Nyochaa 'Gbuo Ihe Ọ bụla Na-agagharị: Ezigbo Agha America Na Vietnam' nke Nick Turse dere
Ọ bụrụ na ilu ochie na ndị mmeri dere akụkọ ihe mere eme bụ eziokwu mgbe ahụ mmeri nke ndị agha nnọchi anya ndị agha South Vietnamese America na 1975 na-eso mwepu nke ndị agha ala US na 1973 ga-abụ ewepu na-egosipụta iwu a. Ọ bụ ezie na atụmatụ ekwenyesiri ike nke ọnwụ agha Vietnamese na-agụta ndị nwụrụ na nde mmadụ dị ala, n'otu n'ime ole na ole. ọmụmụ Emebere n'isiokwu a, a chọtara ọha ndị America na nkezi iji tinye ọnụ ọgụgụ ahụ na ntakịrị nke atụmatụ ndị dị otú ahụ - ihe dị ka otu narị puku ọnwụ. Dị ka Nick Turse si kwuo n'akwụkwọ ya dị mkpa banyere Agha Vietnam, Gbuo ihe ọ bụla na-agagharị: Ezigbo agha America na Vietnam, ọbụna ndị ọkà mmụta mgbaghara maka agha America na Indochina na-anabata na opekempe nke otu nde Vietnamese nwụrụ n'oge agha ahụ; ma gbaghaara ya site n'ịgbagọ prism nke akụkọ ihe mere eme nke isi, mgbasa ozi ụlọ ọrụ na omenala ndị a ma ama, [1] ọha na eze America na-eleda oke nke ọdachi ahụ nke ụfọdụ na-ezo aka, ọ bụghị n'enweghị ihe kpatara ya, dị ka Oké Mgbukpọ nke Vietnam.
Dị ka Noam Chomsky nwere ogologo oge hụrụ, ọtụtụ n'ime ihe ndị bụ́ isi banyere agha ahụ ekpochapụla n'ezie n'uche ndị ama ama. N'ime eziokwu ndị ahụ anyị nwere ike ịgụnye mbuso agha ndị America na South Vietnam na 1965 ("nchekwa nke South Vietnam" na okwu nke ndị na-akọwa mgbasa ozi na-ahụ maka ọrụ) ma ọ bụ eziokwu ahụ bụ na a na-ebuso agha bọmbụ America megide South Vietnam dị ka US Air Force. site n'iji njikwa na-enweghị mgbagha nke eluigwe dị n'elu, mere mwakpo nke ikuku nke mere ka mkpọsa ndị jikọrọ aka megide Japan na Germany n'oge Agha IIwa nke Abụọ na mba nke nwere nanị nde mmadụ 19. N'okpuru oghere ebe nchekwa abanyekwala na US na kwatuo onye ahịa South Vietnamese ya n'oge, iji mee ka ndị agha nke ndị na-akwado ha na-achọghị ike n'ọhịa, ka ha na-echekwa akụkọ ifo na United States na-enyere naanị ọchịchị aka ike nke South Vietnam aka.
Ojiji ndị USAF ji ọtụtụ ihe eji ahịhịa ahịhịa eme “ihe na-eweta egwurugwu”, omume ndị Britain sụrụ ụzọ n’agha ha na Malaya n’afọ ndị 1950, apụbeghị kpamkpam na ebe nchekwa a ma ama, nke ka ukwuu n’ihi mmetụta agha kemịkal na-aga n’ihu na ahụike nke ndị America. ndị agha agha agha (ọnụọgụ nke ọma anaghị atụle n'okpuru ntụle omume ọma na United States). Ma oke ojiji nke chemical mmadụ, nke na-aga n'ihu na-ebute ntụpọ nwa n'ofe Vietnam, a na-elekwasị anya na ọ bụghị n'obere ọhịa iji gọnarị mkpuchi nke ndị agha NLF (ihe ngosi a na-emekarị) kama kama nke ahụ. na ala ugbo nke South Vietnam iji nyere aka "mmanye idepụta obodo" nke obodo: na-eyi ọha mmadụ egwu na agụụ iji mee ka ndị gbara ọsọ ndụ banye n'ime obodo mepere emepe, atụmatụ nke gbanwere Saigon ka ọ bụrụ nnukwu mkpọmkpọ ebe na otu n'ime obodo mepere emepe nke ukwuu na mbara ala. N'ikpeazụ, anyị nwere ike ịgụnye eziokwu ahụ, nke bụ isi ihe na-elekwasị anya na ọrụ nchịkọta ihe nke Nick Turse, na mgbuchapụ My Lai a ma ama abụghị ihe mgbagwoju anya kama nke ahụ. ogbugbu nke ndị South Vietnamese bụ isi na amụma US na South Vietnam, dị ka ndị ọchịagha US na ndị agha ha nọ n'ọhịa mere n'ụzọ siri ike maka nsogbu ndị nkuzi agha guerrilla Maoist kpatara, bụ nke ndị agha guerrilla na-achọ ịkwaga n'etiti ndị mmadụ dị ka azụ n'osimiri, site na "ịkwasa osimiri ahụ" iji mee kpochie "azụ".
N'ịchọ ịgba akaebe n'ihe ọ na-ekwu, oke arụrụala nke United States na ndị ha na ya jikọrọ aka nke Turse kọwara na-atụ egwu n'ezie. Site n'ịkwalite obodo Vietnamese site na B-52 na ụgbọ agha helikopta, na ọkụ ọkụ nke obodo Vietnamese site na "nyochaa na ibibi" otu na-emekpa ndị a na-enyo enyo na NLF guerrillas na mmekpa ahụ zuru oke nke a na-eme megide ụmụ nwanyị Vietnamese. Ihe na-awụ akpata oyi n'ahụ n'oge adịghị anya.
Otu n'ime ihe atụ Turse kọwara bụ Operation Speedy Express, nke 9 mereth Ngalaba ndị agha US na Mekong Delta na 1969:
Otu ihe gbara ọchịchịrị mere na delta: mega-My Lai, ogbugbu nke na-agabeghị maka otu ehihie kama ọnwa isii zuru oke… N'ime izu nke Eprel 19, dịka ọmụmaatụ, 699 guerrillas agbakwunyere na ngalaba nke ngalaba ahụ. ọnụ ọgụgụ ahụ (na ọnụ ahịa otu ndụ America), mana ọ bụ naanị ngwa agha itoolu ka e jidere…. N'ozuzu, otu onye ọrụ America nwere ahụmahụ dị ogologo na delta gwara [onye nta akụkọ nyocha Kevin] Buckley na ihe ruru 5,000 n'ime ndị Speedy Express gburu bụ ndị na-abụghị ndị agha.
Dị ka Turse na-akọ, nchọpụta ndị agha n'ime ime bụ ikpebi na ọnụ ọgụgụ nke 5,000 bụ atụmatụ njedebe dị ala. N'ụzọ doro anya, ndị agha ahụ kwuru na ọnụ ọgụgụ ngwa agha dị ala enwetara bụ n'ihi na ọtụtụ n'ime ndị ahụ e gburu bụ "ndị agha na-enweghị ngwa agha" (o doro anya na ha aghọtaghị na igbu ndị agha na-enweghị ngwa ngwa bụ n'onwe ya bụ mpụ agha).
Ihe atụ ọzọ bụ ihe atụ Turse kọwara dị ka “ahọpụtara karịa ma ọ bụ obere na enweghị usoro” site na ihe omume yiri nke ahụ na mpaghara Quang Nam na Quang Ngai n'etiti 1965 na 1968:
Na Julaị 12, 1965, ndị ụgbọ mmiri banyere n'ime obodo Cam Ne wee zute nguzogide siri ike, na-ata ahụhụ atọ nwụrụ na anọ merụrụ ahụ. N'ọnwa na-abịa, ndị America mere ọbọ ha. Ya na onye nta akụkọ CBS Morley Safer na onye na-ese foto na-adọkpụ, ndị agha ahụ ji ụgbọ ala ndị agha ji ngwa agha gaa ebe ahụ. "Ha gwara anyị ma ọ bụrụ na ị nweta otu okirikiri site n'ime ime obodo, ị ga-eme ka ọ dị elu," ka Mariner Reginald Edwards chetara. Safer nụrụ otu ihe ahụ. “Agụrụ m otu onyeisi ụgbọ mmiri okwu, na-agbalị ịghọta ihe ịwa ahụ bụ. O wee sị, “Anyị enweela iwu ka anyị wepụta ogige obodo a a na-akpọ Cam Ne…Ma echere m na ọ na-ekwubiga okwu ókè… Ndị agha ahụ gara n'akụkụ obodo a wee malite ịgba egbe. Ha kwuru na e nwere ọkụ na-abata. Ahụghị m ya, mana ọ bụ nnukwu ihu n'ihu, yabụ na ọ nwere ike ime n'ahịrị. E nwere ụmụ okorobịa abụọ merụrụ ahụ n'ìgwè anyị, ma n'ịnyịnya ibu, nke pụtara na ọ bụ "ọkụ enyi na enyi." Ha kwabatara n’ime ime obodo wee malite ịgbanye ụlọ niile ọkụ—ụlọ ọ bụla ruo n’ókè m na-ahụ, na-ebupụ ndị mmadụ n’ọnọdụ ụfọdụ, na-eji ọkụ na-atụba ndị ọzọ…” A gbara ihe dị ka ụlọ 150 dị na Cam Ne ọkụ; Ndị ọzọ bụ ndị a na-achị ehi, ka ndị ọrụ ụgbọ mmiri bibiri obodo abụọ dum. Mgbe ahụ, a kpọbatara mkpọmkpọ ebe ahụ.
Ndabere America na mmanye nke ndị nkịtị na ndabere ha na iji nnukwu ike ọkụ, dị ka Turse depụtara, bụ ihe si na adịghị ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị United States na ọchịchị quisling o hiwere na South, tinyere ndị agha America. ịkpọasị akụkọ ihe mere eme n'agha na-enweghị omenala na mmasị ya maka ịdabere na nkà na ụzụ ya dị ukwuu. Na mbụ na-enye nkwado dị ukwuu na mbọ ndị France na-eme ka iweghachi ọchịchị ndị France na-achị n'oge WWII, United States ghọrọ na 1950 bụ onye isi na-akwado mgbalị France, na-enye enyemaka agha na akụ na ụba. Ọchịchị French na Vietnam gbadoro ụkwụ na mmegbu siri ike nke oke ndị ọrụ ugbo Vietnam na mmekorita ya na ndị ama ama Vietnamese nke Europe. N'ihi amụma French, ka ọ na-erule 1954 nwe ala gbadoro ụkwụ n'aka ndị nwe ụlọ ebe ihe karịrị ọkara nke ndị ọrụ ugbo dara ogbenye manyere ịgbazite ala ha. Ọ bụ otu ụdị mmekọrịta ọha na eze (n'ọtụtụ ọnọdụ ọbụna otu ndị agha na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị) na United States ga-ejikọta onwe ya na ịgbaso mmeri French n'aka ndị Vietminh.
Ndị ọrụ US kpuru ìsì ịhụ ụdị ọchịchị ha hiwere na South Vietnam. Na 1965 US Undersecretary of State George Ball kọwara ọchịchị ndịda dị ka “site na nnukwu… ihe egwuregwu” yana Republic of Vietnam dị ka “obodo nwere ndị agha na enweghị gọọmentị”. Afọ abụọ ka e mesịrị, odeakwụkwọ nchekwa nke United States Robert McNamara nọ na-akọwa ọchịchị Ky-Thieu dị ka "nke rụrụ arụ, nke na-erughị eru, na-anabataghị mkpa na ọchịchọ nke ndị mmadụ."
N'ụzọ dị iche, na mpaghara ndị ọ na-achị, National Liberation Front (nke a na-akpọ Vietcong) mere usoro nhazigharị ala siri ike - nke ndị Kọmunist Vietnamese megidere na mbụ - nke mebiri azụ nke ọha mmadụ feudal nke ndị French na-achị. iro nke ndị ọrụ ugbo na klaasị onye nwe ụlọ bụ isi ihe na-amasị ndị Kọmunist n'Eshia n'oge ahụ). NLF nwekwara nkwanye ùgwù nke mkpakọrịta ya na ndị Vietminh, ndị meriri America na-akwado ọchịchị alaeze ukwu France, na Ho Chi Minh, onye isi ọchịchị Kọmunist North Vietnam, bụ onye a ghọtara na ọ ga-eji aka emeri ntuli aka mba niile e mere maka 1955. Ngo Dinh Diem egbochighị ha site na nkwado US. Ọdịiche dị n'etiti ọchịchị nke United States na-akwado nke n'ọtụtụ akụkụ megharịrị ọchịchị ndị France, na mmegide nke nwere mba na-ahụ maka ọdịmma mba, na-anabata ihe gbasara ọdịmma nke igwe mmadụ bụ isi ihe kpatara enweghị nkwado ndọrọ ndọrọ ọchịchị US. n'ime South Vietnam.
N'ime akụkọ ihe mere eme nke mgbochi ọgụ, ejirila atụmatụ abụọ bụ isi rụọ ọrụ. Nke mbụ bụ atụmatụ nke ikpochapụ: ịgbalị ịchọ na ibibi, ma ọ bụ ịmanye nraranye, nke ndị agha nnupụisi n'ozuzu ha, na-enweghị nkwanye ùgwù maka ndị nkịtị (Wehrmacht mgbochi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na Eastern Europe n'oge WWII ịbụ a ihe atụ kpochapụwo). Nke abụọ na-adabere na ihe a na-akpọ "arụmọrụ obi na uche", nke na-achọ ibelata netwọk nkwado nke ọgba aghara site na imeri nkwado, ma ọ bụ opekata mpe na-ewepụ ntọala nkwado, nke ndị agha okpuru. N'agbanyeghị mbọ ole na ole ejiri obi abụọ mee na nsonazụ ikpeazụ United States gbasoro atụmatụ mbụ ahụ. A ọmụmụ site n'aka ụlọ ọrụ RAND, nwere ọmịiko maka ebumnuche nke agha America, kọwara atụmatụ America na Vietnam:
General Westmoreland nyere nchịkọta otu okwu nke atụmatụ antiguerilla ya: "Firepower." Na nchịkọta dị ntakịrị, General Westmoreland kwuru na ọ bụrụ na ndị iro ahụ akwụsịghị, ndị agha US “ga-anọgide na-agba ha ọbara ruo n'ókè nke ọdachi mba ruo ọtụtụ ọgbọ.” Onye na-ahụ maka ọrụ General Westmoreland… William Depuy, chịkọtara atụmatụ a na nkwupụta ọ gwara ndị nta akụkọ: “Anyị ga-akụtu ha ọnwụ.” Mgbe e buliri ya ka ọ bụrụ onye isi izugbe na ịnata iwu nke 1st Infantry Division, General Depuy kọwara ụzọ a ga-esi mee nke ọma…: “Ihe ngwọta na Vietnam bụ ọtụtụ bọmbụ, ọtụtụ shells, karịa napalm . . . ruo n'akụkụ nke ọzọ gbawara wee daa.
Usoro a na-adọrọ adọrọ mekwara nke ọma na echiche teknụzụ na-agụta agwa nke ndị na-eme atụmatụ agha America mgbe agha gasịrị na-emetụta sayensị omume, echiche egwuregwu na echiche na-enweghị isi na ndị nnupụisi NLF na-adabere na mmanye nke ndị nkịtị - na nkwupụta na ndị America na-emegide agha. dị nnọọ mkpa ịmanye ndị mmadụ n'ụzọ dị irè karịa ndị iro ha. Turse na-akọpụta ezi uche obi ọjọọ ejiri rụọ ọrụ:
Na Vietnam, ndị na-ahụ maka agha nwere ọgụgụ isi lekwasịrị anya, karịa ihe niile, n'echiche nke inweta "ebe gafere": oge mgbe ndị agha America ga-egbu ndị iro karịa karịa ndị mmegide Vietnamese nwere ike dochie anya. Mgbe nke ahụ gasịrị, Pentagon tụrụ anya, ndị agha ndị ọchịchị Kọmunist ga-ahapụ ọgụ ahụ - nke ahụ ga-abụ naanị ihe ezi uche dị na ya ime.
Atụmatụ echere, nke tụrụ ihe ịga nke ọma site na ọnụ ọgụgụ anụ ahụ (ma nyekwa ihe mkpali ihe onwunwe nye nkeji ndị nwetara ọnụ ọgụgụ dị elu nke igbu mmadụ), ga-eweta nsonaazụ jọgburu onwe ya nye ndị Vietnamese:
Mgbe ụfọdụ, mgbe nkeji ole na ole "egbu," a na-egbu ndị mkpọrọ ma ọ bụ ndị eji eji. Dị ka ihe atụ, na September 22, 1968, ndị òtù nke 82 Airborne Division weghaara onye Vietnamese merụrụ ahụ na Thua Thien Province. “Abanyera m na redio wee gwa onye ọrụ CO [onye na-ahụ maka iwu] na nwoke ahụ merụrụ ahụ, na-ejighi ngwa agha ma nyefee onwe ya,” Lieutenant Ralph Loomis kwuru. Dịka akaebe Loomis nyere onye nyocha mpụ ndị agha siri kwuo, onye isi ya, Captain John Kapranopoulous, zara ya, "Dammit, achọghị m ịma gbasara ndị mkpọrọ, achọrọ m ọnụ ọgụgụ ahụ." Ọ bụ ezie na Loomis nyere ndị ikom ya iwu ka ha ghara igbu onye mkpọrọ ahụ, onye na-ahụ maka redio ya, Ọkachamara Joseph Mattaliano, “meghere site na mkpọ ọkụ na-akpaghị aka sitere na M-16 ya na-egbu ndị Vietnamese ozugbo.”… , ihe niile n'ihi ọnụ ọgụgụ ahụ… Omume nke ịgụta ndị Vietnam niile nwụrụ anwụ dị ka ndị iro na-egbu ghọrọ ihe juru ebe niile nke na otu n'ime ahịrịokwu ndị a na-ahụkarị nke agha bụ: "Ọ bụrụ na ọ nwụrụ anwụ na Vietnamese, ọ bụ VC."
Ikekwe ihe na-akụda mmụọ karịa ọtụtụ egwu egwu dị na ọrụ Turse bụ ịmara na akwụkwọ ya agaghị enwe mmetụta dị ukwuu n'ime ọdịbendị ndọrọ ndọrọ ọchịchị ebe nnabata nke isi. ịdị mma nke United States na ndị ha na ya jikọrọ aka bụ ihe mbụ a chọrọ n'aka ndị chọrọ ịnakwere n'okwu nkwanye ùgwù n'ime mgbasa ozi mgbasa ozi na agụmakwụkwọ bụ isi. N'ezie, ọ dị ka obi abụọ adịghị ya na Turse n'onwe ya kwenyere na akwụkwọ ya ga-enwe nnukwu ihe ịga nke ọma n'inyere ndị America aka ịgbake na amnesia akụkọ ihe mere eme ha:
Ejula ụlọ akwụkwọ agha Vietnam ugbu a n'akụkọ ihe mere eme nwere nnukwu foto, nyocha ndị siri ike nke diplomacy na ụzọ agha, na ncheta ọgụ nke akọwara site n'echiche ndị agha. N'ịbụ nke e liri na ebe nchekwa gọọmentị US echefuru echefu, nke akpọchiri na ncheta nke ndị lanarịrị arụrụ arụ, ezigbo agha America na Vietnam apụọla n'anya ọha.
Ohaneze Britain na Amerịka doro anya amaghị nke ọnụ ọgụgụ nke nhụjuanya Iraqi kemgbe mbuso agha mmekorita na 2003, dika n'ihe banyere Vietnam, na-arutu aka n'uzo di nma nke mgbasa ozi a ma ama iji weputa nghota nke mpu nke oge a na analogues nke akụkọ ihe mere eme ha. Enweghị mgbanwe dị ukwuu n'ime ọdịdị nke obodo ndị eze ukwu, ọ ga-adị ka ezi nghọta na-ewu ewu nke agha Vietnam na mpụ ndị na-esote nwere ike ichere ruo mgbe a hụrụ esemokwu ndị ahụ (dị ka ọ dị n'ihe banyere ịgba ohu ma ọ bụ mgbukpọ nke ndị obodo nke obodo). Americas) dị ka nke ogologo oge zuru oke ka ọ bụrụ ihe na-adịghị mkpa maka idobe onyonyo nke United States na ndị mmekọ ya dị ka ndị na-eme ihe ọma n'ihe gbasara ụwa. Ọ dị mwute ịtụgharị uche na anyị nwere ike na-echere ogologo oge maka nkọwa akụkọ banyere agha America na Indochina, mana mgbe ọ bịara, Gbuo ihe ọ bụla na-agagharị: Ezigbo agha America na Vietnam ga-aba uru na ịbịaru nso na eziokwu dị egwu nke agha America na Vietnam.
Alex Doherty bụ onye rụpụtara ya Ọrụ aka ekpe ọhụrụ. Odela akwụkwọ maka Open Democracy, Z Magazine na Voice Dissident.
Notes:
[1] N'omenala ndị America na-ewu ewu, a kọwapụtara agha ahụ nke ọma dị ka nke Ọdachi America - site ndị Deer Hunter Ihe ngosi nke ndị agha North Vietnamese na-amanye GI ndị ejidere ka ha kpọọ roulette Russia (enweghị ihe akaebe nke omume dị otú ahụ na ịta ahụhụ na Vietnam bụ mpaghara ndị agha South Vietnamese n'okpuru nlekọta ndị America) Apọkalips Ugbu a iji agha ahụ mee ihe dị ka ihe ndabere maka echiche efu nke Francis Ford Copella na John Milius.
[2] Onye isi ala mbụ nke South Vietnam.
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye