Ma ka hola 3 i ka lā 11 o Ianuali, 2007, ua lele koke mai nā ʻauwaʻa helikopa ʻAmelika i ke keʻena liaison Iranian lōʻihi i hoʻokumu ʻia ma ke kūlanakauhale ʻo Arbil ma ka ʻākau o Iraq. ʻO kā lākou misionari ka hopu ʻana i ʻelua mau luna palekana Iranian, ʻo Mohammed Jafari, ka hope poʻo o ka Iranian National Security Council, a me General Minojahar Frouzanda, ke poʻo o ka naʻauao o ka Iranian Revolutionary Guards. ʻO ke kumu o ka hoʻouka kaua ʻana o ʻAmelika, aia nā kāne ʻelua i Iraq ma ke kono kūhelu a ka Pelekikena Iraqi ʻo Jalal Talabani, nāna i kamaʻilio pū me lākou ma kona keʻena nui ma Dokan ma Kurdistan hikina. Ua noi aku ka poʻe Iran e ʻike iā Massoud Barzani, ka pelekikena o ke Aupuni Regional Kurdistan, ma ke kapikala Kurdish ʻo Arbil. ʻAʻohe mea huna e pili ana i ka hālāwai i hōʻike ʻia ma ke kīwī Kurdish.
I ka hopena o ka hoʻouka kaua US. Hiki iā ia ke hoʻopaʻa i ʻelima mau luna ʻōpio Iranian ma ke keʻena liaison i noho ma Arbil no nā makahiki, e hoʻopuka ana i nā palapala huakaʻi, a ua hoʻonui ʻia i ke keʻena consular e ke Kuhina o ko Iraqi Foreign Ministry ma Baghdad. Ua maopopo loa ka huhu o na alakai Kurdish i ka ninau ana aku i ke kumu, me ka olelo ole mai ia lakou, ua hoao ko lakou mau hoa pili pili, na Amerika, e kaili pio i elua mau luna nui o na aina e ma Iraq ma ke noi a ka peresidena Iraqi. Ua aneane e kipu aku na koa Kurdish i na koa Amerika. Ma ka liʻiliʻi loa, ua hōʻike ka hoʻouka kaua i ka hoʻowahāwahā i ke aupuni Iraqi i manaʻo ʻia e pale aku nei ka US. He ʻekolu mahina ma mua o ka ʻae ʻana o nā luna ma Wakinekona ua hoʻāʻo lākou a ʻaʻole e hopu iā Jafari a me General Frouzanda. Ua hoʻopaʻapaʻa ka US State Department a me ke aupuni Iraqi no ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o nā luna ʻelima ma ke ʻano he mau liʻiliʻi liʻiliʻi, akā ua koi ikaika ke keʻena o ka Hope Pelekikena Cheney e paʻa lākou.
Inā ua hana ʻo Iran i kahi ʻoihana like e, no ka laʻana, e hoʻāʻo nei e ʻaihue i ka hope poʻo o ka CIA i ka wā e kipa aku ai ʻo ia i Pakistan a i Afghanistan paha, a laila ua manaʻo paha ʻo Wakinekona i ke kumu o ka hele ʻana i ke kaua. I ka hopena, ua hoihoi ka US i ka hoʻouka kaua ʻana iā Arbil i loko a i waho o Iraq no kekahi mau lā ma mua o ka kanu ʻia ʻana e ka lono o ke kahawai o ka hana ʻino ma ke koena o Iraq. ʻAʻole maopopo ka US i ke kūlana kiʻekiʻe o kāna mau pahuhopu maoli - a i ʻole ua pakele lākou.
Hoonui i na enemi
He mea koʻikoʻi ka hoʻouka kaua ʻana iā Arbil no ka mea ʻo ia ka hōʻailona mua i ʻike ʻia o ke kaula o nā hoʻoholo kulekele koʻikoʻi ʻAmelika i hoʻolaha ʻia e Pelekikena George W. Bush ma kahi haʻiʻōlelo i ka lāhui i hoʻolaha ʻia ma US i kekahi mau hola ma mua o Ianuali 10. he nui nā wahi huli hoʻopunipuni i ke kaua - e like me ka hopu ʻana iā Saddam Hussein ma 2003, ka hāʻawi ʻana o ke aupuni i kahi aupuni Iraqi ma 2004, a i ʻole ke koho balota ʻana o 2005 - ua uhi ʻia nā manawa koʻikoʻi maoli.
ʻO ke koʻikoʻi maoli o nā ʻōlelo a Bush, ua lilo ia i manawa e komo ai. Ua nalowale ka poʻe Repubalika i ka mana o nā hale ʻelua o ka ʻAhaʻōlelo i ke koho balota ʻo Nowemapa 2006, he lanakila nui i manaʻo ʻole ʻia i ke kaua ʻo Iraq. Ma hope koke iho, ua wehewehe ka hui bipartisan Iraqi Study Group o nā Repubalika a me Democrats, alakaʻi ʻia e James Baker lāua ʻo Lee Hamilton, i ka nui o ka hemahema o ʻAmelika a hiki i kēia manawa, me ka hoʻopaʻapaʻa ʻana no ka hōʻemi ʻana i ka pūʻali koa US a me ka manaʻo e kūkākūkā me Iran a me Suria.
Ua hana ʻo Peresidena Bush i ka ʻokoʻa o ka mea a ka Baker-Hamilton hōʻike i manaʻo ai. Ua ʻike ʻo ia ʻo Iran a me Suria ʻo nā ʻenemi nui o ʻAmelika ma Iraq, me ka ʻōlelo ʻana: 'Ke ʻae nei kēia mau aupuni ʻelua i nā mea hoʻoweliweli a me nā kipi e hoʻohana i ko lākou ʻāina e neʻe i loko a i waho o Iraq.' Ma mua o ka ho'ēmiʻana i ka hoʻokōʻana oʻAmelika, ua hoʻohikiʻo Bush e hoʻouna i 20,000 mau pūʻali koa i Iraq e ho'āʻo e hoʻopaʻa iā Baghdad. I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, e pane ana ka US i kona kūleʻa ʻole i ka hakakā ma o ka hoʻonui ʻana i ke kaua ma Iraq a me ka hakakā ʻana o ʻAmelika me Iran ma ka Hikina Waena holoʻokoʻa. ʻO ka hoʻouka kaua ʻana o 2003 i hoʻopau i ka ʻāina holoʻokoʻa; i kēia manawa ua kokoke ʻo Bush e hoʻohonu i kēlā ʻano paʻa ʻole.
ʻO ka hoʻouka kaua ʻana iā Arbil i hōʻike ʻia ʻaʻole ʻo nā kulekele hou he ʻōlelo ʻōlelo wale nō. ʻOi aku ka wikiwiki o Iraqis ma mua o ke koena o ka honua e ʻohi i ka mea e hana nei. 'Ke ʻōlelo nei ka poʻe ʻo ka haʻi ʻōlelo a Bush ke ʻano o ka lōʻihi o ka hele ʻana o ka noho ʻana,' ʻo ka ʻepekema politika Iraqi ʻo Ghassan Attiyah i haʻi mai iaʻu ma hope koke iho o ka pau ʻana o ka ʻōlelo a ka Pelekikena. ʻOiai ua kūʻai ʻia ka hoʻolālā palekana US hou no Baghdad, i hoʻomaka i ka lā 14 Pepeluali, ma ke ʻano he 'hoʻonui' manawa i ka helu o nā pūʻali koa, ua ʻike ʻia aia nā mea hoʻoikaika e noho ai.
I ʻApelila, hoʻolaha ka Pentagon e hoʻonui ana i nā huakaʻi pūʻali koa ma Iraq mai 12 a 15 mau mahina. Me ka nānā ʻole ʻana o kekahi, ua kāpae nā luna ʻAmelika i ke kamaʻilio ʻana e pili ana i ka hoʻomaʻamaʻa ʻana i nā pūʻali koa Iraqi ma ke ʻano he mea nui. He hoʻololi koʻikoʻi kēia i ke koʻikoʻi. ʻO ka hoʻomaʻamaʻa ʻana a me ka hoʻolako ʻana i nā pūʻali koa Iraqi e pani i nā koa ʻAmelika - i hiki ke haʻalele iā lākou mai Iraq - ʻo ia ka pōhaku kihi o ka hoʻolālā kaua US mai 2005. I kēia manawa, ua hoʻohaʻahaʻa mālie ʻia ke kulekele, ʻoiai ʻaʻole i haʻalele loa.
Hiki paha i ka hoʻolālā hou ke holomua? Me he mea la he mea hiki ole. ʻAʻole hiki i ka US ke hōʻoluʻolu iā Iraq ma waena o 2003 a me 2007. I kēia manawa, me ka hapa nui o ka lehulehu o ʻAmelika i hoʻokaʻawale i ke kaua, e hoʻāʻo hou ʻo Bush no ka lanakila. Ua manaʻo ka manaʻo maʻamau e pono ʻo ia e hōʻemi i ka nui o nā ʻenemi o ʻAmelika i loko a i waho o Iraq, akā ʻo kāna hana hou e hoʻonui wale ana iā lākou.
ʻO ka pūʻali koa US e hoʻomau i ke kaua ʻana i ka ʻelima miliona ka nui o ke kaiāulu Sunni, e like me ka hana ʻana mai ka wā i hopu ʻia ai ʻo Baghdad. ʻAʻole i hoʻokō ʻia ke koi ʻana o ka Sunni no kahi papa manawa no ka haʻalele ʻana o US. I ka manawa like, e hana ikaika ana ka US me ka 17 miliona Shias ma Iraq. E hoʻopaʻapaʻa ʻo ia i ka mana ma luna o ka hapa nui o Baghdad a me Iraq hema o ka Mehdi Army, ka pūʻali koa ikaika i alakaʻi ʻia e ke kākā'ōlelo Shia Nationalist Muqtada al-Sadr, ka mea i manaʻo ʻia me ka hoʻomana haipule e nā Shia Iraqis he nui. ʻAʻole ʻoluʻolu i kēia, ua ʻoi aku ka ākea o Wakinekona e kūʻē iā Iran, ka mea ikaika loa o nā hoalauna o Iraq.
E like me ka nui o nā kulekele US ma lalo o Bush, ua maʻalahi ka hoʻolālā hou e pili ana i ka politika kūloko o ʻAmelika, akā ʻo Iraq he mea ʻai no ka pōʻino. Ua maʻalahi ʻo Iran i ka daimonio i ka US, e like me Saddam Hussein i hoʻopiʻi ʻia i ʻehā makahiki ma mua no nā hewa āpau ma Iraq a me ka Middle East. ʻO ka New York Times, ʻo ia ka mea i hoʻopiʻi pinepine ʻole i ka White House i ka ʻōlelo ʻana ua loaʻa iā Saddam nā mea kaua o ka luku nui ʻana, i kēia manawa ua holo nā ʻatikala ma kāna ʻaoʻao mua e ʻōlelo ana e lawe ana ʻo Iran i nā pōkā ma ke alanui i Iraq e pepehi ana i nā koa ʻAmelika. ʻAʻohe mea e pili ana i nā mea hilahila o nā hale hana e hana ana i nā pōkā ma Baghdad a me Basra. Ma luna aʻe o nā mea āpau, ua hoʻoholo ka hoʻokele Bush e hoʻopau i ka lā - ma ka liʻiliʻi a hiki i ke koho balota Pelekikena ma 2008 - i ka manawa e ʻae ai ua hāʻule ka US ma Iraq.
ʻO kahi hoʻolālā palekana nele i ka palekana
Aia wau ma Baghdad ma hope koke iho o kā Bush kamaʻilio ʻana. ʻAʻole au i ʻike he ʻino loa ia. Pono kaʻu mea hoʻokele e hele i kahi ala nahesa mai ke kahua mokulele, e kaʻa ana ma ke ala nui, a laila e hana koke i ka U-huli e holo i lalo o kahi alaloa. Ke hoʻāʻo nei ʻo ia e pale aku i nā wahi hoʻopaʻa i hiki ke mālama ʻia e nā Police Commandos i kā lākou mau ʻaʻahu ʻoniʻoni i hana pinepine ʻia ma ke ʻano he poʻe make Shia. ʻO ka huakaʻi hele i ka Hotel al-Hamra ma Jadriyah, kahi moku i kūkulu ʻia i loko o kahi loop o ka muliwai ʻo Tigris, ʻekolu manawa ka lōʻihi ma mua o ka maʻamau. I nā lā aʻe, hiki iaʻu ke ʻike i nā wahi mākaʻikaʻi ʻo Mehdi Army, nā makaʻāinana me nā pū a me kahi kaʻa i pepehi ʻia ma ke alanui, e hana kokoke ana i ka ʻike ʻana i ka alahaka kiaʻi kiaʻi ʻia ʻo Iulai 14 e alakaʻi ana i ka Green Zone.
ʻO ka nui o ka hāʻule ʻana o ka pūʻali koa i nā makahiki ʻekolu a me ka hapa i hala aku nei he mea kupaianaha. ʻAʻole i hōʻike maopopo ka poʻe media haole i ka liʻiliʻi o ka US a me ka pūʻali koa Iraqi i hoʻomalu piha ʻia - ʻoiai ma ka puʻuwai o Baghdad. He mea kupanaha, i ka hoʻomaka ʻana o ka makahiki 2007, ke nānā aku i waho o nā puka makani ʻākau i ka Hamra a ʻike i nā kolamu o ka uahi ʻeleʻele e lele ana mai ke alanui Haifa ma kēlā ʻaoʻao o ka muliwai ʻo Tigris. He ʻelua mile ka lōʻihi o ke ala Sunni pūʻali koa ma lalo o hoʻokahi mile mai ka ʻaoʻao ʻākau o ka ʻAina Green. Mai nā lā mua o ke kaua, ʻo ka US Army, i kākoʻo ʻia e nā pūʻali koa Iraqi, ua hoʻāʻo maikaʻi ʻole e kipaku i ka poʻe kipi i noho aliʻi.
I kekahi manawa, ua hoʻohuli nā luna o ʻAmelika iā lākou iho (a i hoʻokomo ʻia i nā nūpepa) e holomua ana lākou. I kēia manawa, nānā au i luna a heluhelu i kahi ʻatikala lōʻihi a manaʻo maikaʻi e pili ana i ke alanui Haifa ma kahi pepa ʻAmelika, e ʻōlelo ana aia nā hōʻailona 'e huli ana ke kai ma ke alanui makaʻu o Iraq.' ʻAʻole ia he pua e kuhikuhi ana i ka puʻuwai o ka ʻAina ʻōmaʻomaʻo; ua hopu ʻia a pepehi ʻia paha nā alakaʻi kipi; ua ʻike ʻia nā mea huna nui; ʻaʻole ikaika a emi pinepine nā hoʻouka kaua kipi; Ua hoʻonohonoho pono ʻia nā pūʻali koa Iraqi. Ma hope o ka pau ʻana o ka heluhelu ʻana i ka ʻāpana, e noʻonoʻo ana au i ka loaʻa ʻana o ka pūʻali koa US a me kona mau hoa kūloko i kekahi mea ma ke alanui Haifa i koʻu nānā ʻana i ka ʻāpana a ʻike wau, me ka ʻuā ʻana, ua hoʻopaʻa ʻia i ka lā Malaki 2005, aneane ʻelua. makahiki ma mua.
Ua manaʻoʻiʻo maoli nā luna ʻAmelika ʻo lākou ke alakaʻi o nā kūlanakauhale a me nā kūlanakauhale a Iraqis, me nā mākaʻi kūloko, i haʻi mai iaʻu ua hoʻomalu ʻia e nā poʻe kipi Sunni a i ʻole nā militia Shia. I kekahi manawa i ka hoʻomaka ʻana o ka makahiki 2007, ua hāʻawi nā luna koʻikoʻi o ʻAmelika a me Iraqi i kahi hālāwai kūkā wikiō mai Diyala, kahi hakakā nui ma ka ʻāina ʻākau o Baghdad, me ka ʻōlelo wiwo ʻole e lanakila ana lākou i ka hakakā ʻana me nā kipi Sunni. ʻOiai lākou e kamaʻilio ana, ua hoʻouka ʻia ka pūʻali kipi a hopu i ke keʻena o ka mayor ma Baquba, ke kapikala o Diyala. Ua haʻalele wale ia ma hope o ka puhi ʻana i ka hale a me ka ʻaihue ʻana i ke kuhina nui. Ua hoʻolaha ke aupuni i ka hoʻokuʻu ʻana i nā mākaʻi 1,500 ma Diyala ma muli o ko lākou kū ʻole ʻana i ka poʻe kipi. I koʻu nānā ʻana me kahi luna mākaʻi i kekahi mau mahina ma hope mai, ua ʻōlelo ʻo ia ua kīloi i kona mau lima me ka huhū a ʻōlelo ʻo ia ʻaʻole i hoʻokuʻu ʻia kekahi makai.
ʻO ka hoʻohui, i ʻōlelo ʻia e Bush, ʻelima mau pūʻali koa ʻē aʻe i nā pūʻali US ma Baghdad i hana, ma ka liʻiliʻi ma mua, he ʻokoʻa i ka palekana i ke kapikala. ʻO ka nui o nā kino o ka poʻe i hoʻomāinoino ʻia, kī ʻia ma ke poʻo, a hoʻolei ʻia ma ke alanui, ua iho mai nā pae weliweli o ka hopena o 2006. ʻO kēia mau pepehi kanaka make ka hapa nui o ka Sunni a ʻo ia ka hana a ka Mehdi Army a i ʻole ka pūʻali koa. nā mākaʻi e hana pū ana me lākou.
I kekahi mau lā ma mua o ka hoʻomaka ʻana o ka hoʻolālā palekana, ua kū ʻo Muqtada al-Sadr i kāna mau pūʻali koa, e ʻōlelo ana iā lākou e hoʻolei i ko lākou mau lima a neʻe aku i waho o Baghdad. Ua manaʻo ʻo ia e pale aku i ka hakakā pūʻali koa me nā pūʻali koa US. Akā, ʻoiai ka poʻe Shia e pepehi ana i nā Sunni liʻiliʻi, ua luku mau ka poʻe kipi Sunni i ka poʻe kīwila Shia me nā pōkā pepehi kanaka nui, pinepine i kaʻa, e huli ana i nā wahi mākeke. ʻAʻole i pau kēia mau mea a ʻoi aku ka maikaʻi o nā hana palekana. Ma ka lā 3 o Pepeluali, ua puhiʻia kahi kaʻa kaʻa e hoʻouna ana i nā mea kanu i ka hapahā Shia-Kurdish Sadriya ma ke kikowaena o Baghdad i pepehi i nā kānaka 135 aʻehaʻo 305. Heʻumi pule ma hope, lōʻihi ma hope o ka hoʻokuʻuʻiaʻana o ka Hoʻolālā Palekana, ua puhiʻia kekahi pōkā kaʻa ma ka mākeke hoʻokahi. make 127 kanaka a eha 148. ʻAʻole he mea kupanaha, ua hoʻomāʻewaʻewa a hoʻolei aku nā kānaka kūloko i nā pōhaku i nā koa ʻAmelika a me Iraqi i huli mai ma hope o ka pahū. ʻO ka hemahema nui o ka hoʻolālā palekana no nā Iraqis maʻamau, ʻo ka hapa nui o lākou i hoʻokipa mua iā ia, ʻaʻole ia i hāʻawi i ka palekana no lākou a me ko lākou ʻohana.
ʻO wai ke aliʻi iā Iraq?
Aia kahi haʻawina koʻikoʻi o nā makahiki ʻehā o ke kaua i ʻike ʻole ʻia e Bush lāua ʻo Tony Blair i ka moku, ʻoiai ua maopopo ia i ka poʻe e noho ana ma Iraq: ʻaʻole kaulana ka ʻoihana a ʻoi aku ka nui o ka lā. Ua lawa ka wai e ʻauʻau ai i nā poʻe koa ʻAmelika a me nā pūʻali koa.
