Prọfesọ Ilan Pappe kwuru okwu na IHRC kwa afọ Genocide Memorial Day na London, UK na 21st Jenụwarị 2024, na mkpa ịghọta na mgbukpọ nke ndị Palestine anyị na-ahụ ugbu a, dị ka obi ọjọọ dị ka ọ dị, bụkwa mbibi nke ihe a na-akpọ obodo ndị Juu. Anyị kwesịrị ịdị njikere iche echiche banyere ụwa ọhụrụ gabiga ya.
Echiche nke na Zionism bụ colonialism nke ndị ọbịa abụghị ihe ọhụrụ. Ndị ọkà mmụta Palestine na 1960 na-arụ ọrụ na Beirut na PLO Research Center aghọtalarị na ihe ha na-eche ihu na Palestine abụghị ọrụ colonial oge ochie. Ha etinyeghị Israel ka naanị obodo ndị Briten na-achị ma ọ bụ ndị Amerịka, kama ha weere ya dị ka ihe ọhụrụ dị n'akụkụ ụwa ndị ọzọ; kọwara dị ka ndị ọbịa colonialism. Ọ bụ ihe na-adọrọ mmasị na maka afọ 20 ruo 30 echiche nke Zionism dị ka colonialism nke ndị ọbịa kwụsịrị n'okwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na agụmakwụkwọ. Ọ laghachiri mgbe ndị ọkà mmụta nọ n'akụkụ ndị ọzọ nke ụwa, karịsịa South Africa, Australia na North America kwetara na Zionism bụ ihe yiri ihe na-eme njem nke ndị Europe bụ ndị kere United States, Canada, Australia, New Zealand na South Africa. Echiche a na-enyere anyị aka ịghọta nke ọma ụdị ọrụ Zionist na Palestine kemgbe ngwụcha 19th narị afọ ruo taa, ọ na-enye anyị echiche nke ihe anyị ga-atụ anya ya n'ọdịnihu.
Echere m na echiche a nke ọma na 1990s, nke jikọtara n'ụzọ doro anya omume nke ndị bi na Europe karịsịa na ebe ndị dị ka North America na Australia, na omume nke ndị ọbịa bịara Palestine na njedebe 19.th narị afọ kọwara n'ụzọ doro anya ebumnobi ndị Juu bi na-achị Palestine na ọdịdị nke ndị Palestine na-emegide ọchịchị ahụ. Ndị ọbịa ahụ gbasoro mgbagha kachasị mkpa nke mmegharị colonial nakweere na nke ahụ bụ na iji mepụta obodo colonial na-aga nke ọma na mpụga Europe, ị ga-ekpochapụ ndị obodo na obodo ị biri. Nke a pụtara na mmegide ụmụ amaala na mgbagha a bụ mgba megide mkpochapụ, ọ bụghị naanị nnwere onwe. Nke a dị mkpa mgbe mmadụ na-eche banyere ọrụ nke Hamas na ndị ọzọ Palestine nguzogide ọrụ kemgbe 1948.
Ndị ọbịa ahụ n'onwe ha dị ka ọtụtụ ndị Europe bịara North America, Central America ma ọ bụ Australia, bụ ndị gbara ọsọ ndụ na ndị a kpagburu. Ụfọdụ n'ime ha adịchaghị njọ ma na-achọ naanị ndụ ka mma na ohere. Ma ọtụtụ n'ime ha bụ ndị a chụpụrụ na Europe ma na-achọ ịmepụta Europe na ebe ọzọ, Europe ọhụrụ, kama Europe nke na-achọghị ha. Ọtụtụ mgbe, ha na-ahọrọ ebe onye ọzọ bibu, ndị amaala. Ya mere, otu kachasị mkpa n'etiti ha bụ nke ndị ndu ha na ndị echiche ha bụ ndị nyere nkwado okpukperechi na omenala maka ịchịkọta ala onye ọzọ. Otu nwere ike ịgbakwunye na nke a, mkpa ọ dị ịdabere n'Alaeze Ukwu iji malite ịchịisi na ịnọgide na-enwe ya, ọ bụrụgodị na n'oge ahụ ndị ọbịa ahụ nupụrụ isi megide alaeze ukwu nke nyeere ha aka ma chọọ ma nweta nnwere onwe, nke n'ọtụtụ ọnọdụ ha nwetara wee maliteghachi ọhụrụ. njikọ ha na alaeze ukwu. Mmekọrịta Anglo-Zionist nke ghọrọ njikọ aka Anglo-Israel bụ ihe atụ.
Echiche nke na ị nwere ike wepụ site n'ike ndị obodo nke ị chọrọ, eleghị anya karịa nghọta - ọ bụghị ezi omume - megide ndabere nke 16.th, 17th na 18th ọtụtụ narị afọ - n'ihi na ọ jikọtara ya na nkwado zuru oke maka ọchịchị alaeze ukwu na colonialism. A na-eri ya site na mmekpa ahụ nkịtị nke ndị ọzọ na-abụghị ndị ọdịda anyanwụ, ndị na-abụghị ndị Europe. Ọ bụrụ na ị mebie ndị mmadụ ị nwere ike iwepụ ha ngwa ngwa. Ihe dị iche iche banyere Zionism dị ka ndị ọbịa nke colonial bụ na ọ pụtara na mba ụwa n'oge ebe ndị mmadụ gburugburu ụwa malitere inwe echiche nke abụọ banyere ikike nke iwepụ ụmụ amaala, nke ikpochapụ ndị obodo na ya mere anyị nwere ike. ghọta mbọ na ike ndị Zayọn na-etinye na mgbe e mesịrị ala Israel na-agbalị ikpuchi ezi ebumnobi nke ndị ọbịa colonial ije dị ka Zionism, nke bụ mkpochapụ nke ụmụ amaala.
Ma taa na Gaza, ha na-ewepụ ndị bi n'ala anyị n'ihu anya anyị, ya mere, olee otú ha si bụrụ na ha fọrọ nke nta ka ha hapụ afọ 75 nke ịgbalị izochi atumatu mkpochapụ ha? Iji ghọta na anyị ga-aghọta mgbanwe na ọdịdị nke Zionism na Palestine kemgbe ọtụtụ afọ.
N'oge mmalite nke oru ngo nke ndị ọbịa nke Zionist, ndị isi ya mere atumatu mkpochapụ ha site na iji ezi mbọ mee ka gburugburu ahụ gbasaa site n'ikwu na ọ ga-ekwe omume iwulite ọchịchị onye kwuo uche ya na n'otu oge ahụ iji kpochapụ ndị obodo. Enwere ọchịchọ siri ike ịbanye na obodo nke mba ndị mepere emepe ma ndị isi chere, karịsịa mgbe Oké Mgbukpọ ahụ gasịrị, na iwu mkpochapụ agaghị ewepụ Israel na mkpakọrịta ahụ.
Iji mebie okirikiri a, ndị isi siri ọnwụ na omume mkpochapụ ha megide ndị Palestine bụ 'mmegwara' ma ọ bụ 'nzaghachi' megide omume Palestine. Mana n'oge na-adịghị anya, mgbe ndị ndu a chọrọ ịbanye n'ime omume mkpochapụ ndị ọzọ, ha gbahapụrụ ụgha ụgha nke 'mmegwara' wee kwụsị naanị izi ezi ihe ha mere.
N'akụkụ a, enwere njikọ n'etiti ụzọ mkpocha agbụrụ na 1948 si malite na ọrụ nke ndị Israel na Gaza taa. N'afọ 1948, ndị isi ahụ kwadoro igbuchapụ ọ bụla e mere n'onwe ya, gụnyere ogbugbu ọjọọ nke Deir Yassine na 9.th Eprel, dị ka mmeghachi omume na omume Palestine: ọ nwere ike ịbụ na ọ na-atụba nkume na bọs ma ọ bụ na-awakpo ebe ndị Juu, mana a ga-egosipụta ya n'ime ụlọ na n'èzí dị ka ihe na-apụtaghị na-acha anụnụ anụnụ, dị ka nchekwa onwe ya. . N'ezie, ọ bụ ya mere e ji kpọọ ndị agha Israel "Ndị agha nchekwa Israel". Mana n'ihi na ọ bụ oru ngo nke ndị ọbịa, ọ nweghị ike ịdabere na 'mmegwara' oge niile.
Ndị agha Zionist malitere mkpochapụ agbụrụ n'oge Nakba na February 1948, maka otu ọnwa, ọrụ ndị a niile gosipụtara dịka mmegwara megide mmegide Palestine na atụmatụ nkebi UN nke November 1947. Na 10th Maachị 1948, ndị ọchịchị Zayọn kwụsịrị ikwu okwu banyere imegwara ma nakwere atụmatụ nhazi maka mkpocha agbụrụ nke Palestine. Site na March 1948 ruo na njedebe nke 1948 agbụrụ ọcha nke Palestine nke butere ịchụpụ ọkara nke ndị bi na Palestine, mbibi nke ọkara nke obodo nta ya na de-Arabisation nke ọtụtụ n'ime obodo ya, mere dị ka akụkụ nke usoro na usoro. atumatu nna ukwu nke mkpocha agbụrụ.
N'otu aka ahụ, mgbe ọrụ nke West Bank na Gaza Strip na June 1967, mgbe ọ bụla Israel chọrọ ịgbanwe fundamentally eziokwu ma ọ bụ na-etinye aka na a zuru ọnụ ọgụgụ agbụrụ ọcha ọrụ, ọ na-ekesa na mkpa nke ziri ezi.
Anyị na-ahụkwa ụdị ihe ahụ taa. Na mbụ omume e gosiri dị ka mmegwara na-arụ ọrụ Tufun al-Aqsa, ma ugbu a, ọ bụ agha aha ya bụ "mma agha nke agha" aiming ịlaghachi Gaza n'okpuru kpọmkwem Israel akara, ma agbụrụ ọcha ndị ya site a mkpọsa nke mgbukpọ.
Ajụjụ buru ibu bụ gịnị kpatara ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ndị nta akụkọ, na ndị gụrụ akwụkwọ na ọdịda anyanwụ dara n'otu ọnyà ahụ ha dabara na 1948? Olee otú ha ka nwere ike taa zụta n'ime echiche a na Israel na-agbachitere onwe ya na Gaza Strip? Na ọ na-emeghachi omume na omume nke 7th October?
Ma ọ bụ ikekwe ha adịghị adaba n'ọnyà ahụ. Ha nwere ike mara na ihe Israel na-eme na Gaza na-eji 7th Ọktoba dị ka ihe ndabere.
Kedu ụzọ ọ bụla, ka ọ dị ugbu a, ndị Israel na-ekwu na ha na-ekwu okwu mgbe ọ bụla ha wakporo ndị Palestine, enyerela steeti ahụ aka ịkwado ọta mgbochi nke nyere ya ohere ịchụso amụma mpụ ya n'atụghị egwu mmeghachi omume ọ bụla bara uru sitere na mba ụwa. Ngosipụta ahụ nyere aka mee ka onyinyo nke Israel pụta ìhè dị ka akụkụ nke ọchịchị onye kwuo uche ya na ụwa ọdịda anyanwụ, n'ihi ya, ọ bụghị ikpe na mmachi ọ bụla. Okwu a dum nke nchekwa na mmegwara dị mkpa maka ọta mgbochi nke Israel na-enweta site n'aka gọọmentị na Global North.
Mana dị ka ọ dị na 1948, taa kwa, Israel ka ọrụ ya na-aga n'ihu, ha na-ewepụ ihe kpatara ya, ma nke a bụ mgbe ọ na-esiri ọbụna nkwado kachasị ukwuu ha ike ịkwado amụma ya. Nke
ịdị ukwuu nke mbibi ahụ, oke ogbugbu na Gaza, mgbukpọ, dị n'ọkwa dị otú ahụ na ọ na-esiri ndị Izrel ike ime ka ọbụna onwe ha kwenye na ihe ha na-eme bụ n'ezie nchebe onwe onye ma ọ bụ mmeghachi omume. Ya mere, ọ ga-ekwe omume na n'ọdịnihu ọtụtụ ndị mmadụ ga-esiri ike ịnakwere nkọwa nke Israel maka mgbukpọ na Gaza.
Nye ọtụtụ ndị mmadụ, o doro anya na ihe a chọrọ bụ ihe gbara ya gburugburu ọ bụghị ihe mgbakwasị ụkwụ. N'akụkọ ihe mere eme na n'echiche, o doro anya na 7th A na-eji Ọktoba dị ka ihe mgbakwasị ụkwụ iji mechaa ihe òtù Zionist enweghị ike imecha na 1948.
N'afọ 1948, òtù Sionism nke ndị bi na ya ji otu ọnọdụ akụkọ ihe mere eme nke m deworo n'ụzọ zuru ezu n'akwụkwọ m. Mkpochapụ agbụrụ nke Palestine, iji chụpụ ọkara nke ndị Palestine. Dị ka ekwuru, na usoro a ha bibiri ọkara obodo Palestine, kwatuo ọtụtụ obodo Palestine, ma ọkara nke ndị Palestine nọgidere na Palestine. Ndị Palestine bụ ndị ghọrọ ndị gbara ọsọ ndụ n'èzí ókè nke Palestine nọgidere na-eguzogide ndị Palestine na ya mere biri colonial echiche nke ikpochapụ nwa amaala emezughị na incrementally Israel jiri ike ya niile site na 1948 ruo taa na-aga n'ihu na mkpochapụ nke nwa afọ.
Mwepụ nke nwa amaala site na mmalite ruo na njedebe na-agụnye ọ bụghị nanị ọrụ agha, nke ị ga-eji nọrọ ebe, na-egbu ndị mmadụ ma ọ bụ chụpụ ha. Ọ dị mkpa ka a kwado mkpochapụ ma ọ bụ bụrụ ihe na-adịghị mma na ụzọ isi mee ya bụ mmebi iwu mgbe niile nke ndị ị chọrọ ikpochapụ. Ị nweghị ike igbu mmadụ nke ukwuu ma ọ bụ igbuchapụ mmadụ ọzọ ọ gwụla ma i mebie ha. Ya mere, mmekpa ahụ nke ndị Palestine bụ ozi doro anya na ozi doro anya nke ezigara ndị Juu Israel site na usoro agụmakwụkwọ ha, usoro mmekọrịta ha na ndị agha, mgbasa ozi na okwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ekwesịrị izipu ma debe ozi a ma ọ bụrụ na a ga-emecha mkpochapụ ahụ.
Ya mere, anyị na-ahụ otu ọhụrụ obi ọjọọ mgbalị iji mechaa mkpochapụ. Ma, ọ bụghị ihe niile enweghị olileanya. N'ezie, n'ụzọ na-eju anya, mbibi a na-akparị mmadụ nke Gaza na-ekpughe ọdịda nke oru ngo colonial nke Zionism. Nke a nwere ike iyi ihe na-enweghị isi, n'ihi na m na-akọwa esemokwu n'etiti obere mmegide mmegide, mmegharị nnwere onwe nke Palestine na steeti dị ike nke nwere igwe agha na akụrụngwa echiche nke na-elekwasị anya naanị na mbibi nke ụmụ amaala Palestine. Mgbapụ nnwere onwe a enweghị njikọ siri ike n'azụ ya, ebe steeti ọ na-eche ihu, na-enwe mmekọrịta siri ike n'azụ ya - site na United States ruo ụlọ ọrụ mba dị iche iche, ụlọ ọrụ nchekwa ụlọ ọrụ agha, mgbasa ozi mgbasa ozi na agụmakwụkwọ nkịtị - anyị na-ekwu maka ihe. nke fọrọ nke nta ka ọ dị ka enweghị olileanya na ịda mbà n'obi n'ihi na ị nwere nchebe mba ụwa a maka atumatu nke mkpochapụ nke na-amalite site na mmalite nke Zionism ruo taa. Ọ ga-adị ka isi nke kachasị njọ nke mgbalị Israel iji kwalite atumatu mkpochapụ n'ụdị ọkwa ọhụrụ n'ime mgbalị siri ike karị nke igbu ọtụtụ puku mmadụ n'ime obere oge dịka ha na-atụghị anya ime mbụ.
Yabụ kedu ka ọ ga-esi bụrụkwa oge olileanya? Nke mbụ, ụdị ndọrọ ndọrọ ọchịchị a, steeti, nke kwesịrị ịnọgide na-enwe mmechuihu nke ndị Palestine iji gosi na mkpochapụ ha bụ ihe ndabere dị egwu ma ọ bụrụ na anyị eleba anya n'ọdịnihu dị anya.
Adịghị ike nhazi a apụtalarị tupu 7th Ọktoba na akụkụ nke adịghị ike a bụ eziokwu ahụ bụ na ọ bụrụ na ị wepụ ọrụ mkpochapụ ahụ, ọ dị ntakịrị ihe na-ejikọta otu ndị na-akọwa onwe ha dị ka mba ndị Juu na Israel.
Ọ bụrụ na ị wepụ mkpa ọ dị ịlụ ọgụ ma kpochapụ ndị Palestine, ị ga-ahapụ gị na ogige ndị Juu abụọ na-alụ ọgụ, nke anyị hụrụ n'ezie na-alụ ọgụ n'okporo ámá Tel Aviv na Jerusalem ruo 6.th Ọktoba 2023. Nnukwu ihe ngosi n'etiti ndị Juu na-achị ụwa, ndị na-akọwa onwe ha dị ka ndị Juu nkịtị - ndị ka ukwuu n'ime ndị Europe - na-ekwenye na ọ ga-ekwe omume ịmepụta ọchịchị onye kwuo uche ya ka ọ na-ejigide ọrụ na apartheid kwupụta ndị Palestine n'ime Israel, na-eche ihu ọhụrụ Mesaya. ụdị Zionism nke malitere na ebe obibi ndị Juu na West Bank, ihe m kpọrọ ebe ọzọ steeti Judia, nke pụtara na mberede n'etiti anyị, na-ekwere na ha nwere ugbu a ụzọ nke ịmepụta ụdị usoro ọchịchị nke Zionist na-enweghị echiche maka ọchịchị onye kwuo uche ya. na ikwere na nke a bụ nanị ọhụụ maka obodo ndị Juu n'ọdịnihu.
Ọ dịghị ihe jikọrọ n'etiti ọhụụ abụọ a ma e wezụga otu ihe: ogige abụọ ahụ adịghị eche banyere ndị Palestine, ma ogige abụọ kwenyere na nlanarị nke Israel na-adabere na n'ihu nke mkpochapụ atumatu kwupụta ndị Palestine. Nke a agaghị ejide mmiri. Nke a ga-agbasa ma si n'ime ya pụta n'ihi na ịnweghị ike na 21st narị afọ na-ejikọta otu steeti na ọha na eze n'ihi na ha na-enwe mmetụta nke ịbụ akụkụ nke ọrụ mkpochapụ. Ọ nwere ike ịrụ ọrụ maka ụfọdụ n'ezie, mana ọ nweghị ike ịrụ ọrụ maka onye ọ bụla.
Anyị ahụworị ihe ngosi maka nke ahụ tupu 7th Ọktoba, ka ndị Israel nwere ohere n'akụkụ ụwa ndị ọzọ n'ihi mba abụọ ha, ọrụ na ikike ego ha, na-echesi ike ịkwaga ma ego ha na onwe ha na mpụga steeti Israel. Ihe ị ga-ahapụ bụ ọha mmadụ nke na-adịghị ike akụ na ụba, nke a na-eduzi ụdị njikọ nke Mesaịa nke Zionism na ịkpa ókè agbụrụ na atumatu mkpochapụ megide ndị Palestine. Ee, nguzozi nke ike na mbụ ga-adị n'akụkụ nke mkpochapụ, ọ bụghị na ndị a na-ahụ maka mkpochapụ ahụ, ma nguzozi nke ike abụghị naanị mpaghara, nguzozi nke ike bụ mpaghara na mba ụwa, ma na-emegbu ndị ọzọ na mkpochapụ. amụma bụ (na ọ dị egwu ikwu ma ọ bụ eziokwu) ka ha na-enwe ike ikpuchi dị ka 'nzaghachi' ma ọ bụ 'mmegwara' na otú ahụ ka a na-ahụ ha dị ka iwu igbukpọ mmadụ. N’ihi ya, o yikarịghị ka ihe mgbochi ndị Izrel na-enweta taa ga-aga n’ihu n’ọdịnihu.
Ya mere, echere m n'ezie na n'oge a gbara ọchịchịrị ihe anyị na-enwe - na ọ bụ oge gbara ọchịchịrị n'ihi na mkpochapụ nke ndị Palestine abanyela n'ọkwa ọhụrụ, bụ nke a na-enwetụbeghị ụdị ya. N'ihe banyere okwu nke Israel ji arụ ọrụ, na ike na ebumnuche nke atumatu mkpochapụ - ọ dịghị oge dị otú ahụ na akụkọ ihe mere eme, nke a bụ usoro ọhụrụ nke obi ọjọọ megide ndị Palestine. Ọbụna Nakba, nke bụ ọdachi a na-apụghị ichetụ n'echiche adịghị atụnyere ihe anyị na-ahụ ugbu a na ihe anyị ga-ahụ n'ime ọnwa ole na ole sochirinụ. Anyị nọ n'uche m n'ime ọnwa atọ mbụ nke oge nke afọ abụọ ga-ahụ ụdị egwu kachasị njọ nke Israel nwere ike ime na ndị Palestine.
Ma ọbụna n'oge a gbara ọchịchịrị, anyị kwesịrị ịghọta na ndị ọbịa colonial oru ngo na-etisa na-mgbe niile na-eji kasị njọ ụdị ụzọ na-agbalị na-azọpụta ha oru ngo. Nke a mere na South Africa na South Vietnam. Anaghị m ekwu nke a dị ka echiche efu, ọ bụghịkwa m na-ekwu nke a dị ka onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị: M na-ekwu nke a dị ka ọkà mmụta nke Israel na Palestine na obi ike nile nke ntozu akwụkwọ m. Na ndabere nke nyocha ọkachamara nke uche, ana m ekwu na anyị na-ahụ njedebe nke ọrụ Zionist, enweghị obi abụọ ọ bụla na ya.
Ọrụ akụkọ ihe mere eme a abịala na njedebe na ọ bụ njedebe ime ihe ike - ọrụ ndị dị otú ahụ na-adakarị n'ike n'ike ma si otú a bụ oge dị ize ndụ maka ndị ọrụ a metụtara, na ndị a tara ahụhụ na-abụkarị ndị Palestine tinyere ndị Juu, n'ihi na ndị Juu bụkwa ndị Juu. ndị nke Zionism. Ya mere, usoro nke ọdịda abụghị naanị oge olile anya ọ bụkwa chi ọbụbọ ga-agbaji mgbe ọchịchịrị gasịrị, ọ bụkwa ìhè na njedebe nke ọwara ahụ.
Ndakpọ dị ka nke a na-arụpụta ihe efu. Oghere ahụ pụtara na mberede; ọ dị ka mgbidi nke mgbawa dị na ya ji nwayọọ nwayọọ na-akwatu ma ọ na-ada n'otu ntabi anya. Na onye ga-adị njikere maka ọdịda dị otú ahụ, maka mwepu nke steeti ma ọ bụ nkwụsị nke ọrụ ndị ọbịa nke colonial. Anyị hụrụ ihe mere na mba Arab, mgbe ọgba aghara nke ihe efu, na-ejupụtaghị site na ọrụ ọ bụla na-ewuli elu na nke ọzọ; n'ọnọdụ dị otú ahụ ọgba aghara na-aga n'ihu.
Otu ihe doro anya, onye ọ bụla na-eche banyere ihe ọzọ na steeti Zionist ekwesịghị ịchọ Europe ma ọ bụ n'Ebe Ọdịda Anyanwụ maka ụdị ndị ga-eji dochie ala ọdịda ahụ. Enwere ụdị kachasị mma nke bụ mpaghara ma bụrụ ihe nketa sitere na oge gara aga na nke dị anya nke Mashraq (ọwụwa anyanwụ Mediterranean) na mba Arab n'ozuzu ya. Ogologo oge Ottoman nwere ụdị na ihe nketa ndị dị otú ahụ nwere ike inyere anyị aka iwere echiche site n'oge gara aga iji lelee ọdịnihu.
Ụdị ndị a nwere ike inyere anyị aka iwulite ụdị ọha mmadụ dị nnọọ iche nke na-asọpụrụ njirimara mkpokọta yana ikike onye ọ bụla, ma wuo ya site na ọkọ dị ka ụdị ọhụrụ nke na-erite uru site na ịmụta site na mmejọ nke ịchịisi n'ọtụtụ akụkụ nke ụwa, gụnyere. na mba Arab na Africa. Nke a na-atụ anya na ọ ga-emepụta ụdị ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị iche iche nke ga-enwe mmetụta dị ukwuu ma dị mma na mba Arab n'ozuzu ya.
Ndị Islamic Human Rights Commission bipụtara akụkọ ahụ na mbụ
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye