I Repanona, kei te mau tonu te mana o te riri - engari tetahi atu i roto i nga tekau tau te roa o nga mahi aukati ahi i waenga i a Iharaira me ona hoa riri i roto i te huringa, me te mea nei, ka hoki ano ki te pakanga, ki te patu tangata me te pouri o te tangata. Kia whakaahuahia te raru o naianei mo te aha: he whakaekenga a US-Iharaira ki Repanona, me te whakapae noa ki te tika. I roto i nga whakapae katoa me nga whakapae whakapae, ko te tino take i muri i te whakaeke ko te pakanga a Iharaira me Palestinian.
Ehara tenei i te wa tuatahi kua whakaekea e Iharaira a Repanona ki te whakakore i tetahi whakapae e kiia ana he riri. Ko te mea tino nui o nga whakaekenga a Iharaira i tautokohia e te US ki Repanona, i te tau 1982, i whakaahuatia whanuitia i roto ia Iharaira hei pakanga mo te Peeke Hauauru.
I mahia ki te whakamutu i nga karanga hoha a te Roopu Whakaoranga Palestinian mo te whakataunga takawaenga. Ahakoa te maha o nga ahuatanga, ka taka te whakaekenga o Hurae ki te ahua ano.
He aha te mea ka pakaru te huringa? Ko nga waahanga taketake o te otinga ki te pakanga o Iharaira-Palestine kua tautokohia e te whakaaro whanui o te ao mo nga tau 30: he whakataunga whenua-rua i runga i te rohe o te ao, tera pea me nga whakarereketanga iti me nga whakarereketanga.
I whakaae nga whenua Arapi tenei tono i te tau 2002, i te mea kua roa ke atu nga Palestinians. Ko te rangatira o Hizbullah a Sayyed Hassan Nasrallah kua whakamarama mai ahakoa ehara tenei otinga i te hiahia a Hizbullah, e kore ratou e whakararu. Ko te "rangatira tino nui" o Iran a Ayatollah Khamenei i kii mai ano kei te tautoko ano a Iran i tenei whakataunga. Kua whakaatu marama a Hamas kua rite ia ki te whiriwhiri i tetahi whakataunga mo enei tikanga.
Ko te US me Iharaira kei te aukati tonu i tenei whakataunga torangapu, pera i ta raatau mahi mo nga tau 30, me nga waahanga poto me te koretake. Ka pai ake pea te whakakore i te kainga, engari karekau te hunga i mate i te pai ki tera taonga papai.
Ko te whakahē a US-Iharaira ehara i te kupu anake engari, ko te mea nui, ko nga mahi. Ma te kaha o te tautoko a te US, kei te whakarite a Iharaira i tana kaupapa mo te whakauru, te whakakore i te whakaheke i nga rohe o Palestinian me te mauhere o nga mea e toe ana ma te tango i te riu o Horano - te kaupapa "whakawhitinga" e kiia nei he "whakaheke maia" i te US.
Ko te mutunga, kei te anga nga Palestinians ki te whakangaromanga o te motu. Ko te tautoko tino whai kiko mo Palestine mai i a Hizbullah, i hangaia hei urupare ki te whakaekenga o te tau 1982. I riro i a ia te mana nui ma te arahi i te kaha ki te akiaki i a Iharaira ki te wehe atu i Repanona i te tau 2000. Ano, pera i era atu kaupapa Islamic tae atu ki a Hamas, kua riro a Hizbullah i te tautoko rongonui ma te whakarato ratonga hapori ki te hunga rawakore.
Ki nga kaiwhakatakoto mahere o Amerika me Iharaira na reira me tino ngoikore, kia whakangaromia ranei a Hizbullah, pera me te PLO i panaia mai i Repanona i te tau 1982. Engari kua tino mau a Hizbullah ki roto i te hapori e kore e taea te whakakore me te kore e whakangaro i te nuinga o Repanona. . No reira te nui o te whakaeke i te taupori me nga hanganga o te whenua.
I runga ano i te tauira taunga, kei te kaha te kaha o te riri ki te tautoko i a Hizbullah, ehara i te ao Arab me Muslim anake i tua atu, engari i Repanona ano. I te mutunga o te marama kua hipa, i kii nga pooti e 87% o nga Lebanana e tautoko ana i te aukati a Hizbullah ki te whakaekenga, tae atu ki te 80% o nga Karaitiana me Druze. Ahakoa ko te patereareha Katorika Maronite, te kaiarahi wairua o te waahanga tino tautoko ki te hauauru o Repanona, i uru atu ki nga kaiarahi whakapono Sunni me Shia i roto i tetahi korero e whakahe ana i te "whakaekea" me te whakanui i "te aukati, ko te nuinga o Hizbullah i arahi". I kitea ano e te pooti ko te 90% o nga Lebanana e kii ana ko te US "he uru ki nga hara whawhai a Iharaira ki te iwi Lebanana".
Ko Amal Saad-Ghorayeb, te tohunga tohunga nui o Repanona mo Hizbullah, e kii ana "he mea tino nui ake enei kitenga ki te whakatauritehia ki nga hua o tetahi rangahau rite i mahia e rima marama ki muri, e whakaatu ana ko te 58% anake o nga Lebanana i whakapono kei a Hizbullah te tika ki te mau patu, no reira ka haere tonu tana mahi whakatete”.
He waia nga mahi hihiri. Ko Rami Khouri, he etita o Repanona Daily Star, "kua whakautu nga Lebanana me nga Palestinians ki nga whakaeke kaha a Iharaira ki nga taupori tangata katoa na roto i te hanga i nga kaiarahi whakarara, rereke ranei ka taea te tiaki i a raatau me te tuku ratonga tuuturu".
Ko enei ope rongonui ka kaha ake te kaha me te kaha ake ki te tohe tonu te US me Iharaira ki te turaki i nga tumanako o nga mana whenua o Palestinian, me te whakangaro i Repanona.
Ahakoa ko Kingi Abdullah o Saudi Arabia, te hoa tawhito o Washington i roto i te rohe, i kaha ki te kii: "Mena ka whakakorehia te whiringa rangimarie na te whakahihi o Iharaira, ka noho ko te whiringa whawhai anake, kaore tetahi e mohio ki nga paanga ka pa ki te rohe, tae atu ki te mau tama‘i e te mau aroraa o te ore e faaherehere i te hoê noa ’‘e taata, e tae noa ’tu i te feia o to ratou puai faehau e faahema nei ia ratou ia hauti i te auahi.”
Ehara i te mea ngaro kua awhina a Iharaira ki te whakangaro i nga iwi o te ao Arapi me te hanga Hizbullah me Hamas, pera me te tutu a te US kua tere te ara o te tuukino Islamic fundamentalism me te wehi jihadi. Ko te haerenga hou ka hanga i nga whakatipuranga hou o nga jihadis kawa me te riri, pera i te whakaekenga o Iraq.
Ko te kaituhi o Iharaira a Uri Avnery i kite ko te rangatira o nga kaimahi o Iharaira a Dan Halutz, he rangatira o mua o te ope rererangi, "e titiro ana ki te ao i raro nei na roto i te poma". He pera ano mo Rumsfeld, Cheney, Rice me etahi atu kaiwhakatakoto kaupapa whakahaere a Bush. Mai ta te aamu e faaite ra, e ere i te mea varavara taua mana‘o no nia i te ao nei i roto i te feia e faaohipa nei i te rahiraa o te mau ravea haavîraa u‘ana.
Ko Saad-Ghorayeb te korero mo te tutu o naianei i roto i "nga kupu apocalyptic", e whakatupato ana tera pea "ka matara katoa te reinga" mena ka puta te hua o te pakanga a Amerika-Iharaira i tetahi ahuatanga "kei te riri te hapori Shia ki a Iharaira, te Ko te US me te kawanatanga e kii ana ko ia te kaituku".
Ko te take matua - ko te pakanga a Iharaira-Palestine - ka taea te whakatau ma te takawaenga, mena ka whakarerea e te US me Iharaira o raatau herenga whakahē. Ko etahi atu raru nui o te rohe ka raru ano ki nga whiriwhiringa me nga mahi takawaenga. Ko to ratou angitu e kore e taea te whakamana. Engari ka taea e tatou te tino maia ko te maataki i te ao na roto i te poma ka nui ake te pouri me te mamae, penei pea i roto i "nga kupu apocalyptic".
Ko te pukapuka hou a Noam Chomsky ko Failed States: The Abuse of Power and the Assault on Democracy; ko ia te ahorangi o te reo me te rapunga whakaaro i te Massachusetts Institute of Technology www.chomsky.info
Ko te putea a ZNetwork na te atawhai o ana kaipānui.
Donate