Men Fallujada ommaviy axborot vositalarida juda kam xabar borligini bilardim va butun shahar muhrlangan va bir necha kundan beri suv va elektr yo'qligi ko'rinishidagi jamoaviy jazodan aziyat chekmoqda. U yerda men o‘qigan va xabarlarni eshitgan ikki nafar jurnalist bo‘lganligi sababli, men borib, albatta sodir etilayotgan vahshiyliklarga guvoh bo‘lishni o‘zimga tortdim.
Ba'zi do'stlarimizning yordami bilan biz xalqaro odamlarning kichik guruhiga qo'shilib, u erda gumanitar yuklarni olib ketayotgan katta avtobusga o'tirdik va Amerikaning navbatdagi hujumi oldidan yaradorlarning bir qismini olib chiqish umidida edik. hozir istalgan vaqtda o'chiring.
Hatto hozir Bag'dodni tark etish ham xavfli. Harbiylar bu yer va Iordaniya o‘rtasidagi asosiy magistralni yopib qo‘ygan. Magistral, hatto Bag'doddan tashqarida bo'lsa ham, kimsasiz va vayron bo'lgan yonilg'i tashuvchi yuk mashinalari bilan to'lib-toshgan - ularning yonayotgan snaryadlari magistral yo'lni tashlab ketgan. Biz qarshilikka uchragan yo'l o'tkazgich ostida hamon yonayotgan katta M-1 tankining yonidan o'tib ketdik.
AQShning birinchi nazorat punktida askarlar u yerda 30 soat uzluksiz bo'lganliklarini aytishdi. Qidiruvdan so‘ng biz notekis tuproq yo‘llar bo‘ylab Abu G‘raybning ba’zi qismlari bo‘ylab aylanib o‘tishda davom etdik, barqaror, lekin sekin qamalda qolgan Falluja tomon yo‘l oldik. Abu G‘raybdagi kichik uylardan birining yonidan o‘tayotganimizda, bir bola avtobusga qarab: “O‘lgunimizcha mujohid bo‘lamiz!”, deb baqirdi.
Biz asta-sekin katta yo'lga qaytdik. U chekkan yonilg'i sisternalari, vayron qilingan harbiy tanklar va bronetransportyorlar, shuningdek, yaqin atrofdagi qishloq tomonidan talon-taroj qilinayotgan yuk mashinasi bilan to'lib-toshgan edi. Bu vayronagarchilik sahnasi edi, yo'lda boshqa mashinalar deyarli yo'q edi.
Biz AQSh xavfli tarzda ushlab turgan avtomagistralni o'chirib qo'yganimizdan so'ng, mujohidlar nazorati ostidagi hududda bo'lganimiz uchun AQSh harbiylari umuman ko'rinmasdi. Avtobusimiz qishloq xo‘jaligi yo‘llaridan o‘tib ketar va har safar kimningdir yonidan o‘tsak, ular: “Fallujaga borganingiz uchun Xudo sizni barakali qilsin!” deb qichqirardi. Biz o'tib ketgan har bir kishi bizga g'alaba belgisini ko'rsatib, qo'l silkitib, bosh barmog'ini ko'tarishdi.
Fallujaga yaqinlashganimizda, yo‘l chetlarida Fallujaga kelayotgan odamlarga suv va non tarqatayotgan bolalar guruhlari bor edi. Ular avtobusga tom ma'noda yassi nonlarni tashlay boshladilar. Hamkorlik va jamoat ruhi aql bovar qilmas edi. Hamma bizni deb baqirdi, bizni olqishlardi, guruhlar yo'l bo'ylab lekeli.
Fallujaga yaqinlashganimizda, shahardan AQShning katta bombasi sabab bo'lgan ulkan qo'ziqorin ko'tarildi. Otashkesim uchun shunchalik ko'p.
Shaharga qanchalik yaqin bo‘lsak, shunchalik ko‘p mujohid nazorat punktlaridan o‘tdik
— birdaniga yuzlarida kefir ko‘tarib, Kalashnikov avtomatlarini tutgan erkaklar qurollarini havoga otib, jangga ishtiyoqini ko‘rsata boshladilar.
Shaharning o'zi deyarli bo'm-bo'sh edi, boshqa har bir ko'cha burchagida turgan mujohidlar guruhlari bundan mustasno. Urush paytida shahar edi. Biz Italiya nodavlat tashkiloti INTERSOSdan tibbiy buyumlarimizni yetkazib berishimiz kerak bo'lgan kichik klinikaga qarab yo'l oldik. Kichkina klinikani 4 kun oldin yollangan janob Maki Al-Nazzal boshqaradi. U shifokor emas.
Kichkina klinikadagi barcha shifokorlar bilan birga u ko'p uxlamagan edi.
Bu bor-yoʻgʻi uchta shifokor bilan boshlandi, ammo amerikaliklar shifoxonalardan birini bombardimon qilgani va ayni paytda asosiy kasalxonaga kirish/chiqishga urinayotgan odamlarni oʻqqa tutganligi sababli, Fallujaning hammasini davolaydigan faqat ikkita kichik klinika bor edi. Ikkinchisi avtomobil garajiga o'rnatildi.
Men u erda bo'lganimda, amerikaliklar tomonidan o'qqa tutilgan ayollar va bolalarning cheksiz oqimi iflos klinikaga yugurishdi, mashinalar old tomondan bordürdan o'tib, yig'layotgan oila a'zolari ularni olib kirishdi.
Bir ayol va kichkina bolaning bo'ynidan o'q uzilgan edi - shifokorlar uning bo'g'iq nolasi orasida jon-jahdi bilan ishlaganda, ayol nafas qisqirayotgan tovushlarni chiqarardi.
Shifokorlar uning hayotini saqlab qolish uchun yugurganlarida, ko'zlari chaqnab, kosmosga tikilib turgan kichkina bola doimo qusardi.
30 daqiqadan so'ng ularning hech biri omon qolmagandek tuyuldi.
Klinikaga birin-ketin Amerika agressiyasi qurbonlari keltirildi, ularning deyarli barchasi ayollar va bolalar edi.
Merganlik davom etar ekan, bu manzara tungacha davom etdi.
Kechqurun yaqin atrofdagi masjidga yaqinlashganda, ovoz kuchaytirgich mujehadinlar AQSh karvonini butunlay yo'q qilganini e'lon qildi. Ko'chalarni o'q otishlari va hayqiriqlar bilan to'ldirdi. Masjidda namoz o‘qilishi boshlanganida, hududning qat’iyati va ishonchi sezilib turardi.
11 yoshli bir bola yuzini kefir bilan o'ralgan va o'zi kabi katta bo'lgan Kalashnikov avtomatini aylanib yurgan holda, klinika atrofidagi hududlarni patrul qilib, ularning xavfsizligiga ishonch hosil qildi. U o'ziga ishongan va jangga juda ishtiyoqli edi. Qiziq, AQSh askarlari 11 yoshli bolaga qarshi jang qilishda qanday fikrda bo'lishadi? Ertasi kuni Fallujadan chiqayotib, bir necha guruh bolalar mujohid sifatida urushayotganini ko‘rdim.
Biz yordam yetkazganimizdan so'ng, mening uchta do'stim yaradorlarni olib ketish uchun klinikaga bitta ishlaydigan tez yordam mashinasida borishga rozi bo'lishdi.
Garchi tez yordam mashinasi haydovchi tomonida old oynasi orqali amerikalik snayperning uchta o'q teshigiga ega bo'lsa-da, bortda g'arbliklarning bo'lishi askarlarning ko'proq yarador iroqliklarni olib chiqishga imkon berishiga yagona umid edi.
Oldingi haydovchi snayperning o‘qlaridan biri boshiga tegib yaralangan.
Shahar atrofida vaqti-vaqti bilan portlagan bombalar va tasodifiy otishmalar eshitildi.
Qorong'i tushdi, shuning uchun biz vahshiylikni tasvirga olgan mahalliy erkaklardan biri bilan tunni o'tkazdik. U bizga dengiz piyodalari onasining ko'kragidan yirtib tashlaganini da'vo qilgan o'lik chaqaloq tasvirini ko'rsatdi. Bizga o'ldirilgan iroqliklarning boshqa dahshatli tasvirlari ham ko'rsatildi.
Fallujada bo'lgan vaqtim doimiy ravishda harbiy dronlarning shovqin-suroni bilan o'tdi.
Bo‘m-bo‘sh ko‘chalar bo‘ylab biz uxlaydigan uy tomon yurganimizda, ustimizdan samolyot uchib o‘tib, bir nechta chiroqlarni tashladi. Biz kassetali bombalar tashlab ketayotganidan qo‘rqib, ovlash uchun yaqin atrofdagi devorga yugurdik. Bu haqda xabarlar bor edi, chunki klinikaga kelgan so'nggi qurbonlarning ikkitasi mahalliy aholi tomonidan kassetali bombalar bilan urilgani haqida xabar berishgan - ular dahshatli tarzda kuygan va tanalari parchalangan.
Bu uzoq tun edi - filtrisiz suv ichishdan kasal bo'lib, to'liq bosqin boshlanishidan tashvishlanish o'rtasida men uxlamadim.
Har safar uyquga keta boshlaganimda, samolyot uchib o'tardi va men to'liq miqyosdagi portlash boshlanadimi, deb o'ylardim. Shu bilan birga, dronlar Falluja bo'ylab shovqin-suron qilishda davom etdi.
Ertasi kuni ertalab biz poliklinikaga qaytib bordik va bu hududdagi mujohidlar har qanday vaqtda bosqin bo'lishini kutgan holda juda asabiy edilar. Ular jang qilish uchun pozitsiyalarni egallashdi. Ikki jasadni yig'ish uchun yana tez yordam mashinasini yugurgan do'stlarimdan biri, u duch kelgan dengiz piyodasi ularga ketishni buyurganini aytdi, chunki harbiylar "shaharni tozalash" uchun havo yordamidan foydalanmoqchi edi. Ular poliklinikaga olib kelgan jasadlardan biri uyi tashqarisida mergan tomonidan otib tashlangan, xotini va bolalari ichkarida yig‘lab o‘tirgan cholning jasadlari edi.
Oila a'zolari amerikaliklarning o'zlari tomonidan o'qqa tutilishidan qo'rqib, uning jasadiga erisha olmadilar. Uning qotib qolgan tanasi poliklinikaga olib kirilib, tepasida pashshalar to'planib yurgan.
Allaqachon aqldan ozgan vaziyat yomonlashda davom etdi va klinikadagi yaradorlar bizning avtobusga ortilgan va biz ketishga tayyorgarlik ko'rganimizda, hamma bosqin yaqinlashayotganini his qildi. Bizdan uncha uzoq boʻlmagan joyda Amerika bombalari tushishda davom etdi va vaqti-vaqti bilan otishmalar davom etdi. Reaktiv samolyotlar shahar chekkasida aylanib yurgan.
Biz ko'chalar bo'ylab o'z postlari oldidan ko'plab mujohidlarni o'tkazib yubordik.
Oilalar ortilgan mashinalarning uzun qatorida biz sekin-asta kurashayotgan shahardan chiqib, shahar chekkasida bir nechta harbiy mashinalarni o‘tib ketdik.
Biz bir vaqtning o'zida noto'g'ri burilib, boshqa bir guruh mujehinlar tomonidan boshqariladigan yo'ldan pastga tushmoqchi bo'lganimizda, bizni o'sha zahoti odamlar qurshab oldilar va bizni nishonga olishdi. Bortdagi shifokorlar va bemorlar ularga biz Fallujadan va insonparvarlik yordami missiyasida kelayotganimizni tushuntirishdi, shuning uchun ular bizni qo‘yib yuborishdi.
Bag'dodga qaytish sekin, lekin nisbatan muammosiz kechdi. Biz ozodlik uchun kurashuvchilar tomonidan vayron qilingan transport vositalarining yana bir nechta tutunli qobiqlaridan o'tdik; ko'proq yoqilg'i tankerlari, ko'proq harbiy transport vositalari yo'q qilindi.
Fallujadan shuni aytishim mumkinki, sulh mavjud emas va aftidan, hech qachon bo'lmagan. Iroqlik ayollar va bolalar amerikalik snayperlar tomonidan otib ketilmoqda. Hozirda 600 dan ortiq iroqliklar Amerika agressiyasidan o'ldirilgan va aholi ikki futbol maydonini qabristonga aylantirgan. Tez yordam mashinalari amerikaliklar tomonidan o'qqa tutilmoqda. Va endi ular shaharga keng ko'lamli bosqinni boshlashga tayyorlanmoqdalar.
Bularning barchasi Blackwater Xavfsizlik xizmatining to'rt nafar xodimini o'ldirgan va ularning ikkita jasadini ko'prikdan osib qo'ygan odamlarni qo'lga olish niqobi ostida sodir bo'lmoqda.
----------------
Dahr Jamail, The NewStandard gazetasining Bag'doddagi muxbiri. U ishg'ol qilingan Iroqdan hikoya qilib bo'lmaydigan voqealarni yoritishga bag'ishlangan alyaskalik. Siz Dahrga xayr-ehson qilish orqali Iroqdagi muhim ishini davom ettirishga yordam berishingiz mumkin. Qo'shimcha ma'lumot olish yoki Dahrga xayriya qilish uchun http://newsstandardnews.net/iraqdispatches saytiga tashrif buyuring.
==============================================
Iroq jo'natmalari ro'yxati The NewStandard o'quvchilarini Bag'doddagi muxbir Dahr Jamail xabarlari bo'yicha yangilab turish uchun mavjud. Obunalarni boshqarish yoki qo'shimcha ma'lumot va Dahrning yozuvlari va fotosuratlari arxivini olish uchun:
http://newstandardnews.net/iraqdispatches
The NewStandard’ga hissa qo‘shish va Dahr Jamailning Iroqdagi muhim faoliyatini qo‘llab-quvvatlash uchun quyidagi manzilga o‘ting:
https:/secure.peoplesnetworks.net/estore/?action=show_donation_registrat
ion
Yuqoridagi xabar mualliflik huquqi 2004 Dahr Jamail va The NewStandard.
Tijoriy maqsadlarda qayta chop etish qat'iyan man etiladi. Ruxsat notijorat maqsadlarda osonlik bilan beriladi, agar (1) tegishli kredit taqdim etilsa, (2) http://newsstandardnews.net/iraqdispatches ga havola.
matn bilan birga ko‘zga tashlanadigan joyga joylashtiriladi va (3) matn oxiridagi jurnalistning tarjimai holi xushmuomalalik bilan saqlanadi.
ZNetwork faqat o'z o'quvchilarining saxiyligi orqali moliyalashtiriladi.
hadya etmoq