ʻO kēia nele o ke kākoʻo politika i hoʻopau i nā hana politika a me nā pūʻali koa US ma Iraq. He ʻokoʻa loa ka ʻāina mai Afghanistan kahi i hoʻokipa nui ʻia ai nā pūʻali koa haole. Hōʻike mau nā manaʻo koho i kēia ʻano. Ua mālama ʻia kahi loiloi Iraqi piha e ABC News, USAToday, BBC, a me ARD i kēlā me kēia makahiki i nā makahiki ʻekolu i hala. ʻO kāna mau ʻike e hoʻomālamalama i nā ʻano koʻikoʻi i ka politika Iraqi. Hōʻike lākou, ma Malaki 2007, ʻaʻole i emi iho ma lalo o 78% o Iraqis i kūʻē i ka hiki ʻana mai o nā pūʻali koa US, ke hoʻohālikelike ʻia me 65% i Nowemapa 2005 a me 51% i Pepeluali 2004. I ka makahiki hope, ʻo 17% wale nō o ka heluna kanaka i manaʻo he hana ʻino. e kūʻē i nā pūʻali koa US, ʻoiai i ka makahiki 2007 ua piʻi ka helu i 51%. ʻO kēia pūʻulu o nā poʻe i aloha i ka poʻe kipi Sunni a me nā pūʻali Shia he nui loa i mea e paʻakikī ai ke kāohi a hiki ʻole ke hoʻopau iā lākou.
Ua hōʻike pinepine ʻia nā pepehi kanaka a me nā pōkā i ka pūʻali koa Iraqi a me nā mākaʻi i hoʻokomo pono ʻia e nā pūʻali koa mai nā ʻaoʻao a pau. ʻAʻohe wahi i palekana. Ua ʻike ʻia kekahi mau hanana. I ʻApelila 2007, ua puhi ʻia kahi mea hoʻomake pepehi kanaka iā ia iho i loko o ka hale ʻaina o ka hale pāremata Iraqi i loko o kāna hale pale nui i ka Green Zone. Ua hoʻopuni ka mea hoʻohūhū i ʻehiku a ʻewalu mau papa palekana. Ma mua, i ka lā 23 o Malaki, ua hōʻeha nui ʻia ka hope kuhina nui, ʻo Salam al-Zubaie, e kahi mea pana i hoʻokokoke aku iā ia me ka hui pū ʻana o kona mau kiaʻi kino.
Aia nā hanana liʻiliʻi i ʻike ʻole ʻia e hōʻike ana i ka hoʻokaʻawale ʻana o nā pūʻali palekana. Ma Malaki 6, ua hoʻouka nā pūʻali koa mai ka Islamic State of Iraq neʻe - kahi o al Qaida ma Iraq - ua hoʻouka i ka hale paʻahao Badoush ma ke komohana ʻākau o Mosul. I loko o ka hale paʻahao nui loa mai ka makahiki 2003, ua hoʻokuʻu lākou i 68 mau pio he 57 o lākou he haole. ʻO ka 1,200 mau kiaʻi ma ka hale paʻahao, 400-500 i hana i kēlā manawa, akā ʻaʻole i hana i kahi mea e pale aku ai i nā pūʻali koa Islam i ka haki ʻana a i ʻole nā paahao. ʻIke kekahi mau koa ʻAmelika ʻaʻole pili ka pilikia i kekahi mau infiltrators. "ʻO kēlā me kēia luna Iraqi i pepehi ʻole ʻia a i ʻōlelo ʻia no ka pepehi kanaka e hāʻawi ana i ka ʻike a i ʻole ke kākoʻo ʻana i ka poʻe kipi," i ʻōlelo ʻia e kekahi kai moku US. 'O kēlā me kēia luna Iraqi i moe ʻole me ka poʻe kipi ua make mua.'
ʻAʻole i loli kekahi mau pilikia e kū nei i ka US a me Beretania ma Iraq mai ka wā i hoʻouka ʻia ai ʻo Saddam Hussein i Kuwait i ka makahiki 1990. ʻO ka hoʻopau ʻana i ke alakaʻi Iraqi ʻoi aku ka maʻalahi ma mua o ka loaʻa ʻana o kahi aupuni pani e ʻoi aku ka pōʻino i nā pono ʻAmelika. He pilikia ʻaʻole i hoʻoholo ʻia ma mua o ʻehā makahiki o ka noho ʻana.
ʻO ke kumu nui i kākoʻo ai ʻo ʻAmelika iā Saddam Hussein i kāna kaua ʻana me Iran i ka makahiki 1980-88, ʻaʻole makemake ʻo ia i kahi aupuni kākāʻōlelo Shia, i aloha paha i nā ʻenemi o ʻAmelika ma Tehran, e hele mai i ka mana ma Iraq. ʻO ia ke kumu hoʻokahi i hoʻōki ai i ka Pelekikena Bush i ka neʻe ʻana aku i Baghdad a me ka hoʻokahuli ʻana iā Saddam ma hope o ka lanakila ʻana i ka pūʻali Iraqi ma Kuwait i 1991. Ma hope o 2003, aia ʻo Wakinekona i ka pilikia hoʻokahi: Inā mālama ʻia nā koho, ʻo ka Shia, ka 60% o ka poʻe. ʻO ka poʻe i hoʻokuʻu ʻia mai ka mana, e lanakila ana.
ʻO ka moeʻuhane no Wakinekona ka ʻike ʻana ua lanakila ʻo ia iā Iraq wale nō e hoʻokomo i nā kākāʻōlelo ʻeleʻele i ka mana ma Baghdad, ʻoiai lākou i Tehran. I ka wā mua, ua hoʻāʻo ʻo ʻAmelika e hoʻopanee i ke koho balota, me ka ʻōlelo ʻana he pono e mālama ʻia kahi helu. Ma ke koi wale ʻana o ka Shia Grand Ayatollah Ali al-Sistani ua mālama ʻia ʻelua koho balota ma 2005, kahi i lanakila ai nā ʻaoʻao hoʻomana Shia. ʻAʻole ʻoluʻolu ʻo Wakinekona i kēia mau aupuni Shia-Kurdish. Ua koi ʻo ia e hoʻāʻo lākou e hoʻokuʻikahi me ka Sunni - ʻoiai ʻo ke ʻano o nā alakaʻi Shia a me Kurdish e hana ai i kēia, ʻoiai ʻo ka koi nui o ka Sunni he manawa manawa no ka haʻalele ʻana o ʻAmelika, ʻaʻole i maopopo.
No ko lākou ʻaoʻao, ʻo ka Shia, ua lilo i mea kānalua i ka manaʻo ʻole o ka US a me Beretania e haʻalele i ka mana maoli o ka palekana i ke aupuni Iraqi i koho ʻia. Nui nā laʻana o kēia. No ka laʻana, ma ka Hikina Waena ʻo ka ikaika nui loa e kākoʻo ana i kēlā me kēia aupuni ʻo ia ka lawelawe naʻauao. Ma ke kumumanaʻo (e like me kaʻu e wehewehe nei ma kaʻu puke, ʻO ka hana: ke kaua a me ke kū'ē ma Iraq), pono e kiʻi ke aupuni Iraqi i kāna ʻike mai ka Iraqi National Intelligence Service (INIS) i hoʻokumu ʻia ma 2004 e ka US-run Coalition Provisional Authority. Akā ʻo kahi mea ʻokoʻa o ka INIS ʻaʻole i hāʻawi ʻia kāna kālā e ke Kuhina Waiwai Iraqi akā e ka CIA.
I nā makahiki ʻekolu e hiki mai ana, ua uku lākou i $3 biliona no ke kālā ʻana i kāna mau hana. I loko o kēia manawa ua hoʻokele ʻia e General Mohammed Shahwani, ʻo ia ka mea nui i ka hoʻokahuli aupuni CIA i ka makahiki 1996 kūʻē iā Saddam Hussein i hāʻule pōʻino. No nā manawa lōʻihi, ua pāpā ʻia ʻo ia mai ka hele ʻana i nā hālāwai kuhina o Iraqi. Ua hoʻopiʻi mai kekahi kuhina mua o Iraqi, he lālā o ka National Security Council o ka ʻāina, 'loaʻa wale iā mākou ka ʻike e makemake ai ka CIA e lohe mākou.' ʻAʻole ʻike ʻo Iraqis i ka nui o ka mana o kā lākou aupuni i koho ʻia. Ua hōʻike ʻia ke koho balota i hōʻike ʻia ma ka Spring 2007 wale nō 34% o Iraqis i manaʻo e hoʻokele ʻia ko lākou ʻāina e ko lākou aupuni ponoʻī; 59% manaʻoʻiʻo ʻo ka US ka mana. Ua ʻaihue ke aupuni Iraqi i ka pono i mua o nā maka o kona poʻe ponoʻī.
Hoʻopilikia i Iraq
I ka wā o 2006 a me 2007, ua hoʻokaʻawale ʻo Baghdad i nā kūlanakauhale he ʻumikūmālua i ke kaua me kekahi. Ua emi a emi mai na wahi hui o Sunni a me Shia. Ua uhi ʻia ke kūlanakauhale e ka weliweli e like me ke ao ʻona. Nui nā mea e makaʻu ai: nā hui kipi Sunni; nā pūʻali koa Shia, Mehdi Army, a me ka Badr Organization; nā mākaʻi a me nā mākaʻi commandos; ka pūʻali koa Iraqi a me nā ʻAmelika. I kekahi lā ua loaʻa iaʻu kahi leka uila mai kahi hoaaloha kahiko. Ua kākau ʻo ia: 'Inehinei ka hoahānau o koʻu kaikunāne (e like me kou ʻike, ua male koʻu makuakāne ʻelua) ua pepehi ʻia e nā pūʻali Badr i ʻekolu lā ma hope o kona hopu ʻia ʻana. Ua loaʻa kona kino ma ka ʻōpala ma ka moku al-Shula. ʻO ia kekahi o ʻekolu mau kānaka i pepehi ʻia ma hope o ka hoʻomāinoino nui ʻana. ʻAʻole lākou i hana, akā he poʻe Sunni lākou i waena o ka nui o ka poʻe Shia ma ka General Factory for Cotton ma al-Khadamiyah kahi a lākou e hana nei. ʻAʻole hiki i kona ʻohana ke hoʻomaopopo i kona helehelena [a ʻo ia wale nō ka mea i ʻike ai] no ka ʻeha ma kona lima.'
ʻO ka hapa nui o koʻu mau hoa Iraqi ua holo i Iraq no Ioredane a i Suria a i ʻole, i ka wā e hiki ai iā lākou ke loaʻa ka visa, Western Europe. ʻAʻole hiki iaʻu ke komo i ka hale kūʻai kofe o The Four Seasons, ka hōkele kahi aʻu i noho ai ma ke kapikala ʻo Ioredane ʻo Amman, me ka ʻike ʻole ʻana i kekahi mau Iraqi aʻu i ʻike ai e noho ana ma nā papa ʻaina ʻē aʻe. ʻO kēia nā mea i ʻoi aku ka maikaʻi. Pono ka poʻe ʻilihune e koho ma waena o ka noho ʻana i nā hana ma kahi e pilikia ai lākou, e lilo i mau hana ʻole, a i ʻole e lele. Ua kamaʻilio wau me kahi ʻohana Sunni i kapa ʻia ʻo al-Mashadani e noho ana ma ka moku komohana ʻo Baghdad o Hurriya. Ua hooukaia e na koa Shia. Ua hana ʻo Khalid, ka makua kāne, ma ke ʻano he mīkini ma ke kahua kaʻaahi. Ua koi ʻia ʻo ia e haʻalele i kāna hana i ka wā i lawe ʻia ai ka pā hoʻoponopono e nā pūʻali koa Shia. Ua noho ʻo ia a noi i kahi hoa hana Shia e kiʻi i kāna uku. Ua hana kēia a hiki i ka ʻike ʻana o nā pūʻali koa Shia i ka mea e hana nei a hoʻoweliweli e pepehi i kekahi Shia i hala ma ka uku o kahi Sunni.
Ua koi ʻia ʻo Khalid e haʻalele i Suria kahi i loaʻa ai iā ia kahi hana. Ua haʻalele ʻo ia i kāna wahine ʻo Nadia a me nā keiki ʻehā, ʻo ka hiapo o lākou he ʻewalu makahiki. Noho pū me lākou i loko o ka hale, ʻo ke kaikuahine o Nadia, ʻo Sarah, ʻo kāna kāne he kiaʻi maʻamau ma ka hale o ka Ministry Oil. Ua pepehi ʻia ʻo ia e ka poʻe kūʻē i manaʻo ua lilo kāna ʻoihana i mea hana me ke aupuni. I ka lā 25 o Dekemaba, 2006, ua haʻi ʻia kēia pūʻulu ʻohana a pau e ka pūʻali koa Shia e haʻalele koke i ko lākou hale me ka ʻole o ka lawe ʻana i kekahi waiwai a pepehi ʻia paha. Ua heʻe lākou i ka pō a noho ma kapa alanui a hiki i ka wā i lawe ʻia ai e kahi kaʻa kaʻa kaʻa aloha. I ka hopena, ua loaʻa iā lākou kahi puʻuhonua ma kahi kula. Ua hoʻomanaʻo ʻo Nadia 'ua noho mākou i nā lā he 29 i loko o kahi lumi pouli a pulu a ʻaʻole hiki iā mākou ke hele i waho i ka wā e aʻo ana nā haumāna.' Ua ʻōlelo aku kāna kāne ma Suria e hoʻi, akā ua ʻōlelo ʻo ia iā ia e noho no ka mea ʻaʻole hiki i ka ʻohana ke uku iā ia e nalowale kāna hana.
Hoʻopiʻi ʻo Nadia i nā ʻAmelika no ke kaua kīwila sectarian i hoʻopiha i kona ʻohana. 'Ōleloʻo ia: 'Ua noho pū mākou, Sunni a me Shia, aʻaʻohe hōʻailona o kaʻokoʻa pili i waena o mākou ma Iraq a hiki i ka wā i hele mai ai nāʻAmelika a paipai i ka hoʻomana a me ka hoʻokomoʻana i nā mea hoʻoweliweli haole.' ʻIke like ka nui o Iraqis i ka sectarianism e like me ka hana a nā ʻAmelika. ʻAʻole pololei kēia. ʻOi aku ka hohonu o ka ʻokoʻa o ka Sectarian ma Iraq ma lalo o Saddam Hussein a me kona mau mua ma mua o ka nui o nā Iraqis i kēia manawa. Akā ma kekahi mea nui, ua hoʻoikaika a hoʻohonu ʻia ka hoʻopaʻapaʻa ʻana o nā haole. Ma mua, ʻokoʻa ka manaʻo o kahi Sunni mai kahi Shia akā manaʻo mau lākou he Iraqis lāua. Ua noho ʻo Iraqi nationalism, ʻoiai ʻo Sunni a me Shia i wehewehe ʻokoʻa. Akā, ua hakakā ka poʻe Sunnis i ka ʻoihana US, ʻaʻole like me ka Shia i mākaukau e hui pū me ia. Ma hope o 2003, ua ʻike ka Sunni i ka Shia nāna i lawe i kahi hana ma ke ʻano he mākaʻi ʻaʻole wale he lālā o kahi kaiāulu ʻē aʻe, akā he kipi i kona ʻāina. Hoʻohui ʻia nā antipathies sectarian a me ka lāhui e hana i kahi brew lethal.
ʻO ke kaua ma Iraq i hoʻomaka ma 2003 i kēia manawa ua lōʻihi ka lōʻihi ma mua o ke Kaua Honua Mua. Ma ke kaua, ʻaʻole hiki ke ʻokoʻa nā hakakā. ʻOi aku ka nui o ka hakakā ʻana ma Iraq ma lalo o nā mea i ʻike ʻia ma 1914-18, akā ua nui ka manaʻo politika o ke kaua Iraq. Ua hoʻouka kaua ʻo ʻAmelika iā Iraq e hoʻokahuli iā Saddam Hussein e hōʻike i kona ikaika politika a me ka pūʻali koa. Ua hōʻike ʻo ia i kona nāwaliwali. ʻAʻole i lanakila ka mīkini kaua US nui loa i ka helu palena o nā pūʻali koa Sunni Arab. ʻO nā alakaʻi o ke ao holoʻokoʻa e like me Tony Blair nāna i hui pū me Wakinekona i ka hoʻomaka ʻana o ke kaua, ua manaʻoʻiʻo e pili ana lākou i ka lanakila, ʻaʻole i manaʻo ʻia.
I kekahi manawa, ua manaʻo ʻo Pelekikena Bush e ʻike i ka nui o ka pōʻino e hiki ke hana ʻia i ka US e ka hakakā ma Iraq. Ua hana ʻo ia ma ka manaʻoʻiʻo ʻana i ka hapa nui o kāna hoʻolaha ponoʻī e pili ana i ke kūʻē ʻana i ka ʻoihana i kaupalena ʻia i ka nui a hoʻoulu ʻia mai waho o ka ʻāina. Ma ka makahiki 2007, ua ʻōlelo ʻia ka luna hoʻomalu e hoʻolako ʻia ana ka poʻe kipi anti-Iranian Sunni e Iran. He hana hou ia na US, i ʻōlelo ʻia i ʻehā mau makahiki ma mua e kākoʻo ana ʻo Saddam Hussein iā al-Qaeda. I loko o kēia ao noʻonoʻo, i kūkulu ʻia e hoʻohauʻoli i ka poʻe koho pāloka ʻAmelika, kahi i kūʻai ʻia ai nā hāʻule ma ke ʻano he kūleʻa, ʻaʻole hiki ke hoʻolālā i nā kulekele noʻonoʻo.
Ua hoʻopau ka noho ʻana o ʻAmelika iā Iraq a me ka Middle East. ʻAʻole e hoʻi ka kūpaʻa a hiki i ka pau ʻana o ka noho ʻana. ʻO ke aupuni Iraqi, i kākauʻia i loko o ka Green Zone, ua lilo i mea haumia i nā maka o Iraqis ma muli o ka hilinaʻiʻana i kahi mana'ē. ʻOiai ʻo ia e hoʻāʻo e kūʻokoʻa, ʻaʻole ia e pakele i ka moʻomeheu hilinaʻi kahi e noho ai kona mau lālā. ʻO ka hapa nui o nā mea i hewa e pili ana i ka US ma mua o Iraq. Ua ʻike ʻia nā nāwaliwali o kona aupuni a me kona pūʻali koa. Ua hui pū ʻo Iraq i ka papa inoa o nā kaua liʻiliʻi - e like me ka loaʻa ʻana o Farani ma Algeria i nā 1950s a me ka Soviet Union ma Afghanistan i nā makahiki 1980 - e hoʻokau i ka pōʻino nui i ko lākou poʻe noho.
Bagdad-Arbil
April 2007
ʻO ka mea kākau moʻolelo o Middle East no ka nūpepa Pelekane ʻo The Independent, ua loaʻa iā Patrick Cockburn ka makana 2005 Martha Gellhorn no ka hōʻike kaua. ʻO kāna puke i kāna mau makahiki e uhi ana i ke kaua ma Iraq, ʻO ka hana: ke kaua a me ke kū'ē ma Iraq ʻO (Verso) ka mea hope loa no ka National Book Critics Circle Award no ka non-fiction. ʻO kēia ʻatikala ka hoʻolauna hou i ka paʻi pepa pepa o kēlā puke, ma muli o kēia hāʻule.
[Ua puka mua kēia ʻatikala ma ʻO Tomdispatch.com, he weblog o ka Nation Institute, e hāʻawi ana i kahi kahe mau o nā kumu ʻē aʻe, nā nūhou, a me nā manaʻo mai Tom Engelhardt, ka mea hoʻoponopono lōʻihi i ka paʻi ʻana, kapena-co-hoʻokumu ka Papahana Aupuni ʻAmelika a me ka mea kākau ʻAʻole i hoʻokō ʻia ka Misiona (Nation Books), ka hōʻiliʻili mua o nā nīnauele Tomdispatch.]
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai