The letšolo la ho tlosa meeli ea nako ho tsoa liofising tse khethiloeng Venezuela ho tlisitse maikutlo a matla ho feta seo ho bonahalang e le ho sekisetsa nako e telele mona, sehlabelo sa mekhoa ea ho finyella lipakane. Ka phatlalatso ea Mopresidente Chávez ea tšubuhlellano e felletseng molemong oa phetoho mekhoa ea mmuso e tlisitsoe lebaleng la tlholisano ea likhetho, ho bonahala e le litšenyehelo tsa tlholisano e hlokang toka ea demokrasi.
Leha litlhaloso tsa demokrasi ea boemeli ba sejoale-joale esale li phehisana khang, ho na le motheo o sa kang oa haneloa, demokrasi ea boemeli bonyane ke tlholisano e lokolohileng le e hlokang leeme ea likhetho ke batho le/kapa mekhatlo ea lipolotiki bakeng sa taolo ea naha. Ho totobetseng tabeng ena ea motheo ke hore tšebeliso ea mehloli ea naha ka kakaretso e kholo le e matla tlhōlisanong e joalo e tlōla mekhoa ea eona, haholo-holo ea tlhōlisano e hlokang leeme. 'Muso o lokela ho hlōlisanoa, eseng ka.
Tšebeliso ea lisebelisoa tsa mmuso likhethong ke 'muso o phatlalatsang merero ea eona ea demokrasi e fana ka sehlabelo. Litloaelo tsa tlholisano ea demokrasi li tela sepheo seo ho thoeng se lokile, sa ho boloka mmuso o le matla.
Molaotheo oa Venezuela oa 1999 o ikhethile ka ho theha makala a 5 a mmuso; har'a tsena ke lekala la pele la lefats'e la likhetho tse kenyellelitsoeng ke molaotheo, le ikemetseng licheleteng le tsamaiso, Lekhotla la Naha la Likhetho (CNE). Karolo ea eona e pharaletseng, empa e kenyelletsa ho felisa "lipelaelo le bokhopo" tsamaisong ea likhetho, 'me ka moea ona e' nile ea e-ba mafolofolo ho batlisisa lipolelo tsa bohanyetsi tsa hore lets'olo la "E" le sebelisa naha ka mokhoa o leeme.
CNE e sa tsoa batlisisa pontšo e neng e tšoeroe ke bakhanni ba literaka, ba fumana hore e ne e se ba PDVSA, k'hamphani ea sechaba, empa ke tšebelisano-'moho e nang le litho tsa eona 'me ka hona ha ea tlōla mekhoa ea demokrasi. Ka mokhoa o ts'oanang e ntse e phathahane ka liqoso tsa hore metro ea Caracas e ntse e bapala lipina tsa pro-amendment ho pheta-pheta.
Leha ho le joalo ho hloleha ha CNE tabeng ena ho atile, tse ling ke tse poteletseng ’me tse ling ha li joalo. Ka mohlala, papatso e le 'ngoe, e hlahisoang letsatsi le leng le le leng ho tloha ka referendum ea Bolivia ho pholletsa le likoranta tse ngata tsa naha, e bontša Chavez le Morales ba tšoarane ka mongolo o reng "Rea u babatsa Bolivia…..re tsoela pele. E hlotse". Lepetjo lena le sa bonahaleng la pro-amendment le ngotsoe ka mokhoa o hlakileng mosebetsi oa naha ea Venezuela k'honeng e ka tlase e ka letsohong le letšehali. Leha ho le joalo ho bohlokoa le ho feta, 'me ho hlakile hore tlas'a litaelo tsa Mopresidente mocha oa thelevishene oa sechaba oa 8 o fetotsoe ka ho feletseng tšebeletsong ea letšolo la "E". Ka mokhoa o ts'oanang, Chávez o phatlalalitse sepheo sa hang-hang sa tse kholo le tse tsebahalang haholo mision, tse tlohang ho fana ka tlhokomelo ea mantlha ea bophelo bo botle ho ea ho ho lema lifate, ho fumana "E" e matla ho referendum ea la 15 Hlakola.th. Mosebeletsi e mong oa Mission o ile a mpolella "re karolo ea naha, ha rea lokela ho ameha. Re ile ra tlameha ho tlohela mosebetsi oohle oa rona ho latela litaelo tsa Mopresidente."
Batšehetsi ba tiileng ba phetoho, Mokha oa Makomonisi oa Venezuela, ba nyatsitse ka mokhoa o makatsang boitšoaro ba mofuta ona ho tsoa ho 'musisi oa bohanyetsi Antonio Ledezma ha Mongoli-Kakaretso oa bona a phatlalatsa tšebeliso ea liteishene tsa thelevishene tsa sechaba "tse sebetsang ho khothaletsa phetoho".
Joale ho bonahala eka 'muso oa Hugo Chávez o molato oa sehlabelo sena, o khelosa melao ea demokrasi ea boemeli hore e tsoele pele e le matla. Ho sa tsotellehe melemo ea ho boiketlo ba batho e tlisoang ke 'muso ona, ho lumellana ho bonahala ho ke ke ha rarolloa.
Leha ho le joalo sena sohle se itšetlehile ka bophara ba kutloisiso ea motho ea tlhōlisano e hlokang leeme. Jesse Chacon, Letona la Lipuisano le Boitsebiso, ha a arabela potso ena maobane o ile a hoeletsa "U mpolella hore mmuso o na le mocha oa 8? Ka sebele, empa ka lehlakoreng le leng, ho theha ho se leka-lekane, ke Globovision, ho sa tsotellehe Televen, Venevision, le Channel I." Ena ke khang e tloaelehileng ea Chavista, ea hore khanyetso e matla haholo mecheng ea litaba ea khoebo ea poraefete hoo ke ka ho sebelisa mecha ea litaba ea mmuso feela tebello efe kapa efe ea tlholisano ea likhetho "e lokileng" e ka bolokoang e phela.
Tlas'a khatello e eketsehileng mabapi le boipiletso ba Missions Chacon o ile a arabela "Le liunivesithi? Lintho li etsahala ho tsona tse neng li e-s'o utloele mehleng ea ka ke le seithuti." Palo e kholo ea li-rectors tsa liunivesithi tse fuoang lichelete ke sechaba empa li ipusa ho latela molao oa motheo li tsoile khahlano le tokiso ea tsona, likhamphani tsa bona li fetohile. mabala a kgotso le dikgoka lihlopha tsa baithuti ba khanyetso ka ho tšoana. Kereke e K’hatholike e emela qhobosheane e ’ngoe e nang le tšusumetso sechabeng ea khanyetso e nang le eona ha a eme a sa etse letho ka thōko ho ntoa e matla ea likhetho, phetoho "e ke ke ea rarolla bothata bo le bong ba naha" e phatlalalitse seboka sa eona sa morao-rao.
Potso ea mantlha ea sala; na liketso tsa liunivesithi, kereke le mecha ea phatlalatso ea poraefete, har’a tse ling, li nyenyefatsa toka ea tlholisano ea likhetho? Haeba ho joalo, na ba etsa joalo ka ho lekana ho lokafatsa tšebeliso ea naha ea Venezuela ho batalatsa lebala la lipapali?
E tlanngoe ke molao oa 2004 oa boikarabello ba sechaba mecheng ea litaba, e ileng ea nyatsoa haholo ke lihlopha tse kang Human Rights Watch, 'me ka lesoba le bōpehileng la RCTV le siiloeng ke qeto ea Mopresidente Chávez ea ho se tsosolose laesense ea eona ea phatlalatso, mecha ea litaba ea poraefete ea Venezuela ha e matla kapa e matla joalo ka ha e ne e le ka 2002 ha e ne e bapala karolo ea bohlokoa ho 'muso o phethotsoe hoo ho batlileng ho liha ’muso oa Chávez. Sena se boletse, ho ke ke ha e-ba le pelaelo ea khanyetso e tsoelang pele ea mecha ea litaba ea poraefete (haholo-holo khatisong le ka seea-le-moea), mohlophisi e mong oa koranta o sa tsoa bolela lenaneong le phatlalatsoang ke Globovision "Hlokomela, Hugo. U se ke ua qetella u tšoana le molekane oa hau Benito Mussolini. , e leketlile ka holimo."
Mofuta ona oa lipolotiki o tebileng, ha ntho e tloaelehileng joalo ka mecheng ea litaba ea Venezuela e ka qosoa ka ho khelosa toka ea litlholisano tsa likhetho. Ntle le monyetla oa ho phatlalatsa merero ea bona, maikutlo, le litekanyetso tse se nang leeme le tebileng meketjaneng ea likhaso li ke ke tsa boleloa li le tlholisanong e hlokang leeme. Mecha ea litaba ea poraefete Venezuela e tlotse meeli e amohelehang ea "post modernist" ea tšusumetso ea lipolotiki, ea tlhaloso le tlhahiso, 'me e tsoela pele e le sebapali sa lipolotiki se tobileng le se matla.
Human Rights Watch e hlokometse, morao tjena tlaleho e mpe pusong ea Chávez, hore le ka mor'a ho fallela cable ka 2008, moo kotara feela ea batho ba Venezuela ba khonang ho fihlella (ho ba le lengolo la tumello ea lifofane), RCTV e fumane karolo ea 13% ha e bapisoa le mocha o moholo ka ho fetisisa oa naha, VTV e fokolang. 4%. Tšebeliso ea mekhoa ea mmuso sebakeng sena ha e bonahale e tlola tlholisano e hlokang leeme joalo ka ho e ntlafatsa. Ba leka ho leka-lekanya liketso tsa baetsi ba lipolotiki ba seng molaong, mecha ea phatlalatso ea poraefete.
Pale e fapaneng e hlahisoa ka ts'ebeliso ea Boromuoa ho arabela liketso tsa Liunivesithi le litsi tse ling tsa bohlokoa sechabeng. Mecha ea litaba e bohlokoa ka mokhoa oa tsamaiso bakeng sa tlholisano e hlokang leeme, ho laola kabo le tlhaloso ea tlhahisoleseling ka mokhoa o hlakileng le o matla o ama bokhoni ba mokha oa ho qothisana lehlokoa. Mekhatlo ea sechaba e ka sebetsa ka mokhoa o ts'oanang, empa mokhoa oo sena se finyelloang ka oona o fapane ka boleng. Lentsoe la Kereke le ka ama la mokha bokgoni ba ho hlola, empa ha e ame ea mokha bokgoni ba ho qothisana lehlokoa ka tsela e ts'oanang le mecha ea litaba.
Le hoja liunivesithi, joalo ka ha litsi tse tšehetsoang ka lichelete ke sechaba li lokela ho emisa mesebetsi ea tsona hang-hang, litsi tse ikemetseng li lokela ho lokoloha ho ba le maikutlo afe kapa afe ao li a khethang. Ka hona, Mesebetsi e meholo le e nang le tšusumetso e ke ke ea sebelisoa e le litekanyo tse molaong ntle le mabapi le liunivesithi. Ho bonahala eka nako ena ho leka-lekana ho itšetlehile ka lets'olo la "Ee", Mesebetsi e ama bophelo ba batho ba bangata haholo ba Venezuela. Sena se emela boitelo, tšebeliso ea Boromuoa e senya toka ea tlholisano ea likhetho molemong oa ho fetisa phetoho.
Melao e meng ea tsamaiso ea Chávez e bonts'a ho sekisetsa lipakeng tsa litekanyetso tsa eona tsa demokrasi le matšoenyeho a eona a ho ipoloka ho feta 2013, e leng se tla ba teng likhethong tse latelang tsa mopresidente oa Venezuela. Leha ho le joalo, ho sa le joalo, maano a ntseng a nyatsoa ka matla ke bohanyetsi, e leng tšebeliso ea mecha ea litaba ea mmuso lets'olong la "Ee", ha e le hantle e bonahala e matlafatsa ts'ebetso eona eo ea demokrasi.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate