N'ịbụ ndị ihe akaebe nke ọdachi Anglo-American na Iraq kwụsịrị, ekwesịrị ịkpọ ndị otu agha "mmadụ" mba ụwa maka ịza ajụjụ maka agha ntụte ya echefuru na Kosovo, ihe atụ maka "nzọụkwụ ntọhapụ nke Tony Blair". Dị nnọọ ka ndị agha nke alaeze na-etisa Iraq, otú ahụ ka Yugoslavia, bụ obodo nke ọtụtụ agbụrụ na-ajụ n'ụzọ pụrụ iche n'akụkụ abụọ na agha oyi.
Ụgha dị ukwuu dị ka nke Bush na Blair bụ Clinton na Blair tinyere n'ịkwado echiche ọha ha maka mwakpo iwu na-akwadoghị na enweghị mkpasu iwe megide mba Europe. Dị ka iwulite mbuso agha nke Iraq, mgbasa ozi mgbasa ozi n'oge opupu ihe ubi nke 1999 bụ usoro izi ezi nke aghụghọ, na-amalite na nkwupụta onye odeakwụkwọ nchekwa US William Cohen na "anyị ahụla ugbu a ihe dị ka 100,000 ndị agha [Albanian] mere agadi. na-efu… o nwere ike ịbụ na e gburu ha.” David Scheffer, onye nnọchi anya US n'ozuzu maka mpụ agha, mara ọkwa na ihe ruru “225,000 agbụrụ Albania ndị ikom dị n'agbata 14 na 59” nwere ike igbuwo. Blair kpọkuru Oké Mgbukpọ ahụ na "mmụọ nke Agha Ụwa nke Abụọ". Ndị nta akụkọ Britain weghaara ya. "Ụgbọ elu mgbukpọ," Daily Mail kwuru. “Echoes of the Holocaust,” nke Sun na enyo dere.
Ka ọ na-erule June 1999, ka ogbunigwe ahụ kwụsịrị, otu ndị na-ahụ maka nyocha nke mba ụwa malitere ido Kosovo ule na nkeji. Ndị FBI Amerịka bịarutere ka ha nyochaa ihe akpọrọ “ebe mpụ kacha buru ibu na akụkọ ihe mere eme nke FBI”. Ọtụtụ izu ka e mesịrị, ebe ha ahụbeghị otu ili, ndị FBI laghachiri n'ụlọ. Ndị otu nyocha nke Spain laghachiri n'ụlọ, onye ndu ya na-eme mkpesa na ya na ndị ọrụ ibe ya aghọọla akụkụ nke "ihe omimi nke igwe mgbasa ozi agha, n'ihi na anyị ahụghị otu - ọ bụghị otu - nnukwu ili."
Na Nọvemba 1999, akwụkwọ akụkọ Wall Street Journal bipụtara nsonaazụ nyocha nke ya, na-achụpụ "oke ili". Kama “nnukwu ogbugbu ogbugbu ụfọdụ ndị nyocha ka e dugara ka ha tụrụ anya… usoro a bụ ogbugbu gbasasịa [karịrị] na mpaghara ebe ndị agha nnwere onwe Kosovo nọ na-akpa ike.” Akwụkwọ akụkọ ahụ kwubiri na Nato kwalitere nkwudo ya banyere ebe ndị Serbia na-egbu ndị mmadụ mgbe ọ “hụrụ ka ndị nta akụkọ ike gwụrụ ka ha na-aga n'akụkọ megidere ya: ndị nkịtị ogbunigwe Nato gburu… Agha ahụ na Kosovo dị “obi ọjọọ, obi ilu, obi tara mmiri; mgbukpọ ọ bụghị.”
Otu afọ ka e mesịrị, Ụlọikpe Na-ahụ Maka Mpụ Agha Mba Nile, bụ́ òtù Nato hiwere nke ọma, mara ọkwa na ọnụ ọgụgụ ikpeazụ nke ozu ndị a chọtara na “ili ọnụ ọgụgụ” nke Kosovo bụ 2,788. Nke a gụnyere ndị agha nọ n'akụkụ abụọ na ndị Serbia na ndị Rom nke ndị agha nnwere onwe nke Albania Kosovo gburu. Dị ka ngwá agha ndị Iraq siri gbuo oke mbibi, ọnụ ọgụgụ ndị gọọmentị US na Britain ji na ndị nta akụkọ na-ekwu bụ ihe mepụtara - yana "ogige mmeko nwoke" na Serb na nkwupụta Clinton na Blair na-ekwu na Nato adịghị ụma gbuo ndị nkịtị.
Koodu akpọrọ 'Stage Three', ebumnuche ndị nkịtị Nato gụnyere ụgbọ njem ọha, ụlọ ọgwụ, ụlọ akwụkwọ, ụlọ ngosi ihe mgbe ochie, ụlọ ụka. James Bissell, onye nnọchi anya Canada na Belgrade kwuru n'oge mwakpo ahụ, "Ọ bụ ihe ama ama na Nato gara ọkwa nke atọ [mgbe izu ole na ole gachara]. "Ma ọ bụghị ya, ha agaraghị na-atụ bọmbụ n'àkwà mmiri n'ehihie Sunday na ebe ahịa."
Ndị ahịa Nato bụ ndị agha nnwere onwe Kosovo. Afọ asaa tupu mgbe ahụ, Ngalaba Steeti họpụtara KLA ka ọ bụrụ ọgbakọ ndị na-eyi ọha egwu na Al Qaida. A kụdara ndị ohi KLA; Onye odeakwụkwọ mba ofesi Robin Cook kwere ka ha kpọọ ya na ekwentị mkpanaaka ya. "Ndị Kosovo-Albanians egwuri anyị dị ka Stradivarius," ka UN Balkans ọchịagha, Major-General Lewis MacKenzie, dere n'April gara aga. "Anyị akwadola ma kwadoo mkpọsa ime ihe ike ha maka Kosovo agbụrụ dị ọcha. Ọ dịghị mgbe anyị atawo ha ụta maka ịbụ ndị kpatara ihe ike na mmalite 1990s ma anyị na-aga n'ihu na-akọwa ha dị ka ndị a họpụtara taa n'agbanyeghị ihe akaebe na-emegide ya. "
Ihe kpatara ogbugbu Yugoslavia bụ, dịka Nato siri kwuo, ọdịda nke ndị nnọchiteanya Serbia ịbanye na ogbako udo nke Rambouillet. Ihe a na-akọkarịghị bụ na nkwekọrịta Rambouillet nwere ihe nzuzo Annexe B, nke ndị nnọchi anya Madeline Albright tinyere n'ụbọchị ikpeazụ. Nke a chọrọ ka ndị agha weghara Yugoslavia dum, bụ́ mba nwere ncheta dị ilu banyere ọrụ Nazi. Dịka onye minista na-ahụ maka ndị mba ofesi Lord Gilbert mechara kwenye na kọmitii ahọpụtara nchekwa nke Commons, Annex B bụ ụma kụọ ya iji kpasuo ndị gọọmentị jụrụ na Belgrade. Ka bọmbụ mbụ ahụ dara, ndị omeiwu a họpụtara ahọpụta na Belgrade, nke gụnyere ụfọdụ n'ime ndị mmegide Milosevic siri ike, kpebiri n'ike n'ike ịjụ ya.
N'otu aka ahụ ekpughere bụ isiakwụkwọ na-emetụta naanị akụ na ụba Kosovo. Nke a na-akpọ maka "akụnụba na-ere ahịa n'efu" na nkeonwe nke akụ gọọmentị niile. Dị ka onye na-ede akwụkwọ Balkan bụ Neil Clark siworo rụtụ aka, “mkpọtụ nke Yugoslavia… bụ akụ na ụba ikpeazụ na etiti ndịda Europe nke isi obodo ọdịda anyanwụ na-enwetaghị ọchịchị. 'Ụlọ ọrụ nke ọha mmadụ', ụdị nke ndị ọrụ jikwaa onwe onye ọsụ ụzọ n'okpuru Tito, ka na-achịkarị. Yugoslavia nwere mmanụ ala, ogbunigwe, ụgbọ ala na ụlọ ọrụ ụtaba n'ihu ọha, na pasent 75 nke ụlọ ọrụ bụ steeti ma ọ bụ nke ọha."
Na nnọkọ Davos nke ndị isi ọchịchị neo-liberal na 1999, Blair kparịrị Belgrade, ọ bụghị maka njikwa ya na Kosovo, kama n'ihi ọdịda ya ịnakwere nke ọma "mgbanwe akụ na ụba". Na mkpọsa ogbunigwe sochirinụ, ọ bụ ụlọ ọrụ gọọmentị nwere, karịa saịtị ndị agha, bụ ndị e lekwasịrị anya. Mbibi ndị Nato bibiri nanị tankị ndị agha Yugoslavia 14 ma e jiri ya tụnyere bọmbụ ọ tụrụ nke ụlọ ọrụ ụlọ ọrụ 372, gụnyere ụlọ ọrụ ụgbọ ala Zastava, na-eme ka ọtụtụ narị puku mmadụ ghara ọrụ. Clark dere, sị: “Ọ dịghị otu ụlọ ọrụ si mba ọzọ ma ọ bụ ụlọ ọrụ nwere onwe nke a tụrụ bọmbụ.
Ewubere na ntọala nke nnukwu ụgha a, Kosovo taa bụ ihe ike na-eme ihe ike, nke UN na-achịkwa "ahịa efu" na ọgwụ ọjọọ na ịgba akwụna. Ihe karịrị 200,000 Serbs, Rome, Bosniacs, Turk, Croats na ndị Juu ka ndị KLA sachara agbụrụ na ndị agha Nato guzoro. Ndị otu KLA gbara ọkụ, kwakọrọ ihe ma ọ bụ kwatuo ụlọ ụka Ọtọdọks 85 na ebe obibi ndị mọnk, dịka UN siri kwuo. Ụlọ ikpe bụ venal. "Ị gbagburu nne nne Serb dị afọ 89?" kwara otu onye ọrụ UN narcotics emo. "Dịrị gị mma. Si n'ụlọ mkpọrọ pụta."
Ọ bụ ezie na mkpebi Council Security 1244 ghọtara Kosovo dị ka akụkụ dị mkpa nke Yugoslavia, na enyeghị ikike nchịkwa UN ka ọ ree ihe ọ bụla, a na-enye ụlọ ọrụ mba dị iche iche mgbazinye afọ 10 na 15 nke ụlọ ọrụ mpaghara na akụrụngwa mpaghara, gụnyere nnukwu ogbunigwe Trepca. ụfọdụ n'ime ihe ndị kasị baa ọgaranya ịnweta ego n'ụwa. Mgbe Hitler weghasịrị ha na 1940, ogbunigwe ahụ butere ụlọ ọrụ mgboagha German pasent 40 nke ụzọ ha. Na-ahụ maka ịkwakọrọ ihe a, igbu ọchụ, ugbu a fọrọ nke nta ka ọ bụrụ agbụrụ dị ọcha "ọchịchị onye kwuo uche ya n'ọdịnihu" (Blair), bụ ndị agha America 4,000 na Camp Bondsteel, ntọala 775-acre na-adịgide adịgide.
Ka ọ dị ugbu a, ikpe nke Milosevic na-aga n'ihu, ọ bụghị n'adịghị ka ikpe ngosi ngosi mbụ na Hague: nke ndị Libya na-ata ụta maka bọmbụ Lockerbie. Milosevic bụ onye nzuzu; ọ bụkwa onye ọrụ ụlọ akụ, a na-ewere ya dị ka onye ọdịda anyanwụ nke dị njikere imejuputa "mgbanwe akụ na ụba" na-akwado IMF, Bank World na European Community chọrọ; n'ọnụ ya, ọ jụrụ inyefe ọchịchị. Alaeze ukwu na-atụ anya ihe ọ bụla obere.
Ebipụtara nke mbụ na New Statesman – www.newsstatesman.co.uk
Akwụkwọ ọhụrụ John Pilger, Tell Me No Lies: Investigative Journalism and its Triumphs, bụ Jonathan Cape bipụtara.