Ke hopola ke bua le sehlopha se tsoelang pele lilemo tse fetang leshome tse fetileng, re phehisana khang ka melemo ea lekhetho la litšebelisano tsa lichelete (FTT). Ka mor'a hore ke behe nyeoe, motho e mong o ile a mpotsa hore na re lahlile monyetla oa ho sutumelletsa FTT joale kaha mathata a lichelete a felile. Ke ile ka tiisetsa motho eo hore re ka tšepa hore lekala la lichelete le tla re fa mahlabisa-lihlong a mang a tla hlahisa menyetla ea liphetoho.
Nakoana kamora moo, re ile ra putsoa ka sekhobo sa khoebo se tsoang k'hamphaning e rehelletsoeng ka nepo, MF Global. Ho bonahala eka FTX e re file thuto e 'ngoe e kholo ea meharo le bobolu lefapheng la lichelete.
Lekala la lichelete e ne e le lehae le thabileng bakeng sa ba batlang lichelete tse kholo le ba sa tsotelleng ho koba kapa ho tlōla melao ho tlatsa lipokotho tsa bona. Corporate America ha e tsejoe e le setsi sa bokhabane, empa likarolong tse ling tse ngata, bonyane ho na le sehlahisoa seo k'hamphani e ka hlahlojoang ka sona. Na indasteri ea likoloi e hlahisa likoloi tse sireletsehileng le tse tsamaeang hantle? Na indasteri ea lifofane e isa batho moo ba eang teng ka nako?
Tsena ke metrics e ka sebelisoang ka mokhoa o hlakileng. Empa lekala la lichelete le etsa eng? Ebile, ho na le li-metric, empa ha li otlolohe, 'me ha ho mohla re bonang boralitaba ba li sebelisa lefapheng lena.
Lichelete le Terene: E kholo ke e Mpe
Boemong ba mantlha, lichelete ke molemo o mahareng. Sena se khetholla lekala la lichelete ho tsoa mafapheng a kang tlhokomelo ea bophelo bo botle, matlo, kapa temo. Lichelete ha li hlahise letho la bohlokoa malapeng ka ho toba. Boleng ba eona moruong ke hore e nolofatsa litšebelisano le ho fana ka chelete. Mesebetsi ena e bohlokoa haholo, empa ka bo eona ha e na thuso. Ke ba bohlokoa ka lebaka la tšebeletso ea bona moruong o hlahisang litholoana.
Ka tsela ena, lichelete li ka nkoa li tšoana le indasteri ea literaka. Ho tsamaisa literaka ho bohlokoa haholo moruong oa ho isa thepa ho bareki le lisebelisoa tsa bohlokoa ho bahlahisi le bafani ba litšebeletso. Empa ha e hlahise boleng ka kotloloho. Re rua molemo feela ka ho ba le basebetsi le literaka tse ngata haeba li lumella indasteri ho sebeletsa mosebetsi oa eona hamolemo. Seo se bolela ho isa thepa moo e eang kapele kapa ho e isa moo ntle le tšenyo e nyane kapa e senyehile.
Ena ke pale e tšoanang le ea lichelete. Re rua molemo ka ho ba le lisebelisoa tse ngata tsa lichelete ho fihlela feela ha li re lumella ho sebeletsa moruo o hlahisang hantle. Seo se bolela ho nolofatsa litefo ho etsa hore ho be bonolo le ho potlaka le ho fana ka chelete e ntle molemong oa ts'ebeliso ea eona e hlahisang litholoana.
Serious Bloat in Finance
Lekala la lichelete le phatlohile ka boholo halofong e fetileng ea lilemo. Lekala le pharaletseng la lichelete, inshorense, le thekiso ea matlo le meaho le eketsehile ka makhetlo a fetang a mabeli e le karolo ea GDP nakong ea halofo ea lekholo le fetileng, e eketseha ho tloha ho 5.5% ea GDP ka 1971 ho ea ho 12.0 lekholong ka 2021.[1] Liperesente tse ling tse 6.5 tsa GDP e sebelisetsoang lichelete ka 2021 e lekana le chelete e fetang $1.4 trilione e kenngoeng ke lekala lena. Sena se fihla ho chelete e fetang $11,800 ka selemo bakeng sa lelapa le tloaelehileng.
Sekhahla se fokolang haholo sa litšireletso le khoebo ea thepa, hammoho le lichelete tsa matsete le li-trust, li imenne ka makhetlo a fetang 0.55 e le karolo ea GDP, e nyolohang ho tloha ho 1971 lekholong ea GDP ka 2.56 ho ea ho 2021 lekholong ka 2.0. Keketseho ena ea karolo ea 500 lekholong ea GDP ho feta $4,400 bilione ka selemo moruong oa hajoale, kapa hoo e ka bang $XNUMX ka selemo lelapa ka leng. Sena se feta halofo ea boholo ba tekanyetso ea sesole.
Ho hlakile hore lefapha la lichelete ke lets'oao le leholo haholo moruong kajeno ho feta lilemo tse mashome a mahlano tse fetileng. Hape ke mohloli o moholo oa ho se lekane. Lethathamo la batho ba limilione tse likete ba naha ba na le batho ba bangata, joalo ka Stephan Schwarzman le Peter Thiel, ba entseng leruo ka lichelete tsa hedge, lichelete tsa poraefete le mekhatlo e meng ea lichelete. Ka bokhutšoane, lintlha li hlakile: lefapha la lichelete le nka karolo e kholoanyane ea lisebelisoa tsa moruo ho feta kamoo e neng e le kateng lekholong la halofo le fetileng la lilemo, 'me ke lebaka le ka sehloohong la ho hlahisa ho se lekane,
Finance: E Molemo Bakeng sa Eng?
Potso e kholo ke hore na re fumana eng bakeng sa lisebelisoa tsohle tse eketsehileng tseo lekala la lichelete le li nkang ho rona ba bang? Taba ena e botsa hore na mekhoa ea rona ea ho lefa e ntlafalitsoe hakae le hore na re fana ka chelete e ngata hakae kajeno ho feta kamoo re neng re tla khona ho sebetsana le lekala le lenyenyane la lichelete.
Potsong ea pele, ho hlakile hore re thehile mekhoa e betere ea ho lefa melato ea rona le ho etsa mesebetsi e meng, empa tsoelopele e kholo ha e ncha. Peeletso e tobileng ea meputso ea rona le litefo tsa othomathike bakeng sa likoloto ke lintlafatso tse ntle tse bolokang nako e ngata bakeng sa mahlakore ka bobeli a khoebo. Leha ho le joalo, lintlafatso tsena li qalile ka lilemo tse fetang mashome a mane.
Ho joalo le ka likarete tsa mokitlane le likarete tsa banka. Boholo bo bongata ba litšebelisano bo se bo entsoe ka likarete tsena, empa sena ha se theknoloji e ncha haholo. Likarete tsa ho reka ka mokitlane li ne li se li ntse li fumaneha hohle ka 1971, esita le haeba li ne li se kae kapa kae moo li leng teng joaloka kajeno.
Re ka fa lekala la lichelete mokitlane bakeng sa keketseho ea boiketlo ba tsamaiso ea rona ea litefo, empa see ke bokae? Na nako e boloketsoe ho sebelisa likarete tsa mokitlane kapa ho ba le depositi e tobileng ea litefo tsa hau e lekana le $11,800 ka selemo ho uena? Seo se bonahala se le moepa. Ke belaela ha ke fuoa khetho, batho ba bangata ba ka khetha $11,800 e eketsehileng moputsong oa bona ebe ba fuoa cheke ka letsoho ho fapana le hore e kenngoe ka bo eona akhaonteng ea bona ea banka.
Ho thoe'ng ka karolo e 'ngoe ea mosebetsi oa lefapha la lichelete, ho abela chelete e ngata molemong oa ts'ebeliso ea eona e ntle? Ha ho na mokhoa o bonolo oa ho lekola hore na lekala la rona le atolositsoeng la lichelete le atlehile hakae mabapi le ho fana ka chelete, haholo hobane ha re na chelete e seng ea nnete. Re ke ke ra supa Amerika e nang le lekala le lenyane la lichelete nakong ea halofo ea lekholo la ho qetela la lilemo. (Steven Cecchetti le Enisse Kharroubbi ba ile ba tšela naha Analysis e ileng ea fumana hore lekala le leholo la lichelete le ile la matlafatsa kholo, empa ka mor'a ho fihla boholo bo itseng bo amanang le moruo, e ile ea e-ba sekhahla sa kholo.)
Re ka etsa papiso ea kholo ea tlhahiso lilemong tse mashome tsa morao tjena le kholo ea tlhahiso lilemong tse mashome pele lekala la lichelete le ja karolo e kholo ea lihlahisoa tsa naha. Lilemong ho tloha qalong ea letoto la tlhahiso ea Bureau of Labor Statistics ka 1947 ho isa 1972, kholo ea tlhahiso e ne e le karolo ea 2.8 lekholong ka selemo. Ho tloha 1972 ho isa 2022, kholo ea tlhahiso e ne e le karolo ea 1.8 lekholong feela.
Leha ho le joalo, kholo ea tlhahiso e theohile ho feta ha lekala la lichelete le ntse le hola ho latela moruo. Leha ho bile le lilemo tse leshome tse matla tsa kholo ea tlhahiso ho tloha 1995 ho isa 2005, lilemong tsa ho tloha 2005 ho isa 2019, kholo ea tlhahiso e ne e le liperesente tse 1.4 feela.
Lekala la lichelete le atolositsoeng le ka 'na la se ke la ikarabella bakeng sa ho fokotseha ha kholo ea tlhahiso,' me ka sebele ho ka etsahala hore ebe e ka be e fokotsehile le ho feta ntle le lekala le leholo la lichelete. Empa, ha ho bonolo ho etsa nyeoe ea hore lekala la lichelete ka tsela e itseng le lebisitse khōlong e potlakileng ea tlhahiso.
FTX, Crypto, Ho Batla Rente, le Bomenemene
Ha re re kholo ea lekala la lichelete ha e so lebise melemo e tsamaellanang le moruo o hlahisang. Tabeng eo, re lokela ho e nka e le mohloli oa litšila le ho se sebetse hantle, joalokaha re ne re tla talima keketseho e khōlō ea boholo ba indasteri ea literaka ntle le melemo leha e le efe mabapi le linako tse ntlafetseng tsa ho fana ka thepa. Ho latela leano, re lokela ho sheba monyetla o mong le o mong oa ho fokotsa boholo ba lekala la lichelete ho fokotsa litšila moruong.
Ho kenya kopo a lekhetho la litšebelisano tsa lichelete, e tšoanang le lekhetho la thekiso le lefshoang likarolong tse ling, e ka ba sebaka se setle sa ho qala. Ho lahla likhetho tsa lekhetho tse fanang ka lithuso tsa mmuso ho li-private equity le hedge funds ke khetho e 'ngoe e ntle ea leano. Hape, nolofatsa khoutu ea lekhetho ea khoebo ho fokotsa chelete e entsoeng ke papali ea lekhetho le eona e lokela ho ba ntho e tlang pele.
Ka kakaretso, re lokela ho etsa sohle se matleng a rona ho fokotsa boholo ba lekala la lichelete, ha feela re sa senye bokhoni ba lona ba ho sebeletsa moruo o hlahisang litholoana. Molaetsa mona oa ho sebetsana le crypto o lokela ho hlaka haholo.
Ha ho na lebaka la ho khothaletsa kholo ea crypto. Haeba batho ba batla ho bapala ka crypto, eo ke tokelo ea bona, joalo ka ha batho ba ka becha lik'hasinong kapa peisong ea lipere. Empa khopolo ea hore 'muso o lokela ho sheba ho khothalletsa kholo ea crypto, joalokaha bo-ralipolotiki ba bangata ba' nile ba buella, e tla tšoana le 'muso o khothalletsang joala kapa ho lemalla koae.
Le ha crypto e ka thusa ho tsamaisa lits'ebetso tsa botlokotsebe (ho hlakile hore sena ha e sa le 'nete ka ho hlaka), ha e na morero o nepahetseng. Lefatšeng la scammers, ha hoa lokela ho makatsa hore ebe re ka bona phapanyetsano ea sham joaloka FTX e bonahalang eka e qhekelletse bareki ba eona nako e telele.
Karabelo e nepahetseng ea 'muso ha se ho khothalletsa batho ho becha ka crypto ka ho laola indasteri le ho etsa hore ho sireletsehe ho batho ba tloaelehileng ho lahlela chelete ea bona ka ntloana. Karabo e nepahetseng ke ho lahlela baqhekelli chankaneng le ho bolella batho hore ba kenya chelete ka crypto ka kotsi ea bona. Haeba ba batla ho kenya letsoho papaling ea chelete e tšepahalang, ba lumelle hore ba ee Vegas.
Haeba bo-ralipolotiki ba rona ba ne ba hlile ba e-na le thahasello ea ho sebetsa hantle moruong, ba ne ba tla kenya letsoho ts'ebetsong eohle ea ho fokotsa indasteri ea lichelete le ho lokolla lidolara tse libilione tse makholo bakeng sa tšebeliso ea tlhahiso. Ka bomalimabe, ho bapala ha bona ka li-crypto scammers ke sesupo sa bothata bo boholo. Indasteri ea lichelete e rekile tšebelisano ea bona, 'me bo-ralipolotiki ba mahlakore ka bobeli ba tla tsoelapele ho kena-kenana le indasteri ea lichelete ha feela menehelo ea letšolo e ntse e kena.
[1] Lintlha tsena li nkuoe ho Lethathamo la 6.2B la Lekeno la Naha le Liakhaonto tsa Sehlahisoa, 'me kakaretso ea kabelo e arotsoe ke Mola oa 52 o arotsoe ka Mola oa 1 bakeng sa 1971 le Lethathamo la 6.2D, Mola oa 57 le oa 62, o arotsoe Mola oa 1 bakeng sa 2021. Bakeng sa matšeliso a manyenyane le khoebo ea thepa Sekala, le ho ts'oara le ho ts'epa liakhaonto, lipalo li sebelisa Mola oa 55 le Mola oa 59, o arotsoe ka Mola oa 1 bakeng sa 1971. Bakeng sa 2021, e sebelisa Mola oa 59 le Mola oa 61, o arotsoe ka Mola oa 1. Litafole tsena li fana feela ka data mabapi le matšeliso a basebetsi. Maikutlo a hlakileng ke hore boleng bo ekelitsoeng ba indasteri bo lekana le matšeliso a basebetsi lekaleng lena. Le hoja sena se ke ke sa nepahala hantle, se lokela ho ba haufi haholo.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate