုင်သမျှ ၂၄ နာရီကြာအောင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်စေလိုကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။ နံနက် လေးနာရီအကြာတွင် တန်ဆွန်ဒူးလေဆိပ်သို့ ဒုံးပျံအမြောက်အမြား ကျရောက်ခဲ့ပြီး အမြောက်များဖြင့် တင်းကြပ်စွာ ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ စောင့်ဆိုင်းခြင်း ပြီးသွားပါပြီ။ ဆိုင်ဂုံတိုက်ပွဲ စတင်နေပြီဖြစ်သည်။ ခြေရာခံ ကျည်ဆန်များဆီသို့ အနီရောင် စုတ်ပြတ်နေသော နောက်ခံကားချပ်အဖြစ် နေရောင် တက်လာသည် ။
ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်း ပေါက်ကွဲပြီး ဖြည်းညှင်းစွာ ပြုတ်ကျပြီး မီးလုံးများ မှိတ်တုတ်မှိတ်တုတ် ငြိမ်ကျနေခဲ့သည်။ အရှေ့ဘက်တွင် ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်များတွင် NLF သည် ဆိုင်ဂုံတွင်ရှိနေပြီး သံရုံးဘက်သို့ မျဉ်းဖြောင့်လောက်သာ ရွေ့လျားသွားသည်ဟု ဆိုလိုရင်း မော်တာမီးလောင်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မာတင်နှင့် ၎င်း၏ ထိပ်တန်းအရာရှိများကြား နံနက် ၆ နာရီတွင် တွေ့ဆုံမှုမှာ “ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခု” ဟု တက်ရောက်သူ တစ်ဦးက ပြောသည်။ Martin မှလွဲ၍ ၎င်းတို့အားလုံးက ၎င်းတို့အား ချက်ချင်း ရွှေ့ပြောင်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ Martin က "ထွက်မပြေးဘူး" လို့ ပြောပြီး အခြေအနေကို အကဲဖြတ်ဖို့ Tan Son Nhut ကို မောင်းမယ်လို့ သူတို့ရဲ့ ထိတ်လန့်စွာ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ အင်ပါယာ၏နောက်ဆုံးကောင်စစ်ဝန်သည် ရောမမြို့ကို မီးရှို့ရန်အစီအစဥ်ရှိနိုင်သည်ဟု သံရုံးဝန်ထမ်းများကြားတွင် သံသယများထက်မပိုပါ။ ရှုပ်ယှက်ခတ်နေသော အစည်းအဝေး ပြီးဆုံးသောအခါ Polgar သည် မန်ကျည်းပင်ကြီးကို ခုတ်လှဲရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။
မာလ်ဘိုရိုအမျိုးသားများ ဆူဆူညံညံ ပြေးလွှားနေသည့် သစ်ပင်ခုတ်သမားများ စုဝေးကြသည်။ ဤသူတို့သည် မန်ကျည်းသီးကြီးကို ပြုတ်ကျမည့်သူများ၊ CIA အရာရှိများ၊ အထူးတပ်ဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများ (Green Berets) နှင့် သံရုံးကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ကယ်လီဖိုးနီးယားအခြေစိုက် ကုမ္ပဏီနှစ်ခုမှ ပံ့ပိုးပေးသော ယခင် GIs အမျိုးအစားများ။ အသုံးမပြုတော့သော တန်ဆာဆင်ထားသော စက်သေနတ်များ၊ ပစ္စတိုများနှင့် ဓားမျိုးစုံ အပါအဝင် စုဆောင်းသူအား နှစ်သက်စေမည့် လက်နက်များ သယ်ဆောင်လာကြသည်။ သို့ရာတွင်၊ သူတို့သည် ဖြူစင်သော ကောင်းဘွိုင်ပုံစံ ရင်ကော့ကာ ခြေထောက်များကို အနည်းငယ်ငုံ့ထားကာ ညာလက်က တွဲလောင်းကျနေကာ လက်ချောင်းများကို လှည့်ကာ ယခုမှ အိတ်ခွံကို ပွတ်သပ်ပေးသည်။ ပုဆိန်နဲ့ ပါဝါလွှနဲ့ ထုတ်ပေးပြီး သံရုံးအတွင်းဝန်တွေက ဘီယာနဲ့ အသားညှပ်ပေါင်မုန့်တွေ ယူလာပေးတယ်။ သံအမတ်ကြီးရဲ့ ခွင့်ပြုချက်မရဘဲ သံအမတ်ကြီးရဲ့ သစ်ပင်ကို ခုတ်လှဲပစ်လိုက်တယ်။
တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ်နှင့် တိရစ္ဆာန်ရုံအပြင်ဘက်တွင် ကားများနှင့် ကုန်တင်ကားကြီးများ ရောက်ရှိလာပြီး ၎င်းတို့၏ ကုန်တင်ကုန်ချများ- အေးခဲထားသော အသားကင်များ၊ ဝက်သားချောင်းများ၊ လိမ္မော်သီးဖျော်ရည်များ၊ ချဉ်ပေါင်းအိုးကြီးများနှင့် မာရာရှီနိုချယ်ရီသီးများ၊ စည်သွပ်ဘူးများ ထောပတ်စေ့ပုံးများ၊ နှင့် Chunkie မြေပဲထောပတ်၊ Sara Lee ကိတ်မုန့်၊ Budweiser ဘီယာ၊ Seven-Up၊ Wrigley's Chewing Gum၊ Have-A-Tampa ပလပ်စတစ်ဆေးပြင်းလိပ်နှင့် အခြားအရာများအားလုံးကို NLF မှ စွန့်လွတ်ပြီးနောက် မကြာမီ စွန့်ပစ်ခံခဲ့ရသော Saigon ကော်မရှင်ရုံးမှ လုယက်ခြင်း ယူနစ်သည် ၎င်း၏နောက်ဘက်တံခါးကိုဖြတ်၍ အိန္ဒိယဖိုင်တွင် လမ်းလျှောက်နေသည်။ ဆိုင်ဂုံလူမျိုးများအတွက်၊ ၎င်းတို့၏ လမ်းညွှန်ဆရာများနှင့် နာယကများထံမှ ခိုးယူခြင်းသည် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ တာဝန်တစ်ရပ်ဖြစ်လာပြီး ပွဲတော်ကြီးလေအေးနှင့် ဆင့်အနည်းငယ်သာကွာသော အရည်ပျော်နေသော T-bones များကို ဆင့်အနည်းငယ်သာရောင်းချရသောကြောင့် ရယ်မောစရာတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပစ်ကပ်ထရပ်ကားသည် ပန်းကန်ဆေးစက်အား ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး ရေအေးစက်ကို အမြန်ရောင်းပြီး သုံးဘီးရွေဖြင့် မောင်းနှင်သွားခဲ့သည်။ ပန်းကန်ဆေးစက်သည် Blue Swan အမှတ်တံဆိပ်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏သေတ္တာပေါ်တွင် Blue Swan ဆောင်ပုဒ်ပါရှိသည်- "ကျွန်ုပ်တို့၏ဖောက်သည်များအတွက်သာ အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်"။ ပန်းကန်ဆေးစက်ကို ၎င်း၏သေတ္တာထဲမှ ထုတ်ယူပြီး လမ်းပေါ်တွင် ထားခဲ့သည်။ နှစ်နာရီအကြာတွင် ၎င်းသည် ဗီယက်နမ်ရှိ စားသုံးသူလုပ်ငန်းအတွက် နှမြောစရာကောင်းသော အထိမ်းအမှတ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မရောင်းရသေးသော အစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားကာ ထိုနေရာတွင် ရှိနေသေးသည်။
ယခုအခါ ဆိုင်ဂုံသည် ၂၄ နာရီ ကာဖျူးထုတ်ပြန်ထားသော်လည်း လမ်းများပေါ်တွင် လူများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ အဝေးပြေးလမ်း ၁ မှ Xuan Loc တွင် ကောင်းစွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ARVN တပ်မ ၁၈ မှ စစ်သားများ ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်တွေက သူတို့ကို သူတို့ရဲ့ ကံကြမ္မာကို စွန့်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတာကို စောင့်ကြည့်ရင်း သူတို့ရဲ့ ဒေါသရဲ့ ပထမဆုံး အရိပ်အယောင်ကို စောင့်မျှော်နေခဲ့ပါတယ်။ ထိုနေ့နံနက်တွင် သူတို့သည် မြို့လယ်တွင် ပထမဆုံးပေါ်လာသောအခါ၊ သူတို့သည် တိုင်းတစ်ပါးသားများကိုသာ ကြည့်နေကြသည်၊ သို့မဟုတ် လုယက်ကြသည်၊ သို့မဟုတ် စိတ်ပျက်အားလျော့ရန် လေထဲသို့ ပစ်လွှတ်လိုက်ကြသည်။
လွတ်လပ်သောရုပ်မြင်သံကြားသတင်း (ITN) ၏ Sandy Gall နှင့်တွေ့ဆုံရန် Caravelle Hotel သို့ပြန်သွားခဲ့သည်။ သူနှင့်ကျွန်တော်သည် TCN သတင်းဌာနအတွက် “ဘေးကင်းရေးစောင့်ကြပ်” ဖြစ်ခဲ့သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ အမေရိကန် သို့မဟုတ် ဗီယက်နမ်မဟုတ်သူတိုင်းကို ဆိုလိုသည့် တတိယနိုင်ငံအမျိုးသားများကို ဆိုလိုသည်။ Gall နှင့် ကျွန်ုပ်သည် လွတ်ကင်းလိုသော ဗြိတိသျှ၊ ကနေဒါ၊ အီတလီ၊ ဂျာမန်၊ စပိန်၊ အာဂျင်တီးနား၊ ဘရာဇီး၊ ဒတ်ခ်ျနှင့် ဂျပန် စာနယ်ဇင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များကို စုစည်းရန် ထူးထူးခြားခြား ထူးထူးခြားခြား လုပ်ဆောင်ရမည့် တာဝန်နှင့် ပတ်သက်၍ အချို့နေ့များတွင် ကျွန်ုပ်နှင့် ကျွန်ုပ် စိုးရိမ်ပူပန်နေခဲ့သည်။ အမေရိကန်သံရုံးသည် “အရေးပေါ်အခြေအနေတွင် အရပ်သားများအတွက် စံညွန်ကြားချက်နှင့် အကြံဉာဏ်” အတိုကောက် SAFE ဟုခေါ်သော စာမျက်နှာ ၁၅ မျက်နှာပါ စာအုပ်ငယ်ကို ဖြန့်ဝေခဲ့သည်။ စာအုပ်ငယ်တွင် “ရဟတ်ယာဉ် လာယူမည့် စုဝေးရာ နေရာများ” ကို ညွှန်ပြထားသည့် ဆိုင်ဂုံမြေပုံတစ်ခု ပါဝင်သည်။ ထည့်သွင်းရေးသားသည့် စာမျက်နှာတစ်ခုရှိပါသည်- ကယ်ဆယ်ရေးအချက်ပြမှုကို သတိပြုပါ။ အခြားအမှုထမ်းတွေကို ထုတ်ဖော်မပြောပါနဲ့။ ရွှေ့ပြောင်းရန် အမိန့်ပေးသောအခါ၊ ကုဒ်ကို American Forces ရေဒီယိုတွင် ဖတ်ပြမည်ဖြစ်သည်။ ကုဒ်မှာ- SAIGON တွင် အပူချိန် 15 ဒီဂရီ မြင့်တက်နေပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် အဖြူရောင်ခရစ်စမတ်ကို အိပ်မက်မက်နေသည့် ကစားခြင်းဖြင့် ၎င်းကို လိုက်နာပါမည်။" ဂျပန်သတင်းထောက်များသည် တေးသွားကို အသိအမှတ်မပြုမည်ကို စိုးရိမ်ခဲ့ကြပြီး တစ်စုံတစ်ဦးမှ ၎င်းတို့အား သီချင်းဆိုနိုင်မလား။ Caravelle တွင်၊ Gall နှင့် ကျွန်ုပ်သည် ဆိုင်ဂုံရှိ yuletide နှင်းမုန်တိုင်း၏ ပထမဆုံးအရိပ်အမြွက်တွင် ကြမ်းပြင်၊ နားမကြား၊ အိပ်မောကျနေသော သတင်းထောက်များကို အိမ်သာခန်း သို့မဟုတ် ဆက်ဆံရေးရုံးတွင် ချုပ်နှောင်ထားမည်မဟုတ်ကြောင်း သေချာစေရန် ကာရာဗဲလ်တွင်၊ Gall နှင့် ကျွန်ုပ်သည် ကြမ်းပြင်အုပ်မှူးများကို အမည်စာရင်းတင်သွင်းခဲ့သည်။ . ဤအစီအစဥ်တွင် ကိုယ်ကျိုးစီးပွားထက် သာလွန်နေပါသည်။ ကျွန်တော့်ဘဝမှာ ဆိုးရွားတဲ့ အဖြစ်အပျက်တိုင်းနီးပါးအတွက် နောက်ကျမှ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့တဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခတစ်ခု ရှိခဲ့ဖူးတယ်။
ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ Clark လေတပ်အခြေစိုက်စခန်းမှ C-130 Hercules လေယာဉ်နှစ်စင်းသည် Tan Son Nhut ကို ကျော်တက်ခဲ့သည်။ မြေမကျဖို့ အမိန့်ထုတ်ထားတယ်။ PAVN ခြေလျင်တပ်စုနှစ်စုသည် တစ်မိုင်အကွာအဝေးရှိ သုသာန်ရှိ sappers များကို အားဖြည့်ခဲ့ကြောင်း လေဆိပ်၏ပတ်၀န်းကျင်သို့ စေလွှတ်ထားသော ကင်းထောက်များက အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့ပါသည်။ တောင်ဗီယက်နမ်မှ လေယာဉ်မှူးတစ်ဦးသည် ၎င်း၏ F-5 တိုက်လေယာဉ်ကို ပြေးလမ်းပေါ်တွင် ဆင်းသက်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏အင်ဂျင်ဖြင့် လည်ပတ်ကာ စွန့်ပစ်ခဲ့သည်။ ARVN ၏ ဂျစ်ကားတစ်စီးသည် ယခုအခါ ၎င်းတို့၏ C-130 များထဲမှ တစ်ခုကို ဆုတ်ခွာရန် ကြိုးစားနေပါသည်။ "ပြေးလမ်းပေါ်မှာ ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်နေတဲ့ အရပ်သား သုံးထောင်လောက်ရှိတယ်" ဟု VHF မှ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Homer Smith က ပြောကြားခဲ့သည်။ “အခြေအနေက ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ ဖြစ်နေပုံရတယ်။
ဂရေဟမ်မာတင်သည် ၎င်း၏ရုံးခန်းတွင် တစ်ယောက်တည်း သစ်ပင်ပြိုလဲသည်ကို ကြည့်နေကာ CIA စခန်းမှူးက 'Timberrrrr' အော်ဟစ်သံကို ကြားလိုက်ရသည်။ ခဏအကြာ Kissinger ဖုန်းဆက်သောအခါ၊ သမ္မတ Ford ၏ဆန္ဒအရ အမေရိကန်သံအမတ်သည် ဘေးလွတ်ရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းအတွက် နောက်ဆုံးဆုံးဖြတ်ချက်ကို ခံယူသင့်ပြီး မောပန်းနွမ်းနယ်နေသော ဂရေဟမ်မာတင်၏စကားကို စိတ်ရှည်လက်ရှည် နားထောင်ခဲ့သည်။ နံနက် 10.43 နာရီတွင် “Option Four with go” (ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ထွက်ခွာရန်၊ အခြားရွေးချယ်မှုများတွင် ပင်လယ်နှင့်လေကြောင်းဖြင့် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း ပါ၀င်သည်) ဟု အမိန့်ပေးခဲ့ပါသည်။ သို့သော် Martin သည် “ဂုဏ်သိက္ခာရှိသော ပြေလည်မှု” ကို စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရန် 'အချိန်ရှိပါသေးသည်' ဟူသော ယုံကြည်ချက်တွင် မာတင်သည် ခိုင်မြဲနေခဲ့သည်။
Caravelle သည် တရားဝင်မဟုတ်သော ပူးပေါင်း TCN Warden ကို မသိဘဲ သုတ်သင်ပစ်လိုက်သည်။ ငါ့ကိုဘယ်သူမှမပြောဘူး။ Bing Crosby သည် ကျွန်ုပ်၏ရေဒီယိုတွင် မရိုးမရွဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ကျွန်တော်ထွက်လာတော့ အခန်းတွေက အ၀တ်အစားတွေ၊ စာရွက်တွေ၊ သွားတိုက်တံတွေ ကျန်နေခဲ့တဲ့ Marie Celeste နဲ့တူတယ်။ ကျွန်တော့်အခန်းထဲကို ပြေးသွားပြီး လက်နှိပ်စက်၊ ရေဒီယိုနဲ့ မှတ်စုတွေကို စုစည်းပြီး အိတ်သေးသေးလေးထဲ ထည့်လိုက်တယ်။ ကျန်တာ ငါကျန်ခဲ့တယ်။ အခန်းအစေခံနှစ်ယောက် ရောက်လာပြီး ကျွန်မရဲ့ ထုပ်ပိုးမှုကို အံ့ဩတုန်လှုပ်ပြီး အံ့သြထိတ်လန့်စွာ ကြည့်နေတယ်။ တစ်ယောက်က “မင်း လာစစ်နေလား သခင်” လို့ မေးတယ်။ ငါပြောသလိုပဲ၊ ငါပြောသလိုပဲ။ "ဒါပေမယ့် မင်းအဝတ်တွေ ဒီညနေထိ ပြန်မလာသေးဘူး သခင်" ကျွန်တော် သူ့ကို မကြည့်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။ "ကျေးဇူးပြုပြီး သိမ်းထားနော်... နဲ့ တခြားအရာတွေ တွေ့လား" ငါသည် ချောမောမှုမရှိသော ထွက်ပေါက်ရှေ့တွင် ၎င်းတို့၏ နှစ်သက်ရာကို ဝယ်ယူနေမှန်း သိလျက်နှင့် ပီယာမအထုပ်တစ်ထုပ်ကို သူတို့လက်ထဲသို့ တွန်းချလိုက်သည်။ ကိုးနှစ်လောက်ကြာတော့ ဘယ်လိုနည်းနဲ့ ထွက်သွားလဲ။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် ထွက်သွားချင်တာက မေးခွန်းထုတ်စရာ မလိုပါဘူး။ စစ်ပွဲတွေ ပြည့်နှက်နေခဲ့တယ်။
လမ်ဆွန်ရင်ပြင်တွင် ARVN စစ်သားအနည်းငယ်သည် တံခါးဝများနှင့် ရေမြောင်းအတွင်း ပုန်းအောင်းနေရုံမှတပါး၊ အပြင်ဘက်တွင်၊ တယောက်က တူးဒေါကို လှမ်းအော်ပြီး လှမ်းအော်တယ်။ သူမူးသွားပြီ။ သူသည် သူ၏ ခြောက်လုံးပြူးကို ဖြုတ်ပြီး မတည်ငြိမ်သော လက်မောင်းပေါ်တွင် ထားကာ ချိန်ရွယ်ကာ ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ပြေးရင်းနဲ့ ကျည်ဆန်က ငါ့ခေါင်းကို ကျော်သွားတယ်။ အမေရိကန်သံရုံး တံခါးဝမှာ လူအုပ်ကြီးက ဖိကပ်နေတယ်။ အချို့သောသူများသည် အမေရိကန်တို့၏ ဝေဟင် Dunkirk ကို ကြည့်ရှုရန် လာခဲ့ကြသော စပ်စုသူများသာ ဖြစ်ကြသော်လည်း၊ ရေရှားသော ဘားများကို ဆုပ်ကိုင်ထားသူ အများအပြားသည် ၎င်းတို့အား ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုရန် ရေတပ်သားအား ပန်ကြားပြီး အမေရိကန် အရာရှိများထံမှ ဖယောင်းတံဆိပ်ခတ်ထားသော စာရွက်စာတမ်းများနှင့် စာများကို ဝှေ့ယမ်းကြသည်။ Pleiku ရှိ လေတပ်အရာရှိများကလပ်တွင် ရှေးရှေးရှေးတုန်းက ဘားလုပ်သည့် တပ်ကြပ်ကြီးတစ်ဦးထံမှ စာတစ်စောင်ရှိသည်။ အဘိုးအိုသည် ထိုနေရာ၌ ပန်းကန်ဆေးလေ့ရှိပြီး ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၅ ရက် နေ့စွဲပါ တပ်ကြပ်ကြီး၏ မှတ်စုတွင် “ဤစာကို ကိုင်ဆောင်သူ မစ္စတာ Nha သည် ဗီယက်နမ်သမ္မတနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးအတွက် သစ္စာရှိရှိ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်” ဟု ရေးသားထားသည်။ Mr Nha သည် Pleiku ရှိ လေယာဉ်မှူးတစ်ဦးမှ သူ့အား ပေးခဲ့သော Texas Ranger's Star အရုပ်ကိုလည်း ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ သူသည် စာကိုဝှေ့ယမ်းပြီး လူစုလူဝေးကို အော်ဟစ်နေသော ရေတပ်အစောင့်အား တက္ကဆက်ရိန်းဂျား၏ အရုပ်နှင့် အရုပ်ကို ဝှေ့ယမ်းကာ "ကဲ ကျေးဇူးပြုပြီး မထိတ်လန့်ပါနဲ့...!" မှတ်မိသလောက်တော့ ဒီလူတွေဟာ ကွန်မြူနစ်တွေကို ကြောက်ရွံ့ဖို့ အမေရိကန်တွေ အတွက် လုပ်ခဲ့ကြတယ်၊ အခု သူတို့ အိမ်နောက်ဖေးမှာ ကွန်မြူနစ်တွေ နဲ့ လာပြောတော့ သူတို့ မထိတ်လန့်ဘူး။
အဘိုးအိုသည် တံခါးအဖွင့်အပိတ်ကို လျှောချရန် ကြိုးစားခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို မထိတ်လန့်စေရန် ရေတပ်သားက မြေပြင်ပေါ်သို့ တွန်းချခဲ့သည်။ သူထကာ ထပ်မံကြိုးစားပြီး အပြင်သို့ တွန်းထုတ်သည့် ဒုတိယ မရိန်းတပ်သားတစ်ဦးမှ ၎င်း၏ ရိုင်ဖယ်သေနတ်ဖြင့် တွန်းထုတ်ကာ လူစုလူဝေး၏ ခေါင်းပေါ်ရှိ တက္ကဆက် ရိန်းဂျား၏ တံဆိပ်ကို ပစ်ပေါက်ခဲ့သည်။ သံရုံးဝင်းအတွင်းတွင် ရေတပ်သားများနှင့် နွားကျောင်းသူများသည် မန်ကျည်းပင်ငုတ်တိုပတ်ပတ်လည်တွင် ရပ်နေကြသည်။ "အိုကေ၊ ဒီမလှုပ်မယှက်နိုင်တဲ့ ခွေးကောင်ကို ငါတို့ဘာလုပ်ရမလဲ ပြောပြပါဦး" နွားကျောင်းသူတစ်ယောက်က သူ့ရဲ့ walkie-talkie ထဲကို ပြောတယ်။ "စိတ်ချပါ Jed" ဟု အသံထွက်ကာ "မင်းနဲ့ ယောက်ျားလေးတွေက အဲဒါကို အနည်းဆုံး နောက်ထပ်ခြေတစ်လှမ်းနဲ့ နှိမ့်ချကြတာမို့ ရဟတ်တွေအတွက် နေရာအများကြီး ရှိတယ်။ ပြီးတော့ Jed၊ အဲဒီမုတ်ဆိတ်ရိတ်သမျှကို သုတ်သင်လိုက်၊ ဒါမှမဟုတ် ငရဲက အင်ဂျင်ထဲကို စုပ်ခံရတော့မှာ သေချာတယ်။" ထို့ကြောင့် မရိန်းတပ်သားများနှင့်နွားဘွိုင်များသည် သစ်ငုတ်တွင် ပုဆိန်များကို လှုပ်ယမ်းနေကြသော်လည်း အားမလိုအားမရဖြစ်ကာ ခုတ်ထစ်ခြင်းသည် ဂိတ်ပေါက်အတွင်းရော အပြင်ဘက်ပါရှိသူများအတွက် ဖျော်ဖြေမှုတစ်ခုဖြစ်လာပြီး ပြင်သစ်မြို့ရိုးမြင့်မြင့်ပေါ်ရှိ ပြင်သစ်အစောင့်များ၏ ပြုံးရယ်နေသည့် ပြင်သစ်အစောင့်များအတွက်၊ ဘေးနားက သံရုံး။
ဗီယမ်နမ်ဘာသာစကားတွင် “အိမ်မီးလောင်လျှင် ကြွက်များ၏မျက်နှာကိုမြင်ရ၏” ဟူသော ဆိုရိုးစကားနှင့် အထေ့အငေါ့များစွာပေးသော ဗီယက်နမ်ဘာသာစကားတွင် ရှိပါသည်။ ဤနေရာတွင် လူမှုဖူလုံရေးနှင့် ဒုက္ခသည် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဆိုင်ရာ ၀န်ကြီးဟောင်း ဒေါက်တာ ဖန်ကွမ်ဒန်၊ ဝါရှင်တန်နှင့် သံအမတ် မာတင်တို့က တောင်ဗီယက်နမ်၏ စစ်မှန်သော အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်၏ သင်္ကေတအဖြစ် မြင်သူဖြစ်သည်။ အစွဲအလမ်းကြီးသော ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေးသမားများကို မတ်တပ်ရပ်တိုက်ခိုက်ရန် တိုက်တွန်းနေသည့် မိန့်ခွန်းများကို အဆက်မပြတ်ပြောနေသည့် ဒေါက်တာဖန်ကွမ်ဒန်သည် သားမွေးအင်္ကျီအောက်မှ ပူပူနွေးနွေး ပူပူနွေးနွေးရှိနေသည့် သူ့ဇနီးသည်နှင့်အတူ အိတ်များကို ဆုပ်ကိုင်ထားခြင်းမရှိသော လွယ်အိတ်တပ်စုတစ်စုဖြင့် လိုက်ပါသွားခဲ့သည်။ ဆိုင်ဂုံ၏ “လှပသောလူများ” လည်း ထိုနေရာတွင် ချမ်းသာသော မိဘများက လာဘ်ကြီးကြီးပေးခဲ့ကြသော စစ်ဘက်ခေတ်လူငယ်လေးများ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တပ်ဖွဲ့အချို့၏ စာရင်းတွင် စစ်သားအဖြစ် စာရင်းသွင်းထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် တာဝန်အတွက် မည်သည့်အခါမျှ သတင်းမပို့ဘဲ ၎င်းတို့၏ ကွပ်ကဲရေးမှူးများသည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ခကို အိတ်ထဲတွင် ထည့်ထားသည်ထက် ပိုပါသည်။ ၎င်းတို့ကို "တစ္ဆေစစ်သားများ" ဟုခေါ်ကြပြီး ဆိုင်ဂုံတွင် ကောင်းမွန်သောဘဝများကို ဆက်လက်ဦးဆောင်ခဲ့ကြသည်- Cercle Sportif ရှိ ရေကန်ဘေးရှိ ကော်ဖီဆိုင်များ၊ ၎င်းတို့၏ Hondas များပေါ်တွင်၊ ဆင်းရဲသားများ၏သားတို့သည် An Loc၊ Quang Tri တွင် အသေခံတိုက်ခိုက်နေစဉ်၊ နှင့်အခြားနေရာများအားလုံးကို။
"ကြည့်စမ်း၊ ငါပဲလေ... ကျေးဇူးပြုပြီး ဝင်ခွင့်ပြုပါ... ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်... ဟယ်လို၊ အဲဒါ ငါပဲ!" ဂိတ်အပြင်ဘက်ရှိ လူအုပ်၏နောက်ကွယ်မှ ကျယ်လောင်သောအသံသည် တောင်ဗီယက်နမ်တွင် အချမ်းသာဆုံးနှင့် အချမ်းသာဆုံး အမြတ်အစွန်းများထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် နိုင်ငံသူနိုင်ငံသားများနှင့် အမေရိကန်အများအပြားက သတ်မှတ်ထားသော ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး Dang Van Quang နှင့် သက်ဆိုင်သည်။ မရိန်းစောင့်တပ်တွင် သူဝင်နိုင်သော လူစာရင်းရှိပြီး ဗိုလ်ချုပ်ကွမ်သည် ၎င်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ အစောင့်သည် အလွန်ဝသော ဗိုလ်ချုပ် Quang ကို ဂရုစိုက်ပြီး ၁၅ ပေရှည်သော ဘားများပေါ်မှ ကူညီခဲ့ပြီး သူ၏ Samsonite အိတ်သုံးလုံးကို ပြန်ယူခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်သည် အတွင်းထဲတွင် အလွန်စိတ်သက်သာရာ ရသွားသဖြင့် သူ၏ အသက် ၂၀ အရွယ် သားကို လူအုပ်ကြီးထဲတွင် မျှော်လင့်ချက်မဲ့စွာ ရုန်းကန်နေခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်၏ ဂျာကင်အင်္ကျီရင်သားအိတ်မှ ဒေါ်လာနှစ်ထုပ် လျော့သွားသည် ။ သူ့ကို ညွှန်ပြတဲ့အခါ ကျောကို တင်းကျပ်ပြီး ရယ်တယ်။ အမေရိကန်တွေအတွက်တော့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Quang ကို "Giggles" နဲ့ "General Fats" လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။ သံရုံးဝင်းအတွင်းက အမေရိကန်တွေကြားမှာ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲ စိတ်ဓာတ်ရှိခဲ့တယ်။ သံရုံးစားသောက်ဆိုင်မှ လုယက်ခံရသော ရေခဲပုံးများထဲတွင် ရှန်ပိန်များဖြင့် ရေကူးကန်ပတ်လည် မြက်ခင်းပြင်ပေါ်တွင် ထိုင်ကာ ရိုက်နှက်ကြ၊ အနောက်ဦးထုပ်ဆောင်းထားသည့် အမျိုးသားတစ်ဦးသည် အခြားတစ်ဦးကို ပွက်ပွက်ဆူအောင် ပက်ဖျန်းပြီး လေယာဉ်စက်ပြင်ဆရာနှစ်ဦးဖြစ်သည့် Frank နှင့် Elmer တို့က ပျော်ရွှင်စွာသီဆိုကြသည်။ 'The Camp Town Races' တေးသွားကို ထပ်ခါထပ်ခါ သီဆိုခဲ့ကြသည်။
လွတ်လပ်ရေး ငှက်ကလေးတွေ အိမ်ပြန်ကြမယ်၊ Doo dah, doo dah; ပလတ်စတစ်အိတ်နဲ့ အိမ်ပြန်မလို့ အိုးးးးးးးးးးး
“ဆယ်နှစ်အကြာမှ ငါလာခဲ့တဲ့နေရာပဲ” ဟု Warren Parker က မျက်ရည်ကျလုနီးပါးပြောသည်။ "ဟိုမှာ ဒီလူကိုတွေ့လား။ သူသည် အမျိုးသားရဲအရာရှိဖြစ်သည်... ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူထက် သာလွန်သောအရာမရှိပါ။ Warren Parker သည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ရှိ My Tho ရှိ United States ကောင်စစ်ဝန်ဖြစ်ပြီး တစ်ပတ်အစောပိုင်းက သူနှင့်ကျွန်တော်တွေ့ဖူးသည့်အချိန်အထိဖြစ်သည်။ သူသည် ဗီယက်နမ်တွင် 10 နှစ်ကြာအောင် “အကြံပေး” ရန်ကြိုးစားရင်း ဗီယက်နမ်တွင် တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်နီးပါး ရှက်ကိုးရှက်ကန်းဖြစ်တတ်ပြီး တော်တော်များများက သူ့အကြံဉာဏ်ကို မလိုချင်ကြသည့် အကြောင်းရင်းကို စိတ်ရှုပ်ထွေးနေမိသည်။ သူနှင့်ကျွန်တော်သည် ရေကူးကန်ဘေးရှိ စားသောက်ဆိုင်ထဲသို့ တွန်းပို့လိုက်ရာ “ဒီမှာ Veetnamese မရှိဘူး၊ Veetnamese မဟုတ်ဘူး” လို့ ပြောနေတဲ့ အမျိုးသားတစ်ဦးကို ကျော်ဖြတ်ပြီး တေလာနယူးယော့ခ်ဝိုင် အအေးပုလင်း ပန်းရောင်နဲ့ ချိုမြိန်တဲ့ ပုလင်းကို လုယက်သွားခဲ့ကြတယ်။ မျက်မှန်က ကုန်သွားပြီမို့ ပုလင်းထဲက သောက်လိုက်တယ်။ "ငါ မင်းကို တစ်ခုခုပြောမယ်" လို့ သူ့ရဲ့ ပျော့ပျောင်းတဲ့ ဂျော်ဂျီယာ လေယူလေသိမ်းနဲ့ ပြောခဲ့တယ်၊ " ငါ့အတွက် အမှန်တရား ခဏလေး ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင် ဒီနေ့တော့ ရောက်ပြီ ။ ဒီနှစ်တွေအကုန်လုံး ငါဒီမှာနေပြီး ငါ့တိုင်းပြည်အတွက်နဲ့ ဒီတိုင်းပြည်အတွက် အလုပ်တွေလုပ်နေတာ၊ ဒီနေ့ ငါမြင်နိုင်တာက လူကောင်းတွေအားလုံးကို အညစ်အကြေးနဲ့ ခွဲထုတ်တာ အောင်မြင်ခဲ့ပြီး ငါတို့လည်း အညစ်အကြေးတွေ ရခဲ့တယ်၊ ” ညနေ ၃ နာရီ ၁၅ မိနစ်တွင် ဂရေဟမ်မာတင်သည် သံရုံးဓာတ်လှေကားမှ ထွက်ကာ ဧည့်ခန်းနှင့် ခြံဝင်းအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ Jolly Green Giants ရဟတ်ယာဉ်ကြီးသည် မရောက်ရှိသေးဘဲ ရေတပ်သားများနှင့် နွားဘောငယ်များ၏ ဒေါသတကြီး ခုတ်ထစ်လိုက်သည့်ကြားမှပင် မန်ကျည်းငုတ်တိုသည် သိသိသာသာ တိုသွားခြင်းမရှိပေ။ Martin's Cadillac သည် သူ့အား စောင့်ဆိုင်းနေပြီး သံရုံးဝန်ထမ်းများက ထိတ်လန့်စွာ ကြည့်နေသဖြင့် Cadillac သည် ယခုအခါ ဝိုင်းရံခံထားရသည့် ဂိတ်ပေါက်ဆီသို့ မောင်းနှင်သွားခဲ့သည်။ တံခါးဝမှ ရေတပ်သားသည် သူ့မျက်လုံးများကို မယုံနိုင်။ Cadillac သည် ရပ်လိုက်ပြီး၊ မရိန်းသည် သူ၏လက်များကို လေထဲသို့ပစ်ချလိုက်ပြီး Cadillac သည် နောက်ပြန်ဆုတ်သွားသည်။ သံအမတ်ကြီး ထွက်လာပြီး သစ်ငုတ်တိုနှင့် နွားကောင်များကို ကျော်ဖြတ်သွားသည်။ “ငါ အိမ်ကို နောက်တစ်ခေါက် လမ်းလျှောက်မယ်” လို့ သူက အော်တယ်။ “ဒီမြို့မှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် လမ်းလျှောက်မယ်။ သမ္မတက ထွက်သွားဖို့ ပြောတဲ့အခါ ဗီယက်နမ်က ထွက်သွားမှာပါ” သူသည် သံရုံးဘက်မှ ဝင်ပေါက်တစ်ခုမှ ထွက်သွားကာ လူစုလူဝေးကို ဖြတ်ကျော်ကာ သူ့အိမ်သို့ အတုံးလေးခု လှမ်းခဲ့သည်။ တစ်နာရီခွဲကြာပြီးနောက်တွင် သူသည် ၎င်း၏ခွေးပေါက်လေး၊ Nitnoy နှင့် ၎င်း၏ဗီယက်နမ်ကျွန်ုပ်နှင့်အတူ ပြန်လာခဲ့သည်။
ပထမဆုံး Chinook ရဟတ်ယာဉ်သည် မရေရာသော ဆင်းသက်နိုင်ချိန်တွင် ၎င်း၏ ရဟတ်များသည် သစ်ပင်ပေါ်သို့ ခုတ်လှဲကာ သစ်ကိုင်းများ ခုတ်ထစ်နေသော သေနတ်သံကဲ့သို့ မြည်လာသည်။ "ဆင်း! ဆင်း!" ရဲအရာရှိတစ်ဦးရောက်လာပြီး ငြိမ်သက်သွားသည်အထိ နံရံကို ဝပ်တွားစောင့်ဆိုင်းနေသော ရဲတပ်ကြပ်ကြီးတစ်ဦးအား အော်ဟစ်လိုက်သည်။ ရဟတ်ယာဉ်၏ စွမ်းရည်မှာ 50 ဖြစ်သော်လည်း 70 ဖြင့် လွှင့်တင်နိုင်ခဲ့သည်။ လေယာဉ်မှူး၏ စွမ်းရည်မှာ ပေ 200 သို့ ဒေါင်လိုက်တက်နေစဉ် ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ဖြစ်ပြီး ရဟတ်များကို ကျည်ဆန်များနှင့် ကွဲအက်နေသော သံရုံးစာရွက်စာတမ်းများ ပျက်သွားခြင်းနှင့်အတူ လေယာဉ်မှူး၏ စွမ်းရည်မှာ ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ရာဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း သံရုံး၏စာရွက်စာတမ်းများအားလုံးကို ဖျက်ချပစ်ခြင်းမျိုးမဟုတ်ပဲ အချို့မှာ ခြံဝင်းအတွင်း၌ ပလပ်စတစ်အိတ်များဖွင့်ထားခဲ့သည်။ အဲဒီထဲက တစ်ခုတော့ ရှိတယ်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ် မေလ ၂၅ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် ရေးထားသည်မှာ “John Paul Vann ၏ ထိပ်တန်းလျှို့ဝှက်ချက် … သောင်းကျန်းမှု တန်ပြန်ရေး … Chau Doe ပြည်နယ်ရှိ အိမ် ၉၀၀ သည် ရန်သူတစ်ဦးတည်း သေဆုံးကြောင်း အထောက်အထားမရှိဘဲ အမေရိကန်၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပျက်စီးသွားခဲ့သည်။ ဖော်ရွေသော အမေရိကန် မီးခိုးများဖြင့် ဤဇနပုဒ်ကို ဖျက်ဆီးခြင်းသည် ကျန်ရစ်သူလူထုအတွက် အမြဲအမှတ်ရနေပြီး ဘယ်တော့မှ ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။”
သံရုံးခေါင်မိုးပေါ်ရှိ မီးဖိုမီးဖိုမှ ငွေမိုးရွာသည်။ ငါ့မျက်လုံးတွေကို ယုံဖို့ခက်တယ်။ အစစ်အမှန်နှင့် အစစ်အမှန် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ကောင်းကင်ကနေ ဒေါ်လာ ၂၀၊ ၅၀ နဲ့ ၁၀၀ တန်တွေ ရောက်လာတယ်။ အများစုမှာ မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သည်။ တချို့က မဟုတ်ဘူး။ ရေကူးကန်ပတ်လည်မှာ စောင့်နေတဲ့ ဗီယက်နမ်တွေဟာ သူတို့ရဲ့မျက်လုံးတွေကို မယုံနိုင်လောက်အောင်ပါပဲ။ ၀န်ကြီးဟောင်းများနှင့် စစ်ဗိုလ်ချုပ်များနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများသည် ၎င်းတို့၏ ခွဲထွက်ရေးလစာအတွက် ကောင်းကင်မှ ပေါက်ကြားလာခဲ့သည်။ ဒေါ်လာငါးသန်းကျော် မီးရှို့ခံခဲ့ရတယ်လို့ သံရုံးအရာရှိတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ “သံရုံးအတွင်းက လုံခြုံစိတ်ချရမှုတိုင်းကို လွတ်ကင်းပြီး သော့ခတ်ထားပါတယ်” ဟု အရာရှိတစ်ဦးက “သွားတဲ့အခါ တုတ်တွေကို လှည့်စားဖို့” လို့ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
“Giggles” Quang ကဲ့သို့သော နာမည်ကြီး အများစုသည် ပထမဆုံး ရဟတ်ယာဉ်များပေါ်တွင် ကိုယ်တိုင်မြင်တွေ့ခဲ့ကြသော်လည်း သံရုံးအတွင်းတွင် အနည်းဆုံး လူတစ်ထောင်ခန့် ရွှေ့ပြောင်းရန် စောင့်ဆိုင်းနေကြဆဲဖြစ်သည်။ ကျန်တဲ့သူတွေက အံ့အားသင့်သွားသလိုမျိုး သည်းမခံနိုင်ဘဲ စောင့်နေကြတယ်။ သံရုံးအတွင်း၌ ရှန်ပိန်များ ပွတ်သပ်နေသော စားပွဲခုံများပေါ်၌ ရှမ်ပိန်များ ပေါက်နေကာ သံရုံးဝန်ထမ်း အများအပြားသည် ၎င်းတို့၏ ရုံးခန်းများကို ဖြိုဖျက်ရန် စနစ်တကျ ကြိုးစားကြသည်၊ ရေအေးများကို ဖြိုခွင်းခြင်း၊ ကော်ဇောများထဲသို့ Scotch ပုလင်းများလောင်းထည့်ကာ နံရံမှ ဓာတ်ပုံများကို ဖောက်ထွင်းကြသည်။ တတိယထပ် ရုံးခန်းတစ်ခုတွင် ကွယ်လွန်သူ သမ္မတ ဂျွန်ဆင်၏ ဓာတ်ပုံကို အမှိုက်တောင်းထဲသို့ ပေးပို့ခဲ့ပြီး Lawrence of Arabia ထံမှ ဘောင်ခတ်ထားသော ကိုးကားချက်တစ်ခုကို နံရံတွင် ချန်ထားခဲ့သည်။ ကိုးကားချက်တွင် “သူတို့ကို မစုံလင်အောင် လုပ်ခွင့်ပေးတာက ပိုကောင်းတာပေါ့၊ အဲဒါကို သူတို့နိုင်ငံ၊ သူတို့ရဲ့စစ်ပွဲ၊ မင်းရဲ့အချိန်တိုတိုလေးပဲ”
သန်းခေါင်ယံ နီးလာပြီ။ သံရုံးဝင်းအတွင်း သံရုံးကားများ၏ ရှေ့မီးများဖြင့် ထွန်းညှိထားပြီး ရွှင်မြူးစရာကောင်းသော Green Giants များသည် တစ်ဦးလျှင် လူ 90 အထိ လိုက်ပါလာကြသည်။ လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ Martin Garrett သည် ကျန်ရှိနေသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံသားအားလုံးကို စုဝေးစေခဲ့သည်။ စောင့်ဆိုင်းနေသော ဗီယက်နမ်များသည် ဖြစ်ပျက်နေသည်ကို သတိပြုမိကြပြီး သံအမတ်ကြီး မာတင်က သူနောက်ဆုံးထွက်ခွါမည့်သူဖြစ်ကြောင်း သံအမတ်ကြီး မာတင်က အာမခံကြောင်း ပေါ်လာသည်။ လိမ်ခဲ့တာ ဟုတ်ပါတယ်။ ဧပြီလ 2.30 ရက်နေ့ နံနက် 30 နာရီတွင် Kissinger မှ Martin ကိုဖုန်းဆက်ပြီး 3.45 နာရီတွင် ရွှေ့ပြောင်းခြင်းအားအဆုံးသတ်ရန် ပြောကြားခဲ့ပြီး နာရီဝက်ကြာပြီးနောက် Martin သည် သံတွဲအိတ်၊ ဝတ်စုံအိတ်နှင့် Stars and Stripes များကို သယ်ဆောင်သည့်အိတ်ထဲတွင် ခေါက်ထားသည်။ ရဟတ်ယာဉ် စောင့်ဆိုင်းနေသည့် ခြောက်ထပ်သို့ တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ် သွားခဲ့သည်။ "Lady Ace 09 သည် Code Two ပါ၀င်သည်" “Code Two” သည် အမေရိကန်သံအမတ်အတွက် ကုဒ်ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပတ်လမ်းပေါ်တွင် ဖြတ်တောက်ထားသော ကြေငြာချက်သည် အင်ဒို-တရုတ်ကို အမေရိကန်ကျူးကျော်မှု ပြီးဆုံးသွားပြီဟု ဆိုလိုသည်။ ၎င်း၏ ရဟတ်ယာဉ်သည် အဝေးပြေးလမ်းမကြီးပေါ်မှ ဖြတ်သွားစဉ် သံအမတ်ကြီးသည် ဗီယက်နမ်ပြည်သူ့တပ်မတော်၏ ထရပ်ကားများ၏ ရှေ့မီးများကို စောင့်ဆိုင်းနေသည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။
နောက်ဆုံး မရိန်းတပ်သားများသည် အိမ်ခေါင်မိုးပေါ်သို့ ရောက်ရှိပြီး လှေကားထစ်ထဲသို့ မျက်ရည်ယိုဗုံးများ ပစ်လွှတ်ခဲ့သည်။ ဖန်ခွက်များကို ရိုက်ခွဲခြင်းနှင့် လွတ်နေသော လုံခြုံစိတ်ချရမှုတို့ကို ဖွင့်ဖောက်ရန် ၎င်းတို့၏ မဟာမိတ်ဟောင်းများ၏ စိတ်အားထက်သန်စွာ ကြိုးပမ်းမှုများကို ၎င်းတို့ ကြားနိုင်သည်။ မရိန်းတပ်သားတို့သည် ပင်ပန်း၍ ထိတ်လန့်စပြုလာကြသည်။ နောက်ဆုံးရဟတ်ယာဉ်သည် မရောက်ရှိသေးဘဲ မိုးလင်းနေပြီဖြစ်သည်။ သုံးနာရီအကြာတွင် မျှော်လင့်ထားသောမြို့တစ်မြို့ပေါ်သို့ နေဝင်ချိန်၌ NLF အရောင်များ ပျံသန်းနေသော တင့်ကားများသည် ဆိုင်ဂုံမြို့လယ်သို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ရွှင်မြူးသော တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ခြိမ်းခြောက်မှု မပြဘဲ တစ်ချက်မျှ ပစ်ခတ်ခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ သူတို့သည် ယဉ်ကျေးပျူငှာ၍ နှမြောခြင်း၊ ပြီးတော့ သူတို့ထဲက တစ်ယောက်က ခုန်ချပြီး သူ့တင့်ကားပေါ်မှာ မြေပုံကို ဖြန့်ပြီး တအံ့တသြနဲ့ “ကျွန်တော်တို့ကို သမ္မတအိမ်တော်ဆီ လမ်းညွှန်ပေးပါ” လို့ မေးပါတယ်။ ဆိုင်ဂုံကို မသိဘူး၊ ဒီမှာ မရောက်တာကြာပြီ။” တင့်ကားများသည် ဘုရားကျောင်းကိုဖြတ်၍ Tu Do တစ်လျှောက်ရှိ Lam Som ရင်ပြင်တွင် ပြန့်ကျဲနေပြီး၊ ခေတ္တရပ်ပြီးနောက် ၎င်းတို့၏ရဲတိုက်များပေါ်ရှိ တော်လှန်ရေးအလံကို လေညင်းခံနိုင်စေရန်အတွက် ၎င်းတို့သည် “Big” Minh နှင့် သူ၏ သမ္မတအိမ်တော်၏ တန်ဆာဆင်ထားသော တံခါးများကို ရိုက်ချိုးလိုက်ကြသည်။ အစိုးရအဖွဲ့က လက်နက်ချဖို့ စောင့်နေတယ်။ အပြင်ဘက်လမ်းများတွင် ARVN စစ်သားများမှ ထွက်ခွာပြီး လူစုလူဝေးဖြင့် ပေါင်းစပ်ထားသော သပ်ရပ်သော အစုအပုံများဖြင့် ဖိနပ်များနှင့် ယူနီဖောင်းများ ခင်းကျင်းထားသည်။ ဗီယက်နမ်အကြောင်း အနည်းငယ်မျှ မသိသူများ ကြိုတင်ဟောကိန်းထုတ်ထားသည့်အတိုင်း “သွေးအပုပ်ချခြင်း” မရှိပါ။ ကျူးကျော်သူအား နှင်ထုတ်ခြင်းနှင့်အတူ၊ ဤထူးခြားသောနိုင်ငံသည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်းများစွာက အလဟဿဖြစ်ခဲ့ရသော အခွင့်အရေးအားလုံးကို ဂျီနီဗာကွန်ဖရင့်က ပြောခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ဤထူးခြားသောနိုင်ငံသည် တနိုင်ငံဖြစ်ပြန်သည်။ 20 ရာစုရဲ့ အရှည်ကြာဆုံးစစ်ပွဲကြီး ပြီးသွားပါပြီ။
John Pilger၊ ခေတ်ဟောင်းစာအုပ်များ၊ လန်ဒန်၊ 1975 ခုနှစ်တွင်ပထမဆုံးထုတ်ဝေခဲ့သည်။
ZNetwork သည် ၎င်း၏စာဖတ်သူများ၏ ရက်ရောမှုဖြင့်သာ ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ထားသည်။
လှူဒါန်းရန်