Karolo ea 'Nete ea Bajaki - Lengolo le bulehileng le tsoang ho Mopresidente Evo Morales le re "taelo ea ho khutla" ea EU.
Ho fihlela qetellong ea Ntoa ea Bobeli ea Lefatše, Europe e ne e le k'honthinente ea bajaki. Maeurope a likete a ile a ea Linaheng Tsa Amerika ho ea etsa likolone, ho phonyoha tlala, mathata a lichelete, ntoa, mebuso ea bohatelli le mahloriso a merabe e menyenyane.
Kajeno, ke latela ka ngongoreho mokhoa oa "return directive". Mongolo, o lumellaneng ka la 5 Phuptjane ke Matona a ka Hare a linaha tsa 27 tsa European Union, o tlameha ho vouta ka Paramente ea Europe ka la 18 Phuptjane. Ke ikutloa hore e mpefatsa haholo maemo a ho koalloa le ho lelekoa naheng ea bajaki ba se nang litokomane, ho sa tsotellehe hore na ba qetile nako e kae ba le naheng ea EU, boemo ba bona ba mosebetsi, maqhama a malapa a bona, hore na ba batla hakae le hore na ba khonne ho kopanya.
Maeurope a ile a fihla Latin le Amerika Leboea ka bongata, ha ho li-visa kapa maemo a behiloeng ho bona ke ba boholong. Ba ne ba amoheloa ka linako tsohle, ’me ba tsoela pele ho ba joalo. Ka nako eo, linaha tsa rona tsa Amerika li ile tsa nka bofuma ba moruo le mathata a lipolotiki Europe. Ba ile ba tla k'honthinenteng ea rona ho tla sebelisa leruo la eona la tlhaho le ho le fetisetsa Europe - ho litšenyehelo tse kholo tsa Matsoalloa a Amerika. Joalo ka taba ea Cerro Rico de Potosi ea rona le merafo ea eona e ntlehali ea silevera e faneng ka chelete bakeng sa kontinente ea Europe ho tloha lekholong la bo16 ho isa ho la bo19 la lilemo. Batho, maruo le litokelo tsa bajaki ba Europe ba ne ba lula ba hlomphuoa.
Kajeno, ka lebaka la ponahalo ea eona e ntle e le sebaka sa nala le tokoloho ea sechaba, European Union ke sebaka se ka sehloohong sa bajaki lefatšeng ka bophara. Boholo ba bajaki ba ea EU ho kenya letsoho katlehong ena, eseng ho nka monyetla ka eona. Ba hiriloe mesebetsing ea sechaba, ea kaho, ea sepetlele, ea malapeng le ea tlhokomelo eo batho ba Europe ba ke keng ba e etsa kapa ba ke keng ba e etsa. Ba kenya letsoho ho matla a palo ea batho ba kontinenteng ea Europe, ho boloka likamano lipakeng tsa ba mafolofolo le ba sa sebetseng ka tsela ea ho nolofalletsa mekhoa ea eona ea seatla se bulehileng ea ts'ireletso ea sechaba, le matla a mebaraka ea ka hare le bonngoe ba sechaba. Bajaki ba fana ka tharollo mathateng a palo ea batho le a lichelete a EU.
Bafalli ba rona ke thuso ea nts'etsopele eo batho ba Europe ba sa re feng eona - kaha linaha tse fokolang li hlile li finyella sepheo sa tsona sa 0.7% ea GDP ho thuso ea ntlafatso. Ka 2006, Latin America e ile ea amohela US$68,000million [lichelete tse khutliselitsoeng], ho feta kakaretso ea matsete a tsoang kantle ho naha linaheng tsa rona. Lichelete tse tsoang lefatšeng ka bophara li fihlile ho US$300,000 milione, e leng chelete e fetang US$104,000 milione e fanoeng bakeng sa lithuso tsa ntlafatso. Naha ea heso, Bolivia, e amohetse chelete e fetang 10% ea GDP ka chelete e tsoang (US$1,100 milione) kapa karolo ea boraro ea thepa ea rona ea selemo le selemo ea khase ea tlhaho.
Ka hona, maqhubu a bojaki a tsoela batho ba Europe molemo le Lefatše la Boraro, ka lebaka la hore re lahleheloa ke basebetsi ba tšoanelehang bao linaha tsa rona, leha li futsanehile, li tsetelelitseng batho le lichelete.
Ka bomalimabe, morero oa "return directive" o thatafatsa 'nete ena haholo. Le hoja re utloisisa hore Naha e ’ngoe le e ’ngoe kapa sehlopha sa Linaha se na le tokelo e ikemetseng ea ho iketsetsa melao-motheo ea bojaki, re ke ke ra amohela hore ba habo rōna ba Latin America, bara le barali babo rōna, ba lokela ho haneloa ka litokelo tsa bona tsa botho. "Taelo ea ho khutlisa" e bona esale pele monyetla oa ho koalla bajaki ba se nang litokomane ho fihlela likhoeling tsa 18 pele ba lelekoa - kapa "hole" ho latela poleloana ea taelo. Likhoeli tse 18! Ntle le nyeoe kapa toka! Joalo ka ha ho le joalo kajeno, temana ea taelo eo e tlola ka ho hlaka lingoloa tsa 2, 3, 5, 6, 7, 8 le 9 tsa Phatlalatso e Akaretsang ea Litokelo tsa Botho ea 1948. Haholo-holo, Article 13 ea Phatlalatso e reng:
“1. Batho bohle ba na le tokelo ea ho tsamaea ka bolokolohi le ho khetha bolulo ba bona sebakeng sa Naha.
2. Batho bohle ba na le tokelo ea ho tsoa naheng efe kapa efe, ho akarelletsa le ea habo bona, le ho khutlela naheng ea habo bona.”
Mme, ho hobe le ho feta, ho na le kgonahalo ya hore bomme le bana ba tla kwallwa ditjhankaneng moo re tsebang hore kgatello ya maikutlo, ditlala le ho ipolaea di ntse di tswela pele, ntle le hore maemo a bona a malapa le a sekolo a hlokomelwe. Re ka amohela joang ntle le ho arabela hore ba habo rōna ba Latin America ba se nang litokomane, ba lokela ho kenngoa likampong, ha bongata bo boholo bo qetile lilemo bo sebetsa le ho kopanya? Mosebetsi oa kajeno oa ho kenella ka liphallelo o lehlakoreng lefe? “Tokoloho ea ho tsamaea” li hokae le tšireletso khahlanong le ho koalloa chankaneng ka boomo?
Ka nako e ts'oanang, European Union e leka ho kholisa Andean Community of Nations (Bolivia, Colombia, Ecuador le Peru) ho saena "Tumellano ea Mokhatlo" e kenyeletsang Tumellano ea Free Trade e tšoanang ka tlhaho le litaba tse behiloeng ke United States. Linaha. Re tlas'a khatello e matla ea Komisi ea Europe ho amohela maemo a tokoloho e kholo bakeng sa khoebo ea rona, litšebeletso tsa lichelete, thepa ea mahlale le litšebeletso tsa sechaba. Ho feta moo, tlas'a boikaketsi ba tšireletso ea molao re ntse re hatelloa ka hore ebe re entse hore metsi, khase le likhokahano tsa rona e be tsa naha ka Letsatsi la Machaba la Basebetsi. Kea botsa, "ts'ireletso ea molao" e hokae bakeng sa basali ba rona, bacha, bana le basebetsi ba batlang maemo a molemo ho feta Europe?
Ho ntšetsa pele kabo ea mahala ea thepa le lichelete ha bara le barali babo rōna ba lekang ho potoloha ka bolokolohi ba tobane le ho koalloa chankaneng ntle le nyeoe, e ne e tla be e le ho haneloa ha tokoloho ea motheo le litokelo tsa demokrasi. Haeba "taelo ea ho khutla" e fetisitsoe, ho ke ke ha khoneha hore re tebise lipuisano tsa rona le European Union, 'me ho ea ka molao-motheo oa ho lumellana, re na le tokelo ea ho hlahisa lithibelo tse tšoanang tsa li-visa bakeng sa Baahi ba Europe. e behiloe ho batho ba Bolivia ho tloha ka la 1 Mmesa 2007. Ha re so sebelise seo ho fihlela joale hantle hobane re ne re ts'epa lets'oao le letle le tsoang European Union.
Lefatše, lik'honthinente tsa lona, maoatle le lipalo li feta har'a mathata a maholo a lefats'e: ho futhumala ha lefatše, tšilafalo, ho fela butle ha mehloli ea matla le mefuta-futa ea lihloliloeng, ha naheng e 'ngoe le e 'ngoe tlala le bofuma li eketseha, li fokolisa lichaba tsa rona. Ho etsa bajaki, ebang ba na le litokomane kapa che, li-scapegoats tsa mathata ana a lefats'e hase tharollo. Ha e tsamaellane le 'nete efe kapa efe. Mathata a bonngoe ba sechaba ao Europe e nang le 'ona hase phoso ea bajaki empa ho e-na le hoo ke phello ea mohlala oa tsoelo-pele o behiloeng ke Leboea, e senyang polanete le ho senya mekhatlo ea batho.
Ka lebitso la batho ba Bolivia, ho bara le barali beso bohle ba k'honthinenteng ena le libaka tse ling tsa lefats'e, joalo ka Maghreb le linaha tsa Afrika, ke ipiletsa ho tlhokomeliso ea baetapele ba Europe le maparamente, batho, baahi. le baitseki ba Europe, hore ba se ke ba amohela sengoloa sa "taelo ea ho khutlisa". Sengoloa se ka pele ho rona kajeno ke taelo ea lihlong.
Ke ipiletsa hape ho European Union ho sebetsa likhoeling tse tlang leano la bojaki le hlomphang litokelo tsa botho; e re lumellang ho boloka matla ana a molemo ho lik'honthinente ka bobeli; le ho lokisa hang-hang molato o moholo oa histori, oa moruo le oa tikoloho, oo linaha tsa Europe li o kolotang karolo e khōlō ea Lefatše la Boraro, ’me ka ho etsa joalo li koala methapo e bulehileng ea Latin America. Kajeno ha baa lokela ho hloleha ho "maano a bona a ho kopanya" kaha ba hlolehile ka seo ba se bitsang "civilizing mission" nakong ea bokolone.
Litumeliso tsa boena tse tsoang Bolivia ho lona bohle, balaoli, maparamente a Euro, bara le barali babo rōna. Le bonngoe ba rona, haholo-holo ho "batho ba sephiring".
Evo Morales Ayma
Mopresidente oa Rephabliki ea Bolivia
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate