N'IME nke Hutton fiasco, otu eziokwu ka enweghị mgbagha: Tony Blair nyere iwu ka a wakpo obodo ọzọ n'enweghị mkparị na ụgha kpamkpam, na ụgha na aghụghọ a rụrụ na London na Washington kpatara ọnwụ nke ihe ruru ndị Iraq 55,000, gụnyere ndị nkịtị 9,600. .
Chee echiche nwa oge ndị kwụrụ ụgwọ maka omume Blair na Bush, bụ ndị a na-adịghị akpọtụrụ aha na mgbasa ozi mgbasa ozi ugbu a. A na-etinye ọnwụ na mmerụ ahụ nke ụmụntakịrị site na bọmbụ ụyọkọ Britain na Amerịka agbawabeghị na 1,000 kwa ọnwa. Mmetụta nke ngwa agha uranium nke ndị agha Anglo-American ji mee ihe - ngwa agha nke mbibi - bụ na akwụkwọ ndị e nwetara site na tankị Iraq nke ndị Britain bibiri dị elu nke na otu ndị agha Britain na-eme nchọpụta na-eyi uwe na-acha ọcha, nke zuru oke, ihe mkpuchi ihu na uwe aka. Ụmụaka Iraq na-egwu egwu na gburugburu tankị ndị a. Ndị agha Britain, ka Ministry of Defence na-ekwu, "ga-enweta nleba anya nke ndu".
Ndị Iraq enweghị ohere dị otú ahụ na enweghị enyemaka ahụike ọkachamara; na ọtụtụ puku mmadụ na-ata ahụhụ ugbu a site na katalọgụ metụtara ime ọpụpụ na ntutu isi, anya jọgburu onwe ya, akpụkpọ ahụ na nsogbu iku ume.
Ma Briten ma America agụtaghị ndị Iraq tara ahụhụ, na eziokwu, ma hapụ oke ogbugbu mmadụ na mbibi ihe onwunwe anabataghị gọọmentị nke na-ekwu na ọ bụ Lord Hutton “kwụpụtara ya n'ụta”, onye akụkọ ya ọtụtụ ndị Britain na-ewere n'ụzọ doro anya dị ka parody kwesịrị ka Prime Minister arụkwaghịm.
Blair ekwuputala nyocha ugbu a banyere "ọdịda nke ọgụgụ isi" nke gọnarị ya n'ụzọ dị omimi ihe akaebe nke ngwá agha mbibi, nke o kwuru ugboro ugboro bụ "ebumnobi" ya n'ịwakpo Iraq. Dịka ọgụ a na BBC na ajụjụ Hutton siri kpachapụrụ anya, yabụ ajụjụ ọhụrụ a bụ ihe egwu ọzọ. O doro anya na George W Bush, dị ka otu onye odeakụkọ America si kwuo ya, "na-akwụnye Tony Blair ugbu a ka ọ kpọọ nkụ".
Blair, dị ka mgbe ọ bụla, soro Bush. N'ịkpọsa na ngwụcha izu ụka nke onwe ya banyere "ọdịda ọgụgụ isi", Bush na-atụ anya ịtụba onwe ya dị ka onye aka ya dị ọcha, onye iwe iwe na-achọ ịma ihe kpatara ọtụtụ ụlọ ọrụ nledo America emeghị ka mba ahụ mara eziokwu ahụ, nke Bush kwadoro ugbu a. Onye nyocha ngwá agha nke ya, David Kay, na ọ dịghị ngwa agha nke mbibi ma eleghị anya ọ bụghị kemgbe tupu Agha Ọwara 1991, nakwa na nhazi maka ịga agha bụ "ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe ọjọọ niile". "Ọ bụ", Ray McGovern gwara m, "pasent 95 charade". McGovern bụ onye bụbu onye nyocha CIA dị elu na otu n'ime otu ndị isi ọrụ ọgụgụ isi nke mbụ, ọtụtụ n'ime ha kọwapụtara ka gọọmentị Bush siri chọọ ka e mepụta ọgụgụ isi iji rube isi n'ebumnobi ndọrọ ndọrọ ọchịchị, yana ọrụ Britain na mkparị ahụ.
"Ọ bụ ọgụgụ isi bụ ihe jọgburu onwe ya," onye bụbu onye ọrụ ọgụgụ isi gwara New Yorker, "...ma ndị Briten chọrọ ịkọ akụkọ na England na gburugburu ụwa". Ọ kọwara otú e si nyefee akụkọ ọgụgụ isi nke "enweghị ike ime" (enweghị ntụkwasị obi) na ọgụgụ isi Britain, bụ nke na-enye ha nri n'akwụkwọ akụkọ.
Onye bụbu onye isi UN na-enyocha ngwa agha Scott Ritter kwuru na ndị ọgụgụ isi Britain gbasa ozi ụgha a n'usoro. Ọkachamara nke ọrụ nzuzo a bụ onye ọkachamara n'ịgba ngwá agha bụ David Kelly ụbọchị tupu igbu onwe ya na nke Hutton mesịrị leghara anya. Kelly gwara kọmitii ọgụgụ isi na nchekwa nke Prime Minister: "Mụ na cell Rockingham na-emekọrịta ihe."
Dị ka Ritter na-ekpughe, nke a na-ezo aka na nzuzo nzuzo "Operation Rockingham" nke edobere n'ime ọgụgụ isi Britain ka ọ bụrụ "cherry pick" ozi nke nwere ike gbagọọ dịka "ihe akaebe" nke ịdị adị nke ngwa agha na Iraq. Ọ bụ ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị kpamkpam, onye ozi ya na-ezighi ezi, ka Ritter na-ekwu, duuru ya na ndị nyocha ya “ga n'ebe a na-enyo enyo na ogbunigwe ogbunigwe. Anyị ahụghị ihe ọ bụla. Agbanyeghị, omume nyocha anyị mere ka US na UK kwuo na ogbunigwe ahụ dị.”
RITTER na-ekwu na ọgụgụ isi adịgboroja nke Operation Rockingham gaara enye ndị kọmitii na-ahụ maka ọgụgụ isi. Kọmiti ahụ nọ n'azụ "dossier" abụọ nke gọọmentị Blair kwuru na Saddam Hussein bụ ihe iyi egwu. Ritter na-ekwu na ndị ọrụ Rockingham na-eme ihe n'iwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị "site na ọkwa kachasị elu".
Kedu oke elu? Ọ dịịrị Blair n'onwe ya? Ọ bụ Blair, ka emechara, onye mere ụdị "ọrụ" nkeonwe nke ịchọta ngwa agha nke mbibi. Ajụjụ banyere otú elu chọrọ ngwa ngwa azịza. A ga-akpọ Scott Ritter ka ọ bụrụ ajụjụ Blair? Blair ọ ga-akọwara ajụjụ a ihe kpatara na February 2003 “akwụkwọ ozi ngwa agha” nke Britain, nke Hutton họọrọ ileghara anya, ji bụrụ nke ụgha nke na ọ na-ede akwụkwọ akụkọ nwa akwụkwọ America, na-ebuli ya okwu maka okwu gụnyere mmejọ mkpoputa?
Nke bụ eziokwu bụ na ọchịchị Blair maara, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ site n'ụbọchị ọ bịara n'ọfịs na 1997, na ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na e bibiri ngwá agha Iraq nke mbibi n'ezie mgbe Agha Gulf 1991 gasịrị - dịka ọkachamara na ngwá agha Bush, David Kay, kwadoro ugbu a.
Gịnị ọzọ ka Blair maara?
N'ọnwa Febụwarị nke afọ gara aga, ndegharị nke mkpesa United Nations leaked nke onye isi ala Iraqi Hussein Kamel, kpughere na ma gọọmentị US na Britain ga-amarịrị na Saddam Hussein enwekwaghị ngwa ọgụ nke mbibi. Ọchịagha Kamel abụghị onye mgbapụ nkịtị; ọ bụ Bush na Blair gbara akaebe n'okwu gọọmentị ha megide Saddam. Onye ọgọ nwoke nke onye ọchịchị aka ike, o nwere ikike n'ozuzu maka mmemme ngwa agha Iraq, ma jiri akwa akwụkwọ mebie ya.
Mgbe Secretary nke State Colin Powell mere okwu Anglo-American maka mbuso agha Iraq n'ihu UN Security Council, ọ dabere ma kwụọ ụgwọ maka ntụkwasị obi nke ihe akaebe General Kamel. Ihe ọ na-ekpugheghị, dị ka ihe odide nke nkọwa ndị ọchịagha na-ekpughe, bụ okwu a Kamel kwuru nke ọma: “Enyere m iwu ka e bibie ngwá agha kemịkal nile. Ebibiri ngwa ọgụ niile - ndu, kemịkalụ, ngwa agha, nuklia. "
CIA na Britain MI6 n'ezie maara banyere nke a; na ọ na-arịọ arịrịọ nkwenye na a gwaghị Bush na Blair. Mana ọ nweghị nke ọ bụla n'ime ha hapụrụ - dịka Colin Powell gbochiri ozi na-akpali akpali nke onye na-enye ya, nke gaara emegide nkwudo ya niile. General Kamel (onye Saddam Hussein gbuchara) kwadoro nkwupụta Scott Ritter na a gbanarị Iraq "pasent 90 ruo 95".
A wakporo Iraq ka United States na Britain wee nweta mmanụ ya na ihe onwunwe ya. Naanị Mary Poppins ga-ekwenye ma ọ bụghị. Maka ihe kachasị ọhụrụ na katalọgụ nke ihe akaebe, tụgharịa gaa na akwụkwọ akụkọ Wall Street, akwụkwọ nke ndị isi ọchịchị America, nke nwetagoro nnomi nke atụmatụ nzuzo nke ọchịchị Bush iji mee ka obodo ahụ bụrụ nkeonwe site n'ịresị akụ ya nye ụlọ ọrụ ọdịda anyanwụ ka ọ na-eguzobe nnukwu ọdụ agha. .
Emebere atụmatụ a n'ọnwa Febụwarị afọ gara aga, dịka Tony Blair na-emesi ndị Britain obi ike na naanị ihe kpatara ya bụ "egwu" Saddam Hussein.
Mwakpo Bush/Blair wakporo Iraq ebutela ọnwụ, mbibi na nnukwu obi ilu na Iraq. Ihe ngosi ọ bụla bụ na ọtụtụ ndị Iraq na-ewere ndụ ha ugbu a dị ka ihe dị njọ karịa n'oge ọchịchị Saddam Hussein. A kpọchiri ihe karịrị mmadụ 13,000 n'ogige ịta ahụhụ dị n'obodo ha.
Nke a dị ọtụtụ karịa ndị a tụrụ mkpọrọ n'ụlọ mkpọrọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị Saddam n'afọ ndị na-adịbeghị anya. Ọ nweghị nke e boro ebubo; ọtụtụ apụghị ịhụ ezinụlọ ha anya; ebubo nke mmekpa ahụ na obi ọjọọ nke ndị na-achị na-eto eto kwa ụbọchị. Dị ka Human Rights Watch nke dabeere na United States kọrọ n'izu gara aga, arụrụ arụ kachasị njọ bụ na 1980 - mgbe America na Britain kwadoro ya.
Ọgba aghara na Iraq abawanyela ma ọ fọrọ nke nta ka ọ sie ike kemgbe e jidere Saddam. E sitere na 12 dị iche iche dị iche iche, gụnyere ndị na-emegide Saddam mgbe niile, a na-ahazi nguzogide ahụ nke ọma na ọ gaghị akwụsị ruo mgbe "mmekọrịta" ahụ hapụrụ. Ịmepụta "ọchịchị onye kwuo uche ya" nwa bebi ga-eme ka ọnụ ọgụgụ ndị e lekwasịrị anya dịkwuo elu. Dị ka ihe ọmụma Blair banyere akụkọ ihe mere eme nke alaeze ukwu ga-agwa ya, nke a bụ kpọmkwem ihe mere n'ógbè Britain ndị ọzọ tupu ha achụpụ ndị na-achị ha, na na Vietnam.
Otu ọgụgụ isi nke bụ eziokwu na nke anyị maara na Blair nwetara bụ akụkọ na-adọ ya aka ná ntị na mwakpo na Iraq ga-abawanye iyi ọha egwu zuru ụwa ọnụ, karịsịa megide ọdịmma ndị Britain na ụmụ amaala. Ọ họọrọ ileghara ya anya.
N'izu abụọ gara aga, otu ndị ọkàiwu kpọrọ oku ka Ụlọikpe Mpụ na Mba Nile mee nyocha maka gọọmentị Britain maka mpụ agha na Iraq. Ma nke ahụ ọ gara nke ọma ma ọ bụ na ọ bụghị, o doro anya na Prime Minister ga-achọ Hutton ọzọ, na ngwa ngwa.
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye