Ha tsunami ea meokho ea likoena e aparela bo-ralipolotiki ba Bophirimela, histori ea hatelloa. Ho feta moloko o fetileng, Afghanistan e ile ea hapa tokoloho ea eona, eo United States, Brithani le "lilekane" tsa bona li ileng tsa e senya.
Ka 1978, mokhatlo oa tokoloho o etelletsoeng pele ke People's Democratic Party of Afghanistan (PDPA) o ile oa liha bompoli ba Mohammad Dawd, motsoala oa Morena Zahir Shar. E ne e le phetohelo e tummeng haholo e ileng ea makatsa Mabrithani le Maamerika.
Baqolotsi ba litaba ba kantle ho naha ba Kabul, ba tlalehile New York Times, ba ile ba makala ha ba fumana hore “hoo e ka bang Moafghan e mong le e mong eo ba buisaneng le eena o itse [ba] thabisitsoe ke phetohelo”. The Wall Street Journal e tlalehile hore “batho ba 150,000 XNUMX ba ile ba ea ho hlompha folakha e ncha . . .
The Washington Post e tlaleha hore "Botšepehi ba Afghan ho 'muso bo ke ke ba belaelloa". Ea lefatše, ea sejoale-joale, 'me, ho isa tekanyong e kholo, ea bososhiale, mmuso o phatlalalitse lenaneo la ntlafatso ea pono e kenyelletsang litokelo tse lekanang bakeng sa basali le lihlopha tse nyane. Batšoaruoa ba lipolotiki ba ile ba lokolloa ’me lifaele tsa mapolesa tsa chesoa phatlalatsa.
Tlas’a puso ea borena, nako ea bophelo e ne e le mashome a mararo a metso e mehlano; ngoana a le mong ho ba bararo o shoele e sa le lesea. Karolo ea mashome a robong lekholong ea baahi e ne e sa tsebe ho bala le ho ngola. ’Muso o mocha o ile oa hlahisa tlhokomelo ea mahala ea bongaka. Letšolo la batho ba bangata ba ho bala le ho ngola le ile la qalisoa.
Ho basali, katleho e ne e se mohlala; ho elella bofelong ba lilemo tsa bo-1980, halofo ea liithuti tsa univesithi e ne e le basali, 'me basali ba etsa karolo ea 40 lekholong ea lingaka tsa Afghanistan, karolo ea 70 lekholong ea matichere a eona le karolo ea 30 lekholong ea basebeletsi ba sechaba.
Liphetoho li ne li le khōlō hoo li lulang li hlakile mehopolong ea ba ileng ba rua molemo. Saira Noorani, ngaka e buoang ea basali e ileng ea baleha Afghanistan ka 2001, o ile a hopola:
“Ngoanana e mong le e mong o ne a ka ea sekolong se phahameng le univesithing. Re ne re ka ea moo re batlang 'me ra apara seo re se ratang ... Re ne re atisa ho ea lireschorenteng le libaesekopong ho ea bona lifilimi tsa morao-rao tsa Maindia ka Labohlano ... tsohle li ile tsa qala ho senyeha ha mujahedin e qala ho hapa ... bana e ne e le batho ba Bophirimela. .”
Bakeng sa United States, bothata ba 'muso oa PDPA e ne e le hore o tšehetsoa ke Soviet Union. Leha ho le joalo ha ho mohla e kileng ea e-ba "popi" e songoang ka Bophirimela, leha e le hore phetohelo e khahlanong le borena "Soviet e tšehelitsoe", joalo ka ha boralitaba ba Amerika le Borithane ba ne ba bolela ka nako eo.
Mongoli oa Naha oa Mopresidente Jimmy Carter, Cyrus Vance, hamorao o ile a ngola litlalehong tsa hae: “Re ne re se na bopaki ba ho ba le seabo leha e le sefe sa Soviet phetohelong ea puso.”
Tsamaisong eona eo ho ne ho e-na le Zbigniew Brzezinski, Moeletsi oa Sechaba oa Tšireletso ea Carter, oa Lepolishe. falletse le batho ba chesehang ba khahlanong le bokomonisi le boitšoaro bo feteletseng bao tšusumetso ea bona ea nako e telele ho bapresidente ba Amerika e ileng ea felloa ke nako feela ka lefu la hae ka 2017.
Ka la 3 Phupu 1979, e sa tsejoe ke batho ba Amerika le Congress, Carter o ile a fana ka tumello ea "ketso e patiloeng" ea $ 500 milione ho liha mmuso oa pele oa lefatše oa Afghanistan, o tsoelang pele. Sena se ne se rehiloe lebitso ke Leholiotsoana la Ts'ebetso la CIA.
Lidolara tse limilione tse 500 li ile tsa reka, tsa fana ka tjotjo le ho hlomella sehlopha sa batho ba chesehelang bolumeli ba merabe le ba bolumeli ba tsejoang e le mujahedin. Historing ea hae ea semolao, Washington Post moqolotsi oa litaba Bob Woodward o ngotse hore CIA e sebelisitse liranta tse limilione tse 70 ho reka tjotjo feela. O hlalosa kopano pakeng tsa moemeli oa CIA ea tsejoang e le "Gary" le molaoli oa ntoa ea bitsoang Amniat-Melli:
"Gary o ile a beha mokotla oa chelete tafoleng: $500,000 ka mekotla ea leoto le le leng la likoloto tsa $100. O ne a lumela hore e tla ba ntho e tsotehang ho feta $200,000 e tloaelehileng, tsela e molemo ka ho fetisisa ea ho re re teng, re tiile, chelete ke ena, rea tseba hore ua e hloka ... Gary o ne a tla tloha a kopa ntlo-kholo ea CIA 'me a fumane $10 milione ka chelete. ”
E thaothoa ho tsoa lefats'eng lohle la Mamoseleme, sesole sa sekhukhu sa Amerika se ile sa koetlisetsoa likampong tsa Pakistan tse tsamaisoang ke mahlale a Pakistani, CIA le MI6 ea Borithane. Ba bang ba ile ba thaothoa Kolecheng ea Boislamo e Brooklyn, New York - haufi le Mehaho e Melelele e neng e timelitsoe. E mong oa ba ileng ba thaothoa e ne e le moenjiniere oa Saudi ea bitsoang Osama bin Laden.
Sepheo e ne e le ho jala bofandamenthale ba Boislamo Asia Bohareng le ho ferekanya le ho felisa Soviet Union qetellong.
Ka Phato, 1979, Embassy ea United States e Kabul e tlaleha hore "lithahasello tse kholo tsa United States ... li tla thusoa ke ho timela ha 'muso oa PDPA, ho sa tsotellehe litšitiso leha e le life tseo sena se ka se bolelang bakeng sa liphetoho tse tlang tsa sechaba le moruo Afghanistan. "
Bala hape mantsoe a ka holimo ao ke a ngotseng. Hase hangata sepheo se joalo sa bosoasoi se hlalosoang ka ho hlaka. US e ne e re mmuso oa Afghanistan o hatelang pele le litokelo tsa basali ba Afghan li ka ea liheleng.
Likhoeli tse ts'eletseng hamorao, Masoviet a ile a falla Afghanistan ka lebaka la tšokelo ea jihadist e entsoeng ke Amerika monyako oa bona. E hlometse ka metsu ea Stinger e fanoeng ke CIA mme e ketekoa e le "bahlabani ba tokoloho" ke Margaret Thatcher, mujahedin qetellong a leleka Lebotho le Lefubelu Afghanistan.
Ba ipitsang Northern Alliance, the mujahedin li ne li busoa ke balaoli ba ntoa ba neng ba laola khoebo ea heroine le ho tšosa basali ba mahaeng. Ma-Taliban e ne e le sehlopha sa li-ultra-puritanical, tseo li-mullahs tsa tsona li neng li apere botšo le ho otla bosholu, peto le polao empa li leleka basali bophelong ba sechaba.
Lilemong tsa bo-1980, ke ile ka ikopanya le Mokhatlo oa Phetohelo oa Basali ba Afghanistan, o tsejoang e le RAWA, o neng o lekile ho hlokomelisa lefatše ka mahlomola a basali ba Afghan. Nakong ea Taliban ba ne ba pata lik'hamera ka tlas'a bona burqas ho etsa filimi bopaki ba liketso tse sehlōhō, ’me a etsa se tšoanang ho pepesa bokhopo ba batho ba tšehelitsoeng ke Bophirimela mujahedin. "Marina" oa RAWA o ile a mpolella, "Re ile ra isa theipi ea video ho lihlopha tsohle tse kholo tsa mecha ea litaba, empa ba ne ba sa batle ho tseba ...."
Ka 1996, 'muso oa PDPA o khantšitsoeng o ile oa hlōloa. Tonakholo, Mohammad Najibullah, o ne a ile United Nations ho ea kopa thuso. Ha a khutla, o ile a fanyehoa leboneng la seterateng.
“Kea lumela hore [linaha] ke likotoana tsa papali ea chess,” ho boletse Lord Curzon ka 1898, “eo ho eona ho bapaloang papali e khōlō ea ho busa lefatše.”
Viceroy of India o ne a bua haholo ka Afghanistan. Lilemo tse lekholo hamorao, Tonakholo Tony Blair o ile a sebelisa mantsoe a fapaneng hanyane.
"Ona ke nako ea ho ts'oara," o boletse joalo kamora 9/11. "Kaleidoscope e sisinyehile. Likotoana li ntse li phalla. Haufinyane ba tla lula hape. Pele ba etsa joalo, a re hlophiseng lefatše lena le re potileng hape. ”
Ho Afghanistan, o ile a eketsa sena: "Re ke ke ra tsamaea [empa re netefatsa] tsela e itseng ea ho tsoa bofutsaneng boo e leng bophelo ba hau bo soabisang."
Blair o ile a pheta moeletsi oa hae, Mopresidente George W. Bush, ea ileng a bua le bahlaseluoa ba libomo tsa hae ho tsoa Ofising ea Oval: “Batho ba hateletsoeng ba Afghanistan ba tla tseba ho fana ha Amerika. Ha re ntse re otla liphofu tsa sesole, re tla lihela lijo, meriana le thepa ho ba lapileng le ba mahlomoleng ... "
Hoo e ka bang lentsoe le leng le le leng e ne e le leshano. Liphatlalatso tsa bona tsa ho ameha e ne e le likhopolo-taba tse sehlōhō bakeng sa "rona" e mabifi ea moemphera "re" linaheng tsa Bophirimela, re sa elelloe joalo ka seoelo.
Ka 2001, Afghanistan e ile ea hlaseloa 'me e itšetlehile ka likoloi tsa liphallelo tse tsoang Pakistan. Joalokaha moqolotsi oa litaba Jonathan Steele a tlalehile, tlhaselo eo e ile ea bolaea batho ba ka bang 20,000 XNUMX ka tsela e sa tobang ha thepa e fuoang bahlaseluoa ba komello e emisa ’me batho ba baleha mahaeng a bona.
Likhoeli tse leshome le metso e robeli hamorao, ke ile ka fumana libomo tsa lihlopha tsa Amerika tse sa phatlohang lithakong tsa Kabul tseo hangata li neng li fosoa ka liphutheloana tse tšehla tsa liphallelo tse theohileng moeeng. Ba ile ba fothola maoto le matsoho ho bana ba batlang lijo, ba lapileng.
Motsaneng oa Bibi Maru, ke ile ka shebella mosali ea bitsoang Orifa a khumama mabitleng a monna oa hae, Gul Ahmed, molohi oa lik’hapete, le litho tse ling tse supileng tsa lelapa labo, ho kopanyelletsa le bana ba tšeletseng, le bana ba babeli ba ileng ba bolaoa ka mahahapa.
Sefofane sa Amerika sa F-16 se ne se tsoile leholimong le leputsoa le hlakileng 'me sa lihela bomo ea Mk82 500-pounds ntlong ea Orifa ea seretse, majoe le joang. Orifa o ne a le sieo ka nako eo. Ha a khutla, a bokella litho tsa 'mele.
Likhoeli hamorao, sehlopha sa Maamerika se ile sa tla ho tsoa Kabul 'me sa mo fa enfelopo e nang le lintlha tse leshome le metso e mehlano: kakaretso ea liranta tsa 15. O ile a re: "Lidolara tse peli bakeng sa e mong le e mong oa lelapa leso li bolailoe.
Tlhaselo ea Afghanistan e ne e le bolotsana. Ka mor'a 9/11, Ma-taliban a ile a batla ho itokolla ho Osama bin Laden. Ka litsela tse ngata, e ne e le moreki oa Moamerika eo tsamaiso ea Bill Clinton e entseng letoto la litumellano tsa lekunutu tsa ho lumella ho hahoa ha phaephe ea khase ea tlhaho ea liranta tse libilione tse 3 ke konsortium ea khamphani ea oli ea US.
Lekunutung le phahameng, baetapele ba Taliban ba ne ba memetsoe US mme ba natefeloa ke CEO ea khamphani ea Unocal ntlong ea hae e kholo ea Texas le CIA ntlo-kholo ea eona e Virginia. E mong oa baetsi ba likonteraka e ne e le Dick Cheney, hamorao Motlatsi oa Mopresidente oa George W. Bush.
Ka 2010, ke ne ke le Washington 'me ka lokisetsa ho buisana le setsebi sa mehleng ea kajeno ea mahlomola Afghanistan, Zbigniew Brzezinski. Ke ile ka qotsa ho eena pale ea bophelo ba hae moo a ileng a lumela hore morero oa hae o moholo oa ho hulela Masoviet Afghanistan o entse "mamosleme a 'maloa".
"Na u na le ho ikoahlaea?" Ke botsitse.
“Ho ikoahlaea! Maikutlo! Ke ikoahlaela eng?”
Ha re shebella liketsahalo tsa morao-rao tsa tšabo boema-fofane ba Kabul, 'me re mametse baqolotsi ba litaba le balaoli ba li-studio tse hōle tsa TV ba lla ka ho tlosoa ha "ts'ireletso ea rona", na ha se nako ea ho ela hloko 'nete ea nako e fetileng e le hore mahlomola ana kaofela a se ke a etsahala. hape?
Filimi ea John Pilger ea 2003, Breaking the Silence, e fumaneha ho shebella http://johnpilger.com/videos/
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate