Panik pa pwodui politik pridan. Panik pwodui popilis pwovokan. Epi li diminye ekspè nan Seussian spluttering.
Ki jan votè yo ka chwazi sa yo… panikè panik yo?!
Defèt Donald Trump nan eleksyon Etazini an 2020 ak Jayi Bolsonaro nan eleksyon brezilyen yo nan 2022 yo te sipoze pwouve ke vag nan politisyen zèl dwat yo te crested atravè lemond. brezilyen avèk sajès entèdi Bolsonaro soti nan kouri ankò pou biwo jiska 2030.
Trump, nan lòt men an, se sou rebondisman an ak dirijan biwo vòt yo nan plon-up nan eleksyon prezidansyèl yo nan Etazini yo ane pwochèn. Menm plis boulvèsan, dènye viktwa elektoral Javier Milei nan Ajantin ak Geert Wilders nan Netherlands sijere ke mond lan poko rive nan pik popilis.
Prepare tèt ou pou pwochen tsunami potansyèl la. Nan 2024, eleksyon pral fèt nan 50 peyi epi angaje jiska 2 milya moun. Economist arele li "pi gwo ane eleksyon nan listwa." Votè yo pral ale nan biwo vòt nan Etazini, Larisi, Meksik, Lafrik di sid, Endonezi, ak Inyon Ewopeyen an, pami lòt peyi.
Ekstrèm dwat la wè 2024 kòm pi gwo opòtinite li depi ane 1930 yo pou pouse zegwi nan direksyon fachis. Si dènye viktwa Milei ak Wilders yo se nenpòt endikasyon, yo pa jis sifle Dixie.
Yon bagay diferan?
Lè m t ap etidye Larisi nan Moskou an 1985, parèy mwen yo te plenyen konsènan manje a. Se te pri tikè debaz ou Sovyetik nan vyann ak pòmdetè. Li te pito monotone, yo dwe fran, men li te ranpli ak abondan.
Apre semès la te fini, nou tout te pran tren an èlenki. Apre m fin tcheke nan otèl la, mwen te desann nan pi popilè Harbour Market vil la pou m achte fwi ak legim fre, ki pa t manke nan Moskou. Mwen te gen difikilte pou m konvenk parèy mwen yo vin avè m. Yon gwo kantite nan yo pa t 'kapab tann yo gen premye dine yo, apre Sovyetik nan McDonald's. Se vre: Apre tout manje Moskou vyann ak pòmdetè sa yo, yo imedyatman te ale nan Golden Arches yo pou yo gen... vyann ak pòmdetè.
"Men, li diferan!" yo te di, saliv sou yon Big Mac ak fri franse.
Votè yo nan demokrasi atravè mond lan fatige ak sa ki nan meni politik la. Yo ye rejte "menm ansyen, menm ansyen" politik Joe Biden menm si ekonomi ameriken an, pa tout mezi estanda, ap fè trè byen. Yo ye souring sou kontra vèt Ewopeyen an nan sosyalis yo ak vèt yo menm si kontinan an se nan forefront nan adrese chanjman nan klima.
Olye pou yo sipòte kandida ki pwomèt chanjman vrèman transfòmasyon, votè yo ap sipòte popilis nan manje vit ki fè piblisite pou opsyon ki menm pi malsen pase sa yo ofri kounye a.
Dezi a pou chanjman pwofon se siman konprann. Kondisyon yo ki te pwodwi viktwa pou ekstrèm dwat la ke mwen dekri nan liv 2021 mwen an Dwa atravè mond lan pa chanje nan okenn fason sibstansyèl. Globalizasyon ekonomik, apre tou, kontinye ap benefisye kèk moun ak chay anpil moun. Kòm Zia Qureshi ekri nan Brookings:
Pandan kat deseni ki sot pase yo, te gen yon gwo tandans pou ogmante inegalite revni atravè peyi yo. Inegalite revni ogmante nan pifò ekonomi avanse ak pi gwo ekonomi émergentes, ki ansanm reprezante anviwon de tyè nan popilasyon mondyal la ak 85% GDP mondyal la. Ogmantasyon an te patikilyèman gwo nan peyi Etazini, nan mitan ekonomi avanse, ak nan Lachin, peyi Zend, ak Larisi, nan mitan gwo ekonomi émergentes.
Remake byen ke ekstrèm dwat la te pwospere nan jisteman peyi yo ki te fè eksperyans sa a inegalite revni k ap monte: Donald Trump nan Etazini yo, Narendra Modi nan peyi Zend, ak Vladimir Putin nan Larisi, osi byen ke Giorgia Meloni nan peyi Itali, Viktor Orbán nan Ongri, e kounye a, Geert Wilders nan Netherlands.
Votè yo te degoute pa fason pati sant-dwat ak sant-gòch yo te fè ti kras pou adrese inegalite sa a. Epi yo enkyete ke yon foul imigran, reyalizasyon globalizasyon an, pral sèlman fè bagay yo vin pi mal (e gen prèv ki montre ke imigran yo tout bon egzèse yon presyon anba sou salè).
Sa a se trip la ki ede ekstrèm dwat la: ogmante inegalite ekonomik, ogmante degou ak pati konvansyonèl yo, ak ogmante laperèz pou imigrasyon. Li se tou tanpèt pafè a ki te mete Geert Wilders tèlman pre vin pwochen premye minis Olandè a.
Èske Olandè yo ale fou?
Geert Wilders te yon prezans platinum-chveu sou sèn politik Olandè a pou de deseni, sitou kòm yon moun ki fè mal sou maj yo. Men, nan eleksyon mwa sa a, pati li a te genyen 37 syèj nan palman an, pi plis nan nenpòt ki pati ak 20 plis pase nan dènye eleksyon an.
Si sa yo te tan òdinè, entèdiksyon an enfòmèl nan pati prensipal yo an Ewòp kont travay nan kowalisyon ak ekstrèm dwat la ta kenbe ak Wilders ta rete nan dezè a. Ansyen pati dirijan ki te dirije pa premye minis sortan Mark Rutte te tout bon refize patenarya ak Wilders' Party for Freedom. Konsa tou, kowalisyon sosyalis ak vèt yo te dirije pa ansyen Komisyonè Ewopeyen an Frans Timmermans ak Sant-dwat Pati Pèp la pou Libète ak Demokrasi.
Se sèlman pati Santis Nouvo Kontra Sosyal la ak kèk pati minè ki disponib pou wooing la. Men, kowalisyon ansanm ak eleman diferan sa yo pa pral fasil. Vreman vre, premye negosyatè ki te eseye fè sosis sa a nan non Wilders te demisyone nan reveye nan chaj yo ke li te angaje nan kòripsyon ak fwod nan travay anvan li kòm direktè nan Utrecht Holdings.
Vrè pwen kole a, sepandan, pral Wilders tèt li ak pwopozisyon politik sovaj-pase-sovaj li yo. Ki pi potansyèlman destabilizasyon se sipò li pou Nexit, yon retrè Netherlands soti nan Inyon Ewopeyen an, sou ki li te pwomèt yo kenbe yon referandòm. Sa a se osi enposib kòm li se enpopilè. Dapre dènye gwo sondaj la, kite yo te kapab konte sou sèlman 25% sipò. Votè Olandè yo byen konnen ki dezòd UK a te antre nan apre yo te vote pou Brexit. Dapre yon estimasyon, kite Inyon Ewopeyen an te koute UK a $ 10 milya dola nan yon ane nan pèd pwodiksyon.
Lè sa a, gen antouzyasm Wilders pou Vladimir Putin ak kanalizasyon li nan pwopagann Kremlin (tankou nosyon danjere li ke Ikrèn dirije pa "National-Sosyalis, jwif-rayi, ak lòt anti-demokrasi"). Envazyon Larisi a nan Ikrèn redwi kèk nan fawning li, men Wilders pral san dout eseye koupe sou èd Olandè pou Kyiv.
Sou imigrasyon, Wilders apèl pou "fwontyè fèmen" ak "zewo moun k ap chèche azil." Premye a pral difisil pou pouse nan yon Ewòp nan fwontyè ouvè (entèn) - kidonk sipò li pou Nexit - pandan y ap dezyèm nan ta vyole lwa entènasyonal. Sou Islam, li vle entèdi koran an, lekòl Islamik, ak moske. Tout tan tout tan opòtinis politik la, sepandan, Wilders te ofri pou mete entèdiksyon sa yo nan kenbe yo nan lòd yo reyalize rèv cheri l 'yo dirije peyi a.
Finalman, sou ekonomi an, Wilders pa gen pasyans pou politik Green. Pati li a apiye pozisyon tradisyonèl yo, vyann-ak-pòmdetè plis perçage pou lwil oliv ak gaz, pa gen solè oswa fèm van, ak yon retrè nan akò a Pari sou chanjman nan klima. Anplis de sa, restriksyon nan asistans gouvènman an bay imigran yo ak pwomès ekstrèm dwat la fè Netherlands yon gwo etap bak.
Olandè yo ap viv nan youn nan yo peyi ki pi rich pou chak moun nan mond lan. Men, povrete te prevwa pou ogmante sibstansyèlman soti nan 4.7% nan popilasyon an nan 2023 a 5.8% nan 2024. "Laperèz pou tonbe" ka fasil glise nan pè imigran yo.
Lè sa a, gen divize riral-iben ki te alimenté ogmantasyon dwa a nan anpil peyi: Polòy A kont Polòy B, eta wouj kont eta ble nan Amerik, ak peyi kont vil pwospere yo nan Netherlands tou. Nostalji endistri-fòs ke ekstrèm dwat la vann te atire kiltivatè yo, travayè san kalifye nan faktori riral yo, ak espansyon nan vilaj dezè yo. Tan pase a ta ka pa te yon laj an lò, men anpil bagay reyèlman te pi bon lè sa a pou moun ki deyò gwo vil yo.
Men, annou pa egzajere viktwa sipriz Wilders yo. Li te genyen mwens pase yon ka nan vòt yo. Pati a nan menm pi fou Thierry Baudet— Wi, tankou nan Larisi, gen opsyon menm pi mal ki kache sou maj yo—aktyèlman pèdi plis pase mwatye chèz li nan palman an. Ak toksisite nan pèsonaj Wilders yo ak pozisyon yo ka byen fè l 'kowalisyon-prèv. Dutch bon sans-sou ekspozisyon nan ekspresyon an meten se weten (Mezire bagay sa yo pote konesans)—kapab pwouve yon obstak twò gwo pou Wilders simonte.
Pandan se tan nan Ajantin
Kontrèman ak Netherlands, Ajantin vrèman se yon dezòd ekonomik. Enflasyon anyèl se plis pase 120%. Peso a te bay dola kòm lajan chak jou. Gouvènman an se tout tan an risk pou dèt default.
Polarizasyon ekonomik nan Ajantin se grav. Fanmi ki pi rich yo genyen konsantre richès la peyi a nan men yo, e inegalite sa a te sèlman apwofondi pandan pandemi Covid-19 la. Sèt Ajanten yo sou la Forbes lis antreprenè ki pi rich. Pandan se tan, plis pase 40% nan Ajanten yo ap viv nan povrete.
Lè sa a, ansanm vini ekonomis Javier Milei ki pwomèt yo ranje tout bagay. Kòm yon fèk vini nan politik, li pa gen okenn dosye yo kritike epi li ka san danje tren kont inisye koripsyon. Kòm yon ekonomis, pwopozisyon off-the-wall li yo gen yon laparans nan kredibilite. Nenpòt lòt moun ki ta pwopoze elimine bank santral la, ranplase peso a ak dola ameriken an, epi redwi gouvènman an nan pi piti a ta dwe ranvwaye kòm fou nan kontèks Ajantin an. Men, votè an mwayèn ka fasil pou twonpe nan panse ke "anako-kapitalis" sa a dwe konnen de sa li ap pale.
Li pa fè sa. Debarase m de bank santral la ak Ajantin pa ta gen okenn kontwòl sou pwòp ekonomi li yo. Menmsi dola a te vin tounen lajan defakto, fè li ofisyèl la ta mande pou gouvènman an gen ase dola a dispozisyon li (li pa). Ak pran yon rach bay gouvènman an ta efektivman pran yon rach bay pi pòv nan pòv yo, ki bezwen asistans gouvènman an.
Milei se globalizasyon sou estewoyid. Li te renmen fè kanpay ak yon tronsoneuz nan men. Epi, koulye a li sou wout pou l vire a Ajantin Chain Saw Masak nan reyalite.
Sepandan, menm jan ak Wilders, Milei pa vrèman gen sipò politik pou gouvène jan li vle. Se vre, li te genyen run-off prezidansyèl la pa yon maj konvenk nan 11 pwen pousantaj. Men, pati li a te genyen mwens pase yon ka nan lejislati a, kite li nan yon minorite diferan. Li pa pral fasil pou Milei pouse sijesyon ki pi radikal li yo.
Men sa ki gen plis chans rive. Milei deja voye plan "terapi chòk" li a nan yon sesyon ijans nan Kongrè Ajantin an, ki gen pou l reyini yon ti tan apre li fin pran biwo mwa pwochen an. Estabilizasyon an, ki konsiste de fikse olye konvansyonèl pou diminye enflasyon ak depans gouvènman an, te deja genyen favè Milei nan sèk finansye entènasyonal yo.
"Apwòch nou an se chòk fiskal ak monetè depi premye jou," di Luis Caputo, tèt ekip ekonomik Milei a ak chans yo dwe nouvo minis ekonomi an. "Fouch la se Otodòks ak san bagay fou."
Kit yo reyisi oswa ou pa, ekip Milei a pral pouse nan refòm douloure ki pral evantyèlman fè yo vote nan biwo, menm jan ak viktim politik yo nan "terapi chòk" nan Ewòp lès nan ane 1990 yo. Nan lòt mo, sa yo rele popilis la pral finalman twonpe pa trè enpopularite nan plan ekonomik li yo. Sòf si, nan kou, li jere ranje yon bagay nan Ajantin: eleksyon.
Enstitisyonalizasyon Ekstrèm dwat la
Ekstrèm dwat la kapab rete sou pouvwa sèlman lè li jwe sistèm nan. Li fè sa pa tèlman nan vòlè vòt kareman, men nan restriktire gouvènman an favè li. Vladimir Putin te tounen demokrasi chaotic ak san rezilta nan Boris Yeltsin nan yon petro-oligarchi. Viktor Orbán te kreye yon sistèm patwonaj pwisan ki te privilejye manm pati Fidesz li a. Recep Tayyip Erdoğan te pouse nan yon referandòm ki konsantre pouvwa nan men egzekitif la. Putin te responsab depi 1999, Erdoğan depi 2003, ak Orbán depi 2010.
Se modèl ke Donald Trump vle imite. Li pa t vle kite biwo an 2020 men li pat prepare ase pouvwa enstitisyonèl pou lanse yon koudeta nan moman sa a. Si li retounen nan biwo an 2024, li detèmine pou l refè politik Ameriken an pou pwojè MAGA li a ka viv lontan. Pou fè sa, li pral depann sou Pwojè 2025—yon plan gwoup k ap reflechi dwat yo nan Washington—pou chèche ak detwi opozan yo. Li pral eseye sèvi ak Lwa sou Insirèksyon an pou deplwaye lame kont opozisyon domestik. Apre sa, li pa pral deranje, nan yon dezyèm ale, apeze kritik li yo pa nonmen "konpwomi" figi nan administrasyon l 'yo. Li vle pa gen anyen mwens pase yon pwan pouvwa tout-soti.
Ni Wilders ni Milei p ap gen chans pou reyalize enfliyans dirab sa a. Yo pral defèt pa politik trè popilis ki te mennen yo nan tèt. Popilist san pitye yo konnen ke menm moun yo ke yo fè lwanj yo finalman chanjan; yo rive pwoteje pozisyon yo kont van politik yo nan koupe Pèp la soti nan bouk la epi fè eleksyon yo tounen fars.
Se sa ki separe mesye yo ak monstr yo nan mond lan nan ekstrèm dwat la. Malerezman, sou yon planèt ki nan mòd panik pandan yon ane eleksyon ki pral fonksyone kòm yon tès estrès pou demokrasi mondyal, anpil domaj pral fè pa gason ak monstr sanble.
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don