'Lintoa, likhohlano - tsohle ke taba," ho boheloa Monsieur Verdoux filiming ea Charlie Chaplin ea 1947 ea lebitso le tšoanang. Ba bangata ba ke ke ba hloka ho kholoa ka khokahano e teng lipakeng tsa mekhatlo ea US e seng e phathahane ka thepa ea mmuso oa Iraq le mochini oa sesole o ileng oa fa Iraq theko e bulehileng bakeng sa khoebo ea lefats'e. Empa se sa tsejoeng haholo ke hore ts'ebetso e tšoanang e se e ntse e tsoela pele karolong ea lefats'e moo li-B52 li neng li sa tsoa liha libomo mosebetsing o mong oa "tokollo".
Sehloho sa bomo e etelletsoeng pele ke US ea Yugoslavia ka 1999 e ne e le, ho latela mofuta o tloaelehileng oa nalane ea nalane, ho hloleha ha moifo oa Serbia ho ingolisa tumellanong ea khotso ea Rambouillet. Empa seo ha se na metsi a mangata ho feta pale eo Iraq e ikarabellang bakeng sa tlhaselo ea selemo se fetileng ka ho se sebelisane le bahlahlobi ba libetsa.
Sehlomathiso sa lekunutu sa B sa tumellano ea Rambouillet - se neng se fana ka ts'ebetso ea sesole ea Yugoslavia eohle - e bile joalo ka ha Letona la Ofisi ea Litaba tsa Kantle ho Naha Lord Gilbert hamorao le ile la lumela ho komiti e khethiloeng ea ts'ireletso, e kentsoeng ka boomo ho etsa hore Belgrade e hane.
Empa se senolang ka sepheo se pharalletseng sa bophirima ke khaolo ea bone, e neng e bua ka moruo oa Kosovan feela. Temana ea I (1) e khothalelitse "moruo oa 'maraka o sa lefelloeng", le karolo ea II (1) bakeng sa ho etsa thepa eohle ea mmuso. Ka nako eo, rump Yugoslavia - eo ka nako eo e neng e se setho sa IMF, Banka ea Lefatše, WTO kapa European Bank for Reconstruction and Development - e ne e le moruo oa ho qetela bohareng-boroa ba Europe hore o se ke oa tšoaroa ke motse-moholo oa bophirimela. "Likhoebo tse nang le sechaba", mofuta oa ho itaola ha basebetsi tlas'a Tito, o ntse o atile.
Yugoslavia e ne e na le liindasteri tsa peterole, merafo, likoloi le koae phatlalatsa, 'me 75% ea indasteri e ne e le ea naha kapa ea sechaba. Ka 1997, molao oa privatization o ne o bolela hore lithekisong tsa thekiso, bonyane karolo ea 60% ea liabo e lokela ho abeloa basebetsi ba k'hamphani.
Baprista ba phahameng ba neo-liberalism ba ne ba sa thaba. Sebokeng sa Davos qalong ea 1999, Tony Blair o ile a nyatsa Belgrade, eseng ka lebaka la ho sebetsana le Kosovo, empa ka lebaka la ho hlōleha ha eona ho kena lenaneong la "phetoho ea moruo" - taelo ea lefats'e e ncha e bua ka ho rekisa thepa ea naha le ho tsamaisa moruo. lithahasello tsa lichaba tse ngata.
Letšolong la ho phatloha ha libomo la 1999 Nato, e ne e le lik'hamphani tsa mmuso - ho fapana le libaka tsa sesole - tse neng li tobisitsoe ka ho khetheha ke linaha tse ruileng ka ho fetisisa lefatšeng. Nato e sentse litanka tse 14 feela, empa lits'ebeletso tsa indasteri tse 372 li ile tsa otloa - ho kenyeletsoa polante ea makoloi ea Zastava e Kragujevac, e siea makholo a likete a hloka mesebetsi. Ha ho fektheri e le ’ngoe ea linaha tse ling kapa ea batho ba ikemetseng e ileng ea hlaseloa ka libomo.
Ka mor'a ho tlosoa ha Slobodan Milosevic, bophirimela e ile ea fumana 'muso oa ntlafatso oa "ka potlako" Belgrade oo e neng e le khale o o lakatsa. E 'ngoe ea mehato ea pele ea tsamaiso e ncha e ne e le ho hlakola molao oa 1997 oa poraefete le ho lumella 70% ea khamphani hore e rekisetsoe batseteli ba kantle ho naha - ka 15% feela e boloketsoe basebetsi. 'Muso o ile oa tekenela mananeo a Banka ea Lefatše - ka katleho e felisang boipuso ba lichelete ba naha.
Ho sa le joalo, joalokaha New York Times e ne e lla, “moputso o khanyang oa ntoa” o ne o emetse bahlōli. Kosovo e na le mehloli ea bobeli e kholo ka ho fetisisa ea mashala Europe, le li-deposit tse ngata tsa lignite, lead, zinki, khauta, silevera le peterole.
Lehakoe ke mohaho o moholo oa morafo oa Trepca, oo boleng ba oona ba 1997 bo neng bo hakanngoa ho $5bn. Ketsahalong e makatsang ea tlhaselo le ka likhoka hang ka mor'a ntoa, moaho ona o ile oa amohuoa basebetsi le batsamaisi ba ona ke masole a Nato a fetang 2,900, a neng a sebelisa likheo le likulo tsa rabara.
Lilemo tse hlano ho tloha tlhaselong ea Nato, Kosovo Trust Agency (KTA), sehlopha se sebetsang tlas'a taolo ea UN Mission Kosovo (Unmik) - "e thabetse ho phatlalatsa" lenaneo la ho etsa poraefete ea pele ea 500 kapa ho feta sechabeng. likhoebo (SOEs) tlas'a taolo ea eona. Letsatsi la ho koala la likopo le fetile bekeng e fetileng: likhoebo tse 10 li ile tsa kena tlas'a hamore, ho kenyeletsoa matlo a khatiso, setsi sa mabenkele, khoebo ea agrobusiness le feme ea lino-mapholi. Mohaho oa merafo oa Ferronikeli le oa ho lokisa litšepe, o nang le matla a selemo le selemo a tlhahiso ea nickel ea lithane tse 12,000, o rekisoa ka thoko, 'me litefiso li lokela ho tla ka la 17 Pulungoana.
Ho etsa hore li-SOE li khahle ho batseteli ba kantle ho naha, Unmik e fetotse tsela eo mobu o nang le eona Kosovo, e lumella KTA ho rekisa litefiso tsa lilemo tse 99 le likhoebo, tse ka fetisetsoang kapa tsa sebelisoa e le mekoloto kapa ts'ireletso. Esita le mmuso oa Belgrade o tšehetsang bophirimela o bitsitse sena "ho tlatlapa mobu oa 'muso". Bakeng sa lik'hamphani tsa bophirimela tse emetseng ho tsubella, ho tla ba le likhetho tse ngata ho seo KTA e re tiisetsang hore ke tikoloho e "mohau haholo ho batseteli". Empa ho na le lipuo tse fokolang tsa litokelo tsa beng ba boitšoaro ba likhoebo - basebetsi, batsamaisi le baahi ba Yugoslavia ea pele, bao thepa ea bona e ileng ea nkoa ka katleho ka lebitso la "sechaba sa machaba" le "phetoho ea moruo".
Ha ts'ebetso ea khoebo ea lithako tsa Baghdad le Pristina e ntse e tsoela pele, ha ho "tokoloho" ea Iraq kapa ho phatloha ha libomo tsa "batho" tsa Yugoslavia ho pakile mohale oa Chaplin oa mohanyetsi o fosahetse.
* Neil Clark ke sengoli le seboholi se ipabolang litabeng tsa Balkan
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate