Tsamaiso ea Bush e tsoile joang liketsong tse neng li bonahala li se molaong joalo ka ho pata litlaleho tsa bohlale ho tsoa ho Congress, ho theha lichankana tsa lekunutu, ho theha lihlopha tsa batho ba bolaeang, ho koetela batho le ho ba sutumelletsa ho pholletsa le meeli ea naha, le ho rera lintoa tse sa qholotsoeng? Karolo ea karabo e itšetlehile ka boiteko ba ka boomo ba tsamaiso, bo qalileng le pele ho la 11 Loetse, 2001, ho qhaqha mekhoa leha e le efe e teng ea molao le ea setheo bakeng sa ho thibela, ho pepesa, kapa ho otla tlolo ea molao ea naha le ea machaba ke liofisiri tsa Amerika.
Khale ka 2002, Adriel Bettleheim o ile a ngola bukeng ea Congressional Kotara hore Motlatsi oa Mopresidente Dick Cheney "o nka e le boikarabello ba tsamaiso ea hajoale ho khutlisa matla ao a lahlehileng bakeng sa setheo sa mopresidente." Ka 'nete, tsamaiso ea Bush e lekile ho tlosa lithibelo tsohle tse ka nahanoang ho "mopresidente oa moemphera," ho beha maikutlo a eona haholo-holo mabapi le ho qhaqha Molao oa Tokoloho ea Boitsebiso, Molao oa Bohlale oa Bohlale, le Qeto ea Matla a Ntoa. Ho khutlisetsa meeli matleng a lekala la tsamaiso ho pata tlhahisoleseling, ho bua (le ho pata) mashano, ho loana ka boikhethelo ba eona, kapa ho koetela, ho hlokofatsa le ho bolaea ntle le tšitiso ea Congress, makhotla le sechaba e tla ba mesebetsi ea bohlokoa, haeba bokamoso ba Abu Ghraibs bo ka thibeloa.
The Molao oa Tokoloho ea Tlhahisoleseling e fana ka mohlala o motle oa lithibelo tseo Cheney a ikemiselitseng ho li tlosa. Ha e le hantle molao oa khanya oa letsatsi o fetisitsoeng ke Congress ka 1966, FOIA e hloka hore mekhatlo ea mmuso e senole lirekoto tsa bona ka kopo e ngotsoeng. Molao o fana ka "litokoloho" tse robong ho tokelo ea sechaba ea phihlello, empa lilemong tsa Clinton 'Muelli oa Kakaretso Janet Reno o ile a eletsa mekhatlo hore tlhahisoleseling e lokela ho lokolloa ha feela e sa "etsa kotsi e ka bonoang."
Nakoana ka mor'a litlhaselo tsa 9/11, 'Muelli oa Molao-kakaretso John Ashcroft o ile a fana ka taelo e akaretsang memorantamong e neng e hlalosa hore boholo ba FOIA ha e sa le teng, e nyahamisa mekhatlo ea mmuso ho fana ka tlhahisoleseling efe kapa efe eo ho ka nahanoang hore e ka patoa. (“Qeto efe kapa efe ea boikhethelo ea setsi sa hau ea ho senola tlhahisoleseling e sirelelitsoeng tlas'a FOIA e lokela ho etsoa feela ka mor'a hore ho nahanoe ka botlalo le ka boomo litabatabelo tsa lekunutu tsa setheo, tsa khoebo le tsa botho tse ka amehang ha ho phatlalatsoa ha tlhahisoleseling.") Lihlooho tsa mafapha le mekhatlo ba ileng ba etsa qeto ea ho hana litlaleho ba ile ba "tiisetsoa hore Lefapha la Toka le tla sireletsa liqeto tsa hau" ntle le haeba li ne li se na motheo o utloahalang oa molao - joalokaha ho khethiloe ke tsamaiso ka boeona.
Memo ea Ashcroft e ne e buella tlhaloso e batsi ea litokoloho, haholo-holo Exemption 5 e neng e sirelelitse li- memos tsa mekhatlo le mekhatlo ea mekhatlo. Lipuisano tse latelang li khothalelitse hore mekhatlo ea mmuso e ts'oereng tlhahisoleseling e qotsitsoe hammoho le Exemption 2, mabapi le melao le litloaelo tsa basebetsi ba mokhatlo, le Exemption 4, mabapi le lithahasello tsa thepa.
Phuputso e sa tsoa etsoa ke Kopano ea Baqolotsi ba Litaba bakeng sa Puso e Bulehileng ho bapisa ts'ebetso ea likopo tsa FOIA ka 2000 le 2004 e fumane hore Exemption 2 e qotsitsoe ka makhetlo a mararo hangata ka 2004; tokollo 5, hoo e ka bang habeli khafetsa; le Exemption 4, 68% hangata.
Ntho ea bohlokoa ho feta palo e ntseng e phahama ea litokoloho e bile mofuta oa tlhahisoleseling e thibetsoeng. Karolo e kholo ka ho fetisisa ea seo sechaba se ithutileng sona ho fihlela joale ka tlhekefetso ea batšoaruoa, tlhokofatso, le liketso tse ling tsa botlokotsebe Abu Ghraib, Guantanamo, le libakeng tse ling ke liofisiri tsa mmuso le tsa sesole li bakiloeng ke likopo tsa FOIA tse ileng tsa hanoa pele ke mekhatlo ea mmuso, mme feela. eaba e laeloa ho phethahala ke makhotla. Ho joalo le ka bopaki ba hore liketso tse joalo tsa botlokotsebe li khothalelitsoe ke liofisiri tse phahameng tsa mmuso - pakela FBI mangolo-tsoibila a tsoang Guantanamo, e lokollotsoeng feela ka taelo ea makhotla, e bontšang hore mekhoa e hlekefetsang ea ho hlongoa lipotso e ne e lumeletsoe ke “taelo ea Phethahatso e saennoeng ke Mopresidente Bush.”
Hona joale tsamaiso ea Bush e leka ho thibela ho sebelisoa ha FOIA. Likoloto tse ntseng li emetse tsa ts'ireletso le tumello ea bohlale, mohlala, li kenyelletsa puo e tla matlafatsa motsamaisi oa Setsi sa Ts'ireletso ea Ts'ireletso (DIA) ho beha "lifaele tsa ts'ebetso" ka ntle ho ts'ebetso ea FOIA. Sena se ne se tla emisa ACLU le mekhatlo e meng ea litokelo tsa botho ho tsoela pele ho sebelisa likopo tsa FOIA ho ntša litokomane tsa bohlokoa tse patiloeng ho tsoa tsamaisong le ho pepesa tlhekefetso e kang ea Abu Ghraib le Guantanamo. The Polokelo ea Tšireletso ea Naha, setsi sa lipatlisiso Univesithing ea George Washington se bokellang le ho phatlalatsa litokomane tse fumanoeng ka FOIA, se bitsa molao "Molao oa Tšireletso ea Abu Ghraib."
Congress e Lokela ho Tseba Eng 'me e Lokela ho e Tseba Neng?
Mohlala oa bobeli oa boikitlaetso ba tsamaiso ea Bush ho "tsosolosa" "matla a lahlehileng" a mopresidente o amana le bohloeki ba congressional intelligence. Kamora Ntoa ea Vietnam, Komiti e Khethang ea Senate e etelletsoeng pele ke Kereke ea Senator Frank e entsoe ka mokhoa o pharaletseng phuputso e kileng ea etsoa ka ts'ebetso ea bohlale ba US, ho senola, har'a lintho tse ling, letoto la merero ea pele ea lekunutu ea CIA ea ho bolaea baetapele ba kantle ho naha le ho liha mebuso ea kantle ho naha.
Karabelong ea litšenolo tsena, Congress e ile ea fetisa Molao oa Tlhokomelo ea Bohlale oa 1980. Molao oo o ile oa tsepamisa matla a Congress ho okamela tšebetso ea mahlale a Amerika ka har'a likomiti tsa bohlale tsa Ntlo le Senate. E ne e boetse e hloka hore lihlooho tsa lefapha la bohlale li boloke likomiti tsa bolebeli li “tsebisitsoe ka botlalo le hona joale” eseng feela ka mesebetsi ea tsona e ntseng e tsoela pele empa ka “ketso efe kapa efe ea bohlokoa e lebelletsoeng ea bohlale.” Qalong, Congress e ile ea atleha ho etsa "tlhokomeliso e tebileng le e se nang lehlakore," le hoja likhang tsa lihlopha hamorao li ile tsa fokotsa katleho ea eona, ho latela Kevin Whitelaw le David E. Kaplan. ho US News le World Report. Ho elella bofelong ba lilemo tsa bo-1990, litho tsa komiti ea bohlale le basebetsi ba ne ba ntse ba le teng ho amohela ho feta litlhaloso tsa 1,200 le ho hlahloba litlaleho tse fetang 2,200 tse tsoang ho CIA selemo le selemo.
Nakoana kamora 9/11, George Bush ka molao tsebisa CIA le mekhatlo e meng e amanang le ts'ireletso ea naha eo "ke feela Litho tsa Congress tseo uena kapa liofisiri tse khethiloeng ka ho hlaka le ka li hlalosang mabapi le tlhaiso-leseling e hlakileng kapa e hlokolosi ea ts'ebetsong ea molao" ke "Sebui sa Ntlo, Moeta-pele oa Bonyenyane ba Ntlo, Senate Majority. le Baetapele ba Bahlomphehi, le Balula-Setulo le Litho tse maemong a Likomiti tsa Bohlale ka Ntlong le ka Senateng.”
Ha e le hantle, tsamaiso ea Bush e hlōlehile - kapa maemong a mang e hanne feela - ho boloka likomiti tsa bohlale li tsebisoa ka tse ling tsa lintlha tsa bohlokoa ka ho fetisisa tsa ntoa ea Iraq le ntoa ea bokhukhuni. Ho latela Douglas Jehl oa The New York Times, "Lithibelo tseo White House e li behileng mabapi le lenaneo la botlamuoa la CIA" bakeng sa babelaelloa ba boemo bo phahameng ba bokhukhuni "li hlalositsoe ke liofisiri tsa Republican le Democratic Congress e le tse matla haholo." Sena le sona se bonahala "se bile le phello ea ho fokotsa lipuisano tsa sechaba mabapi le lenaneo la botlamuoa la CIA."
Moetapele oa bongata ba Senate Harry Reid o ile a qobella kopano e kholo e koetsoeng ea Senate hoetla hona ho batla hore Komiti ea Bohlale e fuputse ka ho khetha le ho qhekella ha bohlale bo sebelisitsoeng ho ntšetsa pele ntoa ea Iraq. Empa tsamaiso e hanne ho fana ka tlhaiso-leseling e bohlokoa joalo ka litaba tsa mahlale a mopresidente. Ho latela sengoloa sa morao-rao sa Murray Waas ho National Journal, mohlala, Mopresidente Bush o ile a tsebisoa ke CIA ka September 21, 2001 - ka tlase ho libeke tse peli ka mor'a 9 / 11 - hore ho ne ho e-na le bopaki bo fokolang ba tšebelisano pakeng tsa Iraq le Al Qaeda. Empa Komiti ea Bohlale ha ea ka ea ithuta ka bokhutšoanyane ho fihlela lehlabula la 2004. Tsamaiso ea Bush e ntse e hana ho fana ka Daily Brief ea Mopresidente le litokomane tse ngata tse amanang le Komiti.
Litšenolo tsa komiti ea Kereke mabapi le litaba tse kang liteko tsa polao tsa CIA khahlano le Mopresidente Fidel Castro oa Cuba, Tonakholo Patrice Lumumba oa Congo, le ba bang li ile tsa etella pele Mopresidente Gerald Ford ho fana ka litaba. Molao o laolang 11905 ka 1976. Karolo e nang le sehlooho se reng “Thibelo ea Polao” e re: “Ha ho mosebeletsi oa ’muso oa United States ea tla kopanela, kapa a rera ho kopanela polaong ea lipolotiki.” Taelo ena e ile ea phetoa ke Mopresidente Carter le Reagan. Empa ka mor'a 9/11, ho latela moqolotsi oa litaba oa Washington Post Bob Woodward, Mopresidente Bush o ile a saena "ho fumana" bohlale ho laela CIA ho etsa "eng kapa eng e hlokahalang" ho senya Osama bin Laden le mokhatlo oa hae oa al Qaeda. Ka 2003 ea hae State of the Union puong eo, Mopresidente Bush o ile a ithorisa ka lipolao tse joalo tse se nang kahlolo e molemo, a bolela hore batho ba fetang likete tse tharo bao ho belaelloang hore ke likhukhuni “ba tšoeroe linaheng tse ngata. Mme ba bang ba bangata ba hlahetswe ke qetello e fapaneng. A re behe taba ka tsela ena: Ha e sa le bothata United States.”
Ho Etsa Hore Amerika e Sireletsehe Bakeng sa Ntoa ea Thibelo
Molaotheo o fa Congress matla a ho phatlalatsa ntoa. Leha ho le joalo, ho tloha Ntoeng ea II ea Lefatše, likhohlano tse ngata tsa libetsa tseo US e neng e ameha ho tsona li 'nile tsa etsoa ntle le phatlalatso e joalo. Ka 1973, nakong ea khanyetso ea ntoa ea Vietnam, Congress e ile ea leka ho tsosolosa lithibelo tse bonolo ho Mopresidente oa ho qala le ho tsamaisa lintoa ntle le tumello ea Congressional ka ho fetisa leano le matla. Qeto ea Matla a Ntoa. Sena se ne se hloka hore Mopresidente a buisane le Congress pele ho qala ntoa leha e le efe le ho tlosa mabotho a hlometseng a US lintoeng tseo haeba Congress e ne e sa phatlalatsa ntoa kapa e fetisitse qeto e lumellang tšebeliso ea matla matsatsing a 60. Qeto e ile ea qosoa ke Mopresidente Nixon, empa Congress e ile ea feta veto.
Tsamaiso ea Bush, leha ho le joalo, e tiisitse matla a batlang a se na moeli a ho loana. Leanong la eona la Tšireletso ea Sechaba la United States, le ileng la ntšoa ka 2002, le ile la bolela hore le na le tokelo ea ho qalisa lintoa tsa thibelo motheong oa tumelo ea tšokelo ea kotsi e ka ’nang ea hlaha nakong e tlang. Condoleezza Rice, eo ka nako eo e neng e le Moeletsi oa Tšireletso ea Sechaba, beha tjena: “Ha e le taba e utloahalang, United States e tlameha ho itokisetsa ho nka khato, ha ho hlokahala, pele litšokelo li phethahala ka botlalo.” Joalokaha Senator Robert Byrd a bontšitse ka puo ho Congress ka la 25 Pherekhong 2005, thuto ena ea ntoa e thibelang ntoa "e nka licheke le litekanyo tse thehiloeng Molaong oa Motheo tse fokotsang matla a Mopresidente a ho sebelisa sesole sa rona ka boithatelo ba hae, 'me a li lahlela ka fensetere… ea ntoa le khotso matsohong a Mopresidente le ho nyenyefatsa matla a Molao oa Motheo a Congress ho phatlalatsa ntoa. "
Qeto ea Matla a Ntoa e ne e se ea bohlokoa haholo Afghanistan le Iraq, hobane Congress e tšehelitse merero ena ka cheseho, e fetisa seo setsebi sa lipolotiki Nancy Kassop, ho ngola lithutong tsa Mopresidente ka Kotara, e bitsoang “liqeto tse lumellang ntho e ’ngoe le e ’ngoe” tse “tlohelang qeto ea bohlokoa ho ea ka boikhethelo ba mopresidente.” Empa e ka ba ea bohlokoa haholo nakong e tlang. Haufinyane tjena Likopano tsa Congress, ka mohlala, Senator Lincoln Chaffee o ile a botsa Rice, eo hona joale e leng Mongoli oa Naha: “ Tlas’a qeto ea ntoa ea Iraq, re ile ra thibela sesole leha e le sefe ho Iraq. Joale na u ka lumela hore haeba ho ka etsahala letho mobung oa Syria kapa oa Iran, u tla tlameha ho khutlela Congress ho ea fumana tumello eo? ”
O ile a araba: “Senator, ha ke batle ho leka ho nyenyefatsa matla a ntoa a mopresidente. 'Me ke nahana hore u tla utloisisa ka botlalo hore mopresidente o boloka matla ao ntoeng ea bokhukhuni le ntoeng ea Iraq. "
Tsamaiso ea Bush e bonahala e tiisa hore matla a eona a lekane hore e ka qala ntoa e seng molaong ea mabifi ntle le tumello e tsoang ho United Nations kapa Congress.
Motheong oa liphetoho tse ikhethileng melaong, melaong, le litlhalosong tsa bona tse etselitsoeng ho thibela Congress le sechaba ho laola kapa esita le ho tseba hore na lekala la tsamaiso le etsa eng, ho na le filosofi e pharaletseng: Hore lekala la tsamaiso ha le tlas'a molao haeba le sebetsa. ho lelekisa tshireletso ya naha - le hore lekala la phethahatso e be lona feela moahlodi wa hore na le etsa jwalo.
Liphetoho tse fapa-fapaneng tsa molao li thusa ho hlalosa hore na tsamaiso ea Bush e khonne ho kenya letsoho joang ho seo se ka bonahalang e le se seng molaong ntle le ho hloka kotlo. Habohlokoa le ho feta, li thusa ho bonts'a lithibelo tsa molao le tsa setheo tseo batho ba Amerika ba hlokang ho li khutlisa le ho holisa ho thibela ts'ebetso e ts'oanang ea botlokotsebe ke liofisiri tse phahameng nakong e tlang.
Lipuisano li se li qalile ka mekhoa ea ho khutlisetsa litšitiso tsa Bushwhacked matla a phethahatso. Melao e tšehelitsoeng ke senator ea Democratic Patrick Leahy le senator ea Rephabliki John Cornyn, mohlala, ba ne ba tla matlafatsa Molao oa Tokoloho ea Boitsebiso ka ho hloka karabo e potlakileng ea mokhatlo ho likopo tsa tlhahisoleseding le ombudsman ho utloa litletlebo tsa sechaba. Haufinyane tjena makasine ea Atlantic Monthly, Leslie H. Gelb le Anne-Marie Slaughter ba ile ba etsa tlhahiso ea molao o tla thibela sesole ntle le phatlalatso ea Congressional ea ntoa.
Ho fihlela morao tjena, litlhahiso tse joalo li ne li ka 'na tsa bonahala eka ke phae leholimong, empa koluoa ea naha ea Iraq e bakiloeng ke matla a mopresidente a sa laoleheng e ka ba etsetsa boemo bo botle haholoanyane. Ho ea ka John Mueller, rasaense oa lipolotiki Univesithing ea Ohio State ea ithutileng liketso tsa lintoa tse fetileng tsa US, seo u tla se fumana ka mor'a ntoa ea Iraq ke: "'Ha re batle ho etsa joalo hape - Ha ho sa na Iraqs. ' joalo ka ka mor'a Vietnam lefu lena e ne e le 'Ha ho sa le Vietnam.'
Ho thibela li-Iraqi tsa kamoso - lintoa tse mabifi tsa kamoso, tlhekefetso ea baahi, tlhokofatso ea batšoaruoa le litlolo tse ling tsa ntoa - ha se taba feela ea ho fetola tsamaiso le maano a kantle ho naha. E boetse e kenyelletsa ho khutlisetsa le ho phahamisa litšitiso tsa molao tse kileng tsa ema tseleng ea bopresidente ba borena bo tsoileng taolong. “Matla a lahlehileng,” a hapiloeng ke “setheo sa bopresidente,” a tlameha ho khutlisoa ke batho le baemeli ba bona.
Brendan Smith le Jeremy Brecher ke bahlophisi, le Jill Cutler, oa Ka Lebitso la Demokrasi, Litlōlo tsa Molao tsa Ntoa ea Amerika Iraq le Ka ntle ho naha (Metropolitan, 2005). Brecher, rahistori ea ngotseng libuka tse fetang leshome le metso e 'meli ho kenyeletsoa Strike!, o ngolla makasine ea Nation har'a lingoliloeng tse ling. Bakeng sa mosebetsi oa hae oa lifilimi o fumane likhau tse hlano tsa libaka tsa Emmy. Setsebi sa molao Brendan Smith ([imeile e sirelelitsoe]), eo e kileng ea e-ba motlatsi e moholo oa congress ea sebetsanang le leano la ts'ireletso le litokelo tsa botho, ke motlatsi oa Globalisation ho tloha ka tlase, 'me o ngoletse Los Angeles Times, The Nation, le Baltimore Sun.
[Sengoliloeng sena se qalile ho hlaha ka Tomdispatch.com, weblog ea Setsi sa Sechaba, e fanang ka phallo e tsitsitseng ea mehloli e meng, litaba le maikutlo a tsoang ho Tom Engelhardt, mohlophisi oa nako e telele oa khatiso, Mothehi oa motheo oa morero oa American Empire Project le mongoli oa Qetello ea Tloaelo ea Tlhōlo.]
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate