Ha 'nete ea bopresidente ba Donald Trump e qala, mekhatlo ea basebetsi le litsi tsa basebetsi li itokisetsa ntoa e kholo ea ho sireletsa litho tsa bajaki, li ntse li tsoela pele ka lithuto tsa lilemong tse leshome tse fetileng.
Basebetsi ba se nang litokomane ba kotsing ho tsoa mmusong le ho bahiri ba bona. Ka linako tse ling bahiri ba tlas'a khatello ea 'muso ka bobona. Ka linako tse ling ba sebelisa ts'okelo ea ts'ebetso ea bojaki ho nyahamisa ho hlophisa kapa ho boloka maemo a sebaka sa mosebetsi a le tlase.
Ntle le litlhaselo tsa mosebetsing kapa malapeng, lilemong tse leshome tse fetileng basebetsi ba tobane le:
- Litlhahlobo tsa I-9, moo Immigration and Customs Enforcement e batlisisang bahiri ho netefatsa hore basebetsi ba na le litokomane tse nepahetseng tsa ho sebetsa ka molao.
- Litlhaku tse sa bapiseng, moo Tsamaiso ea Ts'ireletso ea Sechaba e tsebisang bahiri hore lebitso kapa nomoro ea ts'ireletso ea sechaba foromong ea W-2 ea mosebeletsi ha e tsamaellane le lirekoto tsa eona.
- E-netefatsa, sistimi ea inthaneteng e lekola hore na basebetsi ba tšoaneleha ho sebetsa, e tlamang libakeng tse ling le boithaopo ho tse ling
Mopresidente ea khethiloeng o ile a etsa letšolo la litšepiso tsa ho leleka limilione tsa basebetsi ba se nang litokomane le ho lebisa tlhokomelo ho bajaki ba tsoang linaheng tsa Mamosleme. Le ha re e-so tsebe leano la Trump la ho hlasela basebetsi ba tsoang linaheng tse ling, mona ke lethathamo la lipotso tse hlano tseo u ka li botsang ha mokhatlo oa hau oa basebetsi kapa setsi sa basebetsi se itokisetsa ho sireletsa litho:
1. Ke lisebelisoa life tseo u ka li arolelanang le litho?
Leha melao e ka fetoha, mohato o le mong o tiileng oo o ka o nkang hona joale ke ho hlophisa lithupelo tsa "Tseba Litokelo Tsa Hao" le ho arolelana lisebelisoa.
Mohlala, motho e mong le e mong o na le tokelo ea ho khutsa ha a kopana le basebeletsi ba tsa bojaki.
"Basebetsi ba bangata mona ba tšoenyehile haholo ka se tla ba etsahalla tlas'a tsamaiso ea Trump," ho bolela Rigoberto Valdez, mookameli oa tlhophiso ho UFCW Local 770 Los Angeles.
Local 770 e sebetsa le lihlopha tsa bobuelli ba bajaki LA ho etsa lisebelisoa tse ncha ho thusa ho tsebisa litho ka litokelo tsa bona tsa molao. (Tobetsa Mona bakeng sa lethathamo la lisebelisoa tse teng, ho kenyeletsoa video ea lipuo tse peli ka Senyesemane le Sepanishe.)
Ho bohlokoa hore litho li tsebe hore ha lia lokela ho arolelana tlhahisoleseling mabapi le boemo ba bona ba bojaki le mohiri oa bona kapa mapolesa, le hore ba tlameha ho lula ba nkile linomoro tsa mohala tsa mokhatlo oa bona le litšebeletso tsa molao tsa lehae.
Lihlopha li lokela ho hlakisa hore haeba basebetsi ba batla mokhatlo oa basebetsi 'me ba se ba kentse letsoho ho Boto ea Naha ea Likamano tsa Basebetsi-ebang ke ka lebaka la mekhoa e sa lokang ea mosebetsi kapa bakeng sa likhetho tsa setifikeiti-Lefapha la Tšireletso ea Lehae le lumetse hore le se ke la kenya letsoho ts'ebetsong ea mosebetsi.
Hoa tšoana le ho basebetsi ba tiisang litokelo tsa bona tlas'a Occupational Safety and Health Administration bakeng sa litaba tsa bophelo bo botle le polokeho mosebetsing, kapa tlas'a Lefapha la Basebetsi bakeng sa tšireletso ea meputso le lihora.
2. Puo ea hau ea konteraka e joang?
Na mokhatlo oa hau o na le lipuisano tsa konteraka tse tlang? Qala ho bua ka hore na u ka sebelisa lipuisano joang ho matlafatsa tšireletso ea sebaka sa mosebetsi bakeng sa litho tsa bajaki.
UNITE HERE Local 2850 sebakeng sa Bay Area e hapile puo e lumellang basebetsi ho nka matsatsi a sieo - le ho sireletsa maemo a bona a phahameng - haeba ba hloka nako ea ho tlatsa litokomane tsa bojaki. E thibela bahiri ho otla basebetsi ba fetolang mabitso a bona kapa linomoro tsa ts'ireletso ea sechaba.
Litumellano tsena li boetse li lekanyetsa tsela eo bahiri ba sebelisanang ka eona le Immigration and Customs Enforcement, “e le hore ba se ke ba fetelletsa se batloang [ka molao],” ho bolela Mopresidente Wei-Ling Huber. 'Me lehae le buisane ka letlole la molao leo bahiri ba lefang ho lona, leo litho li ka li sebelisang bakeng sa linyeoe tse amanang le bojaki.
Sheba puo ea mohlala ea konteraka mabapi le tumello ea mosebetsi le ho e netefatsa, mangolo a sa bapisoang le Tšireletso ea Sechaba, liphetoho tsa linomoro tsa ts'ireletso ea sechaba, ho kenya letsoho mananeong a E-Verify, le tsebiso ea litlhaselo tsa ICE le ho koalloa. Khoasolla mofuta oa Basebeletsi ba Tšebeletso (SEIU) ho labournotes.org/immigration.
3. Haeba litho tsa hau li se na likonteraka tsa mekhatlo ea basebetsi, ke maqheka afe a mang ao u ka a sebelisang ho qobella bahiri?
Ho na le litsela tse betere le tse mpe tsa hore bahiri ba arabele liphuputso le litlhaselo. Ha u hloke konteraka ea ho buisana le bahiri ka sena-'me mohato oa pele ke ho tseba hore na boitlamo ba bona le khetho ea bona ke efe.
The Restaurant Opportunities Center-United le National Employment Law Project li ntse li hlophisa maqephe a lintlha mabapi le seo bahiri ba lokelang ho se etsa le seo ba sa lokelang ho se etsa.
Ka mohlala, “ha mohiri a fumana tsebiso ea cheke ea E-Verify kapa tsebiso ea ICE—ba lokela ho arolelana boitsebiso boo le basebetsi ka tsela e nang le boikarabelo,” ho bolela Teófilo Reyes, motsamaisi oa naha oa lipatlisiso ROC-United. E ke ke ea e-ba sesebelisoa sa ho etsa hore batho ba tlohe 'me ba tsamaee.
Mark Meinster oa Warehouse Workers for Justice o re: “U tlameha ho khona ho fa mohiri tšireletso ea molao, e le hore ba khone ho etsa bonyane bo hlokoang ke molao.
Sehlopha sa hae se sebelitse le mekhatlo e meng ea Chicago-area le litsi tsa basebetsi ho theha Morero oa Dignity ka 2007. The coalition e ile ea arabela mangolong a mangata a sa bapisoang a rometsoeng ke Tsamaiso ea Ts'ireletso ea Sechaba, haholo-holo libakeng tsa mosebetsi tseo e seng tsa kopano.
Mokhatlo ona o ile oa theha mohala oo basebetsi ba neng ba ka o letsetsa, oa koetlisa babuelli ba basebetsi le mekhatlo ea basebetsi mabapi le mokhoa oa ho sebetsana le litšokelo tsa bahiri, 'me oa tšehetsa tlhophiso libakeng tsa mosebetsi moo ho thunngoa ha batho ba bangata ka lebaka la mangolo. E bolokile mesebetsi e ka bang 500.
Thuto e 'ngoe, Meinster o itse, ke hore ketso ea mosebetsing e ne e le ea bohlokoa. Mohlala o mong, mookameli oa fektheri ea sesepa o ile a fumana mangolo a mangata a ho se tšoane, a behang mesebetsi ea basebetsi kotsing. "Batho ba bangata ba ile ba tsoa 'me ba khona ho hapa seteraeke seo mme ba qobella k'hamphani ho hira motho e mong le e mong," ho boletse Meinster.
O re: “Sehlopha se tlameha ho nka khato hammoho, ’me seo se bolela ho etsa mosebetsi o mongata o ka pele oa ho kopanya batho bao e ka ’nang eaba hase bajaki kapa ba se nang litokomane. Ho molemo ha o ka nka boemo ba hore kaofela ha rona rea sebetsa, kapa ha ho le ea mong oa rona ea sebetsang. ”
4. Na u ka kenela marang-rang a arabelang ka potlako kapa mokhatlo oa kopanelo oa sechaba?
Bakeng sa mekhatlo e se nang litho tse ngata tsa bajaki, ho kenela marang-rang a teng ke mokhoa o tiileng oa ho tšehetsa basebetsi ba tsoang linaheng tse ling sebakeng sa heno. Na ua tseba hore na ke lihlopha life tse hlophisang bojaki sebakeng sa heno? A na u ka haha likamano le ho tšehetsa mosebetsi oa bona?
Bakeng sa ba etsang joalo, ha baetapele ba koaletsoe kapa ba tobane le ho lelekoa naheng, mekhatlo ea basebetsi le litsi tsa basebetsi li ka tlameha ho arabela kapele. Ke lilekane life tseo mokhatlo oa hau o ka qalang ho li theha hona joale, e le hore u be malala-a-laotsoe haeba u hloka ho sireletsa litho tse shebiloeng?
Khokahano ea karabelo e potlakileng ea toropo e tšehelitse ts'ebetso ea sebaka sa mosebetsi Chicago ka ho hlahisa batšehetsi ba likhetho le liketso tse tobileng. Libakeng tse ling, marang-rang a joalo a ka fana ka ts'ehetso ea litsebi maemong a mosebetsi kapa litlhaselo tsa sechaba. Setsi sa Naha sa Molao sa Bojaki se na le malebela a ho theha sehlopha se arabelang ka potlako ka ho thaotha baetapele ba sechaba le liakhente tsa bojaki pele ho litlhaselo tse ka bang teng.
Setsi sa basebetsi sa Desis Rising Up and Moving se ile sa thakhola sebaka sa lehae sa Hate Free Zone. Batho ba sekete ba ile ba hwanta literateng tsa Jackson Heights, Queens, ka la 2 Tšitoe, ho bontša tšehetso ea bona.
"Molaetsa e ne e le 're batla ho etsa bonnete ba hore sechaba sa rona se bolokehile,' me batho ba tseba hore se bolokehile 'me ba tla be ba sireletsana ka mafolofolo," ho bolela Basma Eid, mohlophisi oa mokhatlo oa naha oa basebetsi oa naha oa Enlace.
Khaolo ea Pittsburgh ea Labour Coalition for Latin America Advancement e ntse e etella pele ntoeng ea ho lokolla moetapele oa lehae oa basebetsi, Martin Esquivel-Hernandez, ea neng a koaletsoe chankaneng e etsang phaello ka liqoso tsa bojaki. Balekane ba lekholo ba sechaba ba ile ba gwanta ka la 15 November ho batla hore a lokolloe. Toka ea Bafalli Vermont e boetse e bokelletse tšehetso ea sechaba ho lokolla baetapele ba 'maloa ba basebetsi ba mapolasing ba neng ba koaletsoe.
5. Na u ka etsa toropo ea heno kapa sebaka seo u sebetsang ho sona sehalalelo?
Litereke tse makholo le litoropo tse ngata ho pholletsa le US li fetisitse melaoana e thibelang tšebelisano 'moho le ts'ebetso ea mmuso ea bafalli. Boholo bo kenyelletsa maano a "Se Botse, Se Bolelle" moo litoropo li itlamang ho se botse baahi ka boemo ba bona ba bojaki, le ho se arolelane tlhahisoleseling le ICE.
Rosanna Aran oa Setsi sa Laundry Workers Center, e leng se seng sa lihlopha tse sebeletsang hore melao e joalo e fetisoe, Orange le East Orange, New Jersey, o re: “Rea tseba hore leano la motse oa sehalalelo le ke ke [ka ho feletseng] ho rarolla bothata. "Empa re leka ho thea sebaka se sireletsehileng bakeng sa sechaba, sebaka se se nang litšoso le boiphetetso."
Ho fetisa maano a joalo le ho a sireletsa - Trump e ts'ositse ho khaola lichelete tsa mmuso metseng ea sehalalelo - ke lintoa tseo mekhatlo ea basebetsi e ka li nkang, ho bolela Andrea Mercado, motsamaisi oa lets'olo la National Domestic Workers Alliance.
O re: “Mekhatlo ea basebetsi hangata e na le matla a mangata a lipolotiki ho baeta-pele ba lipolotiki ao hangata mekhatlo ea bajaki e se nang eona. "Mekhatlo e nang le likamano tse joalo le phihlello e ka sutumelletsa baetapele ba khethiloeng ho nyoloha."
Libotong tsa likolo, matichere a sebelisitse matla a bona ho etsa hore melaoana ea sehalalelo e fetisoe, e phatlalatsang hore likolo ke libaka tse sireletsehileng.
United Teachers Los Angeles ke karolo ea mokhatlo oa kopanelo o phehellang ho matlafatsa karolo ea Los Angeles joalo ka toropo ea sehalalelo. UTLA e se e sebelitse le setereke sa sekolo ho netefatsa hore matichere le basebeletsi ba bang ba setereke sa sekolo ha ba latelle boemo ba baithuti ba bojaki, le hore liofisiri tsa ICE ha li khone ho kena likolong ntle le tumello ho tsoa ho mookameli.
UTLA e ile ea tšoara seboka sa “Itse Litokelo Tsa Hao Joaloka Barupeli” ka Tšitoe, moo matichere a ileng a fumana tlhahisoleseding ka Deferred Action for Childhood Arrivals, e leng leano la Obama bakeng sa baahi ba se nang litokomane ba tlileng United States e le bana. Baetapele ba mekhatlo ba ile ba tsamaisa lipuisano tsa hore na matichere a tšoenyehile joang ho baithuti le hore na mokhatlo o ka thusa joang ho aha marang-rang a sechaba ho sireletsa malapa a bajaki.
Mokhatlo o ntseng o tsoela pele oa khamphase ea sehalalelo o ipiletsa ho likoleche le liunivesithi ho phatlalatsa likampo tsa bona e le libaka tse sireletsehileng bakeng sa baithuti bohle le basebetsi ba khamphaseng, ho sa tsotelehe boemo ba bojaki. Ka December, liithuti le basebetsi ba Univesithi ea Leboea-bochabela ba ile ba hlophisa moifo o kopang univesithi hore e phatlalatse koleche e le sehalalelo le ho saena melao-motheo e ngotsoeng ke basebetsi ba holo ea ho jela.
NTOA TS'OANE
Re phela linakong tse tšoenyang, empa kaofela ha rōna re ka qala kae-kae. Setsi sa Basebetsi ba Laundry se qala, Aran o re, ka ho fihlela basebetsi ka molaetsa oa sebete. "Re hlalosa hore ha ba bang 'me re tla loana re le bonngoeng."
Valdez o re: “Ho tla ba le mapolesa a tla etsa hore re ikutloe hore e mong le e mong o lokela ho khutlela sechabeng sa habo ’me a sireletse seo. "Tšebelisano har'a sechaba ke eona e tla ba senotlolo sa ho hlola tsamaiso ea Trump mme re se ke ra itumella ho arohana."
Mokhatlo oa hau kapa setsi sa basebetsi se etsa eng ho itokisetsa? Email [imeile e sirelelitsoe] ho arolelana lisebelisoa le maano.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